Eksploatację rud uranu w Kowarach rozpoczęto w 1920 r. Uran nie miał w tym czasie większego znaczenia, bardzo ceniony był natomiast rad tworzący śladowe domieszki w jego minerałach. W kopalni w Kowarach początkowo ograniczano się tylko do ręcznego wybierania rud uranu z wydobytego urobku. Było to jednak bardzo trudne zadanie ze względu na ich podobieństwo do rudy żelaza stanowiącej główną kopalinę tutejszego złoża. W 1935 r. na terenie kopalni wybudowano zakład elektromagnetycznego wzbogacania rud żelaza z linią do odzysku rud uranu. Proces przeróbczy przebiegał w sześciu etapach: przesiewania wstępnego na sicie stałym, kruszenia w kruszarce szczękowej, przesiewania na sitach wibracyjnych, separacji magnetycznej w separatorach bębnowych (produkcja koncentratów rud żelaza), mielenia w młynie kulowym i wzbogacanie na stole koncentracyjnym (produkcja koncentratu rud uranu). Po 1942 r. w kopalni w Kowarach eksploatowano już tylko rudy żelaza. Wydobycie rud uranu wznowiono dopiero w 1948 r. Mało znany jest fakt że w latach 1948-1958 rudy te były przerabiane w zakładzie w Ogorzelcu. Według raportów amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) stosowany tam proces przeróbki był bardzo prymitywny. Polegał na mieleniu rudy a następnie ręcznym przepłukiwaniu strumieniami wody. W 1966 r., na terenie nieczynnej już kopalni w Kowarach, uruchomiono doświadczalny zakład wzbogacania rud uranu metodą hydrometalurgii. Stosowany w nim proces technologiczny przebiegał w kilku etapach: kruszenia i mielenia, przygotowania tzw. pulpy, trawienia, dekantacji i przemywania, sorpcji i elucji oraz wytrącania i filtracji chemicznego koncentratu uranowego. W dniu 1 stycznia 1973 r. po przerobieniu wszystkich zapasów rudy uranu zakład został postawiony w stan likwidacji.
EN
Beginning of uranium mining in Kowary dates back to 1920. Uranium however didn’t have any significant industrial value back in the '20s, only Radium in inclusions within the ore has been highly appreciated. At the beginning the Kowary mine was based on manual extraction of the ores. This was, however, highly problematic due to the similarity of Radium ores to the iron ones, dominant in the deposit. In 1935 the Electromagnetic Processing Plant of Iron Ores was built along with uranium ore extraction technological line. The process was based on six stages: initial riddling, jaw crushing, vibration sieves riddling, magnetic separation in cylinder separators (iron ore concentrate production), ball milling and enrichment on concentration plates (uranium ore concentrate production). After 1942 the Kowary mine extracted only iron, the uranium ores were mined again from 1948. It is a little known fact that between 1948 and 1958 those ores were processed in the Ogorzelec plant. According to CIA reports, the processing technology used in Ogorzelec was primitive. It was based on ore milling and manual separation in water. In 1966 the experimental hydrometallurgical uranium processing plant was established in the place of the abandoned Kowary mine. The technological process was based on eight stages: initial riddling, jaw crushing, cylinder crushing, ball milling, pulp preparation for chemical digestion, decantation, filtration of post-digestion fluids, sorption and drying of concentrate. On 1st of January, 1973, after whole uranium ore base had been processed, the Kowary Plant was abandoned.
Artykuł przedstawia zarys historii oraz stan zachowania pozostałości prac górniczych w rejonie Jeleniej Góry. Zaprezentowano w nim wyniki prac inwentaryzacyjnych przeprowadzonych w kopalni „Majewo” w Maciejowej, kopalni skalenia „Przy Starym Domu Celnym” u podnóża zbocza Skalna Brama, kopalniach kruszców „Hilfe Gottes” i „Friedrich Wilhelm” w Szklarskiej Porębie Górnej, a także w kilku punkach w okolicach Trzcińska, Jagniątkowa, Wołowej Góry, Budnik, Karpacza i Szklarskiej Poręby. Inwentaryzacją objęto 26 obiektów górniczych (szyby, sztolnie, zapadliska powierzchniowe, hałdy pokopalniane itp.), które poddano badaniom mineralogicznym, petrograficznym i radiometrycznym oraz udokumentowano fotograficznie. Prowadzono również badania historyczne w archiwach i bibliotekach. Podczas prac inwentaryzacyjnych zaobserwowano, że z upływem czasu w opisywanych obiektach górniczych zachodzą zmiany o charakterze destrukcyjnym. Przedstawiono również efekty prowadzonych tu prac rekultywacyjnych, mające na celu zminimalizowanie szkodliwego oddziaływania różnego rodzaju pozostałości prac górniczych na ludzi i środowisko. W podsumowaniu podano m.in. szacunkową długość wszystkich wyrobisk górniczych oraz wielkość wydobycia rud uranu (w przeliczeniu na czysty metal) i innych surowców w kopalniach rejonu Jeleniej Góry i Szklarskiej Poręby.
EN
The article presents a brief history and the state of conservation of the mining works in the Jelenia Góra region. It presents the results of the inventory work carried out in the „Majewo” mine in Maciejowa, the feldspar mine „At the Old Customs House” at the foot of the slope of the Skalna Brama, the ore mines „Hilfe Gottes” and „Friedrich Wilhelm” in Szklarska Poręba Górna, as well as in several places in the vicinity of Trzcińsko, Jagniątków, Wołcza Góra, Budniki, Karpacz and Szklarska Poręba. The inventory covered 25 mining objects (shafts, tunnels, open pits, heaps, etc.) that have been tested in terms of mineralogy, petrography and radiometry and documented photographically. Historical research was also carried out in archives and libraries. The summary includes the estimated length of all mining workings and the volume of uranium ore extraction (converted into pure metal) and other raw materials in the mines of Jelenia Góra and Szklarska Poręba. During the inventory work, destructive changes in the described mining facilities were observed over time. The results of the reclamation work carried out here are also presented, aiming at minimising the harmful effects of different types of mining remnants on humans and the environment. The summary includes the estimated length of all mining workings and the volume of uranium ore extraction and other raw materials in the mines of Jelenia Góra and Szklarska Poręba.
W drugiej części artykułu o pozostałościach górnictwa rud uranu w rejonie Kowar przedstawiono historię robót górniczych oraz wyniki inwentaryzacji wyrobisk w złożu „Wiktoria” w Ogorzelcu, w kopalniach „Liczyrzepa” (dawniej „Redens Glück” i „Rübezahl”) oraz „Podgórze” w Podgórzu, a także w punkcie „Sztolnia 24” na zboczach Wołowej Góry. Udokumentowano m.in. skutki katastrofalnej powodzi w lipcu 1997 r., w wyniku której w znacznym stopniu rozmyte zostały niektóre z hałd dawnej kopalni „Podgórze”. Zwrócono uwagę na procesy dewastacji zachodzące wówczas w sztolniach 9, 9a oraz 19 i 19a w Podgórzu (m.in. kradzież obudowy i torowiska). Opisano również efekty prowadzonych tu później prac rekultywacyjnych. Szacuje się że z rud wydobytych w rejonie Kowar uzyskano około 1320795 t żelaza i 294280,2 kg uranu oraz przynajmniej 11377 kg arsenu rodzimego, 2900 kg ołowiu, 500 kg glejty, 332 kg srebra, 200 kg miedzi i 4,59 g radu. Podczas prowadzonych tu w latach 1948-1962 poszukiwań i eksploatacji rud uranu wykonano łącznie 145774,1 m.b. podziemnych wyrobisk górniczych. Na hałdy przykopalniane zrzucono około 1155660 m3, urobku skalnego.
EN
The second part of the article on residues of the uranium ore mining in the region of Kowary presents a brief history and results of the inventory of mining workings on the deposit of “Wiktoria” in Ogorzelec, in the mines „Liczyrzepa” (formerly „Rübezahl”) and „Podgórze” in Podgórze, in several places on the slopes of the Wołowa Góra and Budniki and two places in Wilcza Poręba in Karpacz. The effects of the disastrous flood in July 1997 which washed away some of the former „Podgórze” heaps were documented. The article also discusses the effects of the reclamation work carried out here. The devastating processes occurring in the former mining facilities in the area (including theft of the lining and the tracks) in the tunnels of 9, 9a and 19 and 19a in Podgórze was also described. The summary includes the estimated length of all mining workings and the volume of uranium ore extraction (converted into pure metal) and other raw materials in the mines of the Kowary region.
Zaprezentowano nowe odkrycia dobrze zachowanej flory kopalnej, występującej w obrębie formacji z Glinika (westfal D - stefan B – moskow-kasimow) w depresji śródsudeckiej. Flory kopalne znaleziono w Pstrążnej koło Kudowy Zdroju i Sierpnicach koło Głuszycy Górnej. Na stanowiskach tych oznaczono między innymi fragmenty roślin z klasy: Lycopsida, Sphenopsida, Pteridospermopsida i Cordaitopsida. Odkrycia te pomogą w lepszym stopniu poznać roślinność późnego karbonu w obrębie depresji śródsudeckiej. Szczegółowe badania florystyczne i palinologiczne mogą spowodować konieczność weryfikacji stratygrafii uważanego dotychczas za monotonny zespołu skalnego tworzącego formację z Glinika.
EN
New findings with well preserved fossil of flora have been found in a few places in the Intra-Sudetic Depression, within Glinik Formation (Westphalian D – Stephanian B – moscovian-kasimovian). Fossil of flora were found in Pstrążna near Kudowa Zdrój and Sierpnice near Głuszyca Górna. The assemblage consists of: Lycopsida, Sphenopsida, Pteridospermopsida i Cordaitopsida. These discoveries will help with better understanding of Carboniferous vegetation within Intra-Sudetic Depression. Detailed floristic and palynological investigations should result in more detailed stratigraphic scheme of otherwise monotonous Glinik Formation.
W 1941 roku w kopalni węgla kamiennego i łupku ogniotrwałego „Ruben” (później KWK „Nowa-Ruda”, pole „Piast”) w Nowej Rudzie nastąpił jeden z największych na świecie wyrzutów gazów i skał. W jego wyniku śmierć poniosło 187 górników. Artykuł prezentuje cenne materiały dotyczące tego tragicznego wypadku. Przedstawione tu dane zaczerpnięto z niemieckich dokumentów i sprawozdań przechowywanych w archiwum Muzeum Górnictwa Węglowego w Nowej Rudzie.
EN
In 1941, in a coal mine “Ruben” (later Coal Mine “Nowa Ruda”, the “Piast” field) in Nowa Ruda, there was one of the biggest gas and rocks outburst on the world. As a result 187 miners were killed. This paper presents valuable materials relating to this tragic accident. The data presented here are taken from the German documents and reports that are stored in the archives of the Museum of Coal Mining in Nowa Ruda.
Przedstawiono krótką historię i obecny stan zachowania pozostałości prac górniczych w rejonie Kowar. Jest on podzielony na dwie części. W części pierwszej zaprezentowano wyniki prac inwentaryzacyjnych przeprowadzonych na terenie kopalni „Wolność” i w jej najbliższych okolicach. Inwentaryzacją objęto tu 17 obiektów górniczych (szyby, sztolnie, odkrywki, zapadliska powierzchniowe, hałdy pokopalniane itp.), które poddano badaniom mineralogicznym, petrograficznym i radiometrycznym oraz udokumentowano fotograficznie. Prowadzono również badania historyczne w archiwach i bibliotekach. Podczas prac inwentaryzacyjnych zaobserwowano destrukcyjne zmiany zachodzące w wyżej wymienionych obiektach górniczych z upływem czasu. Udokumentowano m. in. zniszczenia będące skutkiem katastrofalnej powodzi w lipcu 1997 r. Zwrócono także uwagę na pozytywne działania lokalnych władz, mające na celu zminimalizowanie szkodliwego oddziaływania różnego rodzaju pozostałości prac górniczych na ludzi i środowisko. Biorąc pod uwagę zakończone powodzeniem próby udostępnienia dwóch dawnych sztolni po uranowych dla ruchu turystycznego i związany z tym wzrost zainteresowania rejonem Kowar wydaje się słuszne podjęcie prac zabezpieczających w innych, interesujących obiektach górniczych tego rejonu pod kątem stworzenia tu w przyszłości ścieżki dydaktycznej. Obiekty stwarzające zagrożenie dla ludzi i środowiska powinny natomiast zostać całkowicie zlikwidowane.
EN
The article presents a brief history and present state of mining residues in the region Kowary. It is divided into two parts. The first part presents the results of the inventory carried out in mine “Wolność” and its closest surroundings. The inventory covered 17 mining objects (shafs, tunnels, open pits, falls of ground, heaps etc.) that have been tested macroscopically in terms of mineralogy, petrography and radiometry and documented photographically. Historical research was carried out in archives and libraries. Inventory work has been revealed destructive changes in the above mentioned mining objects over time. Among others, the destruction caused by the disastrous floods in July 1997 was documented. On the other hand, the great work of the local authorities to minimize the harmful effects of various kinds of mining residues on people and the environment has been noted. Taking into account the successful attempts to make the two old uranium adits available for tourism and the increased general interest in the region it seems only right to take up work in other interesting mining facilities in this region to create an educational trail in the future here. Places hazardous to people and the environment should be completely abandoned.
Masyw Śnieżnika jest obszarem zróżnicowanym pod względem budowy geologicznej oraz przeszłości górniczej. W połowie XX w. na terenie tym prowadzono prace związane z poszukiwaniem i eksploatacją rud uranu. Pozostałościami po nich są szyby, sztolnie, szurfy poszukiwawcze i różnej wielkości hałdy. Autorzy niniejszego artykułu podjęli prace inwentaryzacyjne mające na celu zlokalizowanie różnych śladów prac górniczych. Badania te prowadzono we wsi Kamienica, Kletno, Janowa Góra, Marcinków i Potoczek. W wyniku tych badań zlokalizowano oraz określono stan zachowania wiele pozostałości związanych z działalnością górniczą, jak też wykonano dokumentację fotograficzną. Stan zachowania tych obiektów jest zróżnicowany. Wiele z nich uległo zapadnięciu lub zasypaniu, stąd też niektóre są trudne do zlokalizowania w terenie. Kilka obiektów, które są świadectwem działalności górniczej stanowią ciekawe geoturystycznie miejsca. Są to sztolnie, odwiedzane przez turystów i grotołazów, a także hałdy, będące miejscem poszukiwań różnych minerałów. Rejon Masywu Śnieżnika stanowi idealne miejsce do stworzenia trasy geoturystycznej.
EN
The Śnieżnik Massif is a very diverse area in terms of geological structure and mining past. In the min 20th century in this area, uranium ore was explored and extracted. The authors of this article performed inventory work aimed at localising various remnants of the mining industry. Tis research was carried out in the villages of Kamienica, Kletno, Janowa Góra, Marcinków and Potoczek. As a result of the research, numerous traces of mining activity were found. These are adits, shafts, exploratory shafts, pits and slagheaps. These objects differ in degree of preservation. Many of them underwent sinking or were buried; hence some of them are difficult to spot in the terrain. A few objects, which are a testimony to the past mining activity, are a place of interest. These include adits frequented by tourists and cavers, and slagheaps visited in search of various minerals. The area of the Śnieżnik Massif is an ideal place to create a geotourist trail.
Górnictwo węgla kamiennego w rejonie Zacisza w Nowej Rudzie przez większość swojej historii borykało się z licznymi, naturalnymi zagrożeniami. Początkowo głównym zagrożeniem były tu wody opadowe, które przenikając szczelinami z powierzchni do podziemnych wyrobisk powodowały ich zatopienie, nieraz całkowicie uniemożliwiając dalsze urabianie węgla kamiennego. Pod koniec XIX wieku, po podjęciu eksploatacji w ławach łupków ogniotrwałych, pojawiało się także niebezpieczeństwo samozapalenia występujących w nich wkładek węgla kamiennego. Największe zagrożenie stanowiły jednak wyrzuty gazów i skał. Artykuł prezentuje unikalne, niepublikowane dotychczas, materiały (sprawozdania, mapy i szkice sytuacyjne) dotyczące przypadków wyrzutów o największej sile. Znajdują się one w zbiorze dokumentów pokopalnianych przechowywanych w archiwum Muzeum Górnictwa Węglowego w Nowej Rudzie.
EN
In 1941 the old coal mine of Ruben (“Piast Nowa Ruda”) in Nowa Ruda saw the biggest gas and rock outbursts in the history of mining on the current Polish territory. The outburst was also the most tragic causing the death of 187 miners. Tis article discusses important documents related to that tragic accident. The authors came into possession of the documents courtesy of the private owner of the museum of the Coal Mine in Nowa Ruda. There was a need to summarize the history of mining as there are chances for the resumption of coal mining in the area of the discussed mine. The research concerning the not yet fully understood problem of gas and rock outbursts revealed those outbursts played a decisive role in mining. Therefore any resumption of mining could be an unprecedented opportunity to start research in this area. Throughout the history of exploitation of the mines “Ruben” and “Piast” there were more than 1200 gas and rock outburst, and 13 accidents in which a total of 241 miners were killed, most of whom were the victims of the outburst of 1941. After analyzing the history of the mine, attention has been drawn to the political and social background of the history of Nowa Ruda. The largest number of gas and rock outburst occurred in periods when the mine underwent pillaging exploitation and during the personnel problems. It is argued that indication of the influence of the human factor as the cause of accidents seems to be unreasonable for the time before 1927. In the indicated period the miners were only beginning to learn about carrying out excavations under the ever changing conditions and trying to understand the phenomenon of gas and rock outburst.
The secondary uranium mineral, saléeite, was found in dumps of the former Wojcieszyce Uranium Mine. It occurs as tiny tabular crystals, up to 0.3 cm in size. The chemical formula, which was calculated on the basis of a 12 spot analyses is: (Mg0.73Fe0.05K0.04Ca0.04)S0.86(UO2)2.16(PO4)2.00·10H2O. The cation position is occupied mainly by Mg. The Mg ions are partially substituted by Fe, K and Ca. The tetrahedral position is occupied by the PO43- ion. The interaction between acidic pore solutions (originating from the reaction of pyrite oxidation), uraninite and minerals of the host rocks (chlorite, apatite) leads to the release of Mg2+, UO22+ and PO43- ions. These ions are adsorbed by amorphous Fe oxyhydroxides and poorly ordered ferrihydrite. Crystallization and recrystallization of these phases leads to the release of adsorbed ions and favours the crystallization of saléeite. The coexistence of saléeite and goethite, which forms by recrystallization of ferrihydrite, points to an important role of sorption and desorption of Mg2+, PO43- and UO22+ ions in the process of crystallization of this mineral species. Crystallization of saléeite occurs at a pH of 5.5–6.0. The supergene zone of the Wojcieszyce deposit is the first occurrence of saléeite in Poland.
The historical deposit of polymetallic ore in Miedzianka-Ciechanowice is located in the Rudawy Janowickie Mts. This deposit includes lens-forming contact-metasomatic ores and hydrothermal veins related to the Karkonosze granite. The ore assemblages are abundant in Cu, and more rarely in Pb, Ag, As, Fe, and others elements, were mined in Miedzianka-Ciechanowice from the early Middle Ages to the mid 20th century. This paper presents descriptions the selected objects of mining and smelting activity in the Miedzianka-Ciechanowice area. Old dumps, adits, shafts and ruins of copper smelter are a unique assemble of relicts related to the development of the local mining. The authors propose to create a geotourist route in this area.
W artykule zaprezentowano rys historyczny górnictwa węgla kamiennego w rejonie dawnej kopalni „Wacław” w Ludwikowicach Kłodzkich. Zakres historyczny obejmuje okres od roku 1662 do chwili obecnej. Opisano również tragiczny wyrzut gazów i skał jaki zdarzył się w kopalni „Wacław” w 1930 r.
EN
This article introduces the history of coal mining in the old mine “Wacław” located in the area between Ludwikowice Kłodzkie, Jugów and Sokolec. It discusses the hazards of gas and rock outbursts, with the most tragic one of 1930. Historical range covers the period from 1662 to the present. There was a need to summarize the history of mining there because of the high chances of resumption of coal mining in the area of discussed mine. During the research on the not yet understood problem of gas and rock outburst it turned out that it had a decisive influence on mining. Any resumption of mining could be an unprecedented opportunity to start research in this area. In this report the engineeringtechnical and cartographic materials and documents never published before have been collected in the Archives of the Museum of Coal Mining in Nowa Ruda. At the beginning of 2013 an Australian investor became interested in the geological layer of the mine “Wacław”. In November 2013, under the supervision of a Coal Holding, the company began drilling research boreholes to the depth of 1000m. The documented reserves of geological layer were estimated at about 84 million tons of coal. However, even the initial research showed that the actual amount could be much higher. Consequently, in the middle of 2015, the Coal Holding is going to apply for a license for exploitation of the geological layer. It is estimated that the construction of the mine will cost about 150 million dollars. It will provide employment to about 2,000 people. Annual production is expected to be 1.25 million tons of charcoal in the initial stage of the project. It will then be raised to 2.5 million tones.
Microconchid remains were recognized from the Zacler Beds (Westphalian) of the Nowa Ruda area in Lower Silesia. They were tentatively determined as? Microconchus sp. They have planispirally coiled tubes ranging in diameter from 0.9 to 2.5 mm. Some of the specimens are juveniles, while the rest are possibly mature. Well-visible ornamentation in the form of transverse thicker ribs and thinner longitudinal striae are present on the tube exterior of some well-preserved specimens. Microconchids occur on the surface of the leaf of the seed fern species Karinopteris daviesii.
New tergite fragments of Arthropleura were found at the Nowa Ruda mine (Lower Silesia, Poland), after more than seventy years since any previous discovery. The small dimensions of the preserved structures, in terms of the genus Arthropleura, and the characteristic features of tuberculation probably indicate that the remains do not belong to the type species A. armata, but they could represent a new species. The occurrence of round protrusions in the broken-off tubercles is another feature of the new specimens, which has not been mentioned in the earlier literature. Unfortunately, the scanty remains that we have at our disposal (only two specimens were found) are not sufficient for the proposal of a new species. The number of valid Arthropleura species requires further investigation, especially regarding the features, which are diagnostic for species. The tergites described have very numerous tubercles, which may have taxonomic value in species discrimination. Because the fossils were found on a dump, their exact stratigraphic position is not known. However, they occur together with index leaflets of the seed ferns Paripteris gigantea and Linopteris sp., which enabled the age determination of Upper Namurian - Lower Westphalian for the fossils studied. This new discovery of Arthropleura contributes to a better understanding of the genus and of the Carboniferous land fauna of Poland, which is otherwise poorly known. This is also the first, detailed description of Arthropleura remains from the Polish Carboniferous.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.