Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rola centrów wymiany i analizy informacji w budowaniu odporności kluczowych sektorów polskiej gospodarki

Pawlik Marek, Niewiadomska-Szynkiewicz Ewa

Cybersecurity and Law

|

2023

|

Vol. 9 (1)

23--39

PL

W ostatnich latach obserwuje się lawinowy wzrost zagrożeń z cyberprzestrzeni zarówno systemów informacyjnych (systemów IT), jak i cyfrowych systemów eksploatacyjnych (sys-temów OT) wykorzystujących technologie informacyjne i komunikacyjne (technologie ICT). Jednocześnie rośnie ilość gromadzonych, przetwarzanych i udostępnianych cyfrowych danych. Dostępność tych danych istotnie wpływa na rozwój gospodarczy kraju, wspiera funkcjonowanie administracji państwa, podnosi poziom obronności, ochrony zdrowia, edukacji. W tej sytuacji podstawowego znaczenia nabiera budowanie świadomości ryzyk i nabywanie umiejętności zabezpieczania sieci, systemów i cyfrowych usług przed cyberzagrożeniami. Ważną rolę w tym zakresie odgrywają nowego typu struktury, tzw. centra wymiany i analizy informacji (ISAC). Współautorzy na podstawie zapisów prawa i własnych doświadczeń związanych z funkcjonowaniem ISAC-Kolej i ISAC-GIG przedstawiają ekosystem dookoła ISAC, zadania tych struktur oraz stojące przed nimi wyzwania.

EN

As the threats from cyberspace to IT systems (information technology) and digital OT systems (operational technologies) using ICT technologies (information and communication technologies) grow exponentially, while at the same time the scale of the use of digital data collecting, processing and sharing for the needs of many national economy areas and to support functioning of the state in terms of, for example, defence, health care, education or citizen services, building awareness of the risks and skills to secure networks, systems and digital services against cyber threats becomes crucial. A new type of structures called ISACs (Information Sharing and Analysis Centres) play an important role in this respect. The co-authors, based on the provisions of the law and their own experience in ISAC-Kolej and ISAC-GIG centers, present the ecosystem around ISAC centers, their tasks and challenges.

2

Hyperoperability - main challenge for the future guided transport systems based on hyperloop concept

Kaczorek Agnieszka, Karasiewicz Iwona, Kycko Magdalena, Pawlik Marek, Polak Krzysztof, Rzepka Wojciech

Archives of Civil Engineering

|

2022

|

Vol. 68, nr 4

5--30

EN

The hyperloop concept is not new, but for many years it was hard for engineers to believe that it could be economically and technically feasible. Nowadays some technical solutions, which could enable construction and operation of a guided transport system based on hyperloop concept, are much more imaginable. Therefore a number of start-up companies are working on comprehensive proposals and chosen technologies aiming at creating the fifth transport mode thanks to innovative concepts, new technologies, and chosen railway, air transport, and space technologies. As new transport mode is expected to offer transport with high speed nearly equal to the speed of sound its feasibility will strongly depend also on coherency between transport means and transport infrastructure in a scale of a future fifth transport mode continent-wide transport network. To meet this challenge railway and start-up companies work together in two streams - in the formal framework of the European standardisation to prepare future hyperloop related EN standards and in research and development projects. The scale of required wide technical coherency on one side and the diversification of products and existence of different developers/producers/contracting entities providing infrastructure and transport means and creating market on the other side contradict if appropriate rules are not set precisely early enough. Such rules in railway transport are based on interoperability concept supported by agreed stable essential requirements and defined in the Railway Interoperability Directive and Technical Specifications for Interoperability. Paper presents findings regarding poor applicability of the railway interoperability to the hyperloop type transport systems at their early stage of development as well as challenges and proposed approaches for the dedicated hyperloop coherency approach - the hyperoperability as it is being discussed in the framework of the Hypernex European project.

PL

Koncepcja hyperloop jako systemu transportowego istnieje od wielu lat. Niezależenie od tego do niedawna ekspertom zajmującym się systemami transportowymi wydawała się trudnorealizowalna zarówno z powodów ekonomicznych jak i z powodów technicznych. Obecnie niektóre z takich powodów technicznych doczekały się rozwiązań, które mogłyby umożliwić budowę i eksploatację systemu transportu kierowanego opartego na koncepcji hyperloop. Dlatego też wiele firm typu startup pracuje albo nad kompleksowymi propozycjami takiego rodzaju transportu albo nad wybranymi technologiami mającymi na celu stworzenie rozwiązań koniecznych dla piątego rodzaju transportu. Obok nowych technologii i innowacyjnego podejścia analizowane i wykorzystywane są także rozwiązania techniczne, prawne i organizacyjne z sukcesem stosowane, względnie aktualnie wdrażane w transporcie kolejowym, w transporcie lotniczym oraz w przemyśle kosmicznym. Ponieważ nowy rodzaj transportu ma oferować możliwość przemieszczania pasażerów i ładunków niemal z prędkością dźwięku dla sukcesu koncepcji hyperloop konieczne jest zapewnienie spójności rozwiązań stosowanych w pojazdach i rozwiązań wykorzystywanych w infrastrukturze na skalę przyszłej sieci transportowej, w przyszłości zapewniającej połączenia w skali euro-azjatyckiej. Aby sprostać temu wyzwaniu koleje i firmy startupowe podejmują wspólne działania zarówno formalne w tym w szczególności w ramach europejskich prac normalizacyjnych zmierzające do opracowania przyszłych norm EN dedykowanych dla hyperloop jak i badawcze w tym zarówno związane z rozwojem technologii jak i doborem najlepszych rozwiązań. Wielość aspektów technicznych wymagających uwzględnienia w zakresie spójności technicznej i wymagana dokładność dopasowania pojazdów i infrastruktury z jednej strony oraz zapewnienie różnorodności produktów i funkcjonowania wielu podmiotów oferujących planowanie, projektowanie oraz budowę i utrzymanie zarówno pojazdów jak i infrastruktury hyperloop, a w efekcie współtworzących rynek, z drugiej strony wydają się niemal sprzeczne, jeśli odpowiednie zasady nie zostaną ustalone na odpowiednio wczesnym etapie rozwoju nowego rodzaju transportu. Takie zasady w transporcie kolejowym opierają się na koncepcji interoperacyjności, która bazuje na niezmiennych formalnie zdefiniowanych wymaganiach zasadniczych zdefiniowanych w dyrektywie w sprawie interoperacyjności kolei oraz ograniczeniach dla rozwiązań technicznych zdefiniowanych w technicznych specyfikacjach interoperacyjności TSI. W artykule przedstawiono argumenty wskazujące na brak zasadności zastosowania koncepcji interoperacyjności kolei dla przyszłych systemów transportowych typu hyperloop na ich obecnym, wczesnym etapie rozwoju. Krótko przedstawiono zasady funkcjonowania systemów tramwajowych, systemów metra, kolei i niekonwencjonalnych systemów transportu po predefiniowanych torach jazdy by następnie wskazać główne wyzwanie dla przyszłego piątego rodzaju transportu i zaproponować cztery możliwe podejścia do zapewnienia w przyszłości spójności systemów transportowych typu hyperloop, czyli cztery możliwe sposoby zdefiniowania hiperoperacyjności zaproponowane przez autorów w ramach europejskiego projektu Hypernex.

3

Hyperloop - Civil engineering point of view according to Polish experience

Zobel Henryk, Pawlak Anna, Pawlik Marek, Żółtowski Piotr, Czubacki Radosław, Al-Khafaji Thakaa

Archives of Civil Engineering

|

2022

|

Vol. 68, nr 1

5--26

EN

Idea to travel faster and faster is as old as human civilization. Different ways were used to move from point to point over centuries. The railways, cars, air-plains and rockets were invented. Each of them have limitations and advantages. Therefore, people always look for other, better solutions. One of them is “vacuum rail” moving inside a tube, known also as a Hyperloop. The number of problems to be solved is extremely high. This paper is devoted to civil engineering problems only e.g. viaducts, tunnels, stations. It is necessary to consider the kind of sub- and superstructure supporting the tube, influence of changes of ambient temperature and solar radiation, the way to ensure safety and structural integrity of the structures in case of fire, decompression of a structural tube and air-tightening, occurrence of accidents etc. Taking into account the fact that bridge and tunnel standards do not include information relating to above mentioned problems it is interesting to determine rules for design, construction and maintenance of such structures.

PL

Człowiek od zawsze przemieszczał się z miejsca na miejsce. Zawsze chciał robić to jak najszybciej. Dlatego wymyślił koło. Potem zastosował je w wozach, pociągach i samochodach. W miedzyczasie rozwinął konstrukcje pływające, a od przeszło stu lat unosi się w powietrzu i ostatnio w przestrzeni kosmicznej. Ale ciągle poszukuje nowych sposobów przemieszczania się. Takim pomysłem jest budowa „kolei próżniowej”. Pojazd ma poruszać się w rurze, w której panuje bardzo niskie ciśnienie, z predkością zbliżoną do prędkości dźwięku. Liczba problemów do rozwiązania jest bardzo duża. W niniejszym artykule przedstawiono tylko te, które dotyczą szeroko rozumianego budownictwa, a przede wszystkim infrastruktury, tj. wiaduktów, mostów i tuneli, stacji po których lub na których ma zostać ułożona rura, a w niej poruszać się tzw. hiper-pojazd. Podstawowym problemem jest zapewnienie szczelności takiej rurze, bowiem dekompresja może zniszczyć całą infrastrukturę i doprowadzić do śmierci pasażerów podróżujących hiper-pojazdami. Jest wiele czynników, które mogą doprowadzić do takiej sytuacji. Obecnie nie istnieją przepisy techniczne, na podstawie których można by projektować i budować konstrukcje dla infrastruktury Hyperloop i dlatego niniejszy artykuł jest próbą określenia stosownych założen i wskazania sposobów ich realizacji.

4

Wyzwania związane z wprowadzeniem testów kompatybilności RSC i ESC

Kycko Magdalena, Kukulski Jacek, Pawlik Marek

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2021

|

Nr 2 (123)

229--241

PL

Testy zgodności konfiguracji pokładowych ETCS (European Train Control System) i GSM-R (GSM for Railways) z przytorowymi instalacjami ETCS i GSM-R na liniach kolejowych (dalej testy kompatybilności ESC/RSC), stanowią dodatkowe sprawdzenie zainstalowanych systemów ETCS i GSM-R, które są niezbędne do potwierdzenia zgodności technicznej urządzeń pokładowych z poszczególnymi instalacjami przytorowymi. Założeniem testów kompatybilności ESC i RSC jest ułatwienie eksploatacji nowych podsystemów, ponieważ ich prawidłowe funkcjonowanie w danym środowisku zostaje w pełni zweryfikowane na etapie wykazania zgodności ESC i RSC. Wymóg zastosowania testów ESC i RSC został określony odpowiednio w pkt 6.1.2.4 oraz 6.1.2.5 TSI CCS [14], [17]. Testy ESC i RSC stają się obowiązkowe w momencie opublikowania zestawów w dokumencie technicznym Agencji Kolejowej UE. Zgodnie z wymaganiami od 1 lipca 2021 r. testy ESC/RSC są obligatoryjne dla wszystkich nowych oraz odnawianych i modernizowanych projektów w zakresie podsystemu „Sterowanie – urządzenia pokładowe”. W związku z wprowadzeniem nowych testów ESC i RSC, które do chwili obecnej nie były realizowane, powstaje wiele problemów interpretacyjnych oraz technicznych. Na to składa się również krótki czas wyznaczony na wykonanie testów na dopuszczonych już instalacjach na liniach kolejowych. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie zagadnień związanych z testami ESC i RSC oraz pokazanie z jakimi problemami należy się zmierzyć, aby takie testy były poprawnie realizowane i mogły być między innymi podstawą do wydania dopuszczenia do eksploatacji.

EN

Compliance tests of the ETCS (European Train Control System) and GSM-R (GSM for Railways) on-board configurations with trackside ETCS and GSM-R installations on railway lines (hereinafter ESC / RSC compatibility tests) constitute an additional check of the installed ETCS and GSM-R systems which are necessary to confirm the technical compatibility of the on-board equipment with the individual trackside installations. The assumption of ESC and RSC compatibility tests is to facilitate the operation of new subsystems, because their proper functioning in a given environment is fully verified at the stage of ESC and RSC compliance demonstration. The requirement to apply the ESC and RSC tests is set out in Clausem 6.1.2.4 and 6.1.2.5 of TSI CCS, respectively. The ESC and RSC tests become mandatowy with the publication of the kits in a technical document of the EU Railway Agency. According to the requirements, from July 1, 2021, ESC / RSC tests are obligatory for all new, renewed and modernized projects in the field of the “Control--Command - On-Board Equipment” subsystem. Due to the introduction of the New ESC and RSC tests, which have not been implemented so far, many interpretation and technical problems arise. This is also due to the short time allowed for the performance of tests on already approved installations on railway lines. This article aims to introduce the issues related to the ESC and RSC tests and to show what problems should be faced in order for such tests to be properly carried out and could be the basis for, among other things, the release to service.

5

Wytyczne dotyczące cyberbezpieczeństwa dla pracowników podmiotów kolejowych

Pawlik Marek

Problemy Kolejnictwa

|

2021

|

Z. 191

37--39

PL

Komisja Europejska udostępniła kilkudziesięciostronicowy dokument pt. „Transport cybersecurity toolkit” dotyczący cyberbezpieczeństwa w transporcie. Na podstawie tego dokumentu, w ramach prac Centrum Wymiany i Analizy Informacji ISACKolej podsektora transportu kolejowego, powołanego przez siedem spółek kolejowych (PKP, PKP PLK, PKP IC, PKP Cargo, PKP LHS, PKP SKM, PKP Informatyka Kolejowa) oraz dwa instytuty (Instytut Kolejnictwa i Instytut NASK), opracowano i przyjęto wytyczne z zakresu cyberbezpieczeństwa dla pracowników podmiotów kolejowych. Niniejszy artykuł przedstawia w skrócie europejskie i krajowe działania podejmowane w celu zapewnienia ochrony transportu kolejowego przed cyberzagrożeniami oraz udostępnia wytyczne dla pracowników przyjęte w ramach ISAC-Kolej. Ze względu na coraz szersze wykorzystywanie rozwiązań cyfrowych zarówno w zakresie wspierania działania podmiotów gospodarczych współtworzących system kolei, jak i w zakresie wspierania prowadzenia ruchu i nadzoru eksploatacji kolei, niniejsze wytyczne powinny być jak najszerzej udostępnione pracownikom kolejowym, którzy w swojej pracy korzystają z komputerów.

6

Cybersecurity Guidelines for the Employees of the Railway Entities

Pawlik Marek

Problemy Kolejnictwa

|

2021

|

Z. 191

95--97

EN

European Commission has published a nearly 50-page-long document on cybersecurity in transport called the Transport cybersecurity toolkit. As part of the work of ISAC-Kolej (the Information Sharing and Analysis Center for the railway transport sub-sector), guidelines in terms of cybersecurity for the employees of the railway entities have been developed and adopted. This article briefly discusses the European and Polish activities taken in order to protect railway transport against cyberthreats and shares the guidelines for employees adopted by ISAC-Kolej. Considering the increasingly widespread use of digital solutions, both for supporting operations of the business entities that constitute the railway system and for railway traffic management and supervision, these guidelines should be disseminated to the maximum possible extent among railway employees that use computers in their work.

7

Hyperloop vehicles spacing control challenges and possible solutions

Pawlik Marek, Kycko Magdalena, Zakrzewski Konrad

Archives of Civil Engineering

|

2021

|

Vol. 67, nr 2

261--274

EN

Amount of works and activities tending towards defining new transport mode on the basis of the hyperloop system concept is growing significantly. They assume use of individual vehicles, offering space for several dozen passengers, running with speeds near speed of sound in a closed space with significantly lowered air pressure, utilizing magnetic levitation. Simultaneously it is fairly from economic point of view assumed, that first implementations should link locations between which traffic demand is expected to be very high. Assumed short spacing between hyper-vehicles, which are frequently declared to be ad-hoc adjusted to transport demand, to the knowledge of the authors gained in railway transport, seems to be in conflict with high speed safety related spacing in view of the line infrastructure capacity operational rules defined in the UIC (International Union of Railways) documents. That is the challenge, that formed the basis for authors’ investigations described in the paper. Several thesis regarding future new mode of transport based on hyperloop concept form an outcome of those investigations presented in conclusions.

PL

Intensyfikowane są różnego rodzaju działania zmierzające do zdefiniowania nowego rodzaju transportu na bazie koncepcji systemu hyperloop. Zakłada się wykorzystywanie pojedynczych pojazdów, korzystających z lewitacji magnetycznej, oferujących miejsca dla kilkudziesięciu pasażerów, poruszających się z prędkością bliską prędkości dźwięku w zamkniętej przestrzeni z istotnie obniżonym ciśnieniem powietrza. Jednocześnie przyjmuje się, że pierwsze wdrożenia obsługiwać będą połączenia o bardzo wysokim zapotrzebowaniu na transport. Przyjmowane małe, na przykład dwuminutowe, ad hoc zmieniane, odstępy pomiędzy hyper-pojazdami, wedle wiedzy autorów pochodzącej z transportu szynowego, wydają się sprzeczne z zasadami zarządzania następstwem pojazdów poruszających się z dużymi prędkościami opisanymi w dokumentach Międzynarodowego Związku Kolei UIC definiujących eksploatacyjne zasady zarządzania przepustowością infrastruktury liniowej. Związane z tym wyzwania legły u podstaw rozważań autorów, które zaowocowały kilkoma tezami dotyczącymi przyszłego systemu hyperloop. Przedstawione w artykule rozważania wychodzą od różnych zasad zarządzania następstwem pociągów w transporcie kolejowym jako podstawy analizy potrzeb i możliwości zarządzania następstwem pojazdów w systemie hyperloop. Uwzględniono zarządzanie następstwem według zasady stałego odstępu blokowego oraz według zasady ruchomego odstępu blokowego rozróżniając względy i bezwzględny ruchomy odstęp blokowy. Przedstawiono podstawy definiowania przepustowości dla liniowej infrastruktury transportowej oraz koncepcję zwiększania przepustowości poprzez łączenie i dzielenie składów w biegu. We wnioskach wskazano, że w odniesieniu do systemów typu hyperloop należy uwzględnić potrzebę tworzenia hyper-pociągów z hyper-pojazdów oraz powiązania pomiędzy trzema systemami technicznymi: wirtualnymi sprzęgami, napędami pojazdów i systemami hamowania pojazdów. Na końcu artykułu wskazano ścieżkę dalszych prac przywołując normy definiujące formalne podejście do związanych z bezpieczeństwem systemów elektronicznych i programowalnych stosowanych w transporcie kolejowym. Podejście takie autorzy proponują w ramach prac wspólnego komitetu Technicznego CEN i CENELEC dedykowanego dla systemów hyperloop.

8

Systemowa ocena bezpieczeństwa kolei – metodologia oceny dla systemów transportowych

Pawlik Marek

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2019

|

Nr 2(119)

185--195

PL

Transport kolejowy obejmuje zarówno tabor i przewozy kolejowe, jak i infrastrukturę oraz procedury i personel, bez których usługi przewozowe nie mogłyby być realizowane. Z jednej strony konieczne jest zapewnienie bezpieczeństwa usług transportowych, a z drugiej z powodu podziału kolei na wiele podmiotów gospodarczych analizy ryzyk prowadzone są z wykorzystaniem zróżnicowanych metodologii przez różne zespoły bez zapewnienia ich komplementarności. Niniejszy artykuł przedstawia podstawowe informacje o kompleksowej metodzie analizy bezpieczeństwa szczegółowo przedstawionej w monografii autora wydanej w roku bieżącym przez Oficynę Wydawniczą Politechniki Warszawskiej.

EN

Railway transport is composed not only by rolling stock which is utilized for transport of goods and passengers but also by infrastructure, procedures and personnel without which transportation services are not feasible. On the one side it is obvious that transport safety is the most important prerequisite, but on the other due to subdivision of the railway system into different companies risks are analysed separately by different groups of experts using differentiated methodologies, without ensuring complementarity. Paper presents basic information about overall safety assessment method precisely described in the monograph, written by paper author and published this year by Warsaw University of Technology Publishing House.

9

Czas na kompleksowe podejście do bezpieczeństwa systemów transportowych opartych na predefiniowanych drogach przebiegu (bezpieczeństwo, ochrona, cyberbezpieczeństwo)

Pawlik Marek

TTS Technika Transportu Szynowego

|

2019

|

R. 26, nr 7-8

40--43

PL

Artykuł wychodzi od kolejowych systemów sterowania jako tych, które zapewniają bezpieczeństwo ruchu, jednakże uznaje klasyczne podejście do bezpieczeństwa za zbyt wąskie. Wprowadza nową klasyfikację urządzeń i systemów związanych z bezpieczeństwem i ochroną transportu kolejowego pokazując jednocześnie, że jest ona właściwa dla różnych systemów transportowych opartych na predefiniowanych drogach przebiegu - Systemów GTS. Przedstawia opisany szczegółowo w monografii referencyjny model funkcjonalny oraz koncepcję 'poziomu spójności funkcjonalnej bezpieczeństwa, ochrony i cyberbezpieczeństwa' - poziomu FIL definiowanego dla kompletnych systemów transportowych jako rozszerzenie koncepcji poziomów spójności bezpieczeństwa SIL.

EN

Article starts from the railway signalling systems, as the ones ensuring railway traffic safety, however recognizes classic approach to safety as being too narrow. It introduces new classification of devices and systems associated with railway transport safety and security. Shows, that proposed classification is applicable for different transport systems based on predefined routes - for different GTS guided transport systems. Describes, defmed in monograph, reference functional model as we// as concept of the 'safety, security and cyber security Functional Integrity LeveT - FIL level defined for complete transport systems as an add-on to the concept of the SIL safety integrity levels.

10

Railway transport products conformity proving principles applied on the European market and in Poland, survey over sources of the requirements and overview of the Railway Research Institute formal authorisations

Pawlik Marek, Rzepka Wojciech

Problemy Kolejnictwa

|

2019

|

Z. 185

95--102

EN

The paper starts with a presentation of the conformity proving principles, which are utilized all over the European Union as a basis for the common market. Then, it shows how these principles are being applied in the case of railway transport, taking into account European and national requirements. It describes European requirements applicable before and after implementation of the fourth railway package. It also shows different complementary requirements. The paper ends with a short overview of the Railway Research Institute test capabilities and formal authorisations.

11

Procesy oceny zgodności wyrobów w transporcie kolejowym w Polsce i na rynku europejskim, przegląd źródeł wymagań oraz formalnych umocowań Instytutu Kolejnictwa

Pawlik Marek, Rzepka Wojciech

Problemy Kolejnictwa

|

2019

|

Z. 185

15--22

PL

W artykule opisano stosowane na obszarze Unii Europejskiej zasady oceny zgodności, będące podstawą wspólnego rynku. Przedstawiono także, sposób stosowania tych zasad w transporcie kolejowym, z uwzględnieniem wymagań europejskich i krajowych. Opisano wymagania europejskie, stosowane przed i po wejściu w życie IV pakietu kolejowego, a także różne wymagania komplementarne. Artykuł kończy się krótkim przeglądem możliwości badawczych i umocowań formalnych Instytutu Kolejnictwa.

12

Model sterowania pociągami według zasady ruchomego odstępu blokowego

Pawlik Marek

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Transport

|

2001

|

z. 45

23-39

PL

W artykule omówiono zasadę ruchomego odstępu blokowego i różne warianty jej wdrożenia. Przedstawiono model procesu sterowania odzwierciedlajacy tę zasadę i uwzględniający czynniki wpływające na proces sterowania. Zawarto założenia i zmienne decyzje oraz kryteria oceny procesu sterowania. Zaprezentowano plan eksperymentów z modelem i model symulacyjny, na bazie którego przygotowywana jest odpowiednia symulacja komputerowa.

EN

This paper presents the moving block principle and its different application variants. It presents a control model illustrating the moving block principle taking into account factors influencing the control process. It contains assumptions, decision variables and criteria for process assessment. It also contains plans for experimenting with the model and the simulation model which is actually used for the preparation of an appropriate computer simulation.