Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Analiza możliwości rozbudowy pojemności czynnej podziemnego magazynu gazu w wyniku podnoszenia górnego ciśnienia pracy PMG powyżej pierwotnego ciśnienia złoża gazu

Filar B.

Nafta-Gaz

|

2018

|

R. 74, nr 4

279--283

PL

Pierwsze próby magazynowania gazu ziemnego przeprowadzono na początku XX wieku. Obecnie w różnych krajach eksploatowanych jest prawie sześćset podziemnych magazynów gazu (PMG). Magazyny budowane są w celu zaspokajania potrzeb rynkowych. Niektóre pracują dla systemu dystrybucyjnego, inne dla systemu przesyłowego, jeszcze inne pełnią role strategiczne. Większość z nich wybudowana została w sczerpanych złożach gazu ziemnego i ropy naftowej, inne powstały w warstwach wodonośnych i kawernach solnych. Znane są przypadki budowy PMG w wyrobiskach górniczych. Pojemność czynna każdego podziemnego magazynu gazu zależy od wielkości złoża, zakresu ciśnień jego pracy oraz od panujących w nim warunków hydrodynamicznych. Zmiana pojemności czynnej magazynu może nastąpić tylko poprzez zmianę zakresu ciśnień jego pracy, gdyż pozostałe parametry, określone dla danego złoża, pozostają stałe. Według danych American Gas Association (AGA) powiększenie pojemności czynnej w wyniku podniesienia górnego ciśnienia pracy magazynu jest dość częstym zjawiskiem. Według danych AGA około 54% magazynów eksploatowanych jest z górnym ciśnieniem nieprzekraczającym pierwotnego ciśnienia złożowego. Stosowanie ograniczeń ciśnieniowych wynika z faktu, że szczelność złoża jest potwierdzona do pierwotnego ciśnienia złożowego. Jednakże magazynowanie gazu pod wyższym ciśnieniem jest możliwe, o czym świadczy eksploatacja 46% wszystkich PMG, których górne ciśnienie pracy przewyższa pierwotne ciśnienie złożowe. Niniejszy artykuł przedstawia problem bezpiecznego podnoszenia górnego ciśnienia pracy PMG wytworzonych w złożach wyeksploatowanych.

EN

The first attempts to store natural gas were carried out at the beginning of the 20th century. At present, there are almost six hundred UGS facilities in different countries. Gas storages are built to meet market needs. Some work for the distribution system, others for the transmission system, and others are strategic. Most of them were built in depleted natural gas and crude oil fields, others in aquifers and salt geological structures. There are some cases of building UGS in mining excavations. The active capacity of each underground gas storage, depends on the size of the reservoir, the pressure range of its operation and the hydrodynamic conditions existing in the field. The enlargement of gas storage working volume can be achieved by changing the operating pressure range. According to the American Gas Association (AGA), increasing operating capacity as a result of raising the upper operating pressures of a gas storage is a quite common occurrence. About 54% of storages are operated with the pressure not exceeding the original reservoir pressure. The application of pressure limitations results from the fact that the tightness of the reservoir is confirmed to the original field pressure. However, it is possible to store gas at a higher pressure, as evidenced by the exploitation of 46% of all UGS, whose upper operating pressure exceeds the original reservoir pressure. This article presents the problem of the safe rising of natural gas storage operating pressure.

2

Pułapki złożowe zapadliska przedkarpackiego w czołowej strefie nasunięcia Karpat

Miziołek M., Filar B., Cierzniak M.

Nafta-Gaz

|

2017

|

R. 73, nr 8

551--557

PL

W południowej strefie zapadliska przedkarpackiego mającej bezpośredni kontakt z nasunięciem karpacko-stebnickim powstał szereg złóż gazu ziemnego o odmiennej genezie. Zasadniczy wpływ na utworzenie się tych pułapek miały różne procesy, najważniejsze z nich to: morfologia podłoża podmioceńskiego, środowisko i warunki sedymentacji oraz nasunięcie się płaszczowin karpackich na utwory miocenu autochtonicznego. Współoddziaływanie tych czynników doprowadziło w efekcie końcowym do powstania złóż gazu ziemnego w pułapkach o charakterze: litologicznym, tektonicznym, facjalnym i stratygraficznym. W warunkach kompresji tektonicznej wytworzyły się też w strefach szczytowych złoża gazu z wodą podścielającą, poniżej których stwierdzono ponownie strefy gazowe – co wydaje się być pozornie nielogiczne. W artykule zaprezentowano koncepcję przedstawiającą prawdopodobny proces i mechanizm tworzenia się takich pułapek oraz pułapek na izolowanych lub częściowo izolowanych grzbietach podłoża prekambryjskiego w warunkach sedymentacji na podmorskim stożku napływowym. Znajomość genezy tego typu pułapek jest bardzo istotna dla właściwej oceny zasobów oraz rozwiercania i eksploatacji złóż.

EN

A number of gas fields which are connected with various sedimentary conditions, have accumulated in the southern part of the Carpathian Foredeep contacting directly with the Carpathian-Stebnik overthrust. Various processes have an influence on the evolvement of reservoir traps but the most important ones are: the morphology of the under-Miocene substrate, sedimentary environment and the overlap of the Carpathian nappes on the autochthonous Miocene strata. The interaction of these factors have resulted in gas reservoirs formation in lithological, tectonic and stratigraphic traps. Under conditions of tectonic compression, gas reservoirs with underlying water have developed, where other gaseous areas in the same trap have been found. The article shows the conception describing probable mechanisms having an influence on the process of reservoir traps development in the area of isolated or partially isolated Precambrian ridges connected with submarine fan’s environment. Determining the origins of these types of traps is crucial for proper reservoir resources assessment and subsequent exploitation.

3

Szacowanie ryzyka inwestycyjnego udostępniania złóż gazu w formacjach mułowcowych

Kwilosz T., Filar B.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2016

|

R. 19, Nr 2 (214)

4-8

PL

W niniejszej pracy zaprezentowano metodę szacowani ryzyka inwestycji udostępnienia i eksploatacji złoża gazu zlokalizowanych w partiach łupkowo-mułowcowych utworów miocenu. Jako miarę ryzyka inwestycyjnego przyjęto prawdopodobieństwo przekroczenia, z góry zadanej, maksymalnej rynkowej ceny gazu. Prognozowaną cenę gazu podano w postaci rozkładu prawdopodobieństwa zmiennej losowej zależnej od innych parametrów modelu. Wyniki, dla przykładowego zagadnienia prowadzenia inwestycji, uzyskano przy użyciu metody Monte Carlo.

EN

This paper presents a method of estimation of the risk related to Miocene mudstones gas reserves investment. The probability of exceedance of the maximum market natural gas price was a measure of investment risk. The projected price of gas was given in the form of a probability distribution of the random variable dependent on other parameters of the model. The results, for the sample investment project were obtained by using Monte Carlo simulation method.

4

Szacowanie ryzyka inwestycyjnego udostępnienia i eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu

Kwilosz T., Filar B.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 5

316--321

PL

W artykule zaprezentowano metodę szacowania ryzyka inwestycji udostępnienia i eksploatacji złoża gazu typu shale gas. Jako miarę ryzyka inwestycyjnego przyjęto prawdopodobieństwo przekroczenia, z góry zadanej, maksymalnej rynkowej ceny gazu. Prognozowaną cenę gazu podano w postaci rozkładu prawdopodobieństwa zmiennej losowej zależnej od innych parametrów modelu. Wyniki dla przykładowego zagadnienia prowadzenia inwestycji uzyskano przy użyciu metody Monte Carlo.

EN

This paper presents a method of estimation the risk related to shale gas reserves investment. The probability of exceedance of the maximum market natural gas price was assumed as a measure of investment risk. The projected price of gas was given in the form of a probability distribution of the random variable dependent on other parameters of the model. The results, for the sample investment project were obtained by using the Monte Carlo simulation method.

5

Analiza wpływu zastosowania otworów typu slim hole na opłacalność eksploatacji niekonwencjonalnych złóż mioceńskich

Filar B., Miziołek M.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 11

934--938

PL

W Polsce eksploatacja niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego zlokalizowanych w mioceńskich formacjach łupkowomułowcowych wymaga zastosowania nowych rozwiązań technologicznych, gdyż wydajności absolutne otworów udostępniających tego typu złoża są stosunkowo niskie, rzędu kilkunastu do około 30÷50 m3/min. W związku z tym średnica rur wydobywczych może być mniejsza niż rur zainstalowanych do eksploatacji złóż konwencjonalnych, których pierwotne wydajności absolutne potrafiły osiągać wielkość kilku tysięcy m3/min (np. Tuligłowy hor. VII). W artykule przeanalizowano wpływ zastosowania odwiertów typu slim hole, o różnej średnicy udostępnienia złoża, na ekonomiczną opłacalność inwestycji. Prognozowaną wielkość wydobycia gazu ze złoża uzyskano, wykorzystując cyfrowy model symulacyjny wykonany dla przykładowego złoża. Wyniki symulacji były podstawą do przeprowadzenia obliczeń ekonomicznych, które pozwoliły na szacunkowe określenie prognozowanej wielkości NPV dla analizowanych rozwiązań typu slim hole.

EN

In Poland, the exploitation of unconventional natural gas located in the Miocene formations requires new technological solutions, as the absolute performance of the holes that provide this type of deposits are relatively low in the order of several to about 30÷50 m3/min. Accordingly, the diameter of the production tubing may be less than the tubes fitted for the exploitation of conventional deposits, where the initial absolute performance was able to reach the magnitude of a few thousand m3/min (eg. Tuligłowy hor. VII). The article analyzes the impact of the application of drilling a production well using slim hole technology of varying diameters, on the economic profitability of the investment. The gas production forecast from unconventional deposit was obtained by using a reservoir simulation model. The simulation results were the basis for the calculation of the economic profitability (NPV) of the well drilled in slim hole technology.

6

Analiza wpływu długości otworu kierunkowego na ekonomiczną opłacalność eksploatacji mioceńskich formacji łupkowo-mułowcowych

Filar B., Miziołek M., Kwilosz T.

Nafta-Gaz

|

2016

|

R. 72, nr 12

1107--1112

PL

W Polsce w latach 2010–2015 trwały intensywne prace wiertniczo-poszukiwawcze skoncentrowane na utworach ilastych paleozoiku (ordowik, sylur) mające na celu odkrycie i podjęcie opłacalnej eksploatacji gazu z formacji łupkowych. Niestety ich rezultaty nie były pozytywne. Autorzy niniejszej pracy, kierując się genezą rozwoju eksploatacji warstw łupkowych w USA, doszli do wniosku, że mioceńskie skały łupkowo-mułowcowe również spełniają kryteria złóż niekonwencjonalnych. W związku z tym, począwszy od 2010 roku, prowadzili szereg badań pod kątem ekonomicznie opłacalnej możliwości eksploatacji niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego występujących w warstwach mioceńskich. Głównym celem artykułu jest wykazanie wpływu konstrukcji odwiertu udostępniającego niekonwencjonalne złoża mioceńskie na efektywność ekonomiczną inwestycji. Analiza została wykonana z wykorzystaniem cyfrowego modelu symulacyjnego przykładowego złoża mioceńskiego. Poszczególne odwierty miały ten sam punkt wejścia w horyzont, a różniły się tylko długością odcinka udostępnienia złoża, wynikającą z wiercenia odwiertów coraz bardziej odchylonych od pionu. Porównanie efektywności ekonomicznej wiercenia odwiertów poziomych/kierunkowych o różnej długości odcinków „poziomych” wykonano, opierając się na analizie finansowej, której podstawą był wskaźnik NPV.

EN

In Poland in the years 2010–2015, intensive drilling and exploration work was focused on the Paleozoic shale rocks (Ordovician, Silurian), and was aimed at the discovery and cost-effective gas production. Unfortunately, no positive results were obtained. The authors of this study, following the genesis of the development of operational layers of shale in the US, came to the conclusion that the Miocene shale mudstone rocks also meet the criteria for unconventional deposits. Therefore, starting from 2010, they conducted a series of studies for economically viable opportunities for the exploitation of unconventional natural gas occurring in the Miocene strata. The main aim of this article, is to demonstrate the impact of the well completion for unconventional Miocene reserves on the economic effectiveness of the investment. The analysis was performed based on a digital simulation model of the Miocene unconventional deposits. Individual wells had the same entry point horizontally but different lengths of the pay zone resulting from the drilling of wells, increasingly inclined from the vertical. A comparison of the economic efficiency of drilling horizontal/directional wells of varying lengths was made on the basis of the NPV financial indicator.

7

The use of cluster analysis for the segmentation of the physicochemical properties of shale gas deposits

Filar B., Kwilosz T., Miziołek M., Piesik-Buś W., Zamojcin J.

Nafta-Gaz

|

2015

|

R. 71, nr 11

898--909

EN

Cluster analysis methods have been adapted for the segmentation of data describing the generative and reservoir properties of shale gas-type formations. Tests were carried out for the segmentation of data describing the geochemical properties of core samples collected from eight wells within the stratigraphic unit of Llandovery (Silurian). The study was conducted in two stages. During the first stage, data segmentation was performed for three wells described by the largest number of measurements. The second stage of data segmentation involved a set of samples originating from all wells.

PL

Zaadaptowano metody analizy skupień do segmentacji danych opisujących właściwości generacyjne i zbiornikowe formacji typu shale gas. Przeprowadzono próby segmentacji danych opisujących parametry geochemiczne próbek rdzeniowych pobranych z ośmiu odwiertów w obrębie piętra landoweru. Badania przeprowadzono w dwóch etapach. W pierwszym etapie dokonano segmentacji danych w obrębie trzech odwiertów opisanych największą liczbą pomiarów. W drugim etapie dokonano segmentacji danych na zbiorze próbek pochodzących z wszystkich odwiertów.

8

Zastosowanie metody statystycznej do prognozowania wydobycia gazu z PMG

Kwilosz T., Filar B.

Nafta-Gaz

|

2014

|

R. 70, nr 2

87--93

PL

Opracowanie zawiera opis metod wykonywania prognoz wydobycia gazu z PMG z wykorzystaniem statystycznego szacowania niepewności parametrów modelu oraz uzyskanych rezultatów. Wyniki prognoz (dobowe wielkości odbioru gazu w jednostkach objętościowych) wyliczane są w postaci rozkładów prawdopodobieństwa zmiennej losowej. Przykładowe obliczenia wykonano dla jednego z PMG na terenie Polski. Opracowane algorytmy zaimplementowano w postaci procedur arkusza kalkulacyjnego Excel.

EN

The study contains a description of the methods used to forecast the recovery of natural gas from UGS using the statistical estimation of the uncertainty of model parameters and obtained results. The results of forecasts (daily production volumes presented in volumetric units) are calculated in the form of probability distributions of the random variable. Sample calculations were performed for one of the Polish underground gas storage. Case study algorithms were implemented as Visual Basic procedures in the form of an EXCEL spreadsheet.

9

Szacowanie pojemności PMG utworzonych w sczerpanych złożach gazu w jednostkach energii

Filar B., Kwilosz T.

Nafta-Gaz

|

2014

|

R. 70, nr 1

3--7

PL

W prezentowanej pracy zaproponowano algorytm szacowania ilości gazu buforowego oraz pojemności czynnej PMG wyrażonej w jednostkach energii. Zaprezentowany algorytm opiera się na szacowaniu ilości gazu w jednostkach energii metodami statystycznymi i dotyczy podziemnych magazynów gazu utworzonych w sczerpanych złożach wysokometanowych. PMG tego typu zlokalizowane są na południu Polski. Opracowana metoda realizowana jest w trzech krokach. W pierwszym – oszacowaniu podlega gaz znajdujący się w buforze pierwotnym. W drugim kroku oszacowanie dotyczy gazu w buforze dotłoczonym. W trzecim – szacuje się ilość energii odpowiadającą pojemności czynnej PMG. Zaprezentowano wyniki oszacowania ilości gazu; zostały one zilustrowane na przykładzie teoretycznym, dla którego zaburzone dane zaczerpnięto z jednego PMG w Polsce.

EN

The paper presents an algorithm for the estimation of the UGS cushion gas expressed in energy units. The presented algorithm is based on statistical methods and concentrates on gas storages developed in depleted high methane gas fields. These types of gas storages are located in the southern part of Poland. The method is implemented in three steps. The primary cushion gas is estimated in the first step. The second step concerns the estimation of the gas energy injected into the gas storage to enlarge cushion. The last third step estimates the amount of energy corresponding to the working volume of UGS. The estimation results are illustrated on the example of theoretical data which were created based on a real data taken from one of UGS located in Poland.

10

Analiza wpływu zastosowania różnych technologii udostępniania złóż niekonwencjonalnych na opłacalność ich eksploatacji

Filar B.

Nafta-Gaz

|

2014

|

R. 70, nr 3

143--150

PL

Głównym celem pracy było wykazanie wpływu konstrukcji odwiertu na opłacalność eksploatacji niekonwencjonalnego złoża gazu ziemnego. Analiza została wykonana na podstawie symulacji przeprowadzonych z wykorzystaniem oprogramowania firmy Computer Modelling Group (IMEX, Builder, Results). Przestrzenną budowę modelu symulacyjnego oparto na parametrach przykładowego złoża gazu ziemnego zlokalizowanego w warstwach łupkowo-mułowcowych. Symulacje wykonano dla trzech wariantów udostępnienia złoża: • odwiertem pionowym, udostępniającym całą miąższość (300 m), • odwiertem horyzontalnym o długości odcinka „poziomego” 1100 m, udostępniającym całą miąższość horyzontu, od stropu do spągu, • odwiertem horyzontalnym o długości odcinka „poziomego” 1100 m z sześcioma sekcjami szczelin. W artykule przedstawiono również szacunkową analizę finansową wykonaną dla każdego rodzaju udostępnienia złoża. Wszystkie koszty zostały wyliczone na bazie dostępnych danych.

EN

The main objective of this study was to determine the impact of gas well completion technologies on the profitability of unconventional gas reserves production. The analysis was performed based on simulations using the Computer Modelling Group software (IMEX, Builder, Results). The spatial structure of the simulation model was based on parameters of sample gas deposits located in shale-mudstones layers. Simulations were performed for three types of well completions: • vertical well, drilled through the entire horizon thickness (300 m), • horizontal well with 1100 m of horizontal section, providing the entire thickness of the horizon, from the ceiling to the floor, • horizontal well with 1100 m of horizontal sections and six fracture stages. The paper also presents an estimate of the financial analysis performed for each type of well completion. All costs were estimated based on available data.

11

PMG Strachocina, parametry osiągnięte po rozbudowie magazynu prowadzonej w latach 2007-2011

Filar B., Miziołek M., Hoszowski A.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2012

|

nr 182 wyd. konferencyjne

153--159

PL

Podziemny magazyn gazu Strachocina powstał w 1982 roku w sczerpanym złożu gazu ziemnego Strachocina, które było eksploatowane od 1928 roku. W latach 1982-2011 magazyn był eksploatowany w systemie bezsprężarkowym, co znacznie ograniczało możliwości magazynu. Magazyn oddawał do sieci w zależności od sezonu od 26 do 147 mln m3 gazu w czasie nawet do 152 dni. W 2007 roku podjęto decyzję o rozbudowie magazynu do pojemności czynnej 330 mln m3 możliwej do odebrania w 120 dni; z tego względu w projekcie uwzględniono również instalację sprężarek. Rozbudowa magazynu objęła zarówno część podziemną (wiercenie 8 otworów horyzontalnych), jak napowierzchniową, w ramach której wybudowano całkowicie nową instalację napowierzchniową magazynu wraz z gazociągami. Rozbudowa magazynu wraz z wierceniem nowych odwiertów została przeprowadzona w latach 2009-2011. Magazyn został oddany do eksploatacji w czerwcu 2011 roku i w nowych warunkach został już przeprowadzony 1 cykl zatłaczania i odbioru gazu, i trwa następny cykl zatłaczania. W związku z tym możliwa jest już w tej chwili wstępna ocena przyjętych założeń projektowych i rzeczywistych osiągniętych parametrów magazynowania. Właśnie tej kwestii poświęcony jest poniższy tekst.

EN

Strachocina's underground gas storage, which was founded in 1982 in Strachocina's natural gas deposit, had been exploited since 1928. Between 1982-2011 UGS was operated in a naturally-aspirated system, which considerably limited the possibility of the storage. Storage gave to the network depending on the season from 26 to 147 million m3 of gas at the time, even up to 152 days. In 2007 it was decided to expand the UGS to the working capacity of 330 million m3 which was to be completed in 120 days, therefore, the project included also the installation of compressors. Enlargement of the magazine covered the underground drilling 8 horizontal wells and in the framework of the luminaries with the scope of building a completely new installation of luminaires in the warehouse with the pipelines. This process of expanding the UGS along with the drilling of new wells was carried out in 2009-2011. UGS was put into operation in June 2011 and what follows the new conditions has been made. They reflected on the series of injection and the gas collection and the next cycle of injection is in progress. Therefore, it is possible to make a preliminary assessment of the project's assumptions and the actual performance of achieved storage. The following text is fully devoted to this issue.

12

Wody mineralne na fałdzie Krościenka w Krośnie

Filar B., Dusza R., Miziołek M.

Nafta-Gaz

|

2012

|

R. 68, nr 12

982--992

PL

W rejonie Krosna zainteresowanie wodami mineralnymi ma długą tradycję i związane jest przede wszystkim z pracami poszukiwawczymi ropy naftowej, które były intensywnie prowadzone w XIX w. i XX w. na obszarze fałdu Potok–Turaszówka–Krościenko. Fałd znajduje się w obrębie północnej części Krosna. W trakcie wierceń w otworach oprócz ropy była stwierdzana również obecność solanki. Na fałdzie Krościenka obecność wód mineralnych była stwierdzana w obrębie piaskowców ciężkowickich, występujących tu w 2 poziomach określanych nazwą: I piaskowiec ciężkowicki i II piaskowiec ciężkowicki. I piaskowiec ciężkowicki znany jest z odsłonięć na powierzchni, zaś II jedynie z wierceń. Wody mineralne pojawiające się w trakcie wierceń inspirowały wielu ludzi do ich wykorzystania. Jednym z nich był doc. Władysław Chajec, pracownik INiG z Oddziału Krosno. W latach 50. i 60. XX wieku propagował ideę utworzenia w Krośnie uzdrowiska na bazie wód mineralnych fałdu Krościenka. Na początku lat 60. podjęto na krótko eksploatację wód mineralnych, ale z powodu nieopłacalności szybko ją zarzucono. W ostatnich latach z inicjatywy władz samorządowych ponownie wrócił temat wykorzystania wód mineralnych, tym razem dla celów balneologicznych i rekreacyjnych. Przy współpracy z Urzędem Miasta Krosna została przeprowadzona analiza wgłębnej budowy geologicznej fałdu Krościenka oraz ocena możliwości uzyskania wód mineralnych za pomocą nowego otworu wgłębnego. Przeprowadzona ponownie korelacja międzyotworowa w oparciu o istniejące materiały archiwalne pozwoliła na uściślenie budowy geologicznej fałdu Krościenka w rejonie Zawodzie–Bursaki oraz opracowanie nowych przekroi geologicznych przez fałd. Analiza opróbowań starych odwiertów umożliwiła ustalenie pierwotnego konturu woda–ropa. Na podstawie dokonanych ustaleń został zaprojektowany otwór badawczy zlokalizowany na południowym skrzydle fałdu.

EN

The interest in mineral waters located in Krosno region has a long tradition and is primarily associated with exploration works for crude oil. Exploration works had been extensively carried out in the nineteenth and early twentieth century in the stream-fold-Krościenko Turaszówka. The fold is located within the northern part of Krosno town. The oil wells drilled showed the presence of saline waters. In the Krościenko fold mineral waters were reported within the Ciężkowice sandstones, occurring here in 2 production levels determined the names: ciężkowicki sandstone I and ciężkowicki sandstone II. The ciężkowicki sandstone I is known from outcrops at the surface, and II only from drilling. Mineral waters appearing during drilling inspired many people to use them. One of them was docent. Wladyslaw Chajec an Oil and Gas Institute employee. The idea of establishing a spa in Krosno, based on mineral waters from the Krościenko fold was promoted in the 50-ies and 60-ies of the XX century. In the early 60’s mineral water was produced briefly, but due unprofitability production was quickly abandoned. The Krosno local authorities have returned again to the idea of using mineral waters in recent years. In cooperation with the City of Krosno the Institute carried out analysis of Krościenko fold’s geological structure in order to determine the possibility of mineral waters production. Works were carried out based on all existing materials. The well correlation made it possible to clarify the geological structure of the Krościenko fold in region of Zawodzie–Bursaki. Analysis of old well tests allowed to determine the original water – oil contour. Based on its findings, a new water production well located on the south flank of the fold was designed.

13

Parametry PMG Strachocina osiągnięte w pierwszym cyklu eksploatacji magazynu, po rozbudowie pojemności czynnej zakończonej w 2011 r.

Filar B., Miziołek M., Hoszowski A.

Nafta-Gaz

|

2012

|

R. 68, nr 12

993--998

PL

Głównym celem artykułu jest zaprezentowanie parametrów podziemnego magazynu gazu Strachocina osiągniętych po rozbudowie pojemności czynnej magazynu. Instytut Nafty i Gazu, Zakład Podziemnego Magazynowania Gazu wykonał projekt rozbudowy magazynu, którego celem była optymalizacja kosztów inwestycji. Projekt rozbudowy magazynu zakładał powiększenie pojemności czynnej do 330 mln m3, odwiercenie ośmiu odwiertów horyzontalnych, budowę niezbędnej instalacji napowierzchniowej oraz budowę stacji sprężania gazu. Opracowany projekt zakładał pracę sprężarek zarówno podczas fazy odbioru, jak i zatłaczania. Najtrudniejszą częścią projektu było wykonanie prognozy wydajności PMG po rozbudowie magazynu, gdyż nowo projektowane odwierty horyzontalne były wiercone po raz pierwszy nie tylko na PMG Strachocina, ale również w Polsce południowo-wschodniej. W artykule przedstawiono lokalizację projektowanych otworów horyzontalnych na strukturze. Pokazano również dane uzyskane z eksploatacji PMG po zakończeniu inwestycji w 2011 r. Załączone wykresy prezentują porównanie wydajności zatłaczania gazu osiągniętej w 2011 r. z wydajnością projektowaną w 2006 r. Podobnie wykresy przedstawiają porównanie prognozy wydajności odbioru gazu z PMG (2006 r.) oraz rzeczywistej wydajności odbioru osiągniętej w sezonie zimowym 2011/2012. Dane uzyskane zarówno podczas zatłaczania, jak i odbioru gazu w pierwszym cyklu pracy PMG Strachocina po rozbudowie magazynu potwierdziły osiągnięcie założeń projektowych. W związku z tym rozbudowa PMG Strachocina zakończyła się powodzeniem. Na uwagę zasługuje fakt, że sukces został osiągnięty w trudnych warunkach złożowych. Kluczem do niego była ścisła współpraca wszystkich zespołów zaangażowanych w prowadzenie inwestycji.

EN

The main objective of this paper is to present the parameters of the Strachocina underground gas storage achieved after increasing of the storage capacity. The Oil and Gas Institute, Underground Gas Storage Department carried out a storage expansion project aimed at the optimization of the investment costs. The project evisaged increasing working volume to 330 million m3, drilling of eight horizontal wells, building necessary surface installation and the construction of a gas compression station. The designers assumed that the compressors will work both during the withdrawal and injection phase. The most difficult part of the project was to make reliable UGS rate predictions achieved after storage expansion, because the newly designed horizontal wells were drilled for the first time not only in the UGS Strachocina, but also in south-eastern Poland. The article shows the location of the designed horizontal wells. Data obtained during storage operation were presented after the investment was finished in 2011. The charts presented in the paper show a comparison of the gas injection storage rates achieved during 2011 with designed rates in 2006. The similar figures present the designed (in 2006) withdrawal rates and actual obtained during the winter season of 2011/2012. Data collected during both injection and withdrawal season in the first UGS Strachocina cycle, after storage enlargement confirmed the achievement of the project objectives. Therefore, the development of the Strachocina storage facility was successful. It is worth noting that success was achieved in difficult reservoir conditions. The key to success was the close cooperation of all the teams involved in the investment.

14

Budowa geologiczna zlewni potoku Chyrowskiego w rejonie Dukli

Miziołek M., Filar B.

Nafta-Gaz

|

2012

|

R. 68, nr 11

797-809

PL

Artykuł dotyczy budowy geologicznej płaszczowiny śląskiej oraz dukielskiej w rejonie zlewni potoku Chyrowskiego, położonego na południe od Dukli. Przedstawiona w artykule budowa geologiczna tego obszaru z jednej strony opiera się na wcześniejszych mapach geologicznych tego rejonu, szczególnie zaś na mapie: Mapa geologiczna Polski w skali 1:50 000, arkusz Dukla. Z drugiej strony podstawą zaproponowanej budowy geologicznej są badania własne autora, prowadzone w terenie w 2003 r. wraz ze współpracownikami z zakładu PMG. Wykonane prace umożliwiły szczegółowe rozpoziomowanie utworów jednostki śląskiej i dukielskiej na poszczególne wydzielenia litostratygraficzne charakterystyczne dla tych jednostek oraz na przestrzenne ustalenie granic tych wydzieleń. Przedstawiono to na szczegółowej mapie geologicznej w skali 1:10 000. Należy podkreślić, że o ile budowa geologiczna jednostki śląskiej jest zbliżona do przedstawianej na dotychczasowych mapach, to budowa jednostki dukielskiej jest zdecydowanie inna niż było to dotychczas prezentowane. Interpretację budowy geologicznej przedstawiono na przekrojach geologicznych wykonanych na kierunku N.S. Pozwoliło to pokazać skomplikowany układ tektoniczny występujący na pograniczu strefy nasunięcia jednostki dukielskiej na śląską.

EN

The following text applies to the geological structure of the Silesian and Dukla nappe in the Chyrowski stream region, located south of Dukla. The geological structure presented in this article is based on previous geological maps and particularlyon the Polish Geological Map, scale 1:50 000. The geological structure of the analyzed region has been updated based on field research conducted by the author of the article in 2003. The results of the works made possible to build detailed lithostratigraphic models of the Silesian and Dukla geological units. The new details were presented on a geological map on a scale of 1:10 000. It should be noted that while the Silesian geological structure is quite similar to that depicted on existing maps, the construction of the Dukla unit is much different than it was previously presented. Interpretation of the new geological model was presented on geological crosssections with NS direction. The presented geological cross-section allowed to show a complicated tectonic system which occurs at the border of the Dukla and Silesia units.

15

Wykorzystania stacji sprężania gazu podczas fazy odbioru gazu z PMG - zalety i wady

Filar B., Hoszowski A.

Prace Naukowe Instytutu Nafty i Gazu

|

2010

|

nr 170 wyd. konferencyjne

305--306

PL

W referacie przedstawiono zalety i wady wykorzystania stacji sprężania gazu podczas fazy jego odbioru z magazynu. Pomimo tego, że wykorzystanie sprężania gazu odbieranego z PMG ma wiele zalet, to rewersyjna praca sprężarek nie jest standardem. Głównym powodem tego stanu rzeczy jest fakt, że sprężanie gazu podczas fazy odbioru generuje dodatkowe koszty, które trzeba ponieść na początku inwestycji. Jednakże należy pamiętać o tym, że decyzja o rewersyjnej pracy sprężarek powinna zostać podjęta po wykonaniu odpowiednich analiz, w tym analizy ekonomicznej.

16

Możliwości tworzenia zapasu obowiązkowego gazu w Podziemnych Magazynach Gazu

Rokosz W., Filar B.

Nafta-Gaz

|

2010

|

R. 66, nr 5

352-355

PL

W celu podniesienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego ustawodawca podejmował różnorodne działania, zmierzające do wytworzenia zapasów gazu, które miałyby charakter rezerwy uruchamianej w momencie gdy zapotrzebowanie przewyższy podaż i zagrozi stabilności pracy gazowego systemu przesyłowego. Ustawa o zapasach (Dz.U. 07.52.343) [2] narzuciła na przedsiębiorców zajmujących się przywozem gazu ziemnego lub obrotem paliwami gazowymi z zagranicą obowiązek utworzenia i utrzymywania obowiązkowego zapasu gazu. W celu udostępnienia usług magazynowania gazu, wychodząc naprzeciw potrzebom importerów tego surowca, konieczne jest niestandardowe podejście do magazynów gazu, dla których odbiór gazu z pojemności czynnych wykracza poza 40 dni – określone w ustawie. W przypadku magazynów kawernowych przygotowanie takich usług nie nastręcza problemów, natomiast w przypadku magazynów wytworzonych w ośrodkach porowatych i szczelinowatych konieczne jest zoptymalizowanie energii złożowej, w celu przygotowania portfela usług magazynowych wymaganych przez importerów gazu.

EN

With a view to improving the natural gas supply security the legislator has taken a range of measures aimed at the creation of gas stocks that would play the role of a reserve to be drawn upon in case when the demand exceeds supply and poses a threat to the stability of the operation of the gas transmission system. The Stockpiling Act (Journal of Laws 07.52.343) [2] imposed the obligation to create and maintain the mandatory gas stock on the entrepreneurs involved in natural gas import and foreign trade in gaseous fuels. In order to offer gas storage services to meet the needs of gas importers, a non-standard approach to gas storage is required in case of those facilities that offer withdrawal capability from their working volume in excess of the 40 days referred to in the Act. In case of cavern storage the preparation of such services does not pose any major problems, whereas in case of storage facilities developed in porous and fractured structures optimisation of reservoir energy is required to prepare a portfolio of storage services demanded by gas importers.

17

Analiza wpływu wytworzenia zapasu obowiązkowego na koszt świadczenia usług magazynowych

Filar B.

Nafta-Gaz

|

2010

|

R. 66, nr 10

903-907

PL

W artykule przedstawiono analizę kosztów budowy i eksploatacji PMG wytworzonego w przykładowym złożu gazu ziemnego. W tym celu wykonano szacunkową analizę finansową, która pozwoliła na przedstawienie wpływu parametrów eksploatacji magazynu gazu na wytworzenie i eksploatację 1 m3 pojemności czynnej. Zaprezentowano również wpływ wytworzenia zapasu obowiązkowego gazu ziemnego na koszty świadczenia usług magazynowych.

EN

This paper presents analysis of development and operation costs calculated for underground gas storage build in exemplary natural gas field. Financial analysis was carried out to present influence of UGS operation parameters on cost of 1 m3 of working volume. The influence of creating strategic gas reserves in example UGS on gas storage services was presented as well.

18

Zastosowanie odwiertów horyzontalnych w eksploatacji PMG

Filar B., Ziobro R.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2008

|

nr 150 wydanie konferencyjne

1035--1038

PL

W referacie przedstawiono możliwości stosowania odwiertów horyzontalnych do eksploatacji podziemnych magazynów gazu. Poprawa mocy wydobywczych magazynów gazu jest głównym celem wiercenia tego typu odwiertów w strukturach magazynowych. Referat zawiera również ocenę efektywności wiercenia odwiertów poziomych w różnych skałach złożowych wraz z analizą kosztów w porównaniu do odwiertów pionowych.

EN

This article presents possibility of horizontal wells usage in UGS operations. The main aim of horizontal well drilling in gas storage is deliverability improvement. The article presents as well production and economic benefits of usage of horizontal well in storage operation.

19

Możliwości rozwoju podziemnych magazynów gazu w Polsce

Filar B., Kwilosz T.

Polityka Energetyczna

|

2008

|

T. 11, z. 2

33-40

PL

Artykuł przedstawia przyczyny wzrostu zapotrzebowania na pojemność czynną podziemnych magazynów gazu w Polsce. Opisuje możliwości powiększenia pojemności czynnej PMG w różnych regionach kraju, przedstawia możliwości rozbudowy istniejących PMG, jak i również możliwości budowy nowych magazynów gazu.

EN

This paper presents the reasons for growth of underground gasstorage needs in Poland. The article describes review of possibilities of UGS working volume increase in deferent parts of the country. The paper presents the possibilities of enlargement of the existed UGS and building a new sites as well.

20

Opracowanie oprogramowania komputerowego do gromadzenia i analizy danych związanych z zapotrzebowaniem na gaz, dla wybranej jednostki terytorialnej

Filar B., Kwilosz T.

Nafta-Gaz

|

2007

|

R. 63, nr 7-8

449-452

PL

Zaprezentowano model zapotrzebowania na gaz w sezonie grzewczym (październik-kwiecień). Uwzględniono tę część zużycia gazu, która wykorzystywana jest na ogrzanie powierzchni komunalnych i przemysłowych. W celu wykonania prognozy zużycia gazu posłużono się specjalnie do tego celu opracowanym programem komputerowym. Zamieszczono przykład prezentujący wyniki obliczeń modelu.

EN

This paper presents mathematical model of gas demands. The model calculates natural gas demands coming from residential and commercial customers. Then the model was used to make a software. The article contains some predictions made by computer program as well.