Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Lotnictwo transportowe w operacjach reagowania kryzysowego

Rajchel J.

Przegląd Nauk o Obronności

|

2017

|

R. 2, Nr 3

119--133

PL

Jedno z pierwszych zastosowań lotnictwa transportowego w warunkach bojowych miało miejsce w Mezopotamii (dzisiejszy Irak) pod koniec 1915 roku i na początku 1916 roku, kiedy to brytyjska dywizja z sił ekspedycyjnych w sile ok. 25 tys. żołnierzy została pobita i okrążona w rejonie Kut-al Almara przez wojska tureckie i droga powietrzna stała się jedyną wymuszoną możliwością dostarczenia zaopatrzenia. Jednak koncepcja wykorzystania transportu powietrznego tak naprawdę urzeczywistniła się dopiero w latach międzywojennych, kiedy to w wyniku szybkiego rozwoju lotniczej myśli technicznej powstało szereg udanych konstrukcji samolotów transportowych. W okresie tym nastąpił również wzrost zainteresowania lotnictwem transportowym przez gremia wojskowe, które nobilitowały je do rangi samodzielnego rodzaju lotnictwa. Transport powietrzny znajduje zastosowanie we wszystkich kategoriach działań militarnych, tzn. podczas wojny i operacji reagowania kryzysowego, a w operacjach humanitarnych nader często bywa jedynym sposobem dostarczenia pomocy w rejony konfliktu lub klęski żywiołowej. Lotnictwo transportowe służy przede wszystkim do przewozu ludzi i różnego rodzaju ładunków, którzy i które w rejon operacji mogą być dostarczone metodą lądującą lub desantową. Zapewnia ewakuację ludności, wojsk czy sprzętu z rejonów zagrożonych. Transport powietrzny jest również najszybszym sposobem ewakuacji medycznej rannych i chorych. Bywa również narzędziem budowania zaufania pomiędzy zwaśnionymi stronami. Załogi samolotów transportowych przewożą ważne osoby, delegacje, które uczestniczą w rozwiązywaniu konfliktów. Siły Zbrojne RP muszą być przygotowane do wsparcia władz cywilnych w sytuacjach kryzysowych. Użycie wojska w takich sytuacjach sankcjonuje art. 3 ust. 1a Ustawy o powszechnym obowiązku obrony. Należy podkreślić, że użycie sił zbrojnych w sytuacjach kryzysowych na terytorium kraju spowodowanych zagrożeniami niemilitarnymi jest możliwe tylko wtedy, gdy zostaną wyczerpane możliwości wszystkich cywilnych sił i służb lub ich użycie jest niewystarczające. Można przypuszczać, że w przypadkach wystąpienia kryzysu na terytorium kraju samoloty transportowe będą wykorzystane doraźnie do transportu ludzi i różnego rodzaju ładunków (w tym pomocy humanitarnej) w sytuacjach nieplanowanych, wymagających natychmiastowej reakcji, tj. wtedy, gdy czas jest czynnikiem decydującym oraz w ograniczonym zakresie do ewakuacji rannych i chorych. Transport powietrzny nie odegra jednak tak znaczącej roli, jak to ma miejsce podczas operacji reagowania kryzysowego poza obszarem kraju.

EN

One of the first application of the cargo military aviation in combat environment took place in Mesopotamia (nowadays Iraq) in the end of 1915 and the beginning of 1916. At this time, The British Expeditionary Force Division (25 000 troops) has been defeated and surrounded in vicinities of Kuta al Almara by Turkish militants and the aerial (air) channel was the only one to support supplies delivery. But the concept of the air transport has been further developed in an interwar time when a number successful projects of the cargo aircraft has been endorsed and accomplished. At the same time, this type of the aircraft (cargo) and aircraft transportation capabilities focused attention of the military bodies that lied the pavement to create independent military aviation service. Nowadays, air transportation is deployed in all categories of military activities; in a war time, crises management operations, while in most of the cases, during humanitarian operations it constitutes the only mode of help delivery to the conflict or natural disaster zone. Military cargo aviation is used mainly to transport troops and different type of load which can be delivered to the zone in a landing operation mode. It provides civilian population, military troops and the equipment evacuation capabilities from the dangerous zone. It might be also a tool for trust building between conflict parties. Aircraft crews transfer VIP’s and delegations, negotiating peace solutions and conflict termination terms and conditions. Military Forces of the Republic of Poland must be prepared to support civilian authorities in crises situations. Military resources deployment in such a situations is based on the art. 3 para. 1a of the Law on the Military Service. It has to be underlined that the deployment of military force in non-military based crises situations on the territory of the country is justified only in case when all the other services and civilian forces has been already used with maximum capabilities or effectiveness of it has been non satisfactory. It might be predicted that in case of the crises on territory of the country, cargo aircraft will be used to transport of civilian population or different type of loading (including humanitarian aid) in unplanned mode, requiring immediate reaction, when time is a key factor. The same situation might happen in MEDEVAC operations. Nevertheless, air transportation will not be that important as it takes place during Crises Response Operations abroad/oversees.

2

Kamienne apotropaiczne rzeźby w architekturze Krakowa

Rajchel J.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

Vol. 62, nr 3

156--162

EN

In many sacral and lay buildings of Cracow can be found animalistic stony sculptures of the apotropaical character. They are located mainly within outer parts of a building: in portals, tympanums, doorheads, capitals, keystones, etc. In the intention of builders, they were caretakers of the building by averting disasters and protecting dwellers or users from evil. Part of these sculptures has been intentionally hidden among other architectonic details, while others, present high in recesses of the faęade, are hardly visible and do not attract our attention. The custom of placing apotropaical figures was common in the Polish architecture mainly in the Gothic and Renaissance periods, and then it rejuvenated in Cracow at the end of the 19th century and at the beginning of the 20th century. The apotropaical sculptures in the Cracow architecture represent most often dragon-like beings, chimeras, or other figures belonging the group of the so-called mixed creatures. The stone materials used in apotropaical masonry include mainly the Neogen Pińczów limestone, sometimes the Triassic Diplopora dolostone and the Upper Jurassic limestone from the Silesian-Cracow monocline, i.e., the stones belonging to the oldest and mostfre- quently used materials in the Cracow architecture. Most of these sculptures do not bear marks of masons - their able creators. Looking up for both these hidden and these only apparently be in sight apotropaical mixed creatures is an exciting adventure trip that crosses the borders of the urban geology, history of art and architecture. The author is convinced that there are much more apotropaical sculptures within the city of Cracow, thus his search is still in progress. In this paper he has also omitted a rich assemblage of the stony creatures from the Wawel hill, which have already been dealt with in details (Firlet 1996).

3

Szkolenie personelu bezzałogowych statków powietrznych : oczekiwania i możliwości

Rajchel J., Załęski K.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

|

2013

|

Nr 1

103--118

PL

Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych przygotowuje się do uruchomienia ośrodka szkolenia personelu bezzałogowych statków powietrznych. Do uruchomienia tego procesu konieczne jest spełnienie kilku warunków, w tym między innymi: przyjęcia odpowiednich rozwiązań, wynikających z narodowych i ponadnarodowych uregulowań prawnych oraz zorganizowania teoretycznych i materialnych podstaw szkolenia (programy i symulatory). Uruchomienie tego procesu na bazie WSOSP, pozwoliłoby, zdaniem autorów, uporządkować i sformalizować całość procesu szkolenia personelu lotnictwa w Siłach Zbrojnych RP (dzisiaj nie ma ośrodka szkolenia personelu BSP). Sformalizowanie procesu szkolenia i certyfikowania personelu BSP miałoby szersze implikacje dla szkolenia tego personelu, również dla pozostałych służb mundurowych oraz innych ośrodków w państwie, wykorzystujących te technologie, na przykład w celach komercyjnych, badawczych, innych. Niniejsza publikacja ma więc na celu wskazanie szerszego spektrum problemów. Prezentuje ona także przemyślenia autorów w zakresie koncepcji i ocen aktualnych możliwości oraz wskazuje potrzeby i niezbędne kierunki działań w tym obszarze.

EN

Polish Air Force Academy is preparing to launch the training process of pilotsoperators of unmanned aerial vehicles (UAV), but does not have all the necessary conditions, both legal and material, to run the whole process. Analyses indicate that the launch of the education process from the theoretical side is not a problem. PAFA has a well-trained scientific and teaching staff, as well as rich experience in the training military aviation personnel. The system does not cover training of pilots - operators of UAVs. Hence the need to develop a training system for this group of personnel, which would formalize the whole training in aviation, standardize the procedures and define the requirements that the candidates for pilots of manned and unmanned platforms have to fulfil to begin the practical part of training. This document aims to present thoughts, ideas and experiences of PAFA in this field.

4

Profesjonalne siły zbrojne w społeczeństwie XXI wieku

Rajchel J., Rurak A.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

|

2013

|

Nr 2

101--112

PL

Autorzy niniejszego artykułu prezentują niezbędne zdolności i cechy, jakie powinny posiadać profesjonalne siły zbrojne, aby sprostać prawdopodobnym zagrożeniem globalnego środowiska bezpieczeństwa XXI wieku. Prognozują charakter i przebieg przyszłych konfliktów. Podkreślają że przyszłe pole walki będzie bardzo skomplikowane, nasycone supernowoczesnymi technologiami i nowinkami technicznymi. Przedstawiają przyszłego dowódcę, żołnierza jako profesjonalistę najwyższego poziomu o ponadprzeciętnych i zczególnych cechach. Opisują również Siły Zbrojne RP do roku 2030 jako nowoczesną organizację potrafiącą rozwiązywać konflikty społeczno-militarne w strukturach narodowych i sojuszniczych.

EN

The article presents indispensable features and abilities which professional armed forces should possess in order to face the probable threats to the global security environment of 21 st century. It predicts the character and course of future conflicts. It also emphasises the fact that the future battlefield will be very complex, filled with state-of-the-art technologies and technological innovations. Moreover, it presents the future commander, soldier, as a professional of the highest level, characterized by extraordinary and special features. lt describes the Armed Forces of the Republic of Poland until 2030, a as modem organization, capable of solving social-military conflicts within the national and allied structures.

5

Mofeta z Tylicza w płaszczowinie magurskiej Karpat zewnętrznych

Rajchel J., Rajchel L., Cisek J.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 9

541--546

EN

The described mofetta of CO2 is located in the Sądecki Beskid Mts, within the Poprad Landscape Park in Tylicz near Krynica, where it can be found on the SE slope of the Szalone hill, between the Syhowny and Bradowiec streams, the rightbank tributaries of the Muszynka Stream. The mouth of the mofetta, whose coordinates are: longitude 21o00'20”E, latitude 49o23’25’’N, and altitude 577 m a.s.l., is currently situated within a private holiday center. Geologically, the mofetta is situated within the Maszkowice Sandstone Member of the Magura Formation, in the SE part of the Magura Nappe of the Outer Carpathians. In its close vicinity the tectonic-facies Krynica zone is thrusted onto the Bystrzyca zone and the thrust line is intersected by the Tylicz dislocation. The daily volume of the gas discharged is estimated at fifteen or so thousand cubic meters with CO2 being the main constituent (almost 95%), while minor constituents include N2 (3.87%), CH4 (0.62%) and O2 (0.21%). The h13C value of the CO2 of the Tylicz mofetta is -1.05% against V-PDB. The gases of the mofetta are accompanied by an outflow of the carbonated water (HCO3-Ca-Mg + CO2 type, TDS 1.8 g/dm3) from the Lis spring, where abundant gelatinous, rusty-colored deposits of iron oxyhydroxides precipitate. In the years 1962-1966 the CO2 exhaled from the mofetta was utilized in experiments on algae growing, mainly for manufacturing an algae fodder. In the year 2011 the mofetta in Tylicz was made accessible to the public

6

Występowanie izotopów uranu i radu w karpackich wodach chlorkowych

Czop M., Nguyen D. C., Rajchel L., Rajchel J., Motyka J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

89--95

PL

Wody chlorkowe Karpat polskich o mineralizacji do około 170 g/dm3 występują lokalnie w strefach utrudnionego przepływu wód podziemnych i są ujmowane z głębokości około 1000 m. Badania zawartości izotopów promieniotwórczych w tych wodach wykazują zdecydowanie większe zawartości izotopów radu (226Ra i 228Ra) – w granicach od kilku do ponad 1000 mBq/dm3, w stosunku do stężeń izotopów uranu (238U i 234U) notowanych w ilościach rzędu kilku-, kilkudziesięciu mBq/dm3.

EN

Chloride water of Polish Carpathians with total dissolved solids up to about 170 g/dm3 are occurred in local zones of water flow hindrance and was taken from the depths up to 1000 m. Radioactive isotopes research in the chloride water indicated the distinctly higher concentration of radium isotopes (226Ra and 228Ra), range from a few to above 1000 mBq/dm3, in comparison to concentration of uranium isotopes (238U and 234U) between a few to tens of mBq/dm3.

7

Badania izotopowe wód mineralnych rejonu Iwonicz–Rymanów

Duliński M., Rajchel L., Czop M., Motyka J., Rajchel J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

127--132

PL

Wody mineralne rejonu Iwonicza i Rymanowa charakteryzują się podwyższoną mineralizacją – około kilkunastu g/dm3 i znaczącym udziałem komponenty chlorkowej. W świetle wykonanych badań składy izotopowe tych wód znacząco odbiegają od Globalnej Linii Wód Meteorycznych (GMWL) i zostały ukształtowane w wyniku mieszania wód infiltracyjnych w różnych proporcjach z wodami wysoko zmineralizowanymi, cięższymi izotopowo, o charakterze diagenetycznym. Wyniki wskazują na znaczny udział wód młodych w badanych odwiertach Iwonicza, których czas dopływu do ujęć jest rzędu kilkunastu lat.

XX

The mineral waters of the Iwonicz and Rymanów areas are characterised by increased mineralisation, typically in the order of dozens g/dm3, with a significant contribution from the chloride component. Their stable isotope composition differs from the Global Meteoric Water line (GMWL) indicating that all investigated waters represent a mixture of both young infiltration and diagenetic waters of deep circulation. Obtained results point to significant participation of young infiltration components in analysed waters whose age is between 10–20 years old.

8

Uwarunkowania środowiska bezpieczeństwa jako podstawowe determinanty zmian w strukturach i zasadach użycia sił powietrznych

Rajchel J.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

|

2011

|

Nr 1

9--23

PL

Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, jako nowoczesna placówka edukacji obronnej, doskonale rozpoznaje swoje historyczne cele, wychodząc naprzeciw współczesnym potrzebom sił powietrznych. W treści artykułu wskazano na kilka charakterystycznych okresów ewoluowania środowiska bezpieczeństwa międzynarodowego, które decydowały o rozwoju lotnictwa. Szczególnie ważny był tu okres I wojny światowej, kiedy dostrzeżono wojskowe znaczenie lotnictwa, co zdecydowało o jego dalszym dynamicznym rozwoju w latach 20. i 30. Następnie, okres II wojny światowej, który doprowadził do wyodrębniania się rodzajów lotnictwa, zaś trzeci okres przypada na lata osiemdziesiąte, kiedy na dobre rozgorzał wyścig zbrojeń, przenosząc częściowo ciężar działań wojskowych i techniczno-technologicznych w przestrzeń kosmiczną. Te problemy stanowią właśnie przedmiot rozważań w treści artykułu.

EN

Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie (Air Force Academy in Dęblin), as a modem institution providing academic instruction in the scope of defense education, while facing the requirements of the contemporary air force, perfectly recognizes its historically determined objectives. In this context the role of WSOSP in the creation of tendencies and directions for the development of air force proves really significant. On the one hand the Academy, depending on the needs, provides scientific expertise, while on the other hand, it educates officers and civil experts in the field of aviation, security and logistics for both the air force units as well as widely understood aviation organizations. Therefore, a wider scientific interest in the problem of security, and particularly of the evolution of the security environment, is being observed.

9

Siły powietrzne w systemie bezpieczeństwa narodowego

Rajchel J., Załęski K.

Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

|

2011

|

Nr 2

18--36

PL

W treści artkułu przedstawione są uwarunkowania oraz wymagania, jakie powinny spełniać współczesne siły powietrzne, aby mogły skutecznie działać w systemie bezpieczeństwa narodowego. Odnosząc się do zmian, jakie zaszły w środowisku bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego - po rozpadzie bipolarnego układu sił - autorzy prezentują zadania sił powietrznych, jakie powinny być wykonywane na rzecz systemu bezpieczeństwa narodowego, dokonując ich swoistego podziału na zadania czasu pokoju, kryzysu i wojny. Na tym tle, autorzy artykułu odnoszą się do struktur oraz koncepcji wykorzystania sił powietrznych w przyszłym systemie bezpieczeństwa narodowego.

EN

The article shows conditions and requirements that have to be met by modern air force so that they could effectively operate in national security system. Referring to the changes that have occurred in the national and international security environment - after the collapse of bipolar balance of power - the authors present air force tasks that should be done for benefit of the national security system, by dividing them for tasks at the time of peace, crisis and war. Against this background, the author of the article refer to the structures and concepts of the air force implementation in future operation supporting national security system.

10

Ochrona lotnisk w kontekście EURO 2012. Apekt cywilny i wojskowy

Rajchel J., Załęski K.

Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej

|

2011

|

R. 52 nr 186A

281--302

PL

Port lotniczy jako cel ataku terrorystycznego jest na tym samym poziomie zainteresowania terrorystów co samolot. Wychodząc z definicji terroryzmu, dla planowania ataku terrorystycznego z założenia liczy się przede wszystkim efekt medialny, który w przypadku portu lotniczego jest zdecydowanie większy ze względu na liczbę zgromadzonych pasażerów oraz łatwą dostępność mediów do miejsca zdarzenia. W kontekście zbliżających się mistrzostw Europy w piłce nożnej - EURO 2012 0port lotniczy jako obiekt ataku terrorystycznego spełnia wszystkie preferowane przez terrorystów założenia: ma dużą powierzchnię ogólną; skupia dużą liczbę pracowników, na dodatek z różnych firm usługowych i jest w dużej części dostępny publicznie; ma organizacyjnie skomplikowany system kontroli dostępu; dziennie przewijają się przez niego tysiące pasażerów; jest łatwo dostępny dla mediów, co pozwala na szybkie dotarcie wiadomości o ataku do światowych sieci informacyjnych. Na dodatek EURO 2012 jest wyjątkowo spektakularnym przedsięwzięciem. Trzeba mieć zatem świadomość, że nie jest kwestią czy, ale gdzie i kiedy taki atak może nastąpić i rolą służb jest, aby nie nastąpiło to w czasie mistrzostw ani w żadnym innym okresie.

EN

Airport, as a target of terrorist attack, for terrorists is on the same level of interest as an airplane. For terrorist attack planning, by a definition, the most important factor is media effect, which is far greater in case of an airport attack, because of high number of passengers on site of the attack and easy access for press and media. In context of upcoming European football championship - EURO 2012, and airport as a target of a terrorist attack satisfies all terrorist's assumptions, because of its large overall area which most parts are publicly accessible; it has high concentration of personnel of different service companies; highly complex access control system; thousands of passengers running through daily; easy access of media, which makes it easy for the information about the attack quickly reach world information networks; and additionally EURO 2012 is a very spectacular event. Therefore people need to be aware that it is not a matter of if but where and when such an attack can take place and it is the role of services to prevent it form taking place during championship and any other time.

11

Dowodzenie siłami powietrznymi, aspekt narodowy i sojuszniczy. Uwarunkowania, tendencje i kierunki zmian

Rajchel J., Załęski K.

Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej

|

2011

|

R. 52 nr 3 (186)

229-250

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie analizy funkcjonalności systemu dowodzenia sił powietrznych w aspekcie narodowym i sojuszniczym. Autorzy artykułu szczególną uwagę skupili na wykazaniu mankamentów systemu dowodzenia siłami powietrznymi w czasie pokoju, kryzysu i wojny, zwłaszcza w toku realizacji zadań na rzecz systemu bezpieczeństwa narodowego. Dlatego też w treści artykułu przedstawiono dogłębną analizę funkcjonowania stanowisk dowodzenia jednostek sił powietrznych na wszystkich poziomach organizacyjnych, od Dowództwa Sił Powietrznych RP, do szczebla pododdziału, wskazując na problemy kompetencyjne i funkcjonalne w toku realizacji zadań. W części końcowej artykułu zaprezentowano potencjalne zadania sił powietrznych w systemie bezpieczeństwa narodowego, wskazując na uwarunkowania ich realizacji wynikające z systemu dowodzenia.

EN

This article aims to present the analysis of functionality of the air force command system in national and allied aspects. The authors have focused attention on demonstrating the shortcomings of the air force command systems in times of peace, crisis and war, especially in the course of implementation of tasks for the national security system. Therefore, the article presents an in-depth analysis of the functioning of the command posts of the air force at all organizational levels, from the air force command down to the squadron level, pointing to competency and functional problems during the implementation of tasks. The final part of the article presents a potential missions of the air force in the national security system, indicating the conditions related to the command system.

12

Skład chemiczny wód mineralnych i leczniczych rejonu Iwonicza i Rymanowa

Rajchel L., Czop M., Motyka J., Rajchel J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

549--559

PL

Mineralizacja ogólna wód mineralnych i leczniczych w rejonie Iwonicza i Rymanowa waha się w granicach 0,6–22,6 g/dm3. Wody charakteryzują się typem hydrochemicznym Cl–HCO3–Na oraz HCO3–Cl–Na. Występowanie wód mineralnych i leczniczych jest związane ze skomplikowaną budową geologiczną tego rejonu, tj. uformowaniem wielowarstwowego kompleksu piaskowcowo-łupkowego w strukturę fałdową. W warunkach bardzo wolnego przepływu wód podziemnych znacznemu spowolnieniu ulega proces wymiany zmineralizowanych wód synsedymentacyjnych lub zmetamorfizowanych wód morskich przez strumień wód infiltracyjnych (lub paleoinfiltracyjnych) o niskiej mineralizacji.

EN

Total dissolved solids in the mineral and therapeutic water of the Iwonicz and Rymanow region range from 0.6 g/dm3 to 22.6 g/dm3. The hydrochemical facies of the water are typically Cl–HCO3–Na and HCO3–Cl–Na. Origin of the mineral and therapeutic water is connected with complicated geology of the study area i.e. formation of the orogen, with multi-layered sandstone and schists, in a folded structure. Conditions of the relatively slow groundwater flow are connected with deceleration of the mineralized sinsedimentation water or metamorphic sea water replacement by flux of the infiltration water with low TDS.

13

Tradycyjne bruki w krajobrazie Krakowa

Rajchel J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 1

41-55

PL

Przedstawiono charakterystyczne dla Krakowa historyczne surowce kamienne i wykonywane z nich nawierzchnie ulic i placów. Bruki i inne rodzaje tych nawierzchni są jednym z powszechnie występujących nawarstwień kulturowych odsłanianych w czasie prac archeologicznych prowadzonych na terenie miasta. Dokumentują one jego materialną historię i obrazują zmienne koleje pozyskiwania i użytkowania surowców tych nawierzchni. Surowce skalne, z których były one wykonywane, pochodziły początkowo z monokliny śląsko-krakowskiej z najbliższych okolic Krakowa. Były to: wapień górnojurajski, permski porfir i triasowy dolomit diploporowy. Stopniowo wprowadzano piaskowce z Karpat fliszowych i pieniński andezyt. Z bardziej odległych źródeł pochodził wołyński bazalt i dolnośląskie granity oraz gnejs, o nieustalonym pochodzeniu. W sytuacji stałego zagrożenia tych zabytkowych nawierzchni Krakowa w wyniku prowadzonych prac remontowych, przebudów i modernizacji warto zadbać o zachowanie ich pozostałości, jako dziedzictwa historii tego miasta.

EN

The author presents the historic rock materials and made of them stone pavements of streets and squares characteristic of Krakow. The blocks and slabs make one of widespread man--made layers, commonly exposed in the course of archaeological excavations carried out within the town limits. They represent a record of the cultural and the material history of Kraków and visualize changes of winning and utilizing the rocks that cover town's streets and squares. The rock materials applied in their constructing were initially quarried in the nearest vicinity of Kraków, i.e. in the Silesian-Cracow Monocline, and included Upper Jurassic limestone, Permian porphyry and Triassic Diplopora dolomite. Gradually, farther-situated stones were introduced: Carpathian flysch sandstones and andesite from the Pieniny Mts. The most distant are a Volhynian basalt and Lower Silesian granites as well as a gneiss of undetermined provenience. Preserving remnants of the old stone pavements of Kraków, a heritage of the town history, is highly advisable, considering the fact that their further existence is permanently threatened in a result of maintenance, reconstruction and modernization works.

14

Skamieniałość śladowa Ophiomorpha rudis (Książkiewicz,1977) w piaskowcach warstw istebniańskich dolnych (senon) architektury Krakowa

Rajchel J., Uchman A.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

323-330

EN

Trace fossil Ophiomorpha rudis occurs in building coarse-grained sandstones of the Lower Istebna Beds in architecture elements of Kraków. This trace fossil is produced by shrimps, which constructed their burrows deeply in the sediment. Their burrows are mostly vertical, up to 2 m deep and 5-20 mm in diameter, having horizontal branches and walls enriched in clay minerals.

15

Martwice wapienne w architekturze Krakowa

Rajchel J.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2009

|

T. 35, z. 2/1

313-322

EN

A variety of travertines can be found in the architecture of Kraków. The Polish travertines (Holocene) are quarried in the Silesian-Cracow Monocline, and have found their applications in sepulchral-sacral architecture. Their equivalents brought from outside Poland are used as polished decorative stones. The most popular are: the Italian Daino Reale (Neogene) and the Classico Romano (Holocene) and the Iranian Azarshar Red (Pleistocene). All of them display stromatolite structures and oncoides.

16

Tradycyjne bruki Krakowa

Rajchel J.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2008

|

nr 6 wyd. spec.

film9

17

Górnictwo porfiru a architektura Krakowa

Rajchel J.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2007

|

nr 4

53-55

PL

Jednym z charakterystycznych dla Krakowa surowców kamiennych jest fioletowo-różowej barwy porfir permskiego wieku. Surowiec ten stosowany był głównie jako material brukarski na nawierzchnie ulic, placów i chodników. Złoża tej skaty znajdują się w obrębie monokliny śląsko-krakowskiej w okolicy Krzeszowic, gdzie byty eksploatowane w rejonie Miękini i Zalasu od co najmniej XVIII wieku. Pozostałością tej eksploatacji są opuszczone kamieniołomy o dużej wartości dla historii górnictwa oraz o ciekawych i zróżnicowanych walorach geologicznych.

EN

The violet-pink porphyry of the Permian age is one of the characteristic building stones of Cracow, where the rock was used mainly as a paving material in streets, squares and pavements. The deposits of this porphyry are situated within the Silesia-Cracovian monocline close to Krzeszowice, where they have been worked in the area of Miękinia and Zalas at least since the 18th century. Abandoned quarries witness to those activities; they are interesting and diversified sites for geological observations and represent objects important for the history of mining.

18

Tradycyjne bruki Krakowa

Rajchel J.

Auxiliary Sciences in Archaeology, Preservation of Relics and Environmental Engineering

|

2007

|

T. 3 spec. ed.

1-2

19

Mofeta ze Złockiego (Beskid Sądecki) atrakcją geologiczną

Rajchel L., Rajchel J.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 12

1089-1092

EN

Themost beautiful Polish mofette occurs in the Sądecki (Sącz) Beskid, within the Krynica tectonic-facial zone of the Magura Unit (Inner Carpathians). It is located in the Złocki Stream upstream of the Złockie village in the Muszyna commune. The occurrence has numerous exhalations of CO2 in the valley floor and on the sides of this boggy stream as well as in the „Zatopione” and „Bulgotka” springs. It is also the site of the dry exhalation „Dychawka”. The floor of the valley is covered with gelatinous rusty-brown deposits of iron oxyhydroxides that precipitate either due to chemical or organic processes (the latter initiated by numerous microorganisms, mainly ferruginous bacteria). The site is legally protected as the Professor Henryk Świdziński monument of inanimate nature. In September 2005 it was made accessible for tourists and currently is an important geological attraction in the Popradzki Landscape Park.

20

Występowanie i geneza wód chlorkowych Soli

Rajchel L., Zuber A., Duliński M., Rajchel J.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 12

1179--1186

EN

In Sól near Żywiec, within the Magura nappe, Polish flysch Carpathians, occurrences of springs with highly saline waters have been known from historical records. Five deep drillings performed in 1947-55 recorded waters of the Na-Cl type with TDS up to 44 g/dmexp.3. All these waters were enriched in I, Br, B and had elevated Na/Cl ratios. Isotope composition of spring waters and the hydrochemical indicators of all waters suggest a dominant presence of dehydration water released from clay minerals during the burial diagenesis of flysch sediments. However, the salinity is mostly attributed to the remnants of sedimentary waters enriched and modified by ultrafiltration, with some addition of ions [e.g. Na+] released during the illitization of smectites in diagenetic process.