Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Porównanie metod odwzorowania wielowarstwowego układu krążenia wód systemu wodonośnego w rejonie ujęcia Lis na modelach lokalnych i regionalnych

Matusiak M., Dąbrowski S., Rynarzewski W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 471, Hydrogeologia, z. 15

97--107

PL

Analizie poddano obszar o pow. 27 km2, który stanowi wycinek systemu wodonośnego doliny Prosny w rejonie Kalisza. Obszar ten wielokrotnie był przedmiotem badań modelowych, zarówno szczegółowych – w celu określenia zasobów i wyznaczenia strefy ochronnej ujęcia Lis dla Kalisza, jak i regionalnych – w celu udokumentowania zasobów dyspozycyjnych zlewni Prosny. Ponadto obszar objęto analizą modelową w celu określenia wielkości eksploatacji poziomu górnojurajskiego, stanowiącego z pozoru odrębny system krążenia w stosunku do systemów czwartorzędowych. Sporządzone modele różniły się rozmiarem zastosowanej siatki dyskretyzacyjnej (100, 125, 250 i 500 m), schematyzacją układu krążenia (dwu-, trój- i siedmiowarstwowy), a także programami użytymi do ich konstrukcji (Hydrylib i Modflow). Przepływy wód podziemnych analizowano w badaniu filtracji ustalonej. Otrzymane wyniki wykazują zasadniczy wpływ na wyniki bilansu przepływu wód schematyzacji warstwowego układu krążenia oraz rozmiaru siatki dyskretyzacyjnej oraz konieczność uwzględniania drenażu regionalnego wgłębnych poziomów wodonośnych w lokalnych modelach szczegółowych ujęć.

EN

We analyzed 27 km2 of the Prosna valley aquifer near Kalisz. The region was previously a subject of four model-based studies of local and regional range. Furthermore, additional modelling researches were conducted that aimed at evaluation of Upper Jurassic aquifer exploitation, which seems to be a separate groundwater circulation system. The models used in the analyses differed in terms of grid size (100, 125, 250 and 500 m), groundwater circulation scheme (two-, three- or seven-layered), and the software used (Hydrylib or Modflow). The results of groundwater steady-state flow indicate the essential influence of the groundwater circulation scheme and the mesh size on groundwater flow balance. It also emphasizes the importance of deep aquifers in the detailed model-based study in the case of groundwater intakes located within the river valleys of regional drainage range.

2

Odwzorowanie przepływu wód podziemnych systemu wodonośnego odcinka Kościan–Wolsztyn Pradoliny warszawsko-berlińskiej na modelach lokalnym i regionalnym

Dąbrowski S., Janiszewska B., Rynarzewski W., Straburzyńska-Janiszewska R.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 471, Hydrogeologia, z. 15

15--22

PL

W badaniach hydrogeologicznych dolin rzecznych i pradolin do oceny zasobów wód podziemnych stosuje się badania modelowe, realizowane w układach lokalnych (odwzorowane do 1 : 25 000) lub regionalnych (skale poniżej 1 : 50 000). Zwykle stanowią one odrębne podsystemy wodonośne ściśle związane z wodami powierzchniowymi i ascenzją wgłębnych poziomów wodonośnych (Przybyłek, Dąbrowski, 2013) i wymagają szczegółowego odwzorowania na modelach systemów zasilania i drenażu (Dąbrowski i in., 2011). W artykule przedstawiono i porównano wyniki badań modelowych odcinka Kościan–Wolsztyn Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej na dwóch modelach układu krążenia w celu oceny zasobów dyspozycyjnych – modelu dwuwarstwowym w skali 1 : 25 000 zrealizowanym w 2003 r. przy użyciu programu z biblioteki Hydrylib i modelu regionalnym zlewni Obry z analizowanym odcinkiem pradoliny w układzie czterech warstw modelowych, wykonanym w 2017 r. przy użyciu programu Groundwater Vistas.

EN

Hydrogeological research of river and ice-marginal valleys, which are conducted for groundwater resources assessment, involve modelling of local (map scale below 1 : 25 000) or regional (map scale below 1 : 50 000) systems. Usually, these systems are discrete water-bearing subsystems related to surface waters and ascent recharge from deep aquifers (Przybyłek, Dąbrowski, 2013), which require detailed reconstruction of recharge and drainage systems (Dąbrowski et al., 2011). This paper presents and compares the results of modelling research of the Warsaw-Berlin Ice-Marginal Valley in the Kościan–Wolsztyn area conducted on two circulation system models to estimate disposable resources. These are the local, two- aquifer model of the study area, developed using Hydrylib software in 2003, and the regional, four-aquifer model of the Obra catchment for the study area, created using Groundwater Vistas software in 2017.

3

Planowana kopalnia odkrywkowa na złożu węgla brunatnego „Oczkowice” zagrożeniem dla gospodarki wodnej i środowiska południowo-zachodniej Wielkopolski

Przybyłek J., Dąbrowski S.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1000--1008

EN

The "Oczkowice” brown coal deposit composed of Neogene sediments was documented between 2011-2014 in SouthWest of Wielkopolska region. The lignite deposit, located between Miejska Górka and Krobia communities, occur 110-140 m below the surface. The designed open-pit mining requires the Quaternary and the Neogene-Paleogene aquifers to be drained and depleted up to the depth of 115-165 m for at least 50 years. The article is based on a hydrogeological expert report (Dąbrowski et al., 2015) and presents both analytical and model calculations as well as potential risks to the environment and water management of south-western Wielkopolska region. According to the expert estimation, the initial output resulting from draining of sector I would reach 4930 m3/h (81.7 m3/min). Thereafter, it would be reduced to 3520 m3/h (58.7 m3/min) at the end of sector I mining. The radius of depression cone of the Quaternary structures would be up to 3-10 km far away from the open-pit but it would be widespread by ca. 20-25 km in the Neogene-Paleogene basins. According to the calculations the groundwater losses caused by the "Oczkowice” open-pit draining would attain 59% resources of the Quaternary structures and 92% of the Neogene-Paleogene basins in the Gostyński district and 45% and 62%, respectively, in the Rawicki district. Reducing the piezometric pressure of the Neogene-Paleogene basins would result in increasing the chloride water ascension of the underlying basement and consequently its discharge to rivers.

4

Odnawialność systemu wodonośnego zlewni Prosny według badań modelowych i oceny odpływu podziemnego metodami hydrologicznymi

Dąbrowski S., Rynarzewski W., Śliwka R.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1189--1196

EN

This paper presents the results of renewability research and evaluation of groundwater runoff in the Prosna river catchment of. The drainage basin is characterized by a considerable variation in geomorphology, hydrography and geology. The evaluation of groundwater renewability has been compared using both hydrological methods and mathematical modelling. Hydrological research consisted of genetic separation of the hydrograph for 1951-1980, and the Wundt and Kille methods based on low river flows for 1981-2010. Mathematical modelling has been conducted for the hydrodynamic state for 2014. The obtained results show a high convergence of about 3.7% in the case of the methods: Wundt, genetic separation hydrograph and mathematical modelling methods. On the contrary, a divergence of about 8-11% can be observed between these methods and the Kille method. Tables 1 and 2 present the results of renewability and groundwater runoff research in the Prosna river catchment. In conclusion, the mathematical modelling methods are considered as the most reliable for the evaluation of renewability and groundwater resources in catchments, due to spatial and various multilayer groundwater circulation systems.

5

Modele matematyczne wybranych parametrów transmisji radiowej w oparciu o moduły IQRF

Bazydło P., Dąbrowski S., Szewczyk R.

Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe

|

2015

|

nr 2 (37)

101--110

PL

W artykule przedstawiono prototyp bezprzewodowego systemu wymiany danych oparty na modułach radiowych IQRF na przykładzie pomiaru temperatury oraz badania związane z efektywnością systemu w warunkach przemysłowych bądź cywilnych. Na artykuł składają się dwie główne części: część praktyczna oraz część badawcza. Część praktyczna opisuje podstawowe zasady działania zaprojektowanego systemu, użyte komponenty oraz procedury pomiarowe. Część badawcza przedstawia modele matematyczne i charakterystyki wybranych parametrów transmisji radiowej (efektywność, przepustowość) w zróżnicowanych warunkach środowiskowych. Badania przepustowości, która była przyjęta jako wyznacznik jakości transmisji, prowadzone były w warunkach przemysłowych (korytarz o długości 120 m z pracującą w pobliżu aparaturą przemysłową). W warunkach cywilnych (budynek biurowy), zbadano efektywność transmisji (stosunek odebranych pakietów do pakietów wysłanych razy 100%). Szczególne znaczenie mają badania dotyczące efektywności w budynku biurowym, z dużą ilością pomieszczeniem odgrodzonych ścianami. Wyniki tych badań umożliwiają modelowanie sieci wymiany danych za pomocą uzyskanych modeli matematycznych oraz znajomości opisanego w artykule algorytmu routingu Discovery IQMESH. Ponadto, testy w warunkach przemysłowych zostały wykonane dla trzech różnych wersji modułu: antena PCB 868 MHz, antena zewnętrzna 868 MHz oraz antena zewnętrzna 433 MHz.

EN

The paper presents a prototype of a wireless data exchange system based on IQRF radio modules illustrated with the example of temperature measurement, and tests related to the efficiency of the system operating in an industrial or civilian environment. The paper consists of two parts: practical and research. The practical part describes the operating principles of the designed system, the components used and the measurement procedures. The research part includes mathematical models and characteristics of selected parameters of radio transmission (efficiency, capacity) under varied environmental conditions. Testing of the capacity, which was adopted as an indicator of transmission quality, was conducted under industrial conditions (a 120-m long corridor with operating industrial equipment nearby). Transmission efficiency (ratio of packets received to packets sent expressed as percentage) was tested in a civilian environment (office building). Of particular significance are the efficiency tests conducted in the office building with a large number of rooms separated by walls. Results of these tests enable modelling of data exchange networks by means of the obtained mathematical models and using the IQMESH Discovery routing algorithm described in the paper. The tests conducted in the industrial environment were performed with three different versions of the module: 868 MHz PCB antenna, 868 MHz external antenna and 433 MHz external antenna.

6

Odnawialność wód podziemnych zlewni prawobrzeżnej Warty, Górnej Noteci i Zgłowiączki w układzie hydrodynamicznym silnie zmienionym odwodnieniami kopalnianymi

Dąbrowski S., Rynarzewski W., Zachaś-Janecka J.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

666--671

EN

The article presents the evaluation of groundwater renewability due to effective infiltration in the hydrological system of the right-bank basin of Warta, Górna Noteć and Zgłowiączka rivers which is remarkably affected by productive lignite open mines (drainage process) as well as two closed mines (ceased dewatering process). The evaluation has been done using stationary model for groundwater circulatory system with four aquifers basing on groundwater exploitation state in 2012. The forecast of groundwater exploitation process in the next 25 years based on unsteady model for planned periods when mines will be productive and then closed indicates that effective infiltration amount is significantly overestimated for water table depression areas in the regions of open lignite mines. This results in large groundwater level increase (above ground level) in model forecast which needs to be corrected by decreasing the estimated effective infiltration amount to the average value for adjacent areas. This ostensible increase in effective infiltration amount in steady state model is the result of free and elastic groundwater resources detraction and not an actual effective infiltration increase (which was assumed so far for productive open mines areas by Sawicki, 2000 and Szczepiński, 2013).

7

Ocena skuteczności ochrony ujęcia poprzez ustanowienie strefy ochronnej na przykładzie ujęcia komunalnego miasta Góry

Dąbrowski S., Matusiak M., Olejnik Z.

Technologia Wody

|

2014

|

Nr 6 (38)

24--39

PL

wpływu ustanowienia strefy ochronnej ujęcia komunalnego w mieście Góra (powiat górowski, woj. dolnośląskie) na jakość ujmowanych wód. Ujęcie zlokalizowane jest w dolinie Kanału Głównego (rz. Rzęśnik) w sąsiedztwie zabudowy miejskiej. Brak lub ograniczona miąższość naturalnej izolacji w rejonie ujęcia sprzyja przenikaniu zanieczyszczeń z powierzchni terenu. Pogarszający się stopniowo skład fizyczno-chemiczny wody ujmowanej na ujęciu, m.in. w zakresie chlorków, siarczanów, azotanów i amoniaku, wskazywał potrzebę podjęcia działań dla ochrony uj¬mowanych zasobów wodnych przed degradacją zanieczyszczeniami antropogenicznymi. W ramach realizacji zakazów, nakazów i ograniczeń wynikających z ustanowienia strefy ochronnej ujęcia, w jej obrębie władze lokalne rozbudowały miejski system kanalizacji sanitarnej i nie dopuściły do budowy nowych obiektów, mogących potencjalnie doprowadzić do zanieczyszczenia wód podziemnych. Skuteczność wprowadzonych działań ochronnych została potwierdzona stabilizacją, a nawet poprawą jakości widoczną w wybranych parametrach.

EN

The effectiveness of the Góra municipal ground-water intake protection zone establishment was presented (Góra district, Lower Silesia province). The paper was based on the impact analysis of Góra ground-water intake protection zone establishing on the groundwater quality conducted by authors in 2007. The ground-water intake is located in the Main Canal river valley in the vicinity of urban development. The specific hydrogeologie characteristics make the exploited aquifer highly vulnerable to pollution from human activities. Gradual deterioration of the ground-water quality especially in terms of chlorides, sulfates, nitrates and ammonia was observed. Thus, the protection measures have been taken to preserve the quality of the groundwater aquifer. As a consequence of undertaken restriction the local authorities have developed the urban sewerage system and the new causing potential threat facilities have been prevented from being built as well. Undertaken measures led to stabilization or even improvement of ground-water quality in certain anthropogenic pollution indicators.

8

Odnawialność wód podziemnych zlewni Gwdy

Dąbrowski S., Rynarzewski W., Straburzyńska-Janiszewska R., Zachaś-Janecka J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

97--104

PL

W artykule przedstawiono syntetyczne wyniki rozpoznań hydrogeologicznego i hydrologicznego wraz z oceną odnawialności systemu wodonośnego zlewni Gwdy o powierzchni 4947,3 km2, wykonanych w ramach udokumentowania zasobów wód podziemnych. W obszarze badań, zwykłe wody podziemne występują w utworach czwartorzędowych, paleogeńsko-neogeńskich oraz jurajskich liasu, do głębokości ok. 100–350 m. Zasilanie wód podziemnych zlewni Gwdy i pięciu rejonów wodnogospodarczych w nawiązaniu do 4 wydzielonych poziomów (warstw) wodonośnych określono w badaniach modelowych, a w badaniach hydrologicznych – w odniesieniu do zlewni cząstkowych i rejonów wodnogospodarczych. Zasilanie z infiltracji opadów według badań modelowych zgodnie z uśrednionym stanem na 2011 r. wynosi dla zlewni 11,3 m3/h•km2 (3,14 l/s•km2), a według oceny odpływu podziemnego metodami hydrologicznymi wynosi ono dla metody Wundta opartej o niżówki miesięczne 15,8 m3/h•km2 (4,38 l/s•km2), a o niżówki roczne z wielolecia – 10,3 m3/h•km2 (2,87 l/s•km2). Duża zgodność ostatniej metody hydrologicznej z modelowaniem matematycznym wynika z podobnej oceny przepływu wody w strukturach o regionalnym rozprzestrzenieniu, nie uwzględniającej odpływu w strukturach lokalnych.

EN

In this article major results of hydrogeological and hydrological researches altogether with renewal aquifer system assessment in the Gwda catchment area of 4,947.3 km2 are presented. It was studied as documented groundwater disposable resources. In the research area, the groundwater occur in Quaternary, Paleogene-Neogene and Jurassic deposits, until 100 m depth in southern part of the catchment and at 400 m depth in the northern one. The groundwater recharge of the Gwda catchment and five watermanagement regions, with reference to four separated aquifers, were calculated in model research. However in hydrological research the groundwater recharge was calculated in relation to segmented catchments and watermanagement regions. According to the model research, groundwater recharge from rainfall infiltration was calculated for the catchment, on average 11.3 m3/h•km2 (3.14 l/s•km2) for the state of 2011. According to hydrological methods underground runoff assessment is defined: on the basis of the Wundt method with month low states: 15.8 m3/h•km2 (4.38 l/s•km2) in case of year low states: 10.3 m3/h•km2 (2.87 l/s•km2). The high accordance of hydrological method and model method results from similar groundwater flow assessment in widely-spread regions hydrogeological structures, without taking into consideration the runoff in local hydrogeological structures.

9

Doliny rzeczne i pradoliny jako odrębne systemy wodonośne w badaniach i dokumentowaniu hydrogeologicznym

Przybyłek J., Dąbrowski S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

471--478

PL

Doliny rzeczne i pradoliny wykazują odrębność hydrostrukturalną, hydrodynamiczną oraz jakościową wód w stosunku do jednostek hydrogeologicznych w obrębie przyległych wysoczyzn. Wyróżnia je silna więź z wodami powierzchniowymi rzek i drenaż regionalny poziomów wodonośnych. Ocena zasobów wód podziemnych tych jednostek ma wielokryteriowy charakter i wymaga uwzględnienia zasilania z wód powierzchniowych i wpływu ich na ekosystemy lądowe zależne od wód podziemnych. Szczegółowe badania hydrogeologiczne dolin rzecznych nie są możliwe w przyjętym aktualnie standardzie realizowanych ocen zasobów dyspozycyjnych w układzie zlewniowym bez ich wyodrębnienia jako podsystemów, na co wskazują wykonane badania pradolin w regionie wodnym Warty.

EN

River valleys, ice–marginal valleys indicate clear hydrostructural, hydrodynamic and water qualitative separateness in relation to the hydrogeological units within the adjacent uplands. They are distinguished by strong relation with the surface water of rivers and regional drainage of the aquifers. The groundwater resource assessment of these units is multicriterial and requires consideration of the recharge from the surface waters and their influence on groundwater dependent ecosystems. Detailed hydrogeological studies of these units are not possible in the currently accepted standards of disposable resource assessments conducted in the catchment system. The resource recognition of these units should be done in hydrostructural systems, identified within the catchment or balance catchments, as indicated by ice-marginal valley studies conducted in the Warta Water Region.

10

Laserowa regeneracja powierzchni walcowych próbek stalowych

Żurek R., Dąbrowski S., Stwora A.

Inżynieria Powierzchni

|

2012

|

nr 3

34-38

PL

W pracy przedstawiono wpływ wybranych parametrów laserowej regeneracji drutami z grupy QuFe powierzchni próbek cylindrycznych ze stali typu: 4H13, NC10 i WCL w aspekcie zmian mikrotwardości i składu chemicznego napoiny i materiału regenerowanego. Wstępne badania obejmowały wyznaczenie zakresów technologicznych parametrów napawania, zapewniających uzyskanie napoin o odpowiedniej jakości oraz gwarantujących odpowiednią adhezję z materiałem podłoża.

EN

Paper presents results of laser cladding process of 4H13, NC10 and WCL steel cylindrical samples, using various metal-wires of QuFe type. Influence of technological parameters of selected process on micro-hardness, weld quality and the chemical composition of weld area has been investigated. Performed experiments aimed at determining range of process parameters for ensuring proper quality of the welds and their adhesion to the ground material. Obtained results and their analysis are discussed.

11

Zasilanie zbiornika rekreacyjnego Szczygliczka-Piaski w Ostrowie Wielkopolskim z ujęcia sztucznej wody gruntowej (koncepcja i realizacja)

Przybyłek J., Dąbrowski S.

Technologia Wody

|

2011

|

Nr 2 (10)

37-47

PL

Zbiornik wodny Szczygliczka-Piaski został wybudowany w 1978 roku. Położony przy granicy zwartej zabudowy Ostrowa Wielkopolskiego, wśród otaczających go od północy i zachodu lasów stanowi o atrakcji terenu podmiejskiego (rys. 1). Zbiornik powstał poprzez zagłębienie się w osady wodonośne doliny rzeki Ołobok poniżej zwierciadła wody gruntowej i w wyniku spiętrzenia jej dopływu - Rowu Franklinowskiego. Ze względów sanitarnych wymagało to naówczas przełożenia koryta Ołoboku, którym odprowadzane były i są nadal po oczyszczeniu ścieki z oczyszczalni komunalnej, wybudowanej w górnej części zlewni. Zbiornik składa się z dwóch części, rozdzielonych tamą z przepustem: zbiornika górnego (4 ha) i zbiornika dolnego - rekreacyjnego (29 ha). Dla utrzymania wody w zbiorniku (zakładano wysokość 128 m n.p.m. i pojemność 813,4 tys. m3) przewidziano zasilanie wodami Rowu Franklinowskiego oraz z ujęcia wody powierzchniowej na Ołoboku w odległości 3 km w górę rzeki (powyżej miejsca zrzutu oczyszczalni ścieków komunalnych).

12

Zasoby wód podziemnych systemu wodonośnego wschodniej części Pojezierza Wielkopolskiego

Dąbrowski S., Rynarzewski W., Straburzyńska-Janiszewska R., Zachaś J., Pawlak A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/1

75--85

PL

W artykule przedstawiono wyniki rozpoznania hydrogeologicznego systemu wodonośnego wschodniej części Pojezierza Wielkopolskiego. W obrębie analizowanego systemu rozpoznano wody pitne w utworach czwartorzędowych, neogeńsko-paleogeńskich i lokalnie mezozoicznych górnej kredy i górnej jury, do głębokości 200 m. Na podstawie badań modelowych określono zasoby odnawialne i dyspozycyjne wód podziemnych, łącznie z zasobami w strukturach lokalnych określonych analitycznie, w nawiązaniu do podziału wodnogospodarczego regionu wodnego Warty. Uzyskana w wyniku badań wielkość odnawialności z infiltracji opadów dla poziomów piętra czwartorzędowego koresponduje z odpływem podziemnym z badań hydrologicznych dla zlewni tego obszaru, natomiast dla poziomu mioceńskiego, z wielkościami uzyskanymi w badaniach modelowych dla innych obszarów Wielkopolski o podobnych warunkach. System wodonośny tej części Pojezierza Wielkopolskiego jest intensywnie wykorzystywany przez ujęcia wód podziemnych, czego efektem jest obniżenie ciśnienia piezometrycznego wód w poziomie międzyglinowym dolnym czwartorzędu i w poziomie mioceńskim.

EN

The results of hydrogeological research of the groundwater flow system of the eastern Wielkopolska Lake Region, based on the documentation of the Środa–Gniezno highland are presented. The disposable resources for this region were documented in 2010 y. The area of current research is about 5739 km2. In this region the geological conditions of the Quaternary, the Paleogene and top part of the Mesozoic deposits were characterized until 200 m depth. The Quaternary deposits are divided into 4 aquifers: shallow groundwater aquifer, upper intertill aquifer, middle intertill aquifer and lower intertill aquifer (tab.1). The shallow groundwater aquifer (Toruń–Eberswalde Ice-Marginal Valley and Warsaw–Berlin Ice-Marginal Valley) and lower intertill aquifer (Wielkopolska Buried Valley) are the main exploitation and the most wide-spread aquifers in this area. As far as the Paleogene-Neogene is concerned there are 2 aquifers: Miocene and Oligocene formation. The most important is Miocene aquifer, for its region – wide range. Although in the south-eastern part of the Wielkopolska region the most significant groundwater capture takes place in the Cretaceous aquifer. The groundwater renewal of the Quaternary aquifers calculated during modeling investigation came to 5,45 m3/h•km2 and for Tertiary-Mesozoic aquifers was equal to 0,79 m3/h•km2, compared to disposable resources rate close to 2,69 m3/h•km2 for Quaternary aquifers and to 0,63 m3/h•km2 for Tertiary–Mesozoic stage (tab. 2). The largest groundwater capture amounts to 65% disposable resources and takes place in the Miocene formation.

13

Wykorzystanie wód podziemnych w Polsce

Dąbrowski S., Dąbrowska M.

Technologia Wody

|

2010

|

Nr 2 (4)

6-9

PL

Problem dostępności i wykorzystania wody jest ciągle podnoszony zarówno w kraju jak i zagranicą. Szczególnie t0 zainteresowanie wodami przejawia się w latach suchych, gdy zaczynają zmniejszać się rzeki lub jeziora, wysychać drobne strumienie i zbiorniki. Wówczas większość z nas zaczyna zwracać uwagę na wody podziemne, o których wysychaniu nie słychać, a wody te uznawane są słusznie za źródlane przydatne do spożycia przez ludzi jak i zwierzęta. Istotną sprawą jest ustalenie wielkości poborów wód oraz prognoz ich wykorzystania do zaopatrzenia w wodę ludności, przemysłu, rolnictwa i leśnictwa oraz górnictwa. W związku z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej w kraju zaistniała potrzeba określenia struktury poboru również w jednostkach gospodarki wodnej prowadzonej w zlewniach jak i w jednostkach hydrogeologicznych, a do czego zobowiązana jest prawem wodnym Państwowa Służba Hydrogeologiczna działająca w strukturze Państwowego Instytutu Geologicznego. W związku z powyższym w artykule zestawiono pobory wód podziemnych dla wszystkich województw w latach 2000-2005. Przeanalizowano również pobory wód podziemnych oraz stopień ich wykorzystania w latach 2000-2005 w podziale na regiony wodne oraz dorzecza.

EN

The problem of the accessibility and the use of water all the time come up both in the country and foreign lands. Especially this interest with this subject appears in dry years, when water begins to decrease in rivers or lakes and small streams and reservoirs are drying up. Then the most of us pay attention on groundwaters which are rightly recognized as spring waters useful to the consumption by men and animals. An essential matter is to establish the size of water usage to satisfy population, industry, agriculture, forestry and the mining needs. In connection with the initiation of the Water Framework Directive in the country, it is necessary to determine the structure of the water usage in units of water management, in groundwater basins and in the hydrogeological units, to which is obliged, by the water law Polish Hydrogeological Survey working in the structure of Polish Geological Institute. In connection with the above, in the article set together consumption of groundwater for all provinces in year 2000S-2005 and also analysed the consumption of groundwaters and size of their use in year 2000S-2005 in the partition on water regions and river-basins.

14

Badania modelowe dla potrzeb zasilania zbiornika retencyjnego Piaski–Szczygliczka w Ostrowie Wielkopolskim z infiltracyjnego ujęcia wód podziemnych

Dąbrowski S., Trzeciakowska M., Dąbrowska M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 442 Hydrogeologia z. 11

27--36

PL

Istniejący zbiornik retencyjny Piaski–Szczygliczka mógł być przeznaczony do rekreacji po zorganizowaniu jego zasilania wodami podziemnymi, czystymi, gdyż zasilanie z rzeki Ołobok wyklucza jakość wód powierzchniowych spowodowana zrzutami oczyszczonych ścieków komunalnych powyżej zbiornika. Do tego celu wykonano, przy małym górnym zbiorniku, ujęcie wód podziemnych zasilane wodami ujęcia powierzchniowego na rzece Ołobok. Badania modelowe posłużyły do optymalizacji zasilania wodami poprzez ocenę wielkości zasilania zbiornika górnego wodami powierzchniowymi, bilansu zasilania infiltracyjnego ujęcia wód podziemnych, a także bilansu krążenia wód poniżej w zbiorniku rekreacyjnym dla określonej rzędnej jego napełnienia. W artykule przedstawiono sposób budowy modelu matematycznego tego systemu wodonośnego powiązanego z wodami podziemnymi w układzie wielowarstwowym w warunkach filtracji ustalonej i nieustalonej, jego stopniową weryfikację poprzez symulacje pompowań hydrowęzłowych ujęcia infiltracyjnego i dalej poprzez trzymiesięczną kontrolowaną eksploatację zbiorników wodnych, ujęcia podziemnego i powierzchniowego na Ołoboku.

EN

The existing Piaski–Szczygliczka reservoir, consisting of two smaller basins (upper and lower), could be intended to recreational purpose only after being supplied with groundwater of good quality. Unfortunately Ołobok’s surface water was inapplicable, due to it’s contamination caused by the treated wastewater discharge up stream of the reservoir. Therefore close to the upper small basin the groundwater infiltration intake was constructed. The above mentioned groundwater intake was replenished by surface water gained from the Ołobok River upstream of the effluent discharge. In a result of undertaken modelling investigation, the optimization of Piaski–Szczygliczki reservoir recharge was defined. For this purpose the recharge of upper reservoir with surface water, the recharge balance of infiltration intake, as well as groundwater dynamics under specified water table in the main (lower) reservoir was estimated. The conception of mathematical model of this water system has been presented taking into account its impact on multilayered aquifer under steady flow and non-steady flow conditions. The step by step calibration of the model based on pumping test results conducted in wells of infiltration intake, as well as on monitored (3 months) exploitation of the whole system consisiting of water reservoirs, groundwater and surface water intakes has been also presented.

15

Identyfikacja zmian zwierciadła wód podziemnych wskutek presji antropogenicznej w regionie wodnym Warty

Dąbrowski S., Rynarzewski W., Straburzyńska-Janiszewska R., Janiszewska B., Pawlak A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

77-86

PL

W artykule przedstawiono zidentyfikowane wyniki presji antropogenicznej na zbiorniki wód podziemnych w regionie wodnym Warty obejmującym powierzchnię ok. 50 tys. km2. Prezentowany problem został szczegółowo omówiony w opracowaniu dla RZGW Poznań (Dąbrowski i in., 2004), natomiast w artykule przedstawiono syntetyczne wyniki dotyczące wielkości zmian w poziomach wodonośnych kenozoiku i mezozoiku. Presja ta jest spowodowana głównie eksploatacją wód podziemnych przez ujęcia odwodnienia kopalniane w odkrywkach węgli brunatnych i surowców mineralnych oraz budowę zbiorników retencyjnych niezależnie od wcześniejszego oddziaływania melioracji i lokalnych zmian w sieci wód powierzchniowych. Objawia się to czasowymi i trwałymi zmianami poziomów wód. Identyfikację obszarów zmian antropogenicznych wód w zbiornikach wód podziemnych kenozoiku i mezozoiku poprzedzono rozpoznaniem i charakterystyką naturalnych zmian zwierciadła wód na podstawie monitoringu krajowego i lokalnych.

EN

The article is based on the report of Hydroconsult Sp. z o.o. (Dąbrowski et al., 2004). The paper presents the results of anthropogenic pressure on groundwater reservoirs, identified in Cenozoic and Mesozoic formations of the Warta Water Region within the area of ca. 50,000 km2. The analysed anthropopression refers mainly to the exploitation of groundwater intakes, mine dewatering of brown coal outcrops and reservoir constructions. Identification of anthropogenic changes in groundwater levels within the Quaternary, Tertiary and Mesozoic groundwater reservoirs was preceded by the identification and characterization of natural groundwater table oscillations based upon the national and local groundwater monitoring data.

16

Badania modelowe wielowarstwowego, pasmowego zbiornika wód podziemnych GZWP nr 138 pradolina Toruń-Eberswalde (Noteć) w celu określenia jego granic, bilansu zasilania i obszarów ochronnych

Dąbrowski S., Rynarzewski W., Staburzyńska-Janiszewska R., Pawlak A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 431, Hydrogeologia

9-19

PL

Badania modelowe są podstawową metodą do wyznaczania granic obszarów ochronnych GZWP, określania zasobów odnawialnych, szacowania zasobów dyspozycyjnych oraz określaniu bilansu zasilania zbiornika. GZWP nr 138 Pradolina Toruń-Eberswalde jest szczególnym przykładem zbiornika pasmowego o dużej długości 140 km i szerokości od 2 do 10 km. Z uwagi na wydłużony kształt i rozprzestrzenienie zbiornika, zmienność hydrostrukturalną oraz związki hydrauliczne z sąsiednimi systemami wykonano trzy oddzielne modele: W - część zachodnia - 1190 km(2), C - część środkowa - 1200 km(2), E - część wschodnia - 1080 km(2). Łącznie badaniami objęto obszar ok. 3470 km(2), w tym obszar wydzielonego zbiornika wynosi 1863 km(2). Modele sporządzono dla układu dwóch warstw wodonośnych rozdzielonych warstwą słabo przepuszczalną w warunkach filtracji ustalonej. Pierwsza warstwa reprezentowała użytkowy poziom piętra czwartorzędowego, warstwa druga - poziom mioceński neogenu. W artykule omówiono specyfikę budowy trzech modeli matematycznych dla pasmowej, skomplikowanej struktury hydrogeologicznej. Opisano także sposób łączenia modeli, sporządzania złożonych prognoz i bilansów wód podziemnych dla określenia optymalnego poboru wód przy istniejących ograniczeniach środowiska oraz sposób określenia czasu wymiany wód w zbiorniku.

EN

Mathematical modelling is considered to be the basic method to define borders, balances of the groundwater circulation and borders of protected areas of major groundwater basins (MGWB) in Poland. Marginal valleys are specific because of their regional extension and drainage zones with relation to the adjacent moraine upland. The MGWB No. 138 - Toruń - Eberswalde Ice-Marginal Valley is an example of such a reservoir. It is about 140 km in length and about 2.0 -10.0 km in width. The basin is extensive, elongated and connected with surrounding systems. Within the area of this MGWB, 3 separate models were performed: I - in the western part, about 1190 km(2) large, II in the central area about 1200 km(2) large, and III - in the eastern part, about 1080 km(2) large. Total range of the investigated surfaces was about 3470 km(2) , including the area of groundwater reservoirs of approximately 1863 km(2). These models consist of 2 aquifers divided by a confined bed. They were developed for the steady flow conditions. The layer I is in the Quaternary multiaquifer formation, while the layer II is in the Miocene-Neogene level. The article presents the specificity of the construction of mathematical models for filtration conditions in widespread areas with a complicated hydrogeological structure. The article also describes the way of merging these tree models in order to prepare prognoses and water balances as well as to use these researches to optimize waters withdrawal at the existing environmental limitation.

17

Studium projektowe małego jachtu żaglowego

Dąbrowski S., Markuszewski D., Parys K., Wądołowski M.

Przegląd Mechaniczny

|

2004

|

nr 9

35-39

PL

Celem pracy było porównanie dwóch modeli kadłubów. Głównym kryterium była najwyższa prędkość osiągana przez modele, maksymalna wartość momentu prostującego oraz minimalne przemieszczenie wzdłużne środka wyporu.

18

System zabezpieczenia metrologicznego resortu Obrony Narodowej w zmieniających się uwarunkowaniach prawno-organizacyjnych

Dąbrowski S.

Pomiary Automatyka Kontrola

|

2003

|

R. 49, nr 10

3-7

PL

W artykule przedstawiono w ogólnym zarysie przedmiot zabezpieczenia metrologicznego resortu Obrony Narodowej, uwarunkowania determinujące potrzebę wprowadzenia zmian funkcjonalnych i organizacyjnych metrologii wojskowej oraz zasadnicze założenia koncepcji reorganizacji systemu.

EN

The article presents the general view of metrology maintenance within Polish Armed Force, conditions determining need of functional and organizational changes reorganization.

19

Problemy zabezpiecznia metrologicznego techniki wojskowej na tle 40-lecia Centralnego Ośrodka Metrologii Wojskowej

Dąbrowski S., Twarogowski J.

Pomiary Automatyka Kontrola

|

2003

|

R. 49, nr 5

III-IV

PL

W artykule przedstawiono główne problemy dotyczace metrologicznego zabezpieczenia wymogów współczesnej techniki wojskowej oraz nowe kierunki rozwojowe tych zagadnień. W drugiej części zaprezentowano skrótowo zakres działalności i realizację zadań metrologicznych COMW w 40-lecie jego działalności.

EN

Main problems concerning metrology maintenance requirements for state of the art military technology and new development directions for the issues are presented in the article. The spectrum of activities and preformance of metrology tasks at the Primary Standards Laboratory at its 40th anniversary are presented in brief in second part of the article.

20

To nie jakość kosztuje

Dąbrowski S.

Geodeta : magazyn geoinformacyjny

|

2003

|

nr 3

56