Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wielokryterialna analiza wartości retrospektywnych kulturowego i naturalnego dziedzictwa podziemnych wyrobisk w aspekcie jego ochrony i adaptacji

Wieja Tomasz, Radziejowska Aleksandra

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 77

149--167

PL

Kilkusetletnia działalność wielu pokoleń górników ukształtowała w starych wyrobiskach fascynujący podziemny świat. Obecnie następuje reaktywacja nieczynnych wyrobisk jako produktu turystycznego. Współczesne metody wielokryterialne, których podstawą jest matematyczny model dyskretny, zawierający zagadnienia o policzalnej liczbie kryteriów i/lub decyzji, umożliwiają uzyskanie obiektywnej oceny zasobu kulturowego i naturalnego dziedzictwa podziemnych wyrobisk. Przedstawiony zbiór kryteriów oparty jest na analizie interdyscyplinarnej wartości antropogenicznych i georóżnorodności. Do ustalenia ważności badanych cech autorzy zaproponowali wykorzystanie metody AHP, natomiast do przeprowadzenia wielokryterialnej oceny danego obiektu podziemnego metodę wskaźników syntetycznych, w szczególności wskaźnik sumacyjny skorygowany. Pozwala to na obiektywną ewaluację zasobu i może być podstawą opracowania głównego planu kompleksowej interwencji technicznej i konserwatorskiej.

EN

The centuries-long activity of many generations of miners has shaped a fascinating underground world in old excavations. Currently, there is a revival of inactive excavations as a tourist product. Contemporary multi-criteria methods, based on a discrete mathematical model containing issues of a countable number of criteria and/or decisions, enable obtaining an objective assessment of the cultural and natural heritage stock of underground excavations. The presented set of criteria is based on an interdisciplinary analysis of anthropogenic and geo-diversity values. To determine the significance of the examined features, the authors propose using the AHP method, while for conducting a multi-criteria assessment of a given underground site, the synthetic indicator method, especially the adjusted summative indicator, is recommended. This allows for an objective evaluation of resources and may serve as the basis for developing the main plan of comprehensive technical and conservation interventions.

2

Adaptacja zabytkowych podziemnych wyrobisk w aspektach bezpieczeństwa użytkowania

Wieja Tomasz, Radziejowska Aleksandra

Przegląd Budowlany

|

2024

|

R. 95, nr 1-2

28--32

PL

Proces adaptacyjny obiektu podziemnego ma charakter interdyscyplinarny nie tylko ze względu na specyfikę techniczną obiektu, ale również ze względu na implementację warunków technicznych i wymagań technologicznych. W szczególności interwencja ta dotyczy koordynacji wymagań związanych z bezpieczeństwem użytkowania (aspekt prawny) oraz wymaganiami ochrony dziedzictwa, efektem tego jest poszukiwanie priorytetów w poszczególnych dziedzinach, które należy uwzględnić w procesie adaptacyjnym. Interwencja zewnętrzna, w podziemne struktury przestrzenne i geologiczne, dotyczy przede wszystkim zabezpieczenia, czyli oddziaływania środkami technicznymi dla przedłużenia trwałości obiektów, likwidacji procesów deformacyjnych w obrębie wyrobisk oraz poprawy ich stateczności. Nadrzędnym celem tego typu ingerencji, w procesie adaptacji, jest przywrócenie pierwotnej wartości użytkowej, tzn. wartości funkcji. Podstawą prac powinna być analiza porównawcza istniejących cech morfologicznych obiektu podziemnego z wymaganiami przestrzenno-technicznymi stawianymi nowym funkcjom użytkowym. Dotyczy to szeroko rozumianego bezpieczeństwa użytkowania wynikającego z implementacji ustawodawstwa prawnego odnoszącego się do budownictwa tradycyjnego nadziemnego. Proces udostępniania zabytkowych podziemnych wyrobisk w zakresie bezpieczeństwa użytkowania stanowi przykład synergii interwencji górniczej, budowalnej i architektonicznej.

EN

The adaptation process of an underground facility is interdisciplinary not only due to the technical specificity of the facility, but also due to the implementation of technical conditions and technological requirements. In particular, this intervention concerns the coordination of requirements related to safety of use (legal aspect) and heritage protection requirements, resulting in the search for priorities in individual areas that should be taken into account in the adaptation process. External intervention in underground spatial and geological structures concerns primarily protection, i.e. using technical means to extend the durability of objects, eliminate deformation processes in the workings and improve their stability. The primary goal of this type of intervention, in the adaptation process, is to restore the original use value, i.e. function value. The basis of the work should be a comparative analysis of the existing morphological features of the underground facility with the spatial and technical requirements for new functional functions. This applies to broadly understood safety of use resulting from the implementation of legal legislation relating to traditional above-ground construction. The process of making historic underground workings available for safe use is an example of the synergy of mining, construction and architectural intervention.

3

Aspekty bezpieczeństwa użytkowania w procesie udostępniania zabytkowych wyrobisk

Wieja Tomasz, Radziejowska Aleksandra

Przegląd Budowlany

|

2023

|

R. 94, nr 9-10

135--139

PL

Adaptacja przestrzeni zabytkowych wymaga rozwiązania wielu specyficznych i skomplikowanych problemów inżynierskich. Jednocześnie niezbędne jest tu współdziałanie specjalistów, m.in. górników, architektów, konserwatorów zabytków, archeologów, historyków, architektów wnętrz itp. Wykonanie pełnego zakresu prac zabezpieczających – górniczych i budowlanych oraz prac konserwatorskich – umożliwia odtworzenie i zachowanie pierwotnych wartości historyczno-architektonicznych dawnego obiektu. Opracowanie odpowiednich zasad, metod i sposobów ratowania podziemnych obiektów na bazie analiz teoretycznych i empirycznych wytycza kierunki prac przy zabezpieczaniu, ochronie, a także adaptacji kolejno udostępnianych wyrobisk. Problem polega na zagwarantowaniu osobom wykonującym prace zabezpieczająco-adaptacyjne maksymalnego bezpieczeństwa przy wykonywaniu tych prac. Również zabezpieczony obiekt musi spełniać odpowiednie standardy, zapewniające stuprocentowe warunki bezpieczeństwa i odpowiedni komfort turystom zwiedzającym te obiekty. W tej części artykułu skupiono się na przedstawieniu zagadnień prawnych, jakie obecnie funkcjonują w polskim ustawodawstwie i jakie powinny stanowić podstawę podczas adaptacji wyrobisk górniczych do celów turystycznych, przede wszystkim z uwagi na zapewnienie w nich bezpieczeństwa.

EN

Adaptation of historic spaces requires solving many specific and complicated engineering problems. At the same time, the cooperation of specialists is necessary, including: miners, architects, conservators, archaeologists, historians, interior designers, etc. Carrying out a full range of security works – mining, construction and conservation works – enables the reconstruction and preservation of the original historical and architectural values of the former facility. The development of appropriate principles, methods and ways of saving underground facilities based on theoretical and empirical analyzes sets the directions for work in securing, protecting and adapting subsequent excavations. The problem is to guarantee maximum safety for people performing protection and adaptation works when performing these works. The secured facility must also meet appropriate standards to ensure 100% safety conditions and appropriate comfort for tourists visiting these facilities. This part of the article focuses on presenting legal issues that currently exist in Polish legislation and which should constitute the basis when adapting mining excavations for tourist purposes, primarily due to ensuring safety there.

4

Underground mining heritage sites: Preservation and safeguarding

Wieja Tomasz

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68S

53--61

EN

Old underground excavations are an immanent component of cultural and natural heritage. Bearing in mind the fact that each space formed as an underground excavation has unique features, the author of this study explores the fundamental principles having relevance to retrospective values represented by mining heritage created through formation and exploration of underground excavations, and recognizes the priorities for modern intervention schemes in the context of heritage preservation and safeguarding. Revitalization of old disused underground excavations gives rise to social, economic and ecological mechanisms at the stage of investment planning, implementation and operation and maintenance. That determines the continuation and development of aesthetic, social, economic and ecological processes, as well as land and urban growth being inherent components of sustainable development of towns and entire regions.

PL

Podziemne wyrobiska górnicze są immanentnym składnikiem dziedzictwa kulturowego i naturalnego, niezbywalną wartością dodaną w procesie przekształcania struktur geologicznych; mają także wpływ na kształtowanie przestrzeni architektonicznej, urbanistyki i krajobrazu naturalnego wokół realizowanych podziemnych obiektów. Mając świadomość, że każda przestrzeń uformowana jako wyrobisko podziemne ma indywidualne i niepowtarzalne cechy, w artykule sformułowano podstawowe zasady odnoszące się do oceny wartości retrospektywnych reprezentowanych przez dziedzictwo górnicze. Określono również priorytety dla współczesnej interwencji antropogenicznej w procesie jego ochrony i adaptacji. Rewitalizacja podziemnych nieczynnych wyrobisk generuje zachowanie i rozwój procesów estetycznych, społecznych, ekonomicznych, ekologicznych, krajobrazowych i urbanistycznych będących immanentnym składnikiem zrównoważonego rozwoju miast i regionów.