Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ustalanie siarczanowej mineralizacji porowych wód gruntów spoistych I organicznych na drodze ekstrakcji I analizy termograwimetrycznej

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2005

|

Vol. 47, nr 6

33-38

PL

Artykuł przedstawia tok laboratoryjnych działań wraz z obliczeniami mineralizacji przez SO42- I SO42-+Ca2+ wody zawartej w gruntach spoistych I organicznych. Istotą metody jest rozcieńczenie związanej, zmineralizowanej wody tak, by stała się wodą wolną oraz zdekantowanie roztworu znad osiadłego materiału mineralnego, odparowanie wody i uzyskanie CaSO4*2H2O. warunkiem powodzenia jest korzystanie wyłącznie z próbek gruntu o naturalnej wilgotności. Ustalenie gipsu i jego ilości w powietrzno-suchej frakcji <2mikro metry, uzyskanej z odparowanego roztworu dokonuje się na drodze analizy termograwimetrycznej. Celem niniejsze pracy jest przedstawienie istoty proponowanej metody, warunków powodzenia analizy, toku postępowania i sposobu obliczania siarczanowej mineralizacji wody. Ilustracją skuteczności omawianej metody są rezultaty analizy zastoiskowego iłu, gliny deluwialnej przykrytej torfem, bezwapiennego mułku organicznego oraz wymienionych osadów.

EN

This study describes the laboratory activities procedure along with mineralization calculation through SO42- and SO42-+Ca2+water contained in coherent and organic grounds. The essence of this method is mineralized and bounded water dilatation so as it could became gravitational water and solution decantation from above the subside mineral material, water evaporation and CaSO4*2H2O obtaining. Only ground samples with natural humidity are conditions of success. The determination of gypsum and its quantity in air-dry fraction <2micro meter, received from evaporated solution is achieved through thermogravimetric analysis. The aim of this study is to present the essence of proposed method, conditions of analysis loading, proceeding course and the way of water sulfate mineralization calculation. Illustrations of this methods are results of analysis of marginal silt, slope clay cowered with peat, non-calcareous organic sludge and limestone deposits: lake chalk and gyttja analysis. The proposed method has been presented on over 150 samples of above special sludge.

2

Złoże Werblinia - przykład wielogenetycznego złoża i kopaliny ilastej

Karger M., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 3/4

74-79

PL

W okolicy Werblini (rys.l) udokumentowano w obrębie jednej kry dwa złoża eoceńskich mułków i występujących na nich czwartorzędowych regolitów (rys. 2). Skład granulometryczny średnio 2 m grubych regolitów jest bardzo podobny do składu mułków (tab. 1 i 3), natomiast skład chemiczny (tab. 2) - różny. W obu kopalinach głównym składnikiem jest detrytyczny kwarc. Różnią się składem pozostałych składników. Regolity zawierają głównie smektyt i kaolinit (rys.3), goethyt (do2%) i jarosyt (rys. 4) Mułki zawierają głównie chloryty i illit (rys. 5), 1 - 2% substancji organicznej (czarna barwa) i do 2% pirytu. Obie kopaliny różnią się też właściwościami ceramicznymi (rys. 7 i 8; tab. 5). Regolity różnią się od gliny zwałowej (za jaką były uważane) zarówno składem granulometrycznym (tab.4) jak i mineralnym (rys. 6). Eoceńskie mułki są pochodzenia morskiego, regolity - wietrzeniowego - w holocenie a złoża zostały uformowane siłami glacigenicznymi w czwartorzędzie - w plejstocenie.

EN

In the vicinity of Werblina (Drawing 1) two deposits of Eocene clay deposits and overlaying Quaternary regoliths (Drawing 2) were documented within one floe. Grain size analysis, of on average 2m thick regoliths, is very similar to those of clays (Tab. 1 and 3), while its chemical composition (Tab. 2) is different. In both rock types detritial quarts is a main component. However, the other components differ. Regoliths contain mostly steatite and kaolinite (Draw. 3), geothite (up to 2%), and jarosite (Draw. 4). Clays are composed of chlorites and Mites (Draw. 5), 1-2% of organic matter (black in color), and up to 2% of pirite. Both rocks differ also in its ceramic properties (Draw. 7 and 8). Rhegolites differ from boulder clay (however they were formerly treated as it) both in its grain size analyses (Tab. 4) as well as in its mineral compositions (Draw. 6). Eocene clays originated in sea, while rhegolites are Holocene-weathering products. However, glacier forces in Pleistocene formed both deposits.

3

Analiza termograwimetryczna - niedoceniana metoda określania rodzaju i jakości kopaliny

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2004

|

R. 46, nr 3/4

120-125

PL

W pracy podano definicję termograwimetrii, warunki analizy, sposób odczytania derywatogramów. Na przykładach analizy kopalin ilastych (rys. 1,2,3 i 4) i skal gipsowych rys. 5 i 6) pokazano sposób określania rodzaju i ilości poszczególnych składników, a to: minerałów ilastych, goethytu, syderytu, kalcytu, substancji organicznej i kwarcu. Rodzaj minerałów ilastych, ich proporcje ilościowe oraz zawartość w kopalinie szacuje się w oparciu o wartości ubytku masy związanego z dehydratacją - symbol dh i związanego z dehydroksylacją - dho. Podano je w tab. 1, a w tab. 2 wartości dhm i dhom w dwuskładnikowych mieszankach. Pokazano też rezultaty kompleksowej analizy kredy jeziornej i wapiennej gytii (tab.3) Analiza ta została przeprowadzona na drodze różnych metod z udziałem termograwimetrii.

EN

Paper present definition of thermogravimetry, analysis conditions, and gives insight for derivatographs interpretation. Based on examples from clay (Draw. 1, 2, 3, and 4) and gypsum rocks analysis (Draw. 5 and 6), a method for determination of rock constituents (clay minerals, goethite, siderite, calcite, organic matter, and quartz) and their quantities is given. Clay minerals, their type, proportions and quantities are assessed in rock based on the weight, loss resulting from de-hydration (dh) and dehydroxylation (dho). Typical values are given in Tab. 1, while Tab. 2 presents dhm and dhom values for two component mixtures. Examples of results for comprehensive analysis of lake chalk and limestone gyttia are given in Tab. 3. Presented analyses were conducted by different thermogravimetric methods.

4

Czy holoceńska kreda jest osadem słodkowodnym

Wyrwicki R.

Przegląd Geologiczny

|

2003

|

Vol. 51, nr 6

483-488

PL

Holoceńska kreda jeziorna występująca w Polsce jest zaliczana do osadów słodkowodnych. W jej tworzeniu mają jednak decydujący udział trzy rodzaje wód. Pierwsze to wody descenzyjne, które podziemnie zasilały basen sedymentacyjny w Ca(HCO3)2. Ich mineralizacja przekraczała 1g/dm3 — górną granicę wód słodkich. Strącanie, głównie przy udziale roślin i depozycja CaCO3 powodowały, że wody jeziora stale były słodkie. Innym rodzajem są wody, które dziś wchodzą w skład wapiennego osadu w przeciętnej ilości 50–60% wag. Wody te są polijonowym roztworem, w którym ilościowo dominują SO42- i Ca2+. Wykonana metodą ekstrakcji analiza wody kredy jeziornej 2 złóż wykazała duże zróżnicowanie mineralizacji w obrębie warstw, profili i złóż. Potwierdziła to analiza przypuszczalnej mineralizacji oparta na zawartości SO3 w kredzie. Woda części złóż zmineralizowana jest dodatkowo NaCl. Wysoka mineralizacja wód, zdaniem autora, jest rezultatem zasilania jezior wodami ascenzyjnymi.

EN

Holocene lacustrine chalk is commonly considered as a freshwater sediment. However, the actual origin of lacustrine chalk is closely related to three different types of water. The first one is underground descenting water, which supplies sedimentary basin with Ca(HCO3)2. Its potential of mineralization equals lg/dm and is higher than upper limit of fresh water mineralization. The second type of water is the lake water which stays fresh due to permanent precipitation and deposition of CaCO3, due to the vegetation of plants. The third type is water presently included in calcareous sediment. The average content of such water in the sediment varies between 50 and 60 weight percent. Such water is a multi-ion solution (tab. 1) with SO2-, and Ca2+ as the main cations. The analysis of water included in lacustrine chalk taken from two deposits (tab. 2, fig. 1, 2) shows quite distinct differentiation of mineralization not only between particular deposits, but profiles and beds as well. These results have been confirmed by the analysis of probable mineralization calculated on the base of the content of SO3 in the chalk (tab. 3, fig. 3). Water taken from some deposits is additionally mineralized with NaCl (tab. 4, fig. 4). Accordingly to the author 's opinion, relatively high level of mineralization is caused by permanent feed of lakes by ascending water.

5

Węgiel brunatny jako materiał poryzujący w produkcji termoizolacyjnych wyrobów ceramiki budowlanej

Wiśniewski W., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

47-49

PL

Przedmiotem badań była przydatność węgla brunatnego jako materiału poryzującego ceramikę budowlaną. Do badań użyto iłu poznańskiego, iłu zastoiskowego oraz drobnych frakcji węgla brunatnego. Ił poznański zawierał blisko 20% drobnoziarnistego piasku kwarcowego i 50% minerałów ilastych z Ca- beidellitem jako głównym. Ił zastoiskowy bez piasku, zawiera 60% chlorynów, beidellitu i illitu razem oraz ponad 11% kalcytu i 1% substancji organicznej. Węgiel brunatny drobnoziarnisty (100%<0.06 mm) zawierał 49% wody, 11% popiołu i 40% części organicznych. We wszystkich trzech komponentach nie stwierdzono margla, pirytu ani gipsu. W celu poznania wpływu węgla na właściwości ceramiczne, sporządzono masy ceramiczne z iłów oraz z udziałem 5, 10, 20 i 30% węgla. Z mas tych wypalono tworzywo ceramiczne w 6-ciu wartościach temperatury od 850 stopni C i pomierzono jego parametry fizyczne. Rezultaty badań wykazały pełną przydatność droboziarnistego węgla brunatnego jako materiału poryzującego. Podanie szczegółów ograniczone jest Prawem Patentowym.

EN

The subject of the studies was the suitability of lignite as a porous material in building ceramics. For the research Poznan silts, marginal lake silts and fine fractions of lignite were used. Poznan silts contained almost 20% of fine quartz sand and 50% of silty minerals with Ca - mainly beidellite. Marginal lake silts without sand contained 60% of chlorines, beidellite and illite and over 10% of calcite and 1% of organic substances. Fine grain lignite (100%<0.06 mm) contained 49% of water, 11% of ashes and 40% organic substances. In all three components no pyrite, marl or gypsum were found. In order to understand the impact of lignite on ceramic properties there were prepared ceramic masses from silts with 5, 10, 20 an 30% of lignite. From the masses ceramic mass was burned in 6 temperature ranges from 850 C to 1100 C and its physical parameters were measured. The studies results revealed entire suitability of fine lignite as a porous material. The details are protected by Patent Law.

6

Ił zawęglony z KWB Bełchatów jako potencjalny surowiec ceramiki budowlanej

Wiśniewski W., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2003

|

R. 45, nr 6

50-55

PL

Praca zawiera rezultaty badań składu granulometrycznego analizy rentgenowskiej i derywatograficznej oraz właściwości ceramicznych iłu z ksylitem (oznaczonego jako B-1) i iłu z pelitem węglowym (oznaczonego jako B-2) zawiera różnej wielkości odłamki ksylitu, ił B-2, tylko ślady. Oba trudno rozmakają w wodzie. Są to iły kaolinitowo-beidellitowe zawierające w stanie naturalnym ponad 10% substancji organicznej i 35-40% wody. Zawierają też piryt. Jako surowiec ceramiczny, wyróżniają się bardzo dużymi wartościami wody zarobowej i skurczliwości wysychania - 18-21%. Tworzywo ceramiczne wyróżnia się dużą nasiąkliwością Nz - malejacą wraz ze wzrostem temperatury, a jednocześnie rosnącą porowatością zamkniętą Pz. Oba iły nie mają cech samodzielnego surowca ceramiki budowlanej. Właściwości ceramiczne sugerują wykorzystanie obu iłów jako komponenta poryzującegfo ceramikę budowlaną.

EN

The article contains the results of studies on granulometric composition, X-ray structural analysis and derivatographic as well as ceramic properties of silts with xyloid coal (assigned as B-1) and silts with pelite coal (assigned as B-2). Silt B-1 contains various sizes of xyloid coal, silt B-2 only its traces. Both are difficult to solute in water. They are kaolinite-beidellite silts containing in their natural form over 10% of organic substances and 35-40% of water. They also contain pyrite. As a ceramic material they are characterized by very high values of water and drying contraction - 18-21%. Ceramic material is distinguished by high soaking ability Nz - decreasing with the increase in temperatures and at the same time increasing closed porosity Pz. Both silts do not have features characteristic for building ceramic materials. Ceramic properties suggest using both silts as a porous component in building ceramics.

7

Ustalanie metodą gipsową i z pomocą termograwimetrii ilości pirytu w kredzie jeziornej

Łuczak-Wilamowska B., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

129-132

PL

W pracy przedstawiono metodę ustalania ilości pirytu w kredzie jeziornej i wapiennej gytii. Istotą proponowanej metody jest utlenienie pirytu nadtlenkiem wodoru w środowisku wodnym i doprowadzenie do powstania gipsu. Do identyfikacji gipsu i zważenia wody związanej w gipsie wykorzystuje się analizę derywatograficzną. Stosując odpowiednie współczynniki przeliczeniowe - faktory - ilość FeS2 w suchej masie kopaliny/osadu określa się z ilości SO4, gipsu lub wody w gipsie obecnym w próbce po reakcji z H2O2. Do obliczenia ilości pirytu w kopalinie niezbędna jest znajomość zawartości w niej H2O.

EN

The work presents the method of determining the amount of pyrite in lacustrine chalk and calciferous gyttia. The described method consists in oxidizing pyrite with hydrogen peroxide in water environment and leading to gypsium formation. In order to identify gypsium and weight water bound in gypsium there is used derivative analysis. Applying proper coefficients factors - the amount of FeS2 in dry sediment mass is determined from the amount of SO4, gypsium or water in gypsium present in the sample after the reaction with H2O2. To calculate the amount of pyrite in mineral it is necessary to know the amount of water contained in themineral.

8

Kopalina główna, towarzysząca a współkopalina

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

32-33

PL

Przedmiotem rozważań autora są pojęcia kopaliny głównej i towarzyszącej, relacje między nimi pod względem ważności i uwarunkowania ich stosowania w pracach dokumentacyjnych złóż. Na tym tle, wobec powołania do życia nowych pojęć: kopalina jedno- i wielosurowcowa oraz złoże jedno-, dwu- czy wielokopalinowe, autor proponuje, podając jego definicję i kryteria, stosowanie pojęcia współkopalina.

EN

The purpose of the author's work is to define the notions of main and accompanying minerals, their mutual relationship in the aspect of importance and conditions of their application during the specification of deposits. Basing on these notions, when new concepts are formed: homogeneous and heterogeneous minerals, as well as single, double or multi mineral deposits, the author suggests the introduction of a notion of co-mineral, giving its definition and criteria.

9

Holoceńska kreda jeziorna źródłem nawozowej siarki

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

126-128

PL

Kreda jeziorna i wapienna gytia - wapienne kopaliny wieku holoceńskiego zawierają powszechnie siarkę. Przeciętnie biorąc w złożach kredy jest jej 0,21% w kopalinie i 0,48% w suchej masie. W złożach wapiennej gytii kopalina zawiera średnio 0,24%, a jej sucha masa 0,69%S. Mniej niż połowa siarki zawarta jest w SO2-4 - anionie mineralizującym wodę kopaliny (jest to woda związana), a nieco ponad połowa w FeS2, zidentyfikowanym jako piryt. Zarówno siarczanowa mineralizacja wody, stanowiącej średnio 56% kopaliny w złożach kredowych i średnio 61% kopaliny w złożach gytiowych, jak i mineralizacja pirytowa suchej masy obu kopalin, wykazuje bardzo duże zróżnicowanie tak między złożami jak i w obrębie złóż. Wymaga to w pracach dokumentacyjnych częstszego niż pełne analizy chemiczne oznaczania siarki siarczanowej (SO3) i odrębnie siarczkowej (Ss).

EN

Lacustrine chalk and calciferous gyttia - calciferous minerals of Holocen usually contain sulphur. On average in deposits of lacustrine chalk there is 0.21% of sulphur in the mineral and 0.48% in dry mass. In the deposits of calciferous gyttia the mineral contains on average 0.24% and its dry mass 0.69% of S. Less than half sulphur is contained in SO2-4 - anion mineralizing water of the mineral (it is bound water), and slighttly over a half in FeS2 identifie as pyrite. Both sulfate mineralization of water, being on average 56% of the mineral in chalk deposits and 61% in gyttia deposits, and pyrite mineralization of the dry mass in both minerals shows high diversity between deposits and within deposits. It requires in specification work more frequent than full chemical analyses determination of sulfate sulphur (SO3) and separately sulfide sulphur (Ss).

10

Ekstrakcyjno-derywatograficzny sposób określania ilości SO4 2- w wodzie kredy jeziornej

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2002

|

R. 44, nr 2-3

133-136

PL

Praca przedstawia istotę sposobu, tok laboratoryjnych działań i obliczeń ilości SO4 2- oraz sumy jonów Ca2+ + SO4 2- zawartych w wodzie. Woda w kredzie jeziornej stanowi przeciętnie biorąc ponad połowę jej masy. Istotą metody jest rozcieńczenie wapiennego żelu, oddzielenie jego części płynnej - polijonowego roztworu od części stałej, doprowadzenie do wykrystalizowania CaSO 4(chi) 2H2O i określenia jego ilości. Metoda przydatna w ocenie holoceńskiej kredy jeziornej jako ewentualnego źródła nawozowej siarki. Metoda może też być stosowana do ustalania siarczanowej i siarczanowo-wapniowej mineralizacji wód gruntowych organicznych.

EN

The paper presents the method, laboratory work and calculations of the amount of SO4 2- and the sum of ions Ca2+ + SO4 2- contained in water. Water in lacustrine chalk is on average over half of its mass. The method consists in soluting calciferous gel, separating its liquid part - polyionic solution - from the solid part, leading to crystallizing CaSO4 (chi) 2H2O and determining its amount. The method is useful in the evaluation of Holoceneous lacustrine chalk as a possible source of fertilizing sulphur. The method can be also used to determine sulfate and sulfate - calciferous mineralization of organic ground water.

11

Holoceńskie osady wapienne: właściwości i chemizm żelu, skład części płynnej i suchej

Wyrwicki R.

Przegląd Geologiczny

|

2001

|

Vol. 49 nr 6

525-532

PL

Holoceńskie osady jeziorne: kreda i wapienna gytia są żelem, charakteryzującym się małą gęstością i dużą zawartością wody, średnio 54 i 60% wag. Woda w tych osadach jest w różnym stopniu zmineralizowana. Mineralizacja wynosi przeciętnie ok. 500 mg/dm3, ale w skrajnych przypadkach może dochodzić do 10 000 mg/dm3. Główną rolę odgrywa siarczan wapnia, drugoplanową - chlorek sodu. Głównymi składnikami stałymi są: niskomagnezowy, mikrokrystaliczny kalcyt oraz fitogeniczna substancja organiczna. Ubocznym nośnikiem CaCO3 i substancji organicznej są muszelki ślimaków i małży. Istotnym składnikiem jest siarczek żelaza. Występuje on w kredzie przeciętnie w ilości 0,5% sm i w wapiennej gytii - 1% sm, a maksymalnie - 7,2% sm. Ponadto siarka występuje w gipsie, siarkowodorze, substancji organicznej i jako pierwiastkowa. Stałym składnikiem akcesorycznym są organiczne związki żelaza i rzadko występujący goethyt oraz SiO2 obecny w detrytycznym kwarcu i/lub okrzemkach. Nie stwierdzono natomiast poza spągową warstwą marglu, obecności minerałów ilastych.

12

Właściwości mułku koalinitowego z rejonu odkrywki Szczerców

Wiśniewski W., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2001

|

R. 43, nr 2-3

172-180

PL

W 1990 roku w odkrywce Bełchatów zlokalizowano występowanie osadów podwęglowych kaolinitowych i illitowo - kaolinitowych (otw. 779 B), a ich eksploatacja nastąpiła w 1996 roku. Są one wykorzystywane w produkcji płytek ceramicznych oraz ceramice budowlanej. Podobne możliwości występują w odkrywce Szczerców, co potwierdzają wyniki badań laboratoryjnych próbki z otworu C 34. Wyniki badań pojedyńczej próbki nie mogą przesądzać o znaczeniu surowcowym zidentyfikowanego występowania kopaliny, ale są poważną wskazówką dla potrzeby kontynuuacji dalszych prac rozpoznawczych. Zbadano na drodze analizy granulometrycznej właściwości jednej próbki reprezentującej 4,4 m warstwę kaolinitonośnych piaszczystych mułków. Zawierają one oprócz kwarcu 15-25% kaolinitu. Osady te mogą być traktowane jako towarzysząca kopalina służąca do pozyskiwania kaolinu.

EN

In 1990 in Belchatow open cast kaolinite and illite -kaolinite sub-lignite sediments were found (borehole 779B). They were exploited in 1996. The material is used in building ceramics and in the production of tiles. Similar opportunities appear in Szczerców open cast, which is confirmed by laboratory research results for sample from C 32 P borehole. The results obtained for one sample cannot give evidence for identyfied mineral appearance but are an important guideline for further reconnaissance. Granulometric, chemical, derivatographic, X-ray structural and ceramic analyses were done for one sample representing 4,4 mm layer of kaolinite bearing sandy sludges. Apart from quartz they contain 15-25% kaolinite. The sediments can be treated as an accompanying mineral from which kaolinite can be obtained.

13

Kreda jeziorna złoża Bełchatów w świetle analizy mikroskopowej

Barczuk A., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2001

|

R. 43, nr 2-3

152-166

PL

W pracy przedstawiono wyniki analizy zgładów utwardzonej kredy oraz płytek cienkich. Głównym składnikiem kredy jest kalcytowy mikryt, podrzędnym - fitogeniczny pigment. Skład uzupełniają bioklasty: intraklasty, rzadziej onkoidy i kalcytowe agregaty glonowych zapewne struktur. Tekstura kredy najczęściej jest porowatością natury pierwotnej i wtórnej.

EN

The work presents the results of microsection analysis of hardened lacustrine chalk and thin tiles. The main component of lacustrine chalk is calcite micrite, and the subordinate component is phytogenic pigment. The other components are bioclasts: intraclasts, or less fraquently oncoids and calacite aggregates of algae structure. The texture of lacustrine chalk usually is not directed, less frequently is laminated, and is characterised by high porosity of primary and secondary nature.

14

Charakterystyka odwapnionych opok z KWB Bełchatów

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2001

|

R. 43, nr 2-3

181-190

PL

Rezultaty derywatograficznej i chemicznej analizy 6-ciu próbek oraz granulometrycznej i rentgenostrukturalnej 2 spośród nich wykazały, że odwapnione opoki z 12-to metrowego profilu wiertniczego składają się w 60% z opalu i kwarcu, i 40% z Ca-beidellitu z akcesorycznym illitem. Pod wpływem wody ulegają naturalnej dezintegracji, a frakcja iłowa stanowiąca 1/3 do 1/2 opok składa się z beidellitu i podrzędnie z opalu.

EN

The results of derivatographic and chemical analyses of 6 samples as well as granulometric and X-ray structural analyses of 2 of them showed that decalcified rocks from 12-meter drilling profile were composed in 60% from opal and quartz and in 40% from Ca-baidellite with accessoric illite. Under the influence of water they undergo natural disintegration, and the clay fraction, which is 1/3 to 1/2 of the rocks, is composed of beidellite and opal.

15

Hydroizolacyjne właściwości kredy jeziornej

Dobak P., Wyrwicki R.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 5

412-415

PL

Holoceńskie osady węglanowe składają się z trzech głównych komponentów: wody, kalcytu i fitogenicznej substancji organicznej. Sześć próbek kredy, będącej przedmiotem analizy, pobrano z trzech znajdujących się pod wodązłóż. Kreda ta zawiera: 41-66% wody, 30-53% kalcytu i 2-4% substancji organicznej. Skład granulometryczny suchej kredy jest zmienny i nie zależy od składu mineralnego. Badana kreda jeziorna charakteryzuje się współczynnikiem filtracji k między 510'8 a 2-10~w m/s. Wartość współczynnika filtracji kjest w wyraźnym związku z ilością wody w kredzie i osiąganymi wartościami ciśnienia porowego. Uzyskane z badań wartości współczynnika filtracji pozwalają ocenić ją jako praktycznie wodonieprzepuszczalną.

EN

Holocene carbonate sediments consist of three major components: water, calcite and phytogenic organic substance. Si analysed samples of chalk were collected from 3 beds located below the ground water level. The chalk contains: 41-66% c water, 30-53% of calcite and 2-4% of organic substance. The grain size distribution of dry chalk is variable and it does not depend o its mineral composition. Hydraulic conductivity of the tested lacustrine chalk ranges from 5-10'8 mis to 2-10'10 m/s. These values ai related to volume of water in the chalk sediment and to excess of pore water pressure. Values of hydraulic conductivi, measured in laboratory tests suggest that the hydrated lacustrine chalk is practically impermeable.

16

Substancja organiczna w iłach poznańskich - metoda ustalania ilości

Łuczak-Wilamowska B., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2000

|

R. 42, nr 2-3

172-183

PL

Ilaste osady neogeńskich warstw poznańskich (iły poznańskie) z racji smektytowego charakteru, bezwapienności a zarazem ogromnego - jak żadna inna formacja ilasta - rozprzestrzenia w Polsce i górniczej dostępności, są wyjątkowo predysponowane do wykorzystywania we wszelkich robotach hydroizolacyjnych. Wykazują one znaczne właściwości sorpcyjne. Składnikiem szkodliwym, obniżającym izolacyjne a przede wszystkim wytrzymałościowe właściwości, jest fitogeniczna substancja organiczna, której często towarzyszą siarczki żelaza. W artykule przedstawiono częstość występowania osadów szarych zawierających substancje oragniczne oraz próby analizy porównawczej metod: utleniania, termograwimetrycznej i wagowej, ustalania ilości substancji oragnicznej w litologicznie różnych osadach: mułkach, mułkach ilastych, iłach, bez i z siarczkami, bez i z syderytem itp. wraz z oceną stosowalności tych metod.

EN

Silty sediments of Neogene Poznan layers (Poznan silts), owing to their smectite character, limestoneness and at the same time huge (as no other silty formation) dispersion in Poland and mining availability, are exceptionally suitable for any hydroisolating works. They possess high sorption potential. Phytogenic organic substance, often accompanied by iron sulfates, is a detrimental component which decreases isolating and, first of all, strenghth characteristics. The article presents the frequency of the appearance of gray sediments containing organic substances and the attempts at comparable analysis for: oxidation, termogravimetric, and weight methods, identification of the amount of organic substance in lithologically different sediments: sludges, silty sludges, silts with and without sulfates, with and without siderite etc. together with an evaluation of the applicability of the methods.

17

Oznaczanie zawartości substancji organicznej metodą utleniania nadtlenkiem wodoru i z pomocą derywatografii

Łuczak-Wilamowska B., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2000

|

R. 42, nr 2-3

157-171

PL

Substancja organiczna jest powszechnym składnikiem skał ilastych. Bywa ona składnikiem korzystnym np.: w surowcach do produkcji porotonu lub kseramzytu, ale również często szkodliwym, np. w gruntach budowlanych czy w iłowych materiałach hydroizolacyjnych. W każdym przypadku zachodzi konieczność jej wykrycia i ustalenia ilości. W artykule przedstawiono rezultaty analizy porównawczej wyników oznaczenia ilości substancji metodą utleniania H2O2 oraz termograwimetryczną wprost z różnicy strat prażenia na przykładzie iłów rudonośnych czystych ( bez węglanów), słabowapnistych, z pirytem, z syderytem lub gipsem. Wykazano, w jakich przypadkach i przy jakich zawartościach składników towarzyszących metoda utleniania nadtlenkiem wodoru jest nieprzydatna i dlaczego.

EN

Organic substance is a component of silty rocks. It can be a positive component, e.g. in raw material for the production of poroton and keramsite but sometimes has a negative impact e.g. in building grounds or in silty hydroisolation materials. In any case there is a necessity of its quantity identification. The article presents results of comparable results analysis for the identification of the substance amount with the use of H2O2 oxidation and termogravimetrical method directly from the difference in drying losses on the example of ore bearing pure silts (without carbonates), with weak limestone content, with pyrite, siderite of gypsum. It shows in which cases and with which accompanying components the method of H2O2 oxidation is not suitable and why.

18

Określenia składu mineralnego gytii wapiennej i kredy jeziornej dla potrzeb dokumentowania. Cz. III. Gips, piryt czy zdysocjowany w wodzie siarczan wapnia?

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2000

|

R. 42, nr 2-3

184-197

PL

Jest to kontynuacja metodycznych prac z roku 1996 i 1998 dotyczących m.in. ustalania na drodze analizy derywatograficznej składu czwartorzędowych kopalin węglowych. Obecna, oparta na badaniach próbek naturalnych osadów, wskazuje możliwość uzyskania odpowiedzi na pytanie: czy stwierdzony w "suchej masie" kredy jeziornej gips jest gipsem w złożu, czy też gipsem powstałym w laboratorium wskutek wykrystalizowania ze złożowej zmineralizowanej wody, czy też "produktem" wietrzenia w warunkach laboratoryjnych obecnego w kredzie pirytu.

EN

The work is a continuation of methodical research from 1996 and 1998 concerning among others the identification of the content of quaternary carbonate minerals with the use of derivatographic analysis. The present method, based on the analysis of samples with natural sediments, shows a possibility of answering the question: Does the gypsum found in "dry mass" of lake chalk come from deposits or is material formed in laboratory thanks to the crystallization from mineralized water or a product of weathering of the pyrite present in the chalk in laboratory conditions?

19

Określenie właściwości kredy jeziornej z KWB Bełchatów jako surowca do produkcji wapna palonego

Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

1999

|

Vol. 41, nr 1

107-117

PL

Przedstawiono skład chemiczny, mineralny i termiczne właściwości technologiczne kredy jeziornej i wapiennej gytii oraz podano charakterystykę uzyskanych w skali laboratoryjnej produktów: tlenku i wodorotlenku wapnia. Na uwagę zasługuje duża zasadowość ogólna, submikroskopijne uziarnienie i śnieżnobiała barwa wodorotlenku wapnia uzyskanego z kredy.

EN

The article presents the chemical and mineral composition and technological thermal properties of lake chalk and calciferous gyttja as well as the characteristics of obtained in the laboratory products: calcium oxide and hydroxide. High general alkalinity, submicroscopic granulation and snow white colour of the calcium hydroxide obtained from chalk are worth mentioning.

20

Litogeneza zsylifikowanej, trzeciorzędowej kredy jeziornej z KWB Bełchatów

Barczuk A., Wyrwicki R.

Górnictwo Odkrywkowe

|

1999

|

Vol. 41, nr 1

83-92

PL

W wyniku analizy mikroskopowej, chemicznej, rentgenograficznej i termicznej ustalono, że twarde, trudno urabialne, diagenetyczne utwory występujące w kredzie jeziornej i wapiennej gytii, składają się głównie z drobnoziarnistego kwarcu, stanowiącego 60 - 70% objętości skały, wykrystalizowanego z opalu i chalcedonu.

EN

As a result of microscope, chemical, X-ray radiological and thermal analysis it was found that hard diggable, diagenetic forms, which are present in lake chalk and calciferous gyttja, are composed mainly from fine-grained quartz, which is 60% of the rock volume, crystallised from opal and chalcedony.