Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

Powiadomienia systemowe

Sesja wygasła!
Sesja wygasła!
Sesja wygasła!
Sesja wygasła!

Znaleziono wyników: 2

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Typology of hillforts according to their functions in the Polish Carpathians and their foreland, in the Early Medieval state of the first Piast dynasty – research using the latest geoinformatic tools

Konstantinovski Puntos Cyryl, Mikrut Sławomir

Geomatics, Landmanagement and Landscape

2025

no. 1

217--232

Early Medieval hillforts were characterized by a significant stratification of their functionality during the period of the rule of the first Piast dynasty. Using geoinformatic tools, and historical and archaeological data, it is possible to determine their place in the settlement hierarchy within a given research area (Polish Carpathians). The Middle Ages abounded in various antagonisms between the surrounding countries. Therefore, such structures were created according to old military technology with a simple defensive function. On the one hand, hillforts were conceived in terms of protecting the population from a potential invaders. On the other hand, they were bases for stationing the army (warriors). Additionally, they protected the produced raw materials and local and supra-local trade. Open settlements were susceptible to greater destruction as they lacked palisades or earthen ramparts. Therefore, the local population had to escape to the so-called ‘closed’ settlements – especially refugial, i.e. those that have large enough area to concentrate the local population originating from the surrounding hinterland of the stronghold. Hillforts are located in naturally advantageous defensive sites (at least most of them). Ships could sail on rivers – for transport purposes, among others. Therefore, often the location of individual hillforts along rivers meant a great socio-economic development around them. The Piast state in the eastern Polish Carpathians [Rajman 2018] had the opportunity to maintain Cherven Cities for a short time [Wołoszyn 2013].

Wczesnośredniowieczne grody charakteryzowały się znacznym rozwarstwieniem funkcjonalności w okresie panowania pierwszych Piastów. Wykorzystując narzędzia geoinformatyczne oraz dane historyczne i archeologiczne, można określić ich miejsce w hierarchii osadniczej na danym obszarze badawczym (Karpaty Polskie). Średniowiecze obfitowało w różnorodne antagonizmy między sąsiednimi państwami. Dlatego też tego typu budowle powstawały według starej techniki wojskowej o prostej funkcji obronnej. Z jednej strony grody były postrzegane jako ochrona ludności przed potencjalnym najeźdźcą. Z drugiej strony były bazami stacjonowania wojska (wojowników). Dodatkowo chroniły wydobywane surowce oraz lokalny i ponadlokalny handel. Otwarte osady były podatne na większe zniszczenia, ponieważ brakowało w nich palisad lub wałów ziemnych. Dlatego miejscowa ludność musiała uciekać do tzw. „zamkniętych” osad – zwłaszcza refugialnych, czyli takich, które mają wystarczająco duży obszar, aby skupić lokalną ludność pochodzącą z otaczającego je zaplecza grodu. Grody są zlokalizowane w miejscach obronnych (przynajmniej większość z nich). Po rzekach mogły pływać statki – między innymi w celach transportowych. Dlatego często lokalizacja poszczególnych grodów wzdłuż rzek oznaczała wokół nich duży rozwój społeczno-ekonomiczny. Państwo piastowskie we wschodnich polskich Karpatach [Rajman 2018] miało okazję przez krótki czas utrzymać Grody Czerwieńskie [Wołoszyn 2013].

Problematyka potencjalnej lokalizacji karpackich grodzisk wczesnośredniowiecznych w oparciu o modelowanie GIS

Konstantinovski Puntos Cyryl

Roczniki Geomatyki

2024

T. 22, z. 1(101)

11--40

The research gap is still in studies on the location of Early Medieval hillforts in mountainous areas in Poland. It concerns the difficulties with automatic detection of strategically important places - which are particularly important to geoarchaeological analysis. The most important goal of this study is: to indicate a potential hillfort could be located on the map of Early Medieval Poland. The second goal is: to develop a model of detecting potential archaeological objects and to determine whether these points correlate with current hillforts and the correlation to its extent. After that it's important to find potential archaeological sites based on the developed model. The Polish Carpathians provided a diversified landscape with favourable strategic conditions. For analysis using modern GIS tools, an algorithm was developed based on the Digital Elevation Model, allowing the classification of hills that could have been used by the early medieval population and the Piast Monarchy. The use of this classification makes it easier to recognize whether a given stronghold is in a favourable location for topographic reasons and can be used to search for structures of this type that have not yet been discovered in the field works. Additionally, checking the location conditions and visibility analysis were used to find examples of places outside strategic use in space (lack of protection due to the lack of a nearby hillfort) where an appropriate stronghold should be located. Using the example of one of the potential strongholds (Łososina Dolna), the model was verified to check how well the created model works in practice. In terms of defence, it is a border area, which makes it logical that it was huge in many defensive structures. This opens a lot of research opportunities within this region. As a result, the discussed original model, showing the locations of hillforts and hills, can be more broadly applied to other analysis - conducted by researchers with various specializations. The developed algorithm (after certain changes) can also be used for other mountainous regions.

W studiach nad lokalizacją wczesnośredniowiecznych grodów obszaru górskiego na terenie Polski istnieje ciągle luka poznawcza. Spowodowana jest ona trudnościami z automatycznym wyznaczaniem miejsc istotnych strategicznie, co jest szczególnie ważne do badań geoarcheologicznych. Jednym z wielu niezbadanych terenów pod tym względem są Polskie Karpaty, mające urozmaicony krajobraz, a ponadto sprzyjające warunki strategiczne. Najważniejszym celem niniejszego opracowania jest wskazanie miejsc, gdzie potencjalnie mogłyby znajdować się grody na mapie wczesnośredniowiecznej Polski, dopiero co się tworzącej. Drugim celem jest opracowanie modelu detekcji potencjalnych obiektów archeologicznych oraz określenie czy punkty te korelują z obecnymi grodziskami i w jakim stopniu, a także znalezienie potencjalnych miejsc archeologicznych (na podstawie opracowanego modelu). Za pomocą współczesnych narzędzi GIS, służących do szczegółowych analiz terenów, opracowano algorytm bazujący na Numerycznym Modelu Terenu. Pozawala on na klasyfikację wzgórz, które mogły być wykorzystywane przez wczesnośredniowieczną ludność i tworzącą się w tym czasie monarchię piastowską. Zastosowanie tej klasyfikacji ułatwia rozpoznanie czy lokalizacja danego grodu jest korzystna z powodów topograficznych i może przysłużyć się do poszukiwania nieodkrytych jeszcze konstrukcji tego typu na badanym terenie. Aby sprawdzić warunki lokalizacyjne, wykorzystano analizę widoczności, by znaleźć przykładowe miejsca poza wykorzystaniem strategicznym w przestrzeni, gdzie powinien znajdować się odpowiedni gród (brak okolicznego grodu - brak ochrony), Na przykładzie jednego z potencjalnych grodzisk (Łososina Dolna) zweryfikowano na ile utworzony model sprawdza się w praktyce. Ze względu na to, że jest to teren przygraniczny, logiczne jest, że obfitował w wiele konstrukcji obronnych, a to daje sporo możliwości badawczych w jego obrębie. W rezultacie omawiany, autorski model, ukazujący lokalizacje grodzisk i wzgórz, może być szerzej zastosowany do wielorakich analiz, prowadzonych przez badaczy o różnych specjalizacjach. Opracowany algorytm (po wprowadzeniu pewnych zmian) można będzie wykorzystać również do badania innych, górskich regionów.