Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Cr, Cu, Ni, Pb i Zn w pyle drogowym na terenie Lublina

Kiebała A., Kozieł M., Zgłobicki W.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2015

|

T. 18, nr 3

299--310

PL

Metale śladowe są stale emitowane do środowiska i stanowią duże zagrożenie dla zdrowia człowieka, zwłaszcza na obszarach miejskich. Mają zdolność do bioakumulacji, przez co ich zawartość w organizmach z czasem może być wyższa niż ta w środowisku. Zagrożeniem ze względu na obecność i zawartość Cr, Cu, Ni, Pb i Zn może być pył drogowy, który składa się z cząstek mineralnych i organicznych pochodzących z gleby, emitorów przemysłowych, pojazdów samochodowych oraz spalania paliw. Zawartość metali w pyle drogowym jest pewnym wskaźnikiem zanieczyszczenia atmosferycznego. Zanieczyszczenia zawarte w pyle drogowym mogą przedostawać się do gleb z terenów przyległych oraz stanowić zagrożenie dla środowiska w miejscach jego składowania. Celem pracy było określenie całkowitej zawartości Cr, Cu, Ni, Pb i Zn w pyle drogowym pobranym wzdłuż głównych tras komunikacyjnych w Lublinie (49 punktów). Punkty poboru próbek położone były w obrębie większych ulic miasta, które charakteryzują się różnym natężeniem ruchu samochodowego. Zawartość badanych metali określono na spektrometrze fluorescencji rentgenowskiej (ED XRF). Średnie stężenia analizowanych pierwiastków wynoszą: Cr: 53 mg·kg⁻1, Cu: 65 mg·kg⁻1, Ni: 27 mg·kg⁻1, Pb: 23 mg·kg⁻1, Zn: 202 mg·kg⁻1. Wyniki wskazują na umiarkowane zanieczyszczenie pyłu drogowego badanymi metalami. Dla miedzi zawartość przekracza wartość tła maksymalnie 26 razy. Pozostałe zawartości przekraczają wielkości tła maksymalnie: Cr – 18 razy, Ni - 9 razy, Pb - 5 razy, Zn - 10 razy. Przestrzenne zróżnicowanie zawartości analizowanych metali w pyle drogowym na terenie Lublina nie wykazuje jednoznacznego związku z natężeniem ruchu drogowego.

EN

Trace metals are emitted to environment and constitute significant treat for human health, especially in the urban areas. They are dangerous because they are able to bioaccumulate, and by this their concentration in organisms with time can be higher than that in environment. A threat of presence and content of Cr, Cu, Ni, Pb, Zn may constitutes a road dust, which is composed of mineral and organic particles, coming from soil, industrial emissions, road traffic and fuel burning. The content of metals in street dust constitute some kind of atmospheric pollution indicator. Also, road dust is collected from the roads and accumulated on stockyard areas and can constitute a danger for neighboring areas. The aim of this study was to determine the total content of Cr, Cu, Ni, Pb and Zn in road dust collected along the main streets and roads in Lublin (49 positions). The sample location points were located along the bigger roads of distinct traffic intensity. The content of elements were carried out on the energy dispersive X-ray fluorescence spectrometer. The average concentrations of measured metals are following: Cr: 53 mg·kg⁻1, Cu: 65 mg·kg⁻1, Ni: 27 mg·kg⁻1, Pb: 23 mg·kg⁻1 and Zn: 202 mg·kg⁻1. The data point to moderate contamination of analyzed metals in road dust. For copper, the concentration exceeds the background values maximal 26 times. Remaining concentrations of metals exceed the background values maximal of: 18 - times for Cr, 10 - times for Ni, 5 - times for Pb and 9 - times for Zn. The preliminary analysis of areal diversity of analyzed element content in road dust in Lublin doesn`t show a clear regularity or a direct relationship with the strength of road traffic.

2

Wielowymiarowa analiza statystyczna metali ciężkich w pyle drogowym na obszarze Lublina

Kiebała A., Kozieł M., Telecka M., Zgłobicki W.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2015

|

z. 62, nr 3/I

219--232

PL

W pracy określono koncentrację, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, V, Zn w 49 próbach pyłu drogowego pobranego z nawierzchni tras komunikacyjnych Lublina. Wykorzystano metody statystyczne takie jak: analiza głównych składowych, grupowanie, analizy korelacji do określenia potencjalnych źródeł badanych pierwiastków. Próby charakteryzowały się różnym stopniem zanieczyszczenia metalami śladowymi. Najbardziej wyraźne przekroczenia tła geochemicznego stwierdzono w przypadku Cu i Cr średnie koncentracje to odpowiednio 63 mg/kg i 51 mg/kg. Natomiast zawartości zbliżone do naturalnych występowały dla Co, V i Hg, odpowiednio 6,8 i 0,03 mg/kg. Nie stwierdzono wyraźnych pozytywnych korelacji pomiędzy natężeniem ruchu samochodowego w miejscach poboru prób a zawartością badanych pierwiastków. Na podstawie analiz statystycznych dokonano podziału metali śladowych na grupy charakteryzujące się różnym pochodzeniem: bezpośrednie źródła antropogeniczne (głównie ruch samochodowy) oraz źródła naturalne (gleby).

EN

The concentrations of Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, V, Zn in 49 samples of street dust from surface of traffic routes in Lublin have been studied in this work. Statistical methods such as: principal component analysis, cluster analysis and correlation method were used to determine the sources of analyzed elements. Samples differed in trace metal concentrations. The mean concentrations of Cu and Cr were significantly higher than the background values of soil in this region (63 mg/kg and 51 mg/kg respectively). Co, V and Hg characterize similar concentration to background values (6, 8 and 0,03 mg/kg). No clear or significant correlation between the strength of road traffic and heavy metal content in road dust sample were found. Based on multivariate statistical analysis the heavy metals have been divided into groups of diverse: natural and industry sources.

3

Geomorphosites of Poland : the role played by the Central Register of Geosites

Warowna J., Migoń P., Kołodyńska-Gawrysiak R., Kiebała G., Zgłobicki W.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 22

117--124

EN

Poland is a country of considerable geomorphological diversity and includes a range of physical landscapes, from high mountains through uplands, plains, glaciated lowlands, large river valleys, to coasts. Within them, numerous localities may be considered as geomorphosites, illustrating key stages in the geomorphic evolution of the territory, classic landforms and the recent operation of geomorphic processes. The only database that aims to cover all geosites in Poland, including sites of geomorphological interest, is the Polish Central Register of Geosites (PCRG), managed by the state geological survey – the Polish Geological Institute (PIG). Among more than 2200 geosites recorded about 30% can be considered as geomorphosites. Their spatial coverage is very uneven. Most are located in the upland belt of southern Poland (40%) and in northern part of the country, within the extent of the late Pleistocene ice sheet (29%), while the Carpathians are under-represented. Thematically, geosites illustrating various examples of denudational relief dominate (45%). Significantly less common are glacifluvial (13%), glacial (11%) and fluvial (10%) landforms. Tors and residual hills are most common among geomorphosites (205 sites), followed by moraines (52), dunes (49), gullies and their systems (45) and river valleys (34). Thus, PCRG does not yet adequately reflect the diversity of the geomorphological heritage of Poland.

4

Formy biodostępne Cd, Cu, Pb, Zn w osadach den dolin zachodniej części Wyżyny Lubelskiej

Plak A., Zgłobicki W., Lata L., Telecka M.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 24

65--71

PL

W pracy badano zawartość form biodostępnych Cd, Cu, Pb i Zn w próbkach pobranych z den dolin zachodniej części Wyżyny Lubelskiej. Analizowano 55 próbek osadów na obszarach o różnym nasileniu antropopresji. Najwyższy udział form biodostępnych w zawartości całkowitej metali ciężkich stwierdzono w osadach równi zalewowych na terenach zurbanizowanych i przemysłowych. Ta prawidłowość była najbardziej czytelna w przypadku cynku, gdyż udział form biodostępnych był 5–6 razy większy w porównaniu do pozostałych typów profili. Dla miedzi wskaźnik ten wyniósł maksymalnie 45%, dla kadmu 30%. Zawartość bezwzględna form biodostępnych wykazywała wysoką korelację z zawartością całkowitą, zwłaszcza w przypadku miedzi. Występowała również istotna statystycznie korelacja z zawartością substancji organicznej, zawartością frakcji piaszczystej (Zn) i ilastej (Pb i Zn). Akumulacja metali ciężkich (Cd, Cu, Pb i Zn) w formach biodostępnych w badanych osadach jest wypadkową wielu czynników, wśród których trudno jednoznacznie wskazać ten decydujący. Otrzymane wyniki wskazują jednak na związek zawartości form biodostępnych z intensywnością presji antropogenicznej – najwyższy udział tych form stwierdzono na terenach miejskich i przemysłowych. Istotny był również wpływ położenia geomorfologicznego profilu.

EN

This study was concerned with the content of bio-available forms of Cd, Cu, Pb and Zn in samples collected from the valley bottoms in the western part of the Lublin Upland. Analysis was carried out for 55 samples of sediments located at sites with various degrees of anthropogenic pressure. The highest percentage of bio-available forms was found in flood plains located in urban and industrial areas. This pattern was mostly pronounced in the case of bio-available zinc: its content in the sediments in industrial areas was 5 to 6 times higher than in the other types of profiles. For copper, this indicator reached a maximum of 45%, for cadmium 30%. The absolute bio-available form content showed a high correlation with the total content, particularly for copper. There was also a significant correlation with organic matter content, sand fraction content (Zn) and clay fraction content (Pb and Zn). The accumulation of the bio-available forms of heavy metals (Cd, Cu, Pb and Zn) in the sediments under study is a result of many factors. The study findings indicate, however, a correlation between the content of bioavailable forms and the intensity of geochemical pressure – the highest percentage of these forms was found in urban and industrial areas. Geomorphic location of the profile was also an important factor.

5

Conditions of development of structural relief in crystalline rocks (case study: Murmansk Upland and Kandalaksha region, Kola Peninsula, Russia)

Superson W., Huber M., Zgłobicki W.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 22

103--109

EN

Structural relief is exceptionally recognisable in areas where igneous and metamorphic rocks without a Quaternary cover occur, which is the case with the Kola Peninsula. However, the subject of structural relief has been addressed relatively rarely. Therefore, an attempt was made to estimate the influence of tectonic and lithologic factors on the relief within two test areas, each covering approximately 100 km2, located on the coast of the Barents Sea (Murmansk Terrane) and the White Sea (Lapland Granulite Belt). The structural relief here is varied, which results from differences in the geological structure. In the former area, depressions and tectonic blocks of varying size and order predominate, while east of Kandalaksha these are flattened hills with asymmetrically inclined slopes (having the character of cuestas). Although lithologically diverse, the test areas share a common feature: the presence of numerous faults and dislocation zones that in the case of the Barents Sea caused the division of igneous rocks into several blocks of various orders. Most of the relief forms in this area were found to have structural origins, namely valley depressions of various orders, slopes and escarpments, lake basins and seaside cliffs. The structural relief of the Murmansk Terrane is determined by disjunctive structures. In the case of the Lapland Granulite Belt, the relief of the analysed macroblock is closely linked with the formation and position of the rocks – this is escarpment relief.

6

Walory geoturystyczne rzeźby lessowej zachodniej części Wyżyny Lubelskiej

Zgłobicki W., Kołodyńska-Gawrysiak R., Gawrysiak L., Pawłowski A.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 1

26-31

EN

The characteristic group of loess relief in the western part of the Lublin Upland makes up a unique and varied landscape that is particularly attractive for tourists. Gullies, whose density exceeds 11 km/km2 in the Kazimierz Dolny area, are the best known element of the loess landscape. Along the gullies, tourist and interpretive trails have been established, but there is a lack of well-prepared geotourism trails. The southern part of the study area, the Urzędów Hills, is particularly underdeveloped in terms of tourism. This study presents the key characteristics of loess relief in the western part of the Lublin Upland, the current development of tourist infrastructure, and prospects for geotourism based on the unique landforms in the area. A few geotourism trails focusing on the unique loess relief features have been proposed, and attention has been drawn to threats to these landscape assets posed by certain forms of adventure tourism and problems related to private land ownership.

7

Phases of gully erosion recorded in alluvial fans (Lublin Upland, E Poland)

Superson J., Klimowicz Z., Reder J., Rodzik J., Zgłobicki W.

Landform Analysis

|

2011

|

Vol. 17

205-208

EN

The study was focused on the alluvial fans formed in the bottom of the Bystra river valley. A detailed analysis of four fans allowed to distinguish several phases of gully erosion related to human activity. The gullies started to develop in the Neolithis times, the subsequent phases of gully erosion could be dated to: Bronze Age, Middle Ages. In modern times, most of the sediments have been retained within the extensive gully systems.

8

Znaczenie rzeźby terenu . w planowaniu przestrzennym na obszarach wyżynnych

Baran-Zgłobicka B., Gawrysiak L., Warowna J., Zgłobicki W.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 6-A

101--106

PL

Planowanie przestrzenne jest podstawowym narzędziem racjonalnego gospodarowania przestrzenią. Spełnia poprawnie swoje zadania, jeśli opiera się na dobrym rozpoznaniu uwarunkowań przyrodniczych, w tym abiotycznych. Na obszarach wyżynnych i górskich istotną luką w informacji przyrodniczej jest brak szczegółowych map geomorfologicznych. W artykule omówiono znaczenie rzeźby w procesie zrównoważonego gospodarowania przestrzenią. Przedstawiono możliwości, jakie stwarza w tym zakresie Numeryczny Model Terenu.

EN

Spatial planning is a basic tool for the rational management of space. It can properly fulfill its function if based on a thorough recognition of environmental determinants, including abiotic factors. A key feature of planning documents is the spatial presentation of natural resources and phenomena, supplemented with a quantitative description. In upland and mountain areas, the lack of detailed geomorphological maps constitutes a significant environmental information gap. This study discusses the importance of relief in sustainable spatial management. Applications of data possible to obtain from Digital Elevation Model were also presented.

9

Nowa jednostka w Bielsku-Białej

Zgłobicki W.

Energetyka Cieplna i Zawodowa

|

2009

|

Nr 3

37--39

PL

Zespół Elektrociepłowni Bielsko-Biała jest podstawowym dostawcą ciepła do systemów ciepłowniczych Bielska-Białej i Czechowic-Dziedzic. Ciepło dla potrzeb odbiorców tych miast jest wytwarzane w dwóch źródłach: Elektrociepłowni Bielsko-Biała EC1, zlokalizowanej w Bielsku-Białej dla systemu ciepłowniczego Bielska-Białej oraz Elektrociepłowni Bielsko-Północ EC2, zlokalizowanej w Czechowicach-Dziedzicach dla systemu ciepłowniczego Bielska-Białej i Czechowic-Dziedzic.

10

Erozja wąwozowa w zachodniej części Płaskowyżu Nałęczowskiego

Gardziel Z., Harasimiuk M., Jezierski W., Pawłowski A., Zgłobicki W.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 9

768-776

EN

The areaswith thick loess covers face the risk of intense soil erosion processes as well as gully erosion. The western part of the Nałęczów Plateau is especially prone to particularly high degree of intensive erosion among the region (denudation hazard. The density of the gully network reaches here up to 10 km/km2. The administrative area of Kazimierz Dolny is under extreme threat of severe consequences of erosion processes which appeared with high frequency and caused significant devastation of infrastructure not only on a national but maybe on a European scale as well. Geological conditions together with surface features favour intensive, secondary and anthropogenically conditioned erosion processes. Already in the historical sources there are mentions about the disastrous consequences of torrential rainfalls in the Kazimierz Dolny region. In such conditions the torrential rainfall waters flow quickly down the gully bottoms of considerable inclinations, concentrating on the bottom of Grodarz river valley. As a result it may lead to flooding or silting of crops, the roads may be destroyed or silted and the properties completely flooded. Taking into account the natural and cultural values of Kazimierz Dolny and its surroundings, as well as the presence of the Kazimierz Landscape Park it is necessary to take urgent steps in order to limit the threats considerably.

11

Zmienność skażenia cezem-137 środowiska Polski południowo-wschodniej - badania w małej skali

Zgłobicki W.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 2

135-139

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań nad przestrzenną zmiennością skażenia gleb cezem-137. Szczegółowe studia prowadzone były w niewielkiej, rolniczej zlewni położonej w północnej części Wyżyny Lubelskiej. Na podstawie wyników analiz 85 próbek glebowych stwierdzono występowanie znacznego zróżnicowania sumarycznego ładunku izotopu w zlewni. Jako główny czynnik redystrybucji cezu w krajobrazie rolniczym wskazano procesy denudacyjne.

EN

This paper presents the results of studies on the spatial variability of caesium-137 contamination in soils. The detailed studies were conducted within small, agricultural catchment located in northern part of the Lublin Upland. Based on the results .ie rived from the analysis of 85 soil samples, a significant variability of total caesium activity within the catchment was determined. The denudation processes were indicated as a main factor of cesium redistribution within the farming landscape.

12

The IV Congress of Polish Geomorphologists, Lublin 3-6 June 1998

Harasimiuk M., Janicki G., Zgłobicki W.

Landform Analysis

|

1999

|

Vol. 2

93--95