Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Metody redukcji emisji tlenków azotu z pieców koksowniczych

Kapała J., Klejnowski K., Kowolik K., Olczak C.

Chemik

|

2016

|

Vol. 70, nr 10

597--604

PL

W artykule przedstawiano problem powstawania i potrzebę ograniczenia emisji tlenków azotu z baterii pieców koksowniczych. Dokonano analizy efektywności i dostępności metod redukcji tlenków azotu z baterii koksowniczych. Wdrożone do praktyki przemysłowej metody redukcji tlenków azotu z baterii pieców koksowniczych oraz realizacja przez operatorów instalacji koksowniczych programów dostosowawczych, przyczynią się do wypełnienia przez baterie pieców koksowniczych wymagań środowiskowych, wynikających z konkluzji BAT.

EN

This article tackles the issue of the formation and the need to reduce the emission of nitrogen oxides from coke oven batteries. The analysis of effectiveness and availability of methods of reducing nitrogen oxides from coke-oven batteries was carried out. The methods of reducing nitrogen oxides from the cokeoven batteries implemented in industrial practices and the execution of adjustment programmes by operators of coke ovens shall enable the coke oven batteries to fulfill the environmental requirements resulting from the BAT conclusions.

2

Ocena zawartości wtórnego węgla organicznego w drobnym pyle zawieszonym w wybranych obszarach województwa śląskiego

Klejnowski K., Rogula-Kopiec P., Rogula-Kozłowska W.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2014

|

Vol. 23, No. 4

347--359

PL

Na podstawie wartości OC/EC (stosunek stężenia węgla organicznego – OC, i węgla elementarnego – EC) we frakcji PM2,5 podjęto próbę oceny zawartości wtórnego węgla organicznego (SOC) w wybranych lokalizacjach w województwie śląskim. W pracy przedstawiono stężenia pierwotnego (POC) i wtórnego węgla organicznego zawartego w pyle PM2,5, ich udziały w węglu organicznym oraz średnie zawartości tych form węgla w pyle w punktach pomiarowych w Złotym Potoku, Katowicach, Zabrzu, Raciborzu i Godowie. Stwierdzono występowanie znaczącej sezonowej i obszarowej zmienności udziału SOC w pyle i OC. Potwierdzono przydatność pośredniej metody szacowania udziału SOC w OC.

EN

The OC/EC value (the concentration ratio of organic – OC, and elemental carbon – EC) in the PM2.5 fraction was used to assess the contents of the secondary organic carbon (SOC) in selected locations in the Silesian Province. The paper presents the concentrations of the primary (POC) and secondary organic carbon in PM2.5, their percentages in total organic carbon (OC) and the mean contents of both carbon fractions at the sampling points located in Złoty Potok, Katowice, Zabrze, Racibórz and Godów. Significant seasonal and spatial changes were found for the SOC percentage in PM and OC. The usability of the indirect method for the SOC percentage assessment in OC was confirmed.

3

Wpływ emisji komunikacyjnej na stężenie dwóch form węgla i rozkład ich masy względem wielkości cząstek w aerozolu atmosferycznym obszaru miejskiego

Rogula-Kozłowska W., Rogula-Kopiec P., Klejnowski K., Błaszczyk J.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 2

1623--1644

EN

Ambient particulate matter (PM) is a component of the natural environment and a certain number of particles that varies with time, having many different properties which also change over time, is constantly present in the air. It can be assumed that the scope of environmental effects of PM is the broadest among all air pollutants: it affects the human health, climate, ecological conditions and visibility. Organic carbon (OC) and elemental carbon (EC) are the two most important components of suspended dust. The continuously increasing road traffic intensity is highly correlated with increasing concentrations of both of these components in the air of urbanized areas all over the world. In spite of this, the amount of data on OC and EC concentrations in Poland is still insufficient, especially in the case of areas located close to busy roads. The aim of this study was to determine the influence of vehicular traffic on ambient concentrations of PM-related OC and EC, and their mass size distribution in a typical urban area of the Upper Silesia. PM samples were collected simultaneously at two sites located in the Katowice city. One of the selected measurement points was situated in the city centre and characterized so-called urban background. The second measurement point, located near the A4 motorway, was in the area directly exposed to the influence of traffic emission. Dust was sampled during two measurement periods (2–10 August and 15–22 September 2011) using thirteen-stage impactors – DEKATI Ltd. (DLPI, Dekati Low Pressure Impactor). Analysis for the content of OC and EC in the collected dust samples was carried out by means of a thermo-optical method with the use of a Sunset Laboratory OC/EC carbon analyzer. During the entire measurement program strict adherence to the rigorous requirements for quality control of the obtained results was ensured. Concentrations of PM1-, PM2.5- and PM10-related OC and EC in Katowice, near the A4 motorway, were close to values obtained in other parts of the world in different measurement periods, at traffic sites of similar characteristics. Also values of the concentration ratio of OC bound to PM10 and PM2,5 (or PM2,5) were similar to quantities determined in different locations. In Katowice, due to municipal emission and poor quality of vehicles travelling the roads, also the coarse fraction of dust was enriched in EC. This situation is unusual in comparison to other regions. The effect of emission from engines of the cars travelling the motorway manifested itself mainly by elevated EC concentrations compared to the urban background site. For TSP the EC concentration was higher, five times in the beginning of August and two times in the second half of September. The largest differences between EC concentrations in the location near the motorway and in the urban background area were observed for the PM0.06–0.108, PM0.108–0.17 and PM0.17–0.26 fractions. In both measurement periods, at the traffic site in Katowice, the maxima of mass size distribution of EC were in the diameter range characteristic for soot emitted from Diesel engines (0.108–0.26µm). The fact that the influence of exhaust emission from vehicles travelling the motorway on EC concentrations was more pronounced in the second half of September than in the first half of August, was caused by larger EC emission from various sources in Katowice during the period following summer holidays. Concentrations of organic carbon bound to TSP in both measurement periods in Katowice was only 10% higher in the urban traffic site than in the urban background site. The largest differences between OC concentrations near the motorway and in the urban background are observed in the ranges 0.06–0.17 and 1.0–2.5 µm. Maxima of the mass size distribution of PM-related OC, both at the urban traffic site and at the background site, were similar in both measurement periods. It was inferred that the small differences between OC concentrations in the traffic and the background site are caused by the process of secondary aerosol formation, less intensive near the motorway than in the urban site.

4

Masowy rozkład pierwiastków w próbkach pyłu zawieszonego pobranych w obszarze tła miejskiego: wyniki ośmiomiesięcznych badań w Zabrzu

Rogula-Kozłowska W., Klejnowski K., Rogula-Kopiec P., Błaszczak B., Mathews B., Szopa S.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 2

1022--1040

EN

The analysis of elemental composition of ambient dust can help not only evaluate the environmental and health effects due to the air pollution but also identify emission sources. However, the whole number of projects and studies on concentrations and elemental composition of ambient (especially fine) dust hardly concern these issues in Eastern Europe. Neither is the chemical (and elemental) composition of the submicron ambient dust in Poland well recognized. There is also a shortage of data from long-term and parallel studies of the elemental composition of separate dust fractions. In the heavily polluted areas, the elemental composition of atmospheric aerosol and the dependence of elemental composition of particles on their size can appear essential for analyzing the toxicity of dust and its environmental effects. This study presents the results of determination and comparison of the elemental composition of four fractions of ambient dust in Zabrze (Poland), an urban area typical of the exposure of the Upper-Silesian Agglomeration population to the polluted air. The samples of the four dust fractions (fine: ≤1 µm – PM1, 1–2.5 µm – PM1-2.5, coarse: 2.5–10 µm – PM2.5-10, and 10–40 µm – PM10-40,) were collected during eight months (January–August 2009) with the use of a DEKATI-PM10 cascade impactor. All the dust samples (204 samples) were analyzed using a PANalytical Epsilon 5 spectrometer (EDXRF – energy dispersive X-Ray fluorescence spectroscopy). The minimum, maximum and average concentrations, for winter (January–April, heating season) and summer (May–August, non-heating season), of 38 elements from each of the four examined dust fractions were calculated. The influence of anthropogenic sources on the ambient concentrations of elements from each dust fraction was determined by analyzing the enrichment factors (EF). The strength of linear relationships (Pearson’s linear correlation coefficients) between each pair of elements was determined separately for fine and coarse dust. The highest ambient concentrations were assumed by two nonmetals – sulfur and chlorine; their concentrations were significantly lower in summer than in winter. Both sulfur and chlorine were mainly bound onto the finest particles. Their share in the coarse dust, even in summer, was small. They came from anthropogenic sources. Ambient, typical crustal, Si, Al, Fe, Mg, K, Ca, Ti, Sr, Rb in Zabrze came from natural sources regardless of the fraction they were bound to. Small seasonal variations in ambient concentrations of these elements or some of the concentrations higher in summer than in winter confirmed the fact. A significant portion of the mass of the crustal elements, especially of Al, Si and Fe, was concentrated in the coarse fractions. However, the mass distribution among the dust fractions indicates some of them (K, Ca, Mg, Rb, Sr) as coming partly from anthropogenic sources. It particularly concerns their part bound to fine dust in winter. The mass contribution of crustal matter to ambient dust was about 6.8 in winter and 9.7% in summer; the contribution to PM1 was half of it. Almost all remaining 27 elements (except for Mn, Zn, Ge, Sb, La) had the ambient concentrations not greater than 100 ng m-3, usually higher in winter. The average mass shares of each of these 27 elements in PM1, PM1-2.5, PM2.5-10, and PM10-40, were different and depended on the season of a year. Co, Cu, Zn, Pb and As were cumulated mostly in fine dust, while V, Mn, Co, Cr, Ni, Ag, Cd and Ba in coarse dust. The former, in fine dust, were assumed to be rather of anthropogenic origin and closely associated with combustion. The later originated partly from combustion (especially in winter) but their greater part was secondary and came from road dust. The largest contributors to the mass of the elements in fine dust in Zabrze are domestic furnaces and car engines, i.e. combustion of fossil fuels, biomass, and waste. The possible effect of industrial sources was also identified. The elemental composition of coarse dust is due to re-suspension of soil and road dust, and to a lesser extent, to municipal emission.

5

Hazardous Compounds in Urban Pm in the Central Part of Upper Silesia (Poland) in Winter

Rogula-Kozłowska W., Kozielska B., Klejnowski K.

Archives of Environmental Protection

|

2013

|

Vol. 39, no. 1

53-65

EN

Thirteen fractions of ambient dust were investigated in Zabrze, a typical urban area in the central part of Upper Silesia (Poland), during a heating season. Fifteen PAH and Cr, Mn, Co, Ni, As, Se, Cd, Pb contents of each fraction were determined. The dust was sampled with use of a cascade impactor and chemically analyzed with an energy dispersive X-ray fl uorescence spectrometer (PANalytical Epsilon 5) and a gas chromatograph with a fl ame ionisation detector (Perkin Elmer Clarus 500). The concentrations of PM1 and the PM1-related PAH and elements were much higher than the ones of the coarse dust (PM2.5-10) and the substances contained in it. The concentrations of total PAH and carcinogenic PAH were very high (the concentrations of PM1-, PM2.5-, and PM10-related BaP were 16.08, 19.19, 19.32 ng m-3, respectively). The municipal emission, resulted mainly from hard coal combustion processes, appeared to be the main factor affecting the air quality in Zabrze in winter.

PL

Próbki trzynastu frakcji pyłu zawieszonego były pobierane w Zabrzu w okresie grzewczym (centralna część Górnego Śląska, Polska). Punkt poboru jest charakterystyczny dla obszaru miejskiego. Zbadano zawartość 15 WWA oraz Cr, Mn, Co, Ni, As, Se, Cd, Pb w każdej frakcji pyłu. Do poboru pyłu zastosowano impaktor kaskadowy, a do analizy chemicznej – spektrometr fl uorescencji rentgenowskiej z dyspersją energii (PANalytical Epsilon 5) oraz chromatograf gazowy z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym (Perkin Elmer Clarus 500). Zarówno stężenia pyłu PM1 jak i stężenia związanych z nim WWA i pierwiastków były znacznie wyższe niż stężenia pyłu grubego (PM2.5-10) i związanych z nim substancji. Stężenia sumy WWA, a w szczególności kancerogennych związków tej grupy były bardzo wysokie (np. stężenia dla BaP związanego z PM1- i PM2.5- oraz PM10- wynosiły odpowiednio: 16.08, 19.19, 19.32 ng m-3). Na podstawie uzyskanych wyników badań dla ww. zanieczyszczeń stwierdzono, że za stan jakości powietrza w Zabrzu, w zimie, odpowiedzialna jest emisja komunalna – stacjonarne źródła spalania, głównie spalanie węgla.

6

Some metals and polycyclic aromatic hydrocarbons in fugitive PM10 emissions from the coking process

Klejnowski K., Rogula-Kozłowska W., Łusiak T.

Environment Protection Engineering

|

2012

|

Vol. 38, nr 1

59-71

EN

Coke oven batteries significantly contribute to fugitive emission of dust (particulate matter, PM) from the coking process. The dust contains harmful substances many of which such as heavy metals and polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH), although mentioned in the Pollution Release and Transfer Registers (PRTR), so far have not been included into balances of emissions from hard coal coking. The goal of the presented work was to determine chemical composition of fugitive PM sampled on the battery roof. Three batteries in various technical conditions were examined for the PM emission. The results may provide information to help assessment of fugitive emissions from coking and for filling gaps in PRTR.

7

Concentrations of PM2.5, PM2.5-10 and PM-related elements at two heights in an urban background area in Zabrze (Poland)

Rogula-Kozłowska W., Błaszczak B., Klejnowski K.

Archives of Environmental Protection

|

2011

|

Vol. 37, no. 2

31-47

EN

Concentrations and elemental composition of fine (PM2.5) and coarse (PM2.5-10) ambient particles, at two sampling points located at the same urban background sites, were investigated. The points were 20 m distant from each other and at various heights (2 and 6 m) above the ground. A dichotomous sampler, equipped with a virtual impactor, and a cascade impactor were used to sample the dust. An X-ray fluorescence spectrometer was used in the elemental analyses. The investigations revealed heterogeneity of the spatial distribution and the elemental composition of suspended dust at the investigated urban background site. Coarse dust, whose concentration at 2.0 m above the ground was affected by secondary emission from roads, soil and other local low-level sources in some periods, appeared more heterogeneous.

PL

Celem pracy było zbadanie stężeń i składu pierwiastkowego pyłu drobnego (PM2,5) i grubego (PM2,5-10) w dwóch punktach wybranych w obszarze tła miejskiego w Zabrzu. Punkty były w zlokalizowane w odległości 20 m od siebie na różnych wysokościach (2 i 6 m). Do pobierania próbek pyłu wykorzystano dwukanałowy pobornik z impaktorem wirtualnym i impaktor kaskadowy. Badania składu pierwiastkowego przeprowadzono wykorzystując spektrometr fluorescencji rentgenowskiej. Badania wykazały heterogeniczność w rozkładzie przestrzennym i składzie pierwiastkowym pyłu zawieszonego w punkcie tła miejskiego. Wniosek ten dotyczy przede wszystkim frakcji cząstek grubych, których, jak wykazano w pracy, imisję w pewnych okresach, na wysokości 2 m, kształtuje wtórna emisja pyłu drogowego, glebowego i inne lokalne "niskopoziomowe" źródła pyłu.

8

Polycyclic aromatic hydrocarbons in PM1, PM2.5, PM10 and tsp in the Upper Silesian agglomeration, Poland {commun.]

Klejnowski K., Kozielska B., Krasa A., Rogula-Kozłowska W.

Archives of Environmental Protection

|

2010

|

Vol. 36, no. 2

65-72

EN

Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) are persistent organic pollutants, ubiquitous in the whole environment. They are relatively well known and are still of interest due to their well documented carcinogenic and mutagenic properties. In ambient air of urban regions they mostly occur as adsorbed to particles of suspended dust. The richest in these compounds and therefore most hazardous to humans, fraction of dust is the fraction of the finest particles. The paper presents results of investigations of dust sampled with use of an impactor Dekati PM10 in Zabrze, a site typical of Upper Silesian conditions. While sampling, the impactor segregates sampled particles into four fractions by their aerodynamic diameters. Sixteen PAHs were determined in each fraction chromatographically. PAH content in the fraction of the finest particles, i.e. in PM1, was of particular interest.

PL

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) należą do grupy trwałych zanieczyszczeń organicznych obecnych we wszystkich elementach środowiska. Są licznie reprezentowane i stosunkowo dobrze poznane, a ich udokumentowane własności mutagenne i kancerogenne sprawiają, że nadal są w centrum zainteresowań. W powietrzu atmosferycznym obszarów zurbanizowanych najczęściej występują w postaci zaadsorbowanej na cząstkach pyłu zawieszonego. Najbogatszą w te związki, i stąd najniebezpieczniejszą, jest frakcja cząstek najdrobniejszych. Przedmiotem badań był pył zawieszony pobrany impaktorem Dekati PM10 w punkcie charakterystycznym dla Aglomeracji Górnośląskiej w Zabrzu. Impaktor umożliwia rozdział pyłu zawieszonego na cztery frakcje, każda o cząstkach mających średnice aerodynamiczne w innym z czterech przyległych rozłącznych przedziałów. W każdej z frakcji oznaczono zawartość szesnastu WWA metodą chromatograficzną. Uzyskane wyniki umożliwiły ocenę zawartości WWA, a za szczególnie interesujące uznano wyniki zawartości WWA w pyle PM1.

9

Structure of atmospheric aerosol in Upper Silesia (Poland) - contribution of PM2.5 to PM10 in Zabrze, Katowice and Częstochowa in 2005-2007

Klejnowski K., Rogula-Kozłowska W., Krasa A.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 2

3-13

EN

The PM2.5/PM 10 ratio expresses the anthropogenic share in atmospheric dust. Very high values of this ratio, i.e. high contribution of PM2.5 to PM 10, have occurred recently in atmospheric air within Europcan industrialized areas. The paper compiles results of three year pair wise measuring of concentrations of PM2.5 and PM2.5-10 and compares shares of PM2.5 in P'M 10 al three urban background sites in Upper Silesia Poland downs of Zabrze, Katowice and Częstochowa). At all the three locations, the PM2.5/PMI0 ratio of daily concentrations of dust only occasionally differed considerably from the PM2.5/PM10 ratios for the seasonal and yearly concentrations that, in turn, did not differ from the PM2.5/PMI0 ratios at urban sites in Europe.

PL

Stosunek PM2.5/PMI0 jest wskaźnikiem udziału pyłu pochodzenia antropogenicznego w zanieczyszczonym pyłem powietrzu na danym obszarze. Przeprowadzone w ostatnich lalach badania w terenach silnie zurbanizowanych pokazują bardzo wysoki udział PM2,5 w I'M 10. Celem pracy jest zestawienie otrzymanych na przestrzeni trzech lat wyników jednoczesnych pomiarów PM2.5 i PM2.5-10 i porównanie udziałów PM2.5 w PM10 w trzech różnych punktach charakterystycznych dla tła miejskiego na Górnym Śląsku (Zabrze, Katowice, Częstochowa). Wyniki pomiarów prowadzonych w Częstochowie, Zabrzu i Katowicach są reprezentatywne dla obszarów tła miejskiego aglomeracji. W okresie badań stosunek PM2.5/PM1O w badanych miejscach niekiedy przyjmował pojedyncze wartości znacznie odbiegające od średnich, generalnie jednak wartości średnie nie odbiegają od średniego notowanego stosunku tych frakcji w aglomeracjach miejskich Europy.

10

Air quality index and its significance in environmental health risk communication

Kowalska M., Ośródka L., Klejnowski K., Zejda J., Krajny E., Wojtylak M.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 1

13-21

EN

Air Quality Index (AQ1) is a standardized summary measure of ambient air quality used to express the level of health risk related to particulate and gaseous air pollution. The index, first introduced by US EPA in 1998 classified ambient air quality according to concentrations of such principal air pollutants as PMIO, PM,5, ozone, SO_2 NO, and CO. Subsequently similar, index-based approach to express health risk was developed in France, Great Britain and Germany. No such environmental warning system exists in Poland, although some test-trials took place in Katowice area and the city of Gdańsk. However, the operational value of AQ1 under environmental circumstances in Poland remains unknown. The aim of the study was to examine current air pollution levels in Katowice area and to confront AQ1 categories with local air quality, also in terms of health impact on the population as expressed by daily total and specific mortality. The data on daily average PM|(| and sulphur dioxide concentrations available in regional network (P1OŚ in Katowice) and data on daily number of total deaths and deaths due to cardiorespiratory diseases from the Central Statistical Office in Warsaw were collected. The data covered the period 2001-2002. The percentage of days with individual Air Quality Index, created by American, French, British and German method of indexation was calculated. Then, the relationship between values of air quality indexes and daily total and specific mortality according to Spearman correlation coefficients was assessed. Finally, the obtained results were verified according to ANOVA Kruskal-Wallis test. The obtained results suggest significant discrepancy in the range of air quality categories depending on applied system of classification. Percentage of days with "unhealthy" air quality (in the period 2001-2002) was running from 0.1% (American method of indexation) to 11.2% (British method) and usually referred to winter season. Statistically significant Spearman correlation coefficients were obtained for the relationship between air quality and total number of deaths, as well as the number of deaths due to cardiovascular and respiratory diseases in elderly population (aged 65 and more). The observed values of correlation coefficients arc very low and do not exceed value 0.2 for each chosen method of indexation.

PL

Indeks jakości powietrza (AQ1) jest wskaźnikiem określającym jakość powietrza atmosferycznego i jednocześnie wskazującym potencjalne ryzyko zdrowotne ponoszone przez populację wskutek narażenia na standardowo mierzone stężenia zanieczyszczeń pyłowych i gazowych w danym regionie. Po raz pierwszy został użyty przez US EPA w 1998 r. i klasyfikował jakość powietrza atmosferycznego w oparciu o stężenia podstawowych zanieczyszczeń: PMln, PM,5, ozonu, SO,, NO, oraz CO. Podobne wskaźniki, oparte na danych regionalnych opracowano również we Francji, Wielkiej Brytanii i Niemczech. Właściwie w naszym kraju nie funkcjonuje spójny system komunikowania ryzyka zdrowotnego, który byłby oparty na własnym indeksie jakości powietrza, chociaż pewne próby podejmowane są w Katowicach i Gdańsku. Celem prezentowanej pracy była ocena jakości powietrza atmosferycznego w Katowicach na podstawie przyjętych kategorii AQ1 oraz porównanie uzyskanych danych z danymi opisującymi potencjalne ryzyko zdrowotnego wyrażone w postaci dobowej umieralności całkowitej lub specyficznej. Zebrano dane dotyczące średnich dobowych stężeń pyłu PM10 oraz dwutlenku siarki dostępne w ramach regionalnego monitoringu środowiska (P1OŚ w Kato-wicach) oraz dane dotyczące dobowej liczby zgonów ogółem i zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia pochodzące z bazy Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie. Wszystkie dane dotyczyły okresu 2001-2002. Obliczono odsetki dni z właściwym dla nich indeksem jakości powietrza stosując amerykański, francuski, brytyjski i niemiecki sposób indeksowania. Następnie oceniono zależność pomiędzy przyjętą kategorią jakości powietrza a dobową umieralnością ogólną i specyficzną z zastosowaniem współczynników korelacji Spearmana. Ostatecznie uzyskane wyniki zweryfikowano przy użyciu testu ANOVA Kruskal-Wallis. Uzyskane wyniki sugerują występowanie istotnego zróżnicowania w zakresie kategorii jakości powietrza atmosferycznego, zależnie od przyjętego sposobu klasyfikacji. Procent dni z tzw. "niezdrową" jakością powietrza kształtował się w badanym okresie (2001-2002) w zakresie od 0,1% (amerykański sposób indeksowania) do 11,2% (brytyjski sposób indeksowania) i zazwyczaj kategoria dotyczyła okresu zimy. Statystycznie znamienne wartości współczynników korelacji Spearmana uzyskano jedynie dla zależności pomiędzy jakością powietrza a dobową liczbą zgonów ogółem oraz zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia w grupie osób po 65 roku życia. Jednakże zaobserwowane wartości współczynników były niewielkie i nie przekraczały wartości 0,2 dla każdej z przyjętych metod klasyfikacji.

11

Concentrations of 42 elements in atmospheric fine particles in Zabrze, Poland

Rogula-Kozłowska W., Klejnowski K., Szopa S.

Environment Protection Engineering

|

2008

|

Vol. 34, nr 4

5-15

EN

One of the methods of measuring the concentrations of trace elements in atmospheric dust is the X-ray fluorescence spectroscopy (XRF). For the first time in Poland, a high-class X-ray fluorescence spectrometer was used to determine the content of trace elements in atmospheric dust collected on filters. Calibration was performed by measuring thin-layer standards and its correctness was checked. The energy-dispersive X-ray fluorescence spectroscopy (EDXRF) was used to determine 42 elements in PM2.5 (ambient particulates with the aerodynamic diameter not greater than 2.5 µm). The presence of some elements in the samples of ambient dust collected in 2003 was revealed and their concentrations were determined.

PL

Jedną z metod pomiaru stężenia pierwiastków śladowych w pyle atmosferycznym jest fluorescencja rentgenowska. Po raz pierwszy w Polsce wykorzystano wysokiej klasy spektrometr fluorescencji rentgenowskiej do oznaczeń zawartości pierwiastków śladowych w pyłach atmosferycznych osadzonych na filtrach. Przeprowadzono kalibrację opartą na pomiarze cienkowarstwowych wzorców i sprawdzono poprawność jej działania. Zastosowano technikę EDXRF do oznaczania 42. wybranych pierwiastków we frakcji fine pyłu zawieszonego w powietrzu. Stwierdzono obecność poszczególnych pierwiastków w pyle PM2,5 oraz rozpoznano wstępnie stężenia, w jakich one występują w próbkach z 2003 roku.

12

Seasonal variability of concentrations of total suspended particles (TSP) as well as PM10, PM2.5 and PM1 modes in Zabrze, Poland

Klejnowski K., Krasa A., Rogula W.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2007

|

Vol. 33, no. 3

15-27

EN

From January 2006 on, a continuous experiment consisting in determinations of granulomctric composition of the airborne dust has been performed in the Institute of Environmental Engineering of PAS, Zabrze. The investigations include measurements of concentrations of PM1 - the suspended in ambient air particles of the aerodynamic diameter not grater than 1 um -by using the PM10 Dckati impactor. The results of twelve month measurements (January - December 2006) arc presented in the paper: the granulomctric composition of total suspended dust (PM10, PM2.5, PM1) in winter and summer at an urban background site in the Silcsian Agglomeration. Monthly and seasonal average concentrations of PM10, PM2.5 and PM1 were computed.

PL

W Instytucie Podstaw Inżynierii Środowiska PAN od stycznia 2006 r. prowadzone są pomiary rozkładu ziarnowego pyłu zawieszonego, w tym mierzone są stężenia frakcji < 1 um(PMl) zużyciem impaktora PM10 firmy Dekati. W pracy przedstawiono otrzymane w 2006 r. wyniki - skład frakcyjny całkowitego pyłu zawieszonego z uwzględnieniem częstości występowania poszczególnych przedziałów stężeń PM1 w sezonie letnim i zimowym w punkcie "tła miejskiego" w Aglomeracji Górnośląskiej w Zabrzu. Przedstawiono obliczone średnic miesięczne i sezonowe TSP oraz stężeń frakcji PM10, PM2,5 i PM1. Określono udział frakcji grubej, drobnej i PM1 w pyle zawieszonym.

13

Chemical composition of surface layer of PM1, PMl-2.5,PM2.5-10 [commun.]

Klejnowski K., Talik E., Pastuszka J., Rogula W., Krasa A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2007

|

Vol. 33, no. 3

89-95

EN

The paper presents results of application of the X-ray photoelectron spectroscopy (XPS) to investigations of external layer of particles of PM1, PMI-2.5, PM2.5-10, the three fractions of suspended dust. The dust was sampled with the use of a Dekati PM-10 impactor within premises of the Institute of Environmental Engineering of the Polish Academy of Sciences in Zabrze, and physicochemical analyzed in the Institute of Physics of the University of Silesia. Carbon was shown to be the chief component of the investigated dust particles. Its relative content in particle surface grows with decreasing aerodynamic diameter of particles.

PL

W pracy przedstawiono wyniki zastosowania metody spektroskopii fotoelektronów wzbudzanych promieniami rentgenowskimi (XPS) do badania składu zewnętrznej warstwy pyłu zawieszonego rozdzielonego na frakcje PM1; PMl-2,5; PM2.5-10. Próby pyłu pobrano impaktorem Dekati PM-10 na terenie Instytutu Podstaw Inżynierii Środowiska Polskiej Akademii Nauk w Zabrzu, a badania fizykochemiczne przeprowadzono w Instytucie Fizyki Ciała Stałego Uniwersytetu Śląskiego. Badania XPS wykazały, że węgiel był głównym komponentem badanych cząstek aerozolu, a jego względna zawartość w powierzchniowej warstwie wzrasta wraz ze zmniejszaniem się rozmiaru cząstki.

14

Benzene air pollution in the Silesian Region

Pyta H., Błaszczyk J., Klejnowski K., Krasa A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2005

|

Vol. 31, no. 3

25--36

EN

The paper presents results of benzene monitoring in ambient air in the Silesian Region (Poland). Sampling points within the Region were chosen with respect to the population density, traffic intensity and presence of industrial emission sources of benzene (coking plants, refineries). Benzene concentrations were measured by means of the passive sampling by using sorption tubes filled with charcoal. The exposure time of each tube was 2 weeks. At each sampling point 12 tubes were exposed from August 2002 to July 2003. The results of the experiment proved differentiated degrees of exposure of the Silesian inhabitants to elevated, exceeding the limit value (5.0 ug/m3), concentrations of benzene. The mean annual concentration of benzene varied over the Region between 4.09 and 9.26 Hg/m3, not exceeding the doubled standard (i.e. the limit plus 100% margin of tolerance, i.e. 10 ug/m3 in total). The limit value for benzene concentration was exceeded at the majority of the sampling points. Results of the exemplary measurement performed in Zabrze with the use of an automatic BTX analyzer are also presented. The parallel exposure of a passive sampler gave similar benzene concentration.

PL

W artykule przedstawiono wyniki monitoringu benzenu w powietrzu, w 19 punktach na terenie województwa śląskiego. Punkty monitoringu wytypowano z uwagi na gęstość zaludnienia i intensywność ruchu samochodowego lub ze względu na obecność przemysłowych źródeł emisji benzenu (koksownie, rafinerie). Pomiary prowadzono metodą pasywną, z zastosowaniem rurek sorpcyjnych wypełnionych węglem aktywnym. Czas ekspozycji rurki - 2 tygodnie. W każdym punkcie, w okresie od sierpnia 2002 r. do lipca 2003 r. wykonano 12 ekspozycji. Wyniki pomiarów wykazały zróżnicowane narażenie mieszkańców śląskich miast na ponadnormatywne stężenie benzenu. Stężenie średnioroczne przyjmowało wartości z zakresu 4,09 ug/m3 do 9,26 ug/m3, a więc nie przekroczyło wartości dopuszczalnej wraz ze 100% marginesem tolerancji. W większości punktów zostało przekroczone średnioroczne stężenie dopuszczalne 5 ug/m3. Przedstawiono również wyniki przykładowej sesji pomiarowej w Zabrzu przy użyciu automatycznego analizatora BTX. W równolegle prowadzonej ekspozycji próbnika pasywnego uzyskano podobną wartość stężenia benzenu, jak w pomiarach automatycznych.

15

Analiza stopnia przygotowania polskiego koksownictwa do wdrażania dyrektywy IPPC (Integrated Pollution Prevention and Control) na tle monitoringu sektorowego Programu Restrukturyzacji

Klejnowski K., Tatara A.

Karbo

|

2003

|

Nr 1

16-22

PL

Przedstawiono wyniki oceny stanu techniki stosowanej przy produkcji koksu w Zakładach Koksowniczych „Przyjaźń" na tle „Best Available Techniques Reference Document on the Production of Iron and Steel" -Seville'2000 (BREF). Metodyka oceny polegała na: określeniu listy ocenianych procesów i instalacji, wykonaniu oceny jakościowej poszczególnych instalacji, porównaniu poziomu emisji zanieczyszczeń z instalacji zakładu na tle poziomów uznawanych w BREF za osiągalne oraz dokonaniu ostatecznej oceny ilościowej zgodności techniki stosowanej w zakładzie z zaleceniami BREF. Wyniki przeprowadzonej oceny potwierdzają możliwość produkcji koksu wielkopiecowego w ZK „Przyjaźń" w zgodzie ze współczesnymi wymogami ochrony środowiska.

EN

In the paper it is presented information of particular legal requirements as a result of Law of Environmental Protection relative to coking industry. On a base of carried out questionnaires it is presented analysis of convergence and a state of realisation of investments contained in restructuring programme in the aspects of the Best Available Technology (BAT) defined by EU. In a base of experiences of Polish and Danish project (Assistance to Poland on Implementation of the EU Directive on IPPC ) we present conclusions concerning formal and technical requirements of procedure for preparing motion for receiving „Integration Permission" and eventual discordance with BAT. We propose working out uniform directives of BAT for particular aspects of activities in environment protection in cokeries in order to compare them on the stage of making agree.

16

Porównanie sposobu normowania stężenia zanieczyszczeń powietrza w przepisach krajowych i dyrektywach UE

Pyta H., Klejnowski K.

Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów

|

2002

|

Vol. 36 nr 4

131-135

PL

Wprowadzenie nowych norm jakości atmosfery w Polsce i w ślad za tym systemu ocen i programów osiągania przyjtych normatywów, jest efektem działań dostosowawczych w zakresie ochrony środowiska. Zapisy dotyczące monitoringu i zarządzania jakością. powietrza z dyrektyw UE znalazły się w ustawie Prawo ochrony środowiska i w projektach rozporządzeń.MŚ. W artykule omówiono sposób normowania stężenia zanieczyszczeń, dla których występują największe różnice w przepisach polskich i unijnych. Różnice te zilustrowano przykładem z wykorzystaniem wyników pomiarów tlenku węgla i ozonu z automatycznej stacji monitoringu w Sosnowcu.

EN

Introduction of new standards for the air quality, and consequently of an evaluation system and programs for meeting the accepted standards, into Polish environmental practice is the effect of Polish activities towards adapting the environment protecting law to the European level. Rules concerning both the monitoring and the air quality management, taken from the UE directives, were transferred to the Polish Environment Protection Act and directives of the Polish Ministry of Environment. The method for limiting concentrations of substances treated in the most different manner in the Polish and in the Union regulations is discussed in the paper. These differences are illustrated with an example where results of measurements of carbon monoxide and ozone from the automatic monitoring station at Sosnowiec were used.

17

Comparison of benzo(a)pyrene concentrations in the vicinity of roads against urban background in the Upper Silesia area

Pyta H., Klejnowski K., Sztajerska A.

Environment Protection Engineering

|

2002

|

Vol. 28, nr 2

95-104

EN

Results of measurements of B(a)P concentrations in suspended dust collected in the close vicinity of roads are presented. The investigations were aimed at assessing the risk of short-time exposures of traffic participants to carcinogenic B(a)P present in car exhaust gases. 248 samples of dust were collected at 9 measurement points located in 6 cities of the Upper Silesian Industrial Region (southern Poland) during the period of July-December 1999. The dust was sampled at roadsides. Time of a single sample taking was 30 min. The content of B(a)P was determined in the samples of total suspended dust. A quantitative analysis was carried out using the chromatography (GC/FID). The B(a)P concentrations measured were in the range from 0 to 2175 ng/m3. The summer and winter B(a)P mean concentrations in the vicinity of roads were compared to B(a)P concentrations in urban-industrial agglomeration (measurements made by the Provincial Sanitary and Epidemiological Station) and in urban agglomeration (annual series of measurements in the town of Żywiec).

PL

Przedstawiono wyniki pomiarów stężenia benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym w powietrzu, pobieranym w bliskim sąsiedztwie dróg. Celem badań była ocena narażenia uczestników ruchu na krótkotrwałe ekspozycje na karcenogenny benzo(a)piren obecny w spalinach samochodów. W 9 stałych punktach zlokalizowanych w 6 miastach GOP-u w okresie od lipca do grudnia 1999 r. pobrano 248 prób pyłu. Pył pobierano przy krawędzi jezdni. Czas poboru prób- 30 min. Zawartość B(a)P oznaczano w całkowitym pyle zawieszonym (TSP). Analizę ilościową wykonano metodą GC/FID. Otrzymano wartości stężenia benzo(a)pirenu w granicach 0-2175 ng/m3 (stężenie średnie - 201,4 ng/m3). Stężenie B(a)P przy drogach, uśrednione w sezonie letnim i zimowym, zestawiono z tłem zanieczyszczenia B(a)P dla aglomeracji miejsko-przemysłowej (pomiary sanitarne na terenie GOP-u) i miejskiej (roczna seria pomiarów w Żywcu). Wartości stężenia przy drogach okazały się wielokrotnie wyższe od wartości tła.

18

Oznaczanie stężeń BTX w powietrzu przy użyciu mobilnego chromatografu gazowego

Czaplicka M., Klejnowski K., Krasa A.

Aparatura Badawcza i Dydaktyczna

|

2002

|

T. 7, nr 3

192--198

PL

W publikacji przedstawiono metodę oznaczania stężenia benzenu i jego homologów w powietrzu atmosferycznym z zastosowaniem mobilnego, automatycznego chromatografu gazowego. Chromatograf zawiera: system pobierania próbki, termodesorber oraz układ analityczny. Na podstawie analiz mieszaniny wzorcowej wykonano ocenę statystyczną metody. Oceniono również przydatność metody do badania dynamiki zmian jakości powietrza.

EN

A method for determination of concentrations of benzene and its homologues in ambient air with the use a mobile automated gas chromatograph is presented in the paper. The chromatograph comprised a sampling system, thermo-desorber, and analytical system. On the basis of standard mixture analyses the statistical evaluation of the method was performed. Also, applicability of the method to observations of dynamics of ambient air quality variations was assessed.

19

Współczesne technologie gorących remontów baterii koksowniczych jako sposób na wydłużenie okresu ich eksploatacji i poprawę ochrony powietrza

Tatara A., Kosyrczyk L., Klejnowski K.

Karbo

|

2001

|

Nr 4

125-129

PL

W świecie udział baterii starszych o ogólnym stanie posiadania wzasta Powodem jest rezygnacja z drogich inwestycji i restrykcyjne wymogi ekologiczne dla nowych obiektów. Zachowanie więc dobrego stanu technicznego istniejących baterii i utrzymanie pełnej dyspozycyjności produkcyjnej jest koniecznością, decydującą o dalszej egzystencji koksowni. Przedstawiono nowoczesne i skuteczne technologie remontowe gwarantujące wysoką jakość napraw i znaczące wydłużenie żywotności ceramiki. Trwałe uszczelnienie masywu ceramicznego ogranicza inflintację gazu surowego do układu grzewczego baterii i bezpośredno do powietrza. W wyniku czego następuje poprawa warunków opa! koksowania i innych procesów technologicznych, a przez to korzystania zmiana w oddziaływaniu baterii na środowisko.

EN

The share of older batteries increases in the global possession of the Word cokeries. The reason consists in resignation from expensive investments and restrictive ecological standards for new objects. Thus, the maintenance of good technical condition of existing batteries and maintenance of a complete production readiness is the necessity deciding abaut a future existence of coking plants. The paper presents modern and effective repair technologies quarantining high quality of repairs and considerable extension of the lifetime of the ceramics. Permanent sealig of ceramic massive limits infiltration of raw gas to heating system of the battery and directly into the air. In the result of that improvement of burning conditions occurs as well as condition of coking and technological processes and thus favourable change in the impact the battery upon the environment.

20

Comparison of emission rates of monocyclic aromatic hydrocarbons in exhaust gases from selected types of cars during the NEDC driving test

Żak M., Konieczyński J., Klejnowski K., Bielaczyc P.

Journal of KONES

|

2001

|

Vol. 8, No. 1-2

348-356

EN

An increase in unleaded gasoline consumption causes growth of enussion of monocyclic aromatic hydrocarbons (MAHs) such as benzene and its a1ky1ated derivatives: toluene, ethylbenzene, isopropylbezene, and trimethylbenzenes (TMB). These compounds are highly toxic in both, direct and indirect effects on living organisms. This paper describes the applied method of measurements and presents results of a study on benzene and its homologues in car exhaust, obtained during driving test performed on a chassis dynamometer at Emission Testing Laboratory at the BOSMAL Automotive Research and Development Centre in Bielsko - Biala. Examples of some MAHs emission factors are reported. Effects of the use of a catalytic converter (TWC) and temperature conditioning of cars on MAHs emissions from examined vehicles were assessed. Results of determination ofMAHs content in various types of gasolines and in diesel fuel are also presented.