Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ dodatku siarczanu magnezu na właściwości fizyczne granul i efektywność rolniczą kędzierzyńskich nawozów saletrzanych. Cz. 2, Wpływ na pH, zawartość Mg, S i Ca w glebie oraz plonowanie roślin

Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E., Biskupski A., Grzybek R., Moszowski B.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 7

1074--1078

PL

Badano wpływ bezwodnego dodatku MgSO4 do nawozów saletrzanych na odczyn gleby, zawartość w niej składników pokarmowych oraz plonowanie kukurydzy, jęczmienia, owsa i pszenicy. Kierując się plonami roślin wykazano, że dodatek MgSO4 może być stosowany do ZAKsanu i Salmagu, a stosowanie go do Salmagu z siarką było zdecydowanie niekorzystne.

EN

MgSO4 was added to 3 com. fertilizers based on NH4NO3 and contg. various amts. of dolomite or anhydrite to study the soil pH, content of nutrients in soil as well as yielding maize, oats, barley and wheat in pot expts. The addn. of MgSO4 to fertilizers with dolomite resulted in an increase in plant yields. In contrary, a decrease in the yields was obsd. for fertilizer with anhydrite.

2

Wpływ dodatku siarczanu magnezu na właściwości fizyczne granul i efektywność rolniczą kędzierzyńskich nawozów saletrzanych. Cz. 1, Wpływ na wytrzymałość i rozpuszczalność granul

Stanisławska-Glubiak E., Korzeniowska J., Biskupski A., Moszowski B., Grzybek R., Żak K.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 7

1068--1073

PL

Badano wpływ dodatku bezwodnego MgSO4 do ZAKsanu, Salmagu i Salmagu z siarką na wytrzymałość mechaniczną granul, ich rozpuszczalność i szybkość uwalniania azotu w glebie. Stwierdzono, że dodatek ten działał negatywnie na wytrzymałość i trwałość granul podczas przechowywania oraz miał niewielki wpływ na ich rozpuszczalność oraz dynamikę uwalniania azotu. Wzbogacenie Salmagu z siarką w MgSO4 okazało się szczególnie niekorzystne.

EN

MgSO4 was added to 3 com. fertilizers based on NH- 4NO3 and contg. various am. of dolomite or anhydrite to study mech. strength and durability of granules after 1-18 months long storage. In addn., the total N content in aq. soil filtrates, previously sep. doped with each type of com. and tested fertilizers was detd. in pot expts. to est. their soly. The enrichment of fertilizers in MgSO4 had a small effect on N leaching from the soil while a large negative impact on the strength and durability of fertilizer granules, esp. anhydrite-contg. granules.

3

Porównanie efektywności nawozowej saletry amonowej granulowanej metodą mechaniczną i wieżową oraz mocznika w warunkach suszy i optymalnej wilgotności gleby

Stanisławska-Glubiak E., Korzeniowska J., Moszowski B., Biskupski A., Krawczyński T., Żak K.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 11

1973--1976

PL

Przeprowadzono badania efektywności rolniczej trzech nawozów azotowych przy zróżnicowanym poziomie wilgotności gleby. W warunkach suszy nie wykazano różnic w działaniu saletry amonowej granulowanej mechanicznie i granulowanej wieżowo oraz mocznika na plony ziarna pszenicy. W warunkach optymalnej wilgotności najlepiej działała saletra amonowa granulowana mechanicznie.

EN

Three N-contg. fertilizers were tested at varying soil humidity levels. Under drought conditions, no differences in the effectiveness between mech. granulated NH4NO3 (AN), prilled AN and urea on the yield of wheat grain were obsd. Under optimal humidity conditions, the highest yields of wheat were obtained when mech. granulated AN was used.

4

Time factor influence on soil heavy metal concentration in relation to soil contamination assessment

Stanislawska-Glubiak E., Korzeniowska J.

Archives of Environmental Protection

|

2018

|

Vol. 44, no. 3

68--76

EN

The aim of this study was to investigate the dynamics of changes in the metal concentrations in the soils contaminated with Cd, Pb, and Zn during a 5 year period. Additionally the purpose included assessment of the suitability of 1 M HCl to control soil contamination with heavy metals compared to using of aqua regia method. The study was conducted in concrete-framed microplots, filled with two soils (sandy and silty), which were artificially co-contaminated with Cd, Pb and Zn. There was a gradual decrease in these concentrations during the 5 year period. The concentrations of the metals extracted with 1 M HCl were very similar to the total concentrations. After 5 years of research, the topsoil had the smallest decrease in Pb concentration, which for the sandy, and silty soils was, respectively, by 7% and 9% in relation to the initial value. The concentrations of Cd and Zn decreased by up to about 35% in the sandy soil and by about 20% in the silty soil. Sandy soil contamination with metals poses a potentially higher threat to humans and the environment than silty soil contamination. Therefore, the examination of the sandy soils contamination, as well as of the groundwater occurring in these areas, should be carried out at least once for 5 years. It has been shown that the analytical method using aqua regia can be replaced by 1 M HCl method to track changes of metals concentration in the soil, that occur over time period.

PL

Celem pracy było zbadanie dynamiki zmian zawartości metali w glebach zanieczyszczonych Cd, Pb i Zn w okresie 5-letnim. Dodatkowym celem była ocena przydatności 1 M HCl do kontroli stanu zanieczyszczenia gleby tymi metalami w porównaniu z metodą z użyciem wody królewskiej. Doświadczenie przeprowadzono w obetonowanych mikropoletkach wypełnionych dwoma glebami (piaskową i pyłową), które zostały symulacyjnie skażone Cd, Pb i Zn. Stwierdzono stopniowe obniżanie się zawartości tych metali w glebie wraz z upływem czasu, przy czym zawartości te, oznaczone po ekstrakcji metali z gleby 1 M HCl, były bardzo podobne do zawartości całkowitych oznaczonych z użyciem wody królewskiej. Po 5 latach badań górna warstwa gleby (0–20 cm) wykazywała spadek koncentracji Pb, który w glebie piaskowej i pyłowej wynosił odpowiednio 7% i 9% w stosunku do wartości początkowej. Zawartości Cd i Zn obniżyły się o około 35% w glebie piaskowej i 20% w pyłowej. Badania wykazały, że gleba piaskowa zanieczyszczona metalami stwarza większe potencjalne zagrożenie dla ludzi i środowiska, niż zanieczyszczona gleba pyłowa. Dlatego kontrola zanieczyszczonych gleb piaskowych, jak również wód podziemnych znajdujących się na tym obszarze, powinna być prowadzona co najmniej raz na 5 lat. Wykazano, że w celu śledzenia zmian zawartości badanych metali w glebie, jakie następują w danym okresie czasu, metodę analityczną z użyciem wody królewskiej można zastąpić tańszą i łatwiejszą metodą z użyciem1 M HCl.

5

Porównanie pylistej i granulowanej postaci nawozu fosforowo-siarkowego wytworzonego na bazie mielonego fosforytu w aspekcie wpływu na środowisko

Stanisławska-Głubiak E., Korzeniowska J., Hoffmann J., Górecka H.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 3

408-411

PL

Porównano pylistą i granulowaną postać nawozu fosforowo-siarkowego wytworzonego na bazie mielonego fosforytu Maroko, o stosunku fosforytu do siarki 10:1. Badano wpływ fizycznej postaci tego nawozu na zmiany niektórych parametrów chemicznych gleby i wody przesiąkającej przez profil glebowy. Oceniano odczyn gleby, zawartość przyswajalnego fosforu i siarki w glebie oraz stężenie jonów fosforanowych(V) i siarczanowych(VI) w wodzie. W aspekcie ochrony środowiska szczególne znaczenie ma zawartość jonów fosforanowych(V) w wodach, ponieważ nadmiar fosforanów stanowi zagrożenie eutrofizacją. W okresie 2 lat po zastosowaniu nawozów mniejsze i mniej gwałtowne zmiany w glebie i wodzie powodowała postać granulowana w porównaniu z pylistą.

EN

Ground phosphate rock was used as a PS fertilizer in powdery and granular form (P:S ratio 10:1) for growing oats, lupine and maize in field expts. The soil pH, contents of available P and S in the soil and the concn. of phosphate(V) and the sulfate(VI) ions in water filtrate were detd. Use of the granular fertilizers resulted in minor and less rapid changes in soil and water in comparison with the powdery one.

6

Porównanie efektywności chelatowych i mineralnych form nawozów mikroelementowych przy ich dolistnej aplikacji

Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E., Domaradzki K.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 5

810-813

PL

Przeprowadzono 6 doświadczeń polowych z pszenicą ozimą w celu porównania efektywności chelatowych i mineralnych form miedzi i cynku aplikowanych dolistnie. Mikroelementy stosowano w formie siarczanów, a także chelatów cytrynianowych Insol Cu i Insol Zn w dawkach 150 i 300 mg/kg (Cu) oraz 200 i 400 mg/kg (Zn). Na podstawie analizy plonów oraz zmian zawartości badanych metali w ziarnie stwierdzono większą efektywność formy chelatowej niż mineralnej miedzi oraz podobną efektywność nawozową obu form cynku.

EN

Six field expts. with winter wheat were carried out to compare the fertilizer efficiency of Cu and Zn sulfates or chelates citrates applied as foliar sprays. The metal concns. in the grain was detd. The chelated Cu showed higher efficiency than CuSO₄. The efficiency of Zn was lower than that of Cu and did not depend on its form.

7

Impact range of traffic pollution based on a section of the Krakow-Zakopane trunk road

Ćwiąkała M., Korzeniowska J.

Logistyka

|

2015

|

nr 4

8781--8790, CD3

EN

Road construction and operation has a negative impact on the environment because of, among others, water and roadside soil pollution by toxic substances and causing an anomalous development of vegetation related to the harmful effects of chemicals used to fight winter slipperiness. By measuring roadside soil salinity using conductometry, the authors of the paper determined the range of the impact of traffic pollution. The research was conducted along selected sections of the Krakow-Zakopane trunk road (five transects) and eight reference (background) points located at least 500 m away from the nearest roads were selected for the study. For each transect, the samples of the top layer of soil were collected at points located 5, 10, 50 and 100 m away from the road. Conductometry was used to measure the electrolytic conductivity (EC) of the samples, and was thus used to determine the salinity of the soil. EC was also measured at the chosen reference points to compare the salinity of roadside soil, which was under the influence of the trunk road, with that of ‘clean’ areas, i.e., areas that were not affected by traffic pollution. The EC values of the analysed soil samples varied depending on the collection point of a sample (transect) and its distance from the road. In all of the investigated soil samples, the study observed that salinity (EC) decreased with an increase in distance from the road. The salinity values for soil 100 m from the road were the lowest and were closest to the reference values, while the EC values of soil 5 m from the road were a few times higher (from two to six times) than the values obtained for the reference points.

PL

Budowa i eksploatacja dróg wpływa negatywnie na środowisko przyrodnicze poprzez m.in. zanieczyszczenie wód i gleb przydrożnych substancjami toksycznymi oraz spowodowanie nieprawidłowego rozwoju roślin związanego ze szkodliwym oddziaływaniem środków chemicznych stosowanych do zwalczania śliskości zimowej. Autorzy artykułu, oznaczając zasolenie gleb przydrożnych metodą konduktometryczną, określili zasięg oddziaływania zanieczyszczeń drogowych. Badania wykonano wzdłuż wybranych odcinków drogi krajowej Kraków-Zakopane (pięć transektów) oraz na ośmiu terenach referencyjnych (tłowych), oddalonych od najbliższych dróg o co najmniej 500 m, stanowiących punkt odniesienia. Dla każdego transektu, w odległości 5, 10, 50 i 100 m od drogi, pobrano próbki glebowe z warstwy wierzchniej (0-30 cm). Metodą konduktometryczną oznaczono w nich przewodność elektrolityczną właściwą (PEW), czyli zasolenie. PEW oznaczono również w wytypowanych miejscach referencyjnych celem porównania zasolenia gleb znajdujących się na terenach przydrożnych, objętych oddziaływaniem drogi krajowej i gleb z terenów „czystych”, nie objętych oddziaływaniem zanieczyszczeń drogowych. Wartości przewodności elektrolitycznej właściwej (PEW) w badanych próbkach glebowych były zróżnicowane w zależności od odległości od drogi i miejsca poboru próbek (transektu). Dla wszystkich badanych gleb zaobserwowano spadek zasolenia (PEW) wraz ze wzrostem odległości od drogi. Wartości zasolenia gleb w odległości 100 m od drogi były najniższe i zbliżone do wartości tłowych. Natomiast w odległości 5 m od drogi kilkukrotnie (około od 2 do 6 razy) przewyższały wartości PEW dla terenów referencyjnych.

8

Evaluation of traffic noise pollution in chosen sites in Krakow

Zuchnicka P., Korzeniowska J.

Logistyka

|

2015

|

nr 4

9980--9986, CD3

EN

Traffic noise (car, rail and air transport) has an influence on human health and the comfort of human life. The human body experiences the harmful effect of traffic noise beginning at values slightly higher than hearing range. This effect involves excessive tiredness, drowsiness and discomfort. Equilibrium, psychomotor fitness and physiological functions may also be disturbed. Acoustic pressure higher than 140 dB causes permanent harmful changes in the human body. This study evaluated traffic noise pollution at three selected sites in Krakow. At the research sites, two sources of traffic noise were present: car and rail transport (trams). The sites were located in the city centre and in the outskirts of the city. The level of traffic noise was measured at three sites in Krakow (research site A: Teligi Street, research site B: Nowy Bieżanów tram balloon loop and research site C: Piłsudski Bridge) on different days of the week (Wednesday and Sunday) and during different times of the day (morning, afternoon and evening). The obtained results show that the level of traffic noise was the highest on the Piłsudski Bridge (research site C), where most of the values exceeded the permissible norms. The two remaining research sites (A: Teligi Street and B: Nowy Bieżanów tram balloon loop) shared similar levels of traffic noise which did not exceed the norm. A comparison of the level of traffic noise at the three research sites according to the day of the week and time of day showed that the level of noise was the highest on weekdays in the morning. During the weekend, the level of noise in the afternoon hours was higher than the value registered in the morning and evening hours. The lowest level of noise was registered at Teligi Street during the weekend in the evening hours, and the highest value was registered on the Piłsudski Bridge on weekdays in the morning hours.

9

Ocena skuteczności chwastobójczej oraz stabilności roztworu roboczego w przypadku aplikacji mieszaniny herbicydów i mikroelementów w pszenicy ozimej

Domaradzki K., Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 11

1965-1969

PL

Przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych i polowych polegających na ocenie wpływu formy (sól lub chelat) i sposobu aplikacji (rozdzielnie lub łącznie) nawozu mikroelementowego stosowanego z herbicydami na stabilność roztworu cieczy użytkowej oraz skuteczność działania chwastobójczego w pszenicy ozimej. W doświadczeniach oceniono również reakcję rośliny uprawnej przejawiającą się zmianami w jej morfologii oraz wpływem na wysokość plonu oraz zawartości miedzi i cynku w ziarnie.

EN

Solns. of 2 com. herbicides were modified by addn. Of CuSO₄ or ZnSO₄ or com. Cu and Zn chelates and applied in winter wheat culture in field expts. to control 10 weed species. The solns. used were stable during storage for 24 h. Use of the solns. did result neither in decreasing herbicides activity of the agents nor in the exceeding allowable concns. of Cu and Zn in the wheat crop.

10

Ocena efektywności nawozów fosforowo-siarkowych produkowanych na bazie mielonego fosforytu. Cz. 2, Agronomiczna efektywność nawozów oraz ich wpływ na środowisko

Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E., Hoffmann J., Gołda S.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 7

1231-1234

PL

W doświadczeniach rolniczych, przeprowadzonych w hali wegetacyjnej z udziałem roślin testowych, oceniano dostępność fosforu dla roślin z 6 granulowanych nawozów fosforowo-siarkowych. Badano również przenikanie jonów fosforanowych i siarczanowych do wody przesiąkającej przez glebę, pod kątem oceny wpływu tych nawozów na środowisko. Największą efektywność agronomiczną wykazał nawóz o stosunku P:S = 1,35:1. Jednocześnie nie stwierdzono nadmiernego przenikania jonów fosforanowych w głąb gleby, co pozwala sądzić, że jego stosowanie w praktyce rolniczej nie stanowi zagrożenia dla eutrofizacji wód. Istnieje natomiast możliwość wzrostu stężenia jonów siarczanowych w wodach podziemnych.

EN

Six granulated fertilizers including compacted rock phosphate, S and molasses were tested on oats and maize in greenhouse expts. The highest total P uptake was obsd. for triple superphosphate and for the fertilizer with P:S ratio 1:3.5. The addn. of molasses was ineffective. No deepsoil penetration of phosphate ions was obsd.

11

Ocena efektywności nawozów fosforowo-siarkowych produkowanych na bazie mielonego fosforytu. Cz. 1, Technologia wytwarzania nawozów

Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E., Hoffmann J., Górecka H., Jóźwiak W., Wiśniewska G.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 5

803-806

PL

Badano możliwość zwiększenia agronomicznej efektywności stosunkowo niskiej jakości fosforytu poprzez odpowiedni dodatek siarki i zgranulowanie obu składników metodą kompaktowania. Skomponowano 6 wariantów nawozów fosforowo-siarkowych o różnym stosunku fosforu do siarki i przedstawiono ich skład chemiczny oraz parametry granulacji. Na podstawie zawartości fosforu rozpuszczalnego w kwasie mrówkowym można przypuszczać, że najlepiej dostępny dla roślin będzie fosfor z nawozu o stosunku P:S = 1,35:1. Teza ta wymaga sprawdzenia w warunkach doświadczeń rolniczych.

EN

Morocco phosphate, S, bentonite and molasses were mixed together (P:S ratio 10:1 to 1.35:1) granulated by compacting, dried and analyzed for total and soluble P, S, Ca and Mg by inductively coupled plasma emission spectrometry, as well as for granule size (1.64-4.76 mm) and mech. strength. The granules met the quality requirements for fertilizers.

12

Dostępność fosforu dla roślin z kompostów wzbogaconych fosforytem. Cz. 1, Technologia wytwarzania kompostów

Stanisławska-Glubiak E., Korzeniowska J., Hoffmann J., Józwiak W., Wiśniewska G.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 5

807-810

PL

W celu zwiększenia rozpuszczalności fosforytu kompostowano go z surowcami organicznymi. Używając bioreaktora do kompostowania biomasy, przygotowano 4 warianty kompostów. Do wytworzenia kompostów użyto mielonego fosforytu oraz rozdrobnionej słomy jęczmiennej, trocin i wysłodków buraczanych. Komposty różniły się rodzajem i ilością komponentów organicznych. Gotowe komposty zgranulowano za pomocą prasy matrycowej. Kompostowanie fosforytu z komponentami organicznymi zwiększało jego rozpuszczalność, a tym samym powodowało wzrost dostępności fosforu dla roślin.

EN

Rock phosphate was ground and added to org. composts. After 1-2 months long composting at humidity 60%, the composts were granulated, dried to H2O content below 8% and studied for various P forms. The composting resulted in an increase in content of HCOOH, citric acid and NH4 citrate-sol. P in the rock phosphate.

13

Dostępność fosforu dla roślin z kompostów wzbogaconych fosforytem. Cz. 2, Ocena kompostów w doświadczeniach rolniczych

Stanisławska-Glubiak E., Korzeniowska J., Hoffmann J., Górecka H., Kantek K.

Przemysł Chemiczny

|

2014

|

T. 93, nr 7

1235-1238

PL

Kompostowano naturalny mielony fosforyt z komponentami organicznymi, takimi jak słoma, trociny sosnowe i wysłodki buraczane w celu zwiększenia jego rozpuszczalności. Przy użyciu bioreaktora wyprodukowano 4 warianty kompostów, które różniły rodzajem i ilością komponentów organicznych. Działanie kompostów badano w dwuletnim doświadczeniu rolniczym z grochem i fasolą. Na podstawie analizy plonów roślin oraz wykorzystania P z kompostów wykazano, że najgorsze działanie wykazywał kompost wytworzony jedynie z fosforytu i samej słomy, a najlepsze kompost o stosunku fosforytu do wysłodków, słomy i trocin, jak 1:0,7:1,7:1,7.

EN

Ground phosphate rock was mixed with org. components (barley straw, pine sawdust, beet pulp pellets) in order to increase its soly. Four variants of composts were prepd. in a bioreactor and tested in a 2 years long agricultural expt. with pea and bean plants. Crop yield and efficiency of P recovery were the highest when phosphate rock was mixed with beet pulp pellets, straw and pine sawdust in relation 1:0.7:1.7:1.7, resp.

14

Effect of sulphur added to phosphate rock on solubility and phytoavailability of phosphorus

Stanisławska-Glubiak E., Korzeniowska J., Hoffmann J., Górecka H., Jóźwiak W., Wiśniewska G.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2014

|

Vol. 16, nr 1

81--85

EN

For ground phosphate rock (GPR) to be applied as phosphorus fertilizer, the availability of phosphorus to plants needs to be improved. One possible way to achieve this is by adding sulphur, which will accelerate decomposition of phosphate in soil owing to the activation of microbiological processes. This study involved granulation of fertilizers composed of phosphate and sulphur mixed at 38:1 and 10:1 ratios and two analogous fertilizer variants but with added molasses as a source of organic carbon for sulphur bacteria. A small-scale industrial installation for production of multi-component fertilizers was used to make granular fertilizer by the compaction method. The granular fertilizers were then tested in an agricultural experiment. The fertilizer in which the phosphate to sulphur ratio was 10:1 produced better effects. Addition of molasses to the fertilizers did not improve their fertilizing capacity.

15

Testing of Selected Phytoindicators for Assessment of Trace Metals (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb and Zn) Traffic Pollution Along The Road Cracow – Zakopane

Korzeniowska J., Panek E., Baran A.

Logistyka

|

2014

|

nr 4

4486--4495, CD6

EN

The phytoindication-based study assessing roadside pollution was carried out along the Cracow – Zakopane. Two testing plants: the common dandelion (Taraxacum officinale F.H. Wigg.) and the Norway spruce (Picea abies (L.) H. Karst). Plant samples were collected within two sites in distance of 5, 10, 50 and 100 m away to the road. The site differed in traffic density and showed discrepency in its amount in time. (site 1 decrease, site 2 increase of traffic density). Hence, samples were collected in September 2005 and September 2013. Total trace metal (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) concentration was determined. Total trace metal (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) concentration varied widely depending on plant species, distance to the road and traffic density: 0.6–14.5 mg•kg-1 Cr, 0.1–10.3 mg•kg-1 Ni, 0.5–17.3 mg•kg-1 Cu, 21.1–124.2 mg•kg-1 Zn, 0.1–6.0 mg•kg-1 Cd, 0.1–7.3 mg•kg-1 Pb. Generally, the distance to the road influenced metal concentration in both plant species, which slightly decreased with the increase of distance. The concentration of Cr, Ni, Cu, Zn, Cd i Pb on 5 m were 0.7–14.5, 0.2–5.0, 0.7–3.3, 0.4–3.1, 0.3–2.7 and 0.5–6.0 times higher than on 100m distance to the road. Also metal concentration showed differences according to traffic density. On site 1 on the road of decreased traffic density, the concentration of Cr, Ni, Cd in the common dandelion collected in 2013 was lower than in 2005 by about 5 times, 3 times and 2 times, respectively; and the concentration of Cr, Ni and Pb in the Norway spruce was 3 times lower. Whereas, on site 2 of increased traffic density, the concentration of Ni, Cd, Zn and Pb in the common dandelion collected in 2013 was higher than in 2005 by respectively 3, 7, 3 and 1.5 times; and the concentration of Ni, Cu, Cd and Pb in the Norway spruce was respectively 5, 1.5, 4 and 1.2 times higher differences in trace metal levels between two plant studied species were observed. The common dandelion (Taraxacum officinale) accumulated 1.5, 1.1, 3, 1.6, 7.3 and 2 times higher amounts of Cr, Ni, Cu, Zn, Cd and Pb than the Norway spruce (Picea abies) and is regarded as a better phytoindicator of traffic pollution.

PL

Celem oznaczenia zanieczyszczeń komunikacyjnych wzdłuż drogi Kraków – Zakopane zostały przeprowadzone badania oparte na bioindykacji. Do badania zostały wykorzystane dwa gatunki roślin: mniszek lekarski (Taraxacum officinale F. H. Wigg.) i świerk pospolity (Picea abies (L.) H. Karst). Próbki zostały pobrane w obrębie dwóch stanowisk oddalonych o 5, 10, 50 i 100 m od krawędzi jezdni. Stanowiska różniły się natężeniem ruchu, jak i zmiennością ruchu w zależności od czasu (stanowisko 1 – o obniżonym natężeniu ruchu, a stanowisko 2 – o zwiększonym natężeniu ruchu). Próbki zostały pobrane we wrześniu 2005 i wrześniu 2013. Następnie wyznaczona została całkowita zawartość metali śladowych (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn). Całkowita zawartość metali śladowych (Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn) różniła się w zależności od gatunku rośliny, odległości od krawędzi drogi i natężenia ruchu: 0,6–14,5 mg•kg-1 Cr, 0,1–10,3 mg•kg-1 Ni, 0,5–17,3 mg•kg-1 Cu, 21,1–124,2 mg•kg-1 Zn, 0,1–6,0 mg•kg-1 Cd i 0,1–7,3 mg•kg-1 Pb. Ogólnie odległość od krawędzi drogi wpłynęła na zawartość metali śladowych w obu gatunkach roślin, która nieznacznie spadła wraz ze wzrostem odległości. Zawartość Cr, Ni, Cu, Zn, Cd i Pb w odległości 5 m były odpowiednio 0,7–14,5; 0,2–5,0; 0,7–3,3; 0,4–3,1; 0,3–2,7 i 0,5–6,0 razy wyższe niż w odległości 100 m od krawędzi drogi. Również zawartość metali różniła się w zależności od natężenia ruchu. Na stanowisku numer 1, na odcinku drogi o obniżonym natężeniu ruchu, zawartość Cr, Ni i Cd w mniszku lekarskim zebranym w 2013 roku była mniejsza niż w 2005 roku odpowiednio 5, 3 i 2 razy; a zawartość Cr, Ni i Pb w świerku pospolitym była 3 razy niższa. Natomiast na stanowisku numer 2, o zwiększonym natężeniu ruchu, zawartość Ni, Zn i Pb w mniszku lekarskim zebranym w 2013 roku była wyższa niż w 2005 roku odpowiednio 3, 7, 3 i 1,5 razy; a zawartość Ni, Cu, Cd i Pb w świerku pospolitym była odpowiednio 5; 1,5; 4 i 1,2 razy wyższa. Zaobserwowano różnice w poziomie zawartości metali śladowych między badanymi gatunkami roślin. Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) zawierał odpowiednio 1,5; 1,1; 3; 1,6; 7,3 i 2 razy więcej Cr, Ni, Cu, Zn, Cd i Pb niż świerk pospolity (Picea abies), dlatego uważa się go za lepszy bioindykator zanieczyszczeń komunikacyjnych.

16

Improvement of Parent Material with Hydraulic Road Binders Used for Road Construction

Korzeniowska J., Ćwiąkała M., Chrobok J.

Logistyka

|

2014

|

nr 4

4474--4485, CD6

EN

Load-bearing capacity of a road construction depends first and foremost on the parameters of a foundation that is based on parent (local) material. The improvement of the parent material with the use of hydraulic road binders, serving as the subsoil load-bearing skeleton, provides a solid base both for the base course, and subsequent layers of the pavement construction. The paper presents the role of hydraulic road binders based on fly ash produced during the combustion of lignite in the improvement of parental material. The CBR load-bearing tests of soil-binder mixtures, made from seven types of parent material and two types of hydraulic road binders, have been performed. These binders were added in the proportions: 2, 4, 6, 8 and 10% in relation to the total soil skeleton weight. The tests consisted in determining the CBR loadbearing ratio directly after having thickened the binder-free soil samples (including determining the loadbearing ration after 4 days of water saturation) and in defining the increment of that ratio upon 7 days of curing the samples of soil mixtures with the addition of binders. The test results indicate that all examined soil-binder mixtures can prove useful in earth works. Examined soils in their natural (i.e. binder-free) state are characterised by low load-bearing capacity, in particular upon having saturated thereof with water (CBR ratio remains within the limit of 1–36%). After the addition of a relatively small amount of a hydraulic road binder (e.g. 2%) – after 7 days of curing these soils were characterised by a significantly increased load-bearing capacity (CBR ratio remained within the limit of 25–190%). According to the test analysis, mean values of CBR load-bearing capacity ratios of the soil-binder mixtures with the addition of 2% to 10% of hydraulic binder remain high and remain within the limit of 94–264%, while the medians of these mixtures remain within the limit of 41–251%. Fly ashes (as a component of hydraulic road binders) occurring in soil-binder mixtures contribute to the improvement of the geotechnical properties of the parent material, including first and foremost to the increase in CBR of these mixtures. The soils characterised by a high content of the dust-silt fraction (> 15%) – that so far have been deemed useless in road construction industry – after having improved them with the hydraulic road binders based on fly ash produced during the combustion of lignite can prove useful in earth works and can constitute a valuable material for road construction.

PL

Nośność konstrukcji drogowej zależna jest przede wszystkim od parametrów fundamentu bazującego na gruntach rodzimych (miejscowych). Ulepszenie gruntów rodzimych poprzez zastosowanie w nich hydraulicznych spoiw drogowych, spełniających rolę wzmocnienia szkieletu nośnego podłoża, stwarza solidne oparcie dla podbudowy i kolejnych warstw konstrukcji nawierzchni drogowej. Praca dotyczy zastosowania hydraulicznych spoiw drogowych na bazie popiołów lotnych ze spalania węgla brunatnego do ulepszania gruntów rodzimych. Przeprowadzono badania nośności CBR mieszanek gruntowo-spoiwowych, wykonanych przy zastosowaniu siedmiu rodzajów gruntów rodzimych oraz dwóch rodzajów hydraulicznego spoiwa drogowego. Spoiwa te dodawano w proporcjach: 2, 4, 6, 8 i 10% w stosunku do całkowitej masy szkieletu gruntowego. Badania polegały na wyznaczeniu wskaźnika nośności CBR bezpośrednio po zagęszczeniu próbek gruntów bez dodatku spoiw (w tym także wyznaczenia wskaźnika nośności po 4 dobach nasycenia wodą) oraz na określeniu przyrostu tego wskaźnika po 7 dniach pielęgnacji próbek mieszanek gruntów z dodatkiem spoiw. Otrzymane wyniki badań wskazują, iż wszystkie przebadane mieszanki gruntowo-spoiwowe mogą być przydatne w wykonawstwie robót ziemnych. Przebadane grunty w stanie naturalnym (bez dodatku spoiw) charakteryzują się niską nośnością, zwłaszcza po nasyceniu wodą (CBR kształtuje się w zakresie 1–36%). Po dodaniu do nich niewielkiej ilości hydraulicznego spoiwa drogowego (np. 2%) – po 7 dniach pielęgnacji charakteryzują się znacznie wyższą nośnością (CBR kształtuje się w zakresie 25–190%). Z analizy badań wynika, iż średnie wartości wskaźników nośności CBR mieszanek gruntowo-spoiwowych przy zastosowaniu od 2 do 10% dodatku spoiwa hydraulicznego są wysokie i wynoszą w granicach 94–264%, natomiast mediany tych mieszanek w granicach 41–251%. Popioły lotne (jako składnik hydraulicznych spoiw drogowych) występujące w mieszankach gruntowospoiwowych przyczyniają się do poprawy właściwości geotechnicznych gruntów rodzimych, w tym przede wszystkim do zwiększenia nośności CBR tych mieszanek. Grunty o dużej zawartości frakcji pyłowoiłowej (> 15%) – traktowane dotychczas w drogownictwie jako nieprzydatne – po ulepszeniu ich spoiwami hydraulicznymi wytworzonymi na bazie popiołów lotnych ze spalania węgla brunatnego, mogą być przydatne w robotach ziemnych i stanowić cenny materiał do budowy dróg.

17

Improvement of the solubility of rock phosphate by co-composting it with organic components

Korzeniowska J., Stanisławska-Glubiak E., Hoffmann J., Górecka H., Jóźwiak W., Wiśniewska G.

Polish Journal of Chemical Technology

|

2013

|

Vol. 15, nr 4

10-14

EN

One possible way to improve the solubility of phosphate rock is by co-composting it with organic substances. Four variants of composts were made in a biomass composting bioreactor. Ground phosphate rock (GPR) and shredded barley straw, pine sawdust as well as beet pulp pellets were used as compost components. The four composts were different from one another in the type and amount of organic components. The composts were granulated in a pelleting press. Changes in the solubility of phosphorus were assessed via chemical analyses and P-recovery efficiency calculated from the data achieved in a pot experiment. Solubility of ground phosphate rock was increased resulting from co-composting with organic substances, which meant that bioavailability of phosphorus increased. All the tested composts were characterized by a higher ratio of ammonium citrate soluble phosphorus to total phosphorus than non-composted GPR. Co-composting GPR with all the tested organic components yielded better effects than composting it with straw alone. The four composts were characterized by a slow release of P, which justifies our expectation that they will produce residual effects in the years following their application.

18

Możliwości zastosowania innowacyjnego aktywatora magnetycznego w przemyśle energetycznym

Ćwiąkała M., Korzeniowska J.

Logistyka

|

2013

|

nr 4

PL

Od kilkudziesięciu lat zarówno w Polsce jak i na świecie obserwuje się znaczny wzrost zainteresowania odpadami energetycznymi, szczególnie popiołami lotnymi wytworzonymi w trakcie spalania naturalnych złóż węglowych. Wynika to przede wszystkim z dużego rozwoju gospodarczego, ale także z trudności w gromadzeniu i utylizacji tych odpadów. Możliwość przetworzenia (modyfikowania) odpadów energetycznych w celu uzyskania pełnowartościowych wyrobów budowlanych (produktów), wiąże się z poszukiwaniem wysokoefektywnych procesów, które zapewnią uzyskanie produktu o wysokiej jakości i praktycznym zastosowaniu. Jednym z procesów technologicznych, pozwalających na przekształcenie popiołów lotnych w wysokojakościowy materiał o zastosowaniu praktycznym, jest modyfikowanie ich właściwości za pomocą nowatorskiej technologii aktywatora magnetycznego Wapeco. Wykorzystanie tego urządzenia do przetwarzania (modyfikacji) popiołów lotnych, w tym pozyskania odpowiednio zmielonego popiołu lotnego (o doskonałych właściwościach reaktywnych) stanowi jedną z innowacyjnych koncepcji technologicznych na rynku krajowym i światowym. Stąd, ukierunkowanie badań na modyfikowanie popiołów lotnych z wykorzystaniem innowacyjnego urządzenia, oraz wprowadzenie produktów tych modyfikacji na rynek budownictwa komunikacyjnego stanowi ważne zagadnienie gospodarcze i ekologiczne.

EN

For decades, both in Poland and in the world there is a significant increase in interest in energy wastes, in particular fly ashes produced during the combustion of natural deposits of coal. It is mainly due to high economic growth, but also results in the difficulties in collecting and disposing wastes. The possibility of processing (modifying) the energy waste in order to obtain a full-fledged construction products is associated with search for highly effective processes that provide a high quality product with practical application. One of the processes that allows for the conversion of fly ashes into high-quality material with practical application is a modification of their characteristics by using an innovative technology of Wapeco magnetic activator. The usage of this equipment for the processing (modification) of fly ashes, including obtaining appropriately grounded fly ashes (with excellent reactive properties) is one of the innovative technological concepts on the national and global market. Therefore, the focus on the research of the ashes modification by using an innovative device as well as the implementation of these products is an important economic and environmental issue.

19

Wykorzystanie gruntów rodzimych do budowy dróg lokalnych na terenach wiejskich

Ćwiąkała M., Greinert A., Korzeniowska J., Tarasewicz P.

Budownictwo i Architektura

|

2013

|

Vol. 12, nr 3

129--136

PL

Grunty rodzime, powstałe w wyniku procesów geologicznych w miejscu zalegania, stanowią fundamentalny element konstrukcji drogowej. Fundament ten powinien charakteryzować się odpowiednią nośnością i trwałością, osiąganą dzięki prawidłowo ulepszonemu naturalnemu podłożu gruntowemu. Ulepszone podłoże gruntowe to mocny fundament dla podbudowy nawierzchni drogowej. Polepszenie właściwości gruntów rodzimych można uzyskać poprzez zastosowanie w nich hydraulicznych spoiw drogowych, spełniających rolę wypełniacza drobnych cząstek (bądź doraźnego wzmocnienia) szkieletu mineralnego gruntu. W niniejszej pracy skupiono się na określeniu podstawowego parametru mechanicznego mieszanek gruntowo-spoiwowych, a mianowicie wskaźnika nośności CBR. Mieszanki gruntowo-spoiwowe składały się z gruntów rodzimych, pobranych na terenach wiejskich (pięć rodzajów o zróżnicowanym uziarnieniu) oraz z dwóch rodzajów spoiwa hydraulicznego (o klasie wytrzymałości 3 MPa i 9 MPa). Głównym składnikiem spoiw hydraulicznych był aktywowany popiół lotny, pochodzący ze spalania węgla brunatnego w Elektrowni Pątnów, oraz cement portlandzki (CEM I 42,5 MPa). Wyniki badań wykazały, że przy zastosowaniu innowacyjnych spoiw drogowych o właściwościach wiążących, możliwe jest wykorzystanie gruntów rodzimych do budowy dróg lokalnych na terenach wiejskich.

EN

Virgin soils as a result of geotechnical processes are element of road’s solid bottom. The bottom ought to have enough capacity and durability which is provided by proper virgin sub-grade’s enhancement. The sub-grade is road’s base course right bottom. It is possible to improve virgin soil’s parameters by road’s hydraulic binding agent. The agent is a mineral frame’s micro-particle extender or enhancement. The researches were focused to define main soil-cement compound’s mechanical parameter called CBR. Compounds consisted of rural virgin soils (five grain-size types) and two hydraulic agent types (endurance rates 3 MPa and 9 MPa). Hydraulic agent’s main component was activated fly ash and white cement (CEM I 42,5 MPa). The ash is from Pątnów Power Plant and is a result of brown coal burning. The researches answered that it is possible to exploit virgin soils in rural service road’s construction thanks to innovative road cements with binding qualities.

20

Soil stabilisation with the use of hydraulic road binders on the basis of brown coal fly ash

Ćwiąkała M., Korzeniowska J., Kraszewski C., Widuch A.

Roads and Bridges - Drogi i Mosty

|

2012

|

Vol. 11, no. 3

195-214

EN

Brown coal fly ash is used more and more often in the construction industry because of its physical and chemical properties as well as economic and environmental aspects. The purpose of this study was to determine the prospects of using the modified (in magnetic activator Wapeco) fly ash from Pątnów Power Plant - as a main component of hydraulic road binding agent for soil stabilisation. In this paper the investigation on compressive strength R C of soil and binder mixtures with the use of brown coal fly ash is reported. The research was done on seven types of soil with variable uniformity coefficient as well as silt and clay fraction content. The soil was stabilised with the use of hydraulic road binding agents with low strength grade (3 MPa and 9 MPa). In both cases, the components of those binders were cement and activated fly ash. The obtained results proved the soil and binder mixtures very useful for road structures, especially in earth works.

PL

Popioły lotne są coraz częoeciej stosowane w sektorze budowlanym z uwagi na posiadane właoeciwooeci fizyczne i chemiczne, jak również aspekt ekonomiczny i oerodowiskowy. Celem pracy było okreoelenie możliwooeci zastosowania zmodyfikowanego (w aktywatorze magnetycznym Wapeco) popiołu lotnego z węgla brunatnego z Elektrowni Pątnów, jako głównego składnika hydraulicznego spoiwa drogowego stabilizującego podłoże gruntowe. W pracy przedstawiono analizę wyników badań wytrzymałooeci na oeciskanie R C mieszanek gruntowo-spoiwowych z udziałem zmodyfikowanych popiołów lotnych z węgla brunatnego. Badania przeprowadzono na siedmiu rodzajach gruntów o zróżnicowanym wskaźniku różnoziarnistooeci oraz zawartooeci frakcji pyłowej i iłowej. Do stabilizacji gruntów użyto drogowych spoiw hydraulicznych o niskich klasach wytrzymałooeciowych (3 MPa oraz 9 MPa). Składnikami tych spoiw w obu przypadkach był cement oraz aktywowany popiół lotny. Uzyskane wyniki badań potwierdziły przydatnooeć mieszanek gruntowo-spoiwowych w konstrukcjach drogowych, szczególnie w robotach ziemnych.