Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Pochłanianie promieniowania gamma w taśmach przenośnikowych jako czynnik ograniczający stosowanie urządzeń izotopowych

Bonczyk M., Michalik B.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 12

36--40

PL

Rozmaite metody izotopowe stosowane w systemach automatyki kontrolno-pomiarowej wykorzystywane są niemal we wszystkich gałęziach przemysłu, szczególnie w górnictwie i energetyce. Ich zaletą jest mnogość zastosowań oraz łatwość użycia, co jednocześnie rzutuje na ich dużą niezawodność. Wykorzystywane są miedzy innymi przy badaniu przepływów, poziomów cieczy w zbiornikach, w pomiarach gęstości i masy (tzw. wagi izotopowe) czy w systemach wykonujących ciągły pomiar zawartości popiołu w węglu (tzw. popiołomierze absorpcyjne). Idea badania gęstości, masy czy zawartości popiołu polega na pomiarze wielkości osłabienia wiązki promieniowania gamma przechodzącej przez badany obiekt. Dzięki zastosowaniu odpowiedniej kalibracji takiego systemu pomiarowego można uzyskać zależność funkcyjną między wielkością osłabienia a wymienionymi parametrami. Trudność tego typu badań polega na tym, że w typowym układzie pomiarowym, wiązka promieniowania gamma przechodzi nie tylko przez badany obiekt, ale również przez taśmę transportera, której obecność istotnie wpływa na wynik pomiaru. Dzieje się tak dlatego, że pewna część promieniowania zostaje pochłonięta już w taśmie. Praca traktuje o wpływie obecności taśm transporterowych na wyniki pomiarów urządzeniami wykorzystującymi źródła promieniotwórcze.

EN

Industrial automation systems with radioactive sources are applied in almost all branches of industry, especially in the mining and energy ones. They are very easy to apply and strongly reliable. Radioactive sources are used in measuring the flow, levels of media in containers, density, mass and ash content in coal. These measurements relay on measurement of gamma- -ray absorption which is the matter of concern. After appropriate calibration of such a measurement system, one is able to obtain relationship between absorption of radiation and mass or ash content. The major difficulty is additional absorption in conveyor belts. This additional absorption in belts usually is non-negligible. The presented work describes the influence of additional absorption in conveyor belts on the results of measurements which are performed by use of the devices with radioactive sources.

2

20 lat ochrony radiologicznej w polskich kopalniach – system monitoringu i kontroli narażenia

Wysocka M., Skubacz K., Michalik B., Chmielewska I., Bonczyk M.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2014

|

nr 10

3--10

EN

The radiation risk caused by the exposure to natural radionuclides, especially to short-lived radon progeny, is the significant component of the radiation hazard, both in the natural environment and working environment of people. The effective dose, due to the exposure to radon and radon progeny, exceeds 50% of the average dose for a man from all sources of the ionising radiation. In Polish mining industry the radiation hazard, caused by natural radioactivity is one among many other natural hazards The most important source of natural radiation is radon and its progeny. Another source of radiation hazard in coal mines is radium (izotopes of 226Ra and 228Ra), present in underground brines. Sediments, precipitated out from underground waters, may have enhanced radium content and may cause the increase of external gamma radiation dose rate. In the case of accidental ingestion or inhalation can cause internal contamination. It is estimated that in the single coal mine the amount of sediments with elevated content of radium may be as high as several thousand tons per year. Radium bearing waters do not pose a radiation risk as a result of ingestion because of their high salinity. Investigation of that the problem of radiation hazard in Polish hard coal underground mines started in early 1970’s. At the end of 1980’s first regulations were issued. Now monitoring and mitigation measures are obligatory not only for active mines but also for mines, excluded from the exploitation, and used for other purposes as museums, balneotherapy spas etc. Such solution is unique in non-uranium mining. The Central Mining Institute is involved in research of natural radioactivity in coal mines for over 30 years. The results of measurement are stored in databases and are a valuable source of information both for the authorities responsible for the safety of miners, as well as for researchers. The article presents the state of radiation hazard in 2012, against the background of twenty years of statistics. The scale of the risks due to the presence of various sources of radiation hazard, taking into account the nominal time miners was presented.

PL

Narażenie radiacyjne spowodowane ekspozycją na naturalne izotopy promieniotwórcze, a w szczególności na krótkożyciowe produkty rozpadu radonu, jest znaczącym składnikiem narażenia, zarówno w środowisku naturalnym, jak i miejscach pracy. W artykule przedstawiono podstawy prawne systemu kontroli narażenia radiacyjnego, funkcjonującego w polskim górnictwie. Omówiono wkład poszczególnych źródeł zagrożenia radiacyjnego do dawki, na jaką narażeni są górnicy. Przedstawiono stan zagrożenia radiacyjnego w 2012 r., na tle dwudziestoletniej statystyki. Pokazano skalę zagrożeń, wynikającą z obecności poszczególnych źródeł zagrożenia radiacyjnego, przy uwzględnieniu nominalnego czasu pracy.

3

Zmiany właściwości osadów kopalnianych związane z rozpadem promieniotwórczym występujących w nich izotopów radu

Michalik B., Bonczyk M.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 6

74--82

PL

Funkcjonujący obecnie system kontroli zagrożenia radiacyjnego w podziemnych zakładach górniczych obejmuje ekspozycję na promieniowanie związaną z obecnością krótkożyciowych produktów rozpadu radonu w powietrzu oraz wody i osady zawierające podwyższone stężenia radu, zarówno jako źródeł promieniowania gamma jak i ewentualnych skażeń wewnętrznych. O ile poziom zagrożenia pochodnymi radonu zależy od sposobu prowadzenia eksploatacji i/lub zastosowanego systemu wentylacji, to zagrożenie związane z obecnością osadów może się zmieniać w miarę upływu czasu, niezależnie od działania człowieka. W rezultacie rozpadu promieniotwórczego radu w osadach pojawiają się jego kolejne izotopy, a nawet nowe pierwiastki promieniotwórcze. W rezultacie, w stopniu istotnym zmienia się nie tylko całkowita aktywność nuklidów promieniotwórczych obecnych w osadach, ale również ich skład chemiczny. Fakt ten wpływa na rzeczywisty poziom zagrożenia radiacyjnego zarówno pracowników jak i środowiska naturalnego. Na podstawie prawa rozpadu promieniotwórczego można łatwo przewidzieć proces zanikania i narastania poszczególnych nuklidów promieniotwórczych. Jednak te, które charakteryzują się długimi okresami połowicznego rozpadu, takie jak 228Th, 210Pb a nawet 210Po mogą ulegać procesom zachodzącym w środowisku i ich faktyczne stężenie może się znacznie różnić od wartości wynikającej wprost z prawa rozpadu promieniotwórczego. Prawidłowa ocena zagrożenia zawodowego górników, a przede wszystkim, poprawna ocena oddziaływania osadów na środowisko wymaga uwzględnienia tych zjawisk.

EN

The current system of radiation risk monitoring in underground mines is focused on the exposure to short-lived radon progenies and formation water and sediments as a source of external radiation and committed dose related to the radium intake. Exposure to radon progenies depends on the mining methods and/or mine ventilation but radiation risk caused by water and sediments changes in course of time regardless of the human factor. The radioactive decay results in the formation of new radium isotopes and even new elements and, finally, the total activity and chemical composition of radionuclides suite enclosed in sediments vary. It affects the real radiation risk for workers as well as the environment. It is easy to predict the decay and ingrowth of particular radionuclides but the long-lived ones such as 228 Th, 210Pb or even 210Po may undergo environmental processes and their current activity can significantly differ from that according to the radium decay principle. In order to perform an accurate occupational risk assessment, particularly the environmental impact assessment, the above-mentioned phenomena must be taken into consideration.

4

A determination of the concentration level of lead 210Pb isotope in solid samples for the assessment of radiation risk occuring in coal mines

Bonczyk M.

Journal of Sustainable Mining

|

2013

|

Vol. 12, iss. 2

1--7

EN

Lead 210Pb, an element of the natural uranium radioactive decay series, is not currently considered a source of radiation risk, especially in a radiation protection system in underground mines in Poland. However, it could be a completely independent element of the radioactive series due to its physical and chemical properties. Routine measurements showed significantly higher than expected concentrations of 210Pb in underground radium rich sediments, based only on the radioactive decay law. This phenomenon implies a need of 210Pb concentration monitoring in such sediments. Nevertheless, the laboratory analysis of 210Pb by gamma radiation spectroscopy is connected with a particular hindrance, the self-attenuation of 210Pb radiation in samples. Current work describes a practical method for obtaining the self-attenuation correction factor in the case of 210Pb concentration analysis. Experimentally obtained correction factors range between 0.51–6.96 cm2/g. Neglecting this factor can cause a significant error or underestimations in radiological risk assessment.

PL

Izotop 210Pb, element naturalnego szeregu promieniotwórczego 238U, jak dotąd nie był uwzględniany przy ocenie ryzyka zagrożenia radiacyjnego, szczególnie w odniesieniu do systemu ochrony radiologicznej w podziemnych zakładach górniczych (Rozporządzenie 2002) czy kontroli narażenia radiacyjnego związanego z wydobyciem oraz przetwórstwem ropy i gazu (Radiation... 1999). Okazuje się jednak, że ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne nuklid ten może zachowywać się zupełnie niezależnie od pozostałych elementów szeregu, w którym występuje. Wyniki badań prowadzonych w ramach rutynowej kontroli zagrożenia radiacyjnego w podziemnych zakładach górniczych świadczą o tym, że dla większości osadów dołowych, powstających na skutek współstrącenia radu i baru w postaci siarczanu radowo-barowego, obserwuje się znacznie wyższe jego stężenia, niż wynikałoby to z samego tylko rozpadu 226Ra. Implikuje to konieczność monitorowania stężenia 210Pb w tych osadach, co jest związane z wieloma trudnościami analitycznymi i pomiarowymi. Niniejszy artykuł poświęcony jest wyznaczaniu współczynnika poprawkowego związanego ze zjawiskiem samoabsorpcji w próbkach stałych podczas oznaczania 210Pb metodą spektrometrii promieniowania gamma. Uzyskane współczynniki wahały się w granicach 0,51–6,96 cm2/g, co dowodzi, że nieuwzględnienie poprawki na samoabsorpcję, może prowadzić do poważnych błędów i niedoszacowań w ocenie zagrożenia radiacyjnego.