W próbkach osadów nagromadzonych w zbiorniku Zadębie w dolinie rzeki Łupi (Wysoczyzna Łódzka) oraz w próbkach osadów spod jego dna oznaczono zawartość pierwiastków: As, Ba, Cr, Cd, Co, Cu, Hg, Mo, Ni, Pb, Sn, Sr, V, Zn i Ca, Fe, Mg, Mn, S, P oraz zawartość węgla organicznego (TOC). W próbkach oznaczono także zawartość zanieczyszczeń organicznych: oleju mineralnego, 17 związków z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), 7 kongenerów polichlorowanych bifenyli (PCB) oraz 20 pestycydów chloroorganicznych. Stwierdzono, że nagromadzone w zbiorniku osady charakteryzują się bardzo niskimi zawartościami pierwiastków śladowych, zbliżonymi do wartości ich tła geochemicznego. Jedynie nieznacznie podwyższone zawartości Ba, Zn, Cu, Cr, Pb i Hg zaobserwowano w północnej części zbiornika. W osadach zbiornika odnotowano znaczne podwyższenie zawartości oleju mineralnego i WWA w porównaniu do ich zawartości w podłożu. Spośród analizowanych związków chloroorganicznych stwierdzono obecność izomeru α-HCH oraz p,p′-DDT i jego metabolitów
EN
In the samples of sediment accumulated in the reservoir Zadębie and ground from the its bottom the contents of the As, Ba, Cr, Cd, Co, Cu, Hg, Mo, Ni, Sn, Sr, V, Zn and Ca, Fe, Mg, Mn, S, P, and TOC were determined. The content of mineral oil, 17 PAHs compounds, 7 PCB congeners and 20 organochlorine pesticides were determined as well. Sediment accumulated in the reservoir is characterized by very low contents of trace elements similar to the geochemical background values . Slightly increased content of Ba, Zn, Cu, Cr, Pb and Hg were observed in the northern part of the basin. There was a significant increase in the content of mineral oils and PAHs in sediments accumulated compared to their content in the bedding layer. Among the analyzed organochlorine compounds were detected only isomer of α-HCH and p,p′-DDT and its metabolites.
Wskaźniki wietrzenia chemicznego są powszechnie stosowane do charakterystyki profili wietrzeniowych i określania stopnia procesu wietrzenia. Ich wartości pozwalają na wskazanie składu niezwietrzałej skały macierzystej. Wykorzystując wyniki badań osadów zlewni Odry i Warty przeprowadzono próbę określenia zmienności wskaźników wietrzenia na tym obszarze kraju. Wśród stosowanych wskaźników największą rolę mają wietrzeniowy wskaźnik Parkera (WIP) i chemiczny wskaźnik przemian (CIA), zatem im poświęcono najwięcej uwagi. W celu lepszego odzwierciedlenia intensywności wietrzenia stosowano dodatkowe wskaźniki, wrażliwe na najmniejsze zmiany geochemiczne. Obliczano wskaźnik Vogt’a (V), wskaźnik wietrzenia chemicznego Harnois’a (CIW) i wskaźnik przemian plagioklazów (PIA). Wyniki badań pozwoliły na ocenę intensywności wietrzenia na całym obszarze badawczym, a także na wskazanie czynników odpowiadających za jego przebieg. Na wartość wskaźników wietrzenia wpływają: litologia, klimat, wielkość spływu powierzchniowego i morfologia terenu.
EN
Chemical weathering indices are commonly used for characterizing weathering profiles and evaluating degree of weathering process. Their values allow to point at nonweathered source rock composition. Using study results of Odra and Warta drainage basin sediments, there was made a try to define variability of chemical indices in this country area. Among applied indices the most important role have Weathering Index of Parker (WIP) and Chemical Index of Alteration (CIA), thus them was given the most attention to. In order to better reflecting the intensity of weathering there were used additional indices, sensitive to the slightest geochemical changes. Vogt’s Residual Index (V), Chemical Index of Weathering (CIW) and Plagioclase Index of Alteration (PIA) were calculated. Study results let to evaluation the weathering intensity in the all study area and to indicate factors, which are in charge of this process. Lithology, climate, flow magnitude and region morphology have an influence on the values of weathering indices.
The paper deals with sediments of anthropogenic reservoirs from the central part of the Katowice Upland. Over most of the area, the original relief was considerably altered due to many-years’ mining of hard coal, historical mining and processing of zinc-lead ores, smelting of iron and non-ferrous metals, and chemical and machinery industries. The changes in land surface give rise to mining collapse areas transformed to water reservoirs. Sediment samples (103 samples in total) were collected form artificial lakes, ponds and settling ponds. Samples were air-dried, sieved through a 0.2-mm nylon sieve and digested in aqua regia. Contents ofAg, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Mo, Ni, P Pb, S, Sn, Sr, Ti, Vand Zn in the samples were determined by the ICP-OES method. Mercury content was measured using the CV-AAS method. To assess the extent of sediment contamination the Index of Geoaccumulation (Igeo) and the ecotoxicological (Threshold Effect Concentration and Probable Effect Concentration) criterion were used. The sediments show very different chemical compositions. The content of trace elements varies from values lower than the regional geochemical background of the Silesian-Cracow region to extremely high concentrations. Distribution of many toxic chemical elements is characterized by high spatial variability and a strong dependence on the location of pollution sources. About 60% of analysed samples were heavily contaminated due to the very high concentration of cadmium (up to 905.9 mg/kg), lead (up to 25,081 mg/kg) and zinc (up to 45,361 mg/kg) as well as arsenic (up to 2,220 mg/kg), chromium (up to 901 mg/kg) and mercury (up to 11.80 mg/kg). Due to the concentration of metals (TEC and PEC values) almost 80% of the sediments can be harmful to aquatic organisms, as well as to wild animals that consume them. The main cause of harm is the very high concentrations of cadmium, lead and zinc, less of silver, arsenic, chromium, copper and nickel.
This paper summarizes four years of geological research in the Pomerania Bay and Oder Bank. As a result of the synthesis of new and archival data,we have compiled maps, cross-sections and models depicting the geological structure of the Quaternary and its basement, and the relief of structural surfaces. Two main seismostratigraphic sedimentary complexes are distinguished. The first corresponds to Pleistocene glacial and interstadial deposits. The second one is composed of Late Glacial and Holocene lacustrine-swamp and marine sediments. The outline of geochemical condition of the sea bottom is also presented. The content of the elements is always below the acceptable concentration and the origin of the elements is geogenic. Special attention has been given to mineral resources on the bottom surface and to documenting deposits of sand containing heavy minerals. The characterization of areas with sands suitable for beach nourishment and valorization of deposits and prospective areas have also been of great importance. The history of the development of the geological structure and palaeogeography of the area is the summary of the results.
In 416 sediment samples taken from the deepest waters of 260 lakes located within the following Lake Districts: Greater Poland, Pomeranian and Masurian, the content of Cu, Ca, Mg, Fe, Mn, K, Na, P and S was determined by the ICP-OES method and the content of the Total Organic Carbon (TOC) was determined by the coulometric titration method. The analyses revealed that in the majority of tested samples, the Cu content did not exceed 50 mg/kg and that the geometric mean of the copper content is 13 mg/kg, and thus it is much higher than the geochemical background for aquatic sediments in Poland. The high dependence determined between the Cu content in sediments and the concentration of Al, K, Mg, S and TOC and a weaker correlation between the Cu concentration and the content of P and Fe indicate that copper in sediments is primarily related to the organic matter and clay minerals and, to a lesser extent, to phosphates and iron compounds. The variation in the copper content in sediments of different Lake Districts and also the variation in the present correlations were observed.
PL
W 416 próbkach osadów pobranych z głęboczków 260 jezior Pojezierzy: Wielkopolskiego, Pomorskiego i Mazurskiego oznaczano zawartość Cu, Ca, Mg, Fe, Mn, K, Na, P i S metodą ICP-OES oraz zawartość węgla organicznego (TOC) metodą kulometrycznego miareczkowania. Analizy wykazały, że w większości zbadanych próbek zawartość Cu nie przekraczała 50 mg/kg, a średnia geometryczna zawartość miedzi wynosi 13 m/kg i jest znacznie wyższa od tła geochemicznego dla osadów wodnych Polski. Stwierdzona wysoka zależność między zawartością Cu w osadach a stężeniem Al, K, Mg, S i węgla organicznego oraz słabsza korelacja między stężeniem Cu a zawartością P i Fe wskazuje, że miedź w osadach związana jest przede wszystkim z materią organiczną oraz minerałami ilastymi, a w mniejszym stopniu z fosforanami i związkami żelaza. Zaobserwowano zróżnicowanie w zawartości miedzi w osadach różnych pojezierzy, a także zróżnicowanie w występujących korelacjach.
The sewage treatment facility of a paper mill at Konstancin-Jeziorna was opened to process industrial and domestic wastewater. After closure of that mill, the sewage treatment facility had to be rebuilt and modernized. Therefore, it was necessary to analyse the chemical and phase composition of the sediments from facultative lagoons used for biological treatment of wastewater. Eight samples of sediments were taken to identify a general phase composition by X-ray diffraction and ten to determine concentrations of selected main and trace elements with the use of ICP-AES and AMA methods.The analyses showed that the sediments consisted of over 90% of mineral fraction, mainly kaolinite, calcite, and quartz and also neomorphic smithsonite. They contained low quantities of Hg, Cd, Co and Mo, and elevated concentrations of Zn, Ba, Mn and Sr. Comparisons of the obtained mean values with admissible concentrations of metals, as defined by Regulation of the Minister of Environment of 9 September 2002, showed that the mean concentrations of As, Sn, Co, Mo and Ni (and also of Hg and Cr in the southern lagoon) met quality standards for soils in areas under protection (group A). Mean concentrations of Pb (both lagoons), Ba, Cu, Cd (northern lagoon) as well as Cr and Hg (southern lagoon) in sediments are higher. However, they still meet standards for areas usable for agricultural and other purposes (group B). The highest concentrations were recorded for Zn, Cd, Cu and Ba in samples from the southern lagoon. These continued to be lower than all the limits acceptable for industrial areas.
Badaniom poddano torfy z trzech torfowisk (torfowiska wysokiego Otalżyno oraz torfowisk niskich Huczwa i Stoczek). W próbkach torfu, po ich pełnym kwasowym roztworzeniu, określono zawartość pierwiastków śladowych (Li, Be, As, Se, Rb, Ag, Sb, Cs, Tl, Th, U, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Mo, Ni, Pb, Sn, Sr, Ti, V i Zn) i głównych (Al, S, Ca, Fe, K, Mg, Mn, Na, P i TOC). Najniższą zawartością pierwiastków śladowych odznaczały się torfy z torfowiska Otalżyno, a najwyższą – torfy z torfowiska Stoczek. Zróżnicowanie stężenia pierwiastków jest ściśle związane ze składem chemicznym skał występujących na terenach przyległych. Zawartość pierwiastków śladowych wykazuje wysoką korelację z zawartością Al, Fe i S, niższą z P, jeszcze niższą z Ca, a najniższą z TOC.
EN
Studies of peat from three peat bogs (Otalżyno bog, Huczwa and Stoczek fens) were conducted. In peat samples, after the total acid digestion, the content of trace (Li, Be, As, Se, Rb, Ag, Sb, Cs, Tl, Th, U, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Mo, Ni, Pb, Sn, Sr, Ti, V and Zn) and major (Al, S, Ca, Fe, K, Mg, Mn, Na, P and TOC) elements were determined. The lowest contents of trace elements were found in the raised peat bog Otalżyno. The peat from the Stoczek fen shows the highest contents of trace elements. Differences in the content of elements in the peat are strictly dependent on the chemistry of the rocks occurring in the area surrounding the bog. Trace elements display a significant correlation with the content of Al, Fe and S, a weaker correlation with P, even slightly weaker with Ca, and the weakest with TOC.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Do badań pobrano 29 próbek węgla kamiennego z osadów formacji lubelskiej, eksploatowanych w kopalni Bogdanka (Lubelskie Zagłębie Węglowe). We wszystkich próbkach, po pełnym ich roztworzeniu, określono zawartości Ag, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Mo, Mn, Ni, Pb, Rb, Sb, Se, Sn, Sr, Th, Tl, U, V i Zn metodą ICP-MS oraz zawartość Hg z próbki stałej metodą AAS z zatężaniem na amalgamatorze. Średnie zawartości pierwiastków wynosiły: Ag – <0,5 mg/kg, As – 47 mg/kg, Ba – 152 mg/kg, Cd – <0,2, Co – 7 mg/kg, Cr – 29 mg/kg, Cs – 1,4 mg/kg, Cu – 32 mg/kg, Hg – 0,105 mg/kg, Mo – 2,9 mg/kg, Mn – 12 mg/kg, Ni – 29 mg/kg, Pb – 14 mg/kg, Rb – 12,8 mg/kg, Sb – 1,5 mg/kg, Se – 4 mg/kg, Sn – 2 mg/kg, Sr – 160 mg/kg, Th – 4,8 mg/kg, Tl – 0,4 mg/kg, U – 2,2 mg/kg, V – 56 mg/kg i Zn – 31 mg/kg. Dendrogram stężeń pierwiastków śladowych w węglach wykazał zależności (powiązania) między: (a) Ba i Sr, (b) Co, Se, Mo, Ag, Cd, Tl, Sb, Sn, U i Cs oraz (c) Cr, Zn, Mn, Rb, Ni i Cu. Stwierdzone w węglu formacji lubelskiej średnie zawartości As, Se, Cr, Cu, Ni i V są wyższe od przeciętnych ich zawartości w węglu na świecie, natomiast Hg, Tl i Cd niższe, a Pb, Sb, Rb, Mn, Zn, Sn, U i Ba dość zbliżone do przeciętnych zawartości w węglu na świecie.
EN
Twenty-nine coal samples from the Lublin Formation exploited in the Bogdanka mine (Lublin Coal Basin) were taken for the study. In all samples, the cocentrations of Ag, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Mo, Mn, Ni, Pb, Rb, Sb, Se, Sn, Sr, Th, Tl, U, V and Zn were determined by ICP-MS after full digestion of samples, Hg concentration was determined by AAS with its preconcentration on the amalgamator. Average concentrations of the elements were as follows: Ag – <0.5 mg/kg, As – 47 mg/kg, Ba – 152 mg/kg, Cd – <0.2 mg/kg, Co – 7 mg/kg, Cr – 29 mg/kg, Cs – 1.4 mg/kg, Cu – 32 mg/kg, Hg – 0.105 mg/kg, Mo – 2.9 mg/kg, Mn – 12 mg/kg, Ni – 29 mg/kg, Pb – 14 mg/kg, Rb – 12.8 mg/kg, Sb – 1.5 mg/kg, Se – 4 mg/kg, Sn – 2 mg/kg, Sr – 160 mg/kg, Th – 4,8 mg/kg, TI – 0.4 mg/kg, U – 2.2 mg/kg, V – 56 mg/kg, Zn – 31 mg/kg. Concentration dendrogram of trace elements in coals shows a relationship between (a) Ba and Sr, (b) Co, Se, Mo, Ag, Cd, Tl, Sb, Sn, U, and Cs, (c) Cr, Zn, Mn, Rb, Ni and Cu. The average concentrations of As, Se, Cr, Cu, Ni and V found in the Lublin Formation coals are higher than the averages in coals of the world, of Hg, Tl and Cd are lower, and those of Pb, Sb, Rb, Mn, Zn, Sn, U, and Ba are just close to their worldwide average.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Z Potoku Służewieckiego, niewielkiego cieku w południowej części Warszawy, jego dopływow oraz Jeziora Wilanowskiego, do ktorego uchodzi Potok, pobrano do badań probki wody. Z Potoku Służewieckiego próbki pobierano w 12 lokalizacjach, z jeziora Wilanowskiego na czterech stanowiskach, a z dopływów Potoku przy ich ujęciach. W próbkach oznaczono pH, przewodność, zawartość substancji rozpuszczonych, Cl- i SO42- oraz Ca, Mg, Na i K. Wody Potoku Służewieckiego zawierały substancje rozpuszczone do 5844 mg/l, Cl- do 3208 mg/l, S042- do 177,0 mg/l, Na do 2060 mg/l, K do 83,5 mg/l, Ca do 317,0 mg/l, Mg do 25,8 mg/l. W wodach dopływów substancje rozpuszczone stwierdzono do 8170 mg/l, Cl- do 4514 mg/l, S04 2- do 393 mg/l, Na do 3180 mg/l, K do 108 mg/l, Ca do 330 mg/l, a Mg do 208 mg/l. Zaś w wodzie Jeziora Wilanowskiego zawartość substancji rozpuszczonych odnotowano do 6812 mg/l, stężenie Cl- do 3669 mg/l, SO42- do 138 mg/l, Na do 2240 mg/l, K do 25,8 mg/l, Ca do 155 mg/l, a Mg do 17,5 mg/l. Zaobserwowano, że wody Jeziora Wilanowskiego, zwłaszcza w warstwie wody naddennej, charakteryzują się bardzo wysoką zawartością chlorków i sodu, 50- do 100- krotnie wyższą niż obserwowana przeciętnie w wodach powierzchniowych.
EN
From the Służew Stream, a small rivulet in the southern part of Warsaw, its tributaries and Lake Wilanow, where Służew Stream is flowing into, water samples were Collected for testing. From the Służew Stream waters were sampled at 12 locations, from the Lake Wilanow at 4 and from Stream tributaries on their mouths. The samples were tested for pH conductivity, contents of dissolved solids, CI- and SO42-, as well as Ca, Mg, Na and K. Waters of the Służew Stream contained up to 5844 mg/l of dissolved solids, CI- to 3208 mg/l, S042- to 177.0 mg/l, Na to 2060 mg/l, K to 83.5 mg/l, up to 217.0 mg/l of Ca and Mg to 25.8 mg/l. In the waters of the tributaries the dissolved solids were found up to 8170 mg/l, CI- to 4514 mg/l, SO42- to 393 mg/l, Na to 3180 mg/l, K to 108 mg/l, Ca to 330 mg/l, and Mg to 208 mg/l. Meanwhile, in the water of the Wilanow Lake content of dissolved solids were noted to 6812 mg/l, the concentration of CI" to 3669 mg/1, SO42- to 138 mg/l of Na to 2240 mg/l, K 25 8 mg/l to 155 mg Ca/l, and Mg to 17.5 mg/l. It was observed that the waters of the Wilanow Lake, especially in the water layer near bottom, are characterized by a very high content of chlorides and sodium, 50-100 - fold higher than the observed average of surface water.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Z terenu oczyszczalni komunalnych ścieków w Konstancinie - Jeziornie pobrano próbki osadów ściekowych oraz gruntów z obwałowań i spod dna stawów biologicznego oczyszczania. W próbkach określono zawartości As, Ba, Cd, Cr, Co, Cu, Hg, Ni, Pb, Sn, Sr, V, Zn, Al, Ca, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, S i TOC metodą ICP-AES oraz Hg ASA, z zastosowaniem zatężania na amalgamatorze. Stwierdzono, że osady zgromadzone w stawach charakteryzują się przede wszystkim wysoką zawartością cynku i miedzi oraz znacząca podwyższoną zawartością chromu, kadmu, rtęci, molibdenu i ołowiu. Badania wykazały, że oczyszczanie ścieków w stawach biologicznych w większym stopniu opływa na zanieczyszczenie gruntów spod dna osadnika niż gruntów obwałowań. Stwierdzono, że średnie geometryczne zawartości pierwiastków w próbkach gruntu pobranych z obwałowań i spod dna stawów były niższe niż dopuszczalne zawartości określone dla gruntów.
EN
From the area of municipal sewage treatment plant in Konstancin-Jeziorna samples of sewage sludge, soils from the embankment and from the bottom of biological ponds have been taken. In the samples was determined, by ICP-AES method, As, Ba, Cd, Cr, Co, Cu, Hg, Mo, Ni, Pb, Sn, Sr, V, Zn, Al, Ca, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, S and TOC content. Mercury was determined by ASA metod with pre-concentration on a gold amalgamator trap. It was found that the sediments accumulated in biological ponds characterized by their high content of zinc and copper, and significantly increased content of chromium, cadmium, mercury, molybdenum and lead. Studies have shown that treatment of sewage in biological ponds has a greater impact on sediment contamination occurring at the bottom than the sediments of the embankment. It was found that the geometric mean of elements in soil samples taken from the embankment and from the bottom of the ponds were lower than the limit content specified in the Polish law.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Obecność podwyższonych zawartości metali ciężkich w osadach cieków zbiorników wodnych na terenach zurbanizowanych jest często obserwowana. Źródłem zanieczyszczeń są przede wszystkim spływy deszczowe i roztopowe. W próbkach osadów pbranych z Potoku Służewieckiego w 9 punktach obserwacyjnych oznaczono zawartość Cr, {u, Pb, Zn, Ni, Cd i Hg oraz Ca, Mg, Na, K, Nog. Pog. oraz substancji organicznych. Chrom twierdzono do 67 mg/kg, miedź do 72 mg/kg, ołów do 62 mg/kg, cynk do 458 mg/kg, nikiel 144 mg/kg, kadm do 4,9 mg/kg, a rtęć do 0,397 mg/kg. Najwyższe zawartości Cr, Ni, Hg, Cu, Zn i Pb były odnotowywane w osadach pobranych z Potoku Służewieckiego poniżej Wypływu spod lotniska, a kadmu na odcinku, który przepływa przez tereny dawnego Służewca Przemysłowego. Zawartość Cr, Zn, Ni, Pb i Hg w zbadanych osadach wykazuje wysoką korelację z zawartością materii organicznej, zawartość Nog., K, Pog., Ca, Mg, K, Na, Cu koreluje wyłącznie z zawartością Ca i Cd.
EN
The presence of elevated contents of heavy metals in sediments of rivers and water bodies in urban areas is often observed, and the source of pollution are primarily run-off rain and snow melting. The content of Cr, Cu, Pb, Zn, Ni, Cd and Hg and Ca, Mg, Na, K, Ntotal Ptotal and organic substances were determined in sediment samples taken from the Służew Stream in nine observation points. Chromium was found to 67 mg/kg, copper up to 72 mg/kg, lead to 62 mg/kg and zinc up to 458 mg/kg, nickel up to 44 mg/kg, cadmium up to 4.9 mg/kg and 0.397 mg/kg of mercury. The highest content of Cr, Ni, Hg, Cu, Zn and Pb were reported in sediments collected from the Służew Stream, below the outflow from the airport, and cadmium on the section that flows through the area of the former Industrial Służewiec, The content of Cr, Zn, Ni, Pb and Hg in the studied sediments is highly correlated with organic matter content, Ntotal, K, P, Ca, Mg, K, Na, Cu content only with the contents of Ca andCd content shows no correlation with any of the tested components.
W 104 próbkach z neogeńskich pokładów węgla brunatnego, pochodzących ze złóż Turów, Bełchatów, Adamów, Lubstów, Pątnów i Koźmin określono zawartość Ag, As, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Mn, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, Sr, Th, Tl, U, V, Zn metodą ICP-MS oraz zawartość Hg metodą spektrometrii absorpcyjnej z zatężaniem na amalgamatorze. Średnie zawartości Ag, Cd, Hg, Sb i Tl były niższe niż 1 mg/kg, średnie zawartości As, Co, Cs, Mo, Se nie przekraczały 10,0 mg/kg, natomiast średnie zawartości Cr, Cu, Ni, Pb, Rb, V i Zn wynosiły od kilkunastu do kilkudziesięciu mg/kg; w jeszcze wyższych stężeniach były obecne Mn, Sr i Ba. Stwierdzono, że węgiel brunatny ze złoża Turów wyróżnia się względnie wysoką zawartością As, Ba, Cr, Rb, V, Zn, Co, Cs, Mo, Se, Sn, Th, Tl i U, węgiel ze złoża Bełchatów – podwyższoną zawartością Cd i Hg, a węgiel regionu konińskiego – podwyższoną zawartością Mn. Węgiel ze złoża Bełchatów i złóż regionu konińskiego charakteryzują się ponadto wyższą zawartością Sr w stosunku do węgla turoszowskiego. Węgiel ze złoża Turów jest wzbogacony trzy i więcej razy w Ba, Cr, Co, Cu, Ni, Pb, Rb, Sn, Th, V, U i Zn w porównaniu do przeciętnej zawartości tych pierwiastków w węglu brunatnym w złożach świata, węgiel z zagłębia w Bełchatowie zawiera dwa i więcej razy Cd, Co, Cr, Mn, Ni, Se, V, natomiast węgiel ze złóż regionu konińskiego dwa i więcej razy Mn i Sr.
EN
A total of 104 samples of Neogene brown coals collected from the Turów, Bełchatów, Adamów, Lubstów, Pątnów and Koźmin deposits were tested for contents of Ag, As, Cd, Co, Cr, Cs, Cu, Mn, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, Sr, Th, Tl, U, V and Zn by ICP-MS technique. The Hg content was measured by AAS method with pre-concentration on a gold amalgamate trap. The average contents of Ag, Cd, Hg, Sb and Tl were lower than 1 mg/kg, the mean contents of As, Co, Cs, Mo, Se, did not exceed 10.0 mg/kg, while mean content of Cr, Cu, Ni, Pb, Rb, V and Zn were in range from several to tens of mg/kg. Mn, Sr and Ba were present at even higher concentrations. The studies have shown that the Turów coal deposits are characterized by relatively high contents of As, Ba, Cr, Rb, V, Zn, Co, Cs, Mo, Se, Sn, Th, Tl and U the Bełchatów coals show higher contents of Cd and Hg, while the Konin coals show an increased Mn content. Furthermore, the coals from the Bełchatów and Konin deposits are characterized by a higher content of Sr in relation to the Turów coals. In comparison to the average content of trace elements in brown coals of the world, the coals from the Turów deposits are enriched three or more times with Ba, Cr, Co, Cu, Ni, Pb, Rb, Sn, Th, V, U and Zn. The coals from the Bełchatów basin contain two or more times more Cd, Co, Cr, Mn, Ni, Se and V, and the coals from the Konin deposits contain two or more times more Mn and Sr.
Na terenie Bydgoszczy z rzeki Brdy pobrano próbki osadów z 22 stożków nasypowych, powstałych przy wylotach kanałów ściekowych, którymi odprowadzano ścieki do rzeki. Z każdego stożka pobrano jedną uśrednioną próbkę, którą uzyskano przez połączenie od 4 do 9 pełnej miąższości rdzeni pobranych w różnych miejscach stożka. W próbkach oznaczono zawartość As, Ba, Cr, Pb, Co, Cu, Ni, Sn i Zn metodą ICP-OES oraz Hg metodą AAS z zatężaniem na amalgamatorze. Maksymalne zawartości pierwiastków wynosiły: Ba – 233 mg/kg, Cd – 6,9 mg/kg, Cr – 255 mg/kg, Cu – 231 mg/kg, Hg – 2,72 mg/kg, Ni – 36 mg/kg, Pb – 301 mg/kg, Sn – 19 mg/kg i Zn – 507 mg/kg. Przekroczenie dopuszczalnych zawartości Hg, Pb, Cr, Cu według Rozporządzenia MŚ o osadach bagrowniczych (Rozporządzenie, 2002a) stwierdzono w 11 stożkach nasypowych. Oszacowano, że w stożkach nasypowych utworzonych przy wylotach kanałów ściekowych nagromadziło się około 8,6 tys. m3 osadów dennych, z których około 4,5 tys. m3 stanowiły osady niezanieczyszczone, które mogły być relokowane w obrębie akwenu wodnego, a około 4,1 tys. m3 stanowiły osady zanieczyszczone.
EN
In the city of Bydgoszcz, sediment samples were taken from 22 embankment cones in the Brda River, formed near the outlets of sewers through which waste water was discharged into the river. One averaged sample, which was obtained by combining 4 to 9 full-thickness cores taken at different locations of the cone, was collected from each cone. The samples were analysed for As, Ba, Cr, Pb, Co, Cu, Ni, Sn and Zn contents by the ICP-OES method, and for Hg content using the AAS method with pre-concentration on a gold amalgamate trap. The maximum levels of individual elements were as follows: Hg – 2.72 mg/kg, Cd – 6.9 mg/kg Cr – 255 mg/kg, Sn – 19 mg/kg, Zn – 592 mg/kg, Cu – 231 mg/kg, Ni – 74 mg/kg, Pb – 301 mg/kg, and Ba – 233 mg/kg. The concentrations exceeding permissible limits of Hg, Pb, Cr, Cu, according to the Decree of the Minister of the Environment (Rozporządzenie, 2002) for dragged sediments, were found in 11 embankment cones. It was estimated that the embankment cones set up at the mouths of the sewers have accumulated about 8.6 thousand m3 of sediments, of which about 4.5 thousand m3 of sediments were uncontaminated and could be relocated within the body of water, and about 4.1 thousand m3 of sediments were contaminated.
W 300 próbkach osadów rzecznych i 150 próbkach osadów jeziornych pobranych z obszaru Polski oznaczono zawartość p,p’-DDT, p,p’-DDE, p,p’-DDD metodą chromatografii gazowej z detekcją wychwytu elektronów (GC-ECD). W osadach rzecznych maksymalna zawartość p,p’-DDT wynosiła 2780 μg/kg, p,p’-DDD – 913 μg/kg, a p,p’-DDE – 298 μg/kg. Obecność p,p’-DDT stwierdzono w 38,9%, p,p’-DDE – 90,0%, a p,p’-DDD – 78,4% próbek. Stosunek p,p’-DDD/p,p’-DDT w osadach rzecznych wahał się od 0,08 do 46,3, a stosunek p,p’-DDE/p,p’-DDT mieścił się w zakresie 0,04–24,7. W osadach jeziornych zawartość p,p’-DDT odnotowano do 4,7 μg/kg, p,p’-DDE – 63,5 μg/kg, a p,p’-DDD – 70,1 μg/kg. Obecność p,p’-DDT stwierdzono w 36% próbek, p,p’-DDD w 96,67%, a metabolit p,p’-DDE we wszystkich próbkach. Stosunek p,p’-DDD/p,p’-DDT w osadach jeziornych wahał się od 0,4 do 112,2, a stosunek p,p’-DDE/p,p’-DDT – od 0,2 do 163,8. W osadach jeziornych stwierdzono wysoką korelację zawartości związków z grupy DDT z zawartością Cd, Hg, Zn i Pb oraz znaczącą korelację z zawartością fosforu i siarki, podczas gdy w osadach rzecznych stwierdzono tylko bardzo słabą korelację z TOC.
EN
The contents of p,p’-DDT, p,p’-DDE, p,p’-DDD were determined in 300 samples of river sediments and 150 samples of lake sediments, collected from the whole area of Poland, by using the GC-ECD method. In river sediments the maximum contents were as follows: p,p’-DDT – 2780 μg/kg, p,p’-DDD – 913 μg/kg, and p,p’-DDE – 298 μg/kg. The presence of p,p’-DDT was detected in 38.9% of the samples, p,p’-DDE – in 90.0%, and p,p’-DDD – in 78.4%. The ratio of p,p’-DDD/p, p’-DDT in river sediments ranged from 0.08 to 46.3, and the ratio of p,p’-DDE/p,p’-DDT was in the range of 0.04–24.7. In the lake sediments the contents of p,p’-DDT ranged up to 4.7 μg/kg, p,p’-DDE – up to 63.5 μg/kg, and p,p’-DDD – up to 70.1 μg/kg. The presence of p,p’-DDT was detected in 36% of the samples, p,p’-DDD – in 96.67%, and the metabolite p,p’-DDE – in all samples. The ratio of p,p’-DDD/p,p’-DDT in lake sediments ranged from 0.4 to 112.2, and the ratio of p,p’-DDE/p,p’-DDT was in the range of 0.2–163.8. In the lake sediments, a high correlation of the contents of DDTs with the concentrations of Cd, Hg, Pb and Zn, and a significant correlation with the phosphorus and sulphur content were found. In the river sediments, a weak correlation with the TOC content is the only one noticed.
W 150 próbkach osadów jeziornych pobranych z głęboczków jezior oznaczono zawartości 17 WWA metodą GC-MSD. Średnia zawartość WWA w osadach wynosiła 4424 mg/kg, średnia geometryczna – 2687 mg/kg, a mediana – 3150 mg/kg. W spektrum oznaczonych WWA dominują: fluoranten, benzo(b)fluoranten i piren. W osadach 12 jezior odnotowano przekroczenie dopuszczalnych zawartości WWA wg Rozporządzenia (2002). Zawartość WWA w osadach jeziornych wykazuje wysoką korelację z zawartością pierwiastków śladowych: kadmu, rtęci, cynku i ołowiu. Stwierdzono także istotną korelację między zawartością fosforu i siarki. Wśród zbadanych związków WWA zwraca uwagę dodatnia korelacja zawartości perylenu z zawartością żelaza oraz węgla organicznego i ujemna korelacja zawartości tego związku z zawartością wapnia. Stwierdzono zróżnicowanie regionalne w występowaniu WWA; osady Jezior Łęczyńsko-Włodawskich charakteryzują się znacznie niższą zawartością tych związków w porównaniu do osadów jezior innych pojezierzy, zwłaszcza Pojezierzy Pomorskich.
EN
Contents of 17 PAHs were determined using a GC-MSD method in 150 samples of lake sediments taken from lake profundal zones. The average PAH content in the sediments was 4424 µg/kg, the geometric mean – 2687 µg/kg, and the median – 3150 µg/kg. The PAH spectrum is dominated by fluoranthene, benzo(b)fluoranthene, and pyrene. Exceeded permissible levels of PAHs, according to the Regulations of the Ministry of the Environment, were recorded in 12 lakes (Rozporządzenie, 2002). The content of PAHs in lake sediments shows a high correlation with the contents of trace elements: cadmium, mercury, lead and zinc. There is also a significant correlation between the contents of phosphorus and sulphur. Among the tested PAH compounds, there is a positive correlation of the perylene content with the iron and organic carbon contents, and a negative correlation of this compound with the calcium content. Regional differences were found in the occurrence of PAHs. The sediments of the Łęczna–Włodawa lakes are characterized by significantly lower contents of these compounds compared to lakes from other lake districts, especially the Pomeranian Lakeland.
Wraz z rudami miedzi w kopalniach LGOM wydobywane są znaczne ilości metali towarzyszących: Ag, As, Co, Hg, Mo, Ni, Pb, Se, V, Zn, oraz raczej umiarkowane Cd, Cr, Sb, Sn, Tl i innych, lecz wśród wymienionych tylko srebro, część ołowiu, niklu i selenu jest przetwarzana na surowce mineralne a reszta przechodzi do odpadów. W odróżnieniu od miedzi i srebra, których rozmieszczenie w złożu rozpoznawane jest z dużą dokładnością, analizy pozostałych metali są nieliczne, a te same miary ich średniej zawartości obarczone dużym błędem, który wynosi 25-50 %, a nawet więcej. Różnice wielkości średniej arytmetycznej i mediany bywają kilkakrotne. Skutkuje to rozbieżnością danych literaturowych odnośnie zawartości średnich w różnych odmianach rud i różnych oddziałach wydobywczych, różnymi ocenami ilości wydobywanych oraz uwalnianych do środowiska w toku procesów technologicznych. Autorzy zbadali zawartość 15 pierwiastków w 152 próbkach pochodzących z czynnych kopalń i reprezentujących pełny profil złoża. Określono rozkłady zawartości i główne parametry statystyczne. Przedyskutowano uzyskane wyniki i porównano je z danymi literaturowymi dla LGOM oraz podobnych formacji rudonośnych na świecie. Wobec stwierdzonego przeważnie skośnego lub wielomodalnego rozkładu zaproponowano, by do wyliczania wielkości zasobów i ilości wydobytej stosować medianę, a nie jak dotychczas średnie arytmetyczną i geometryczną. W większości przypadków nasze wyniki wskazują na niższe zawartości metali towarzyszących i mniejsze ilości uwalniane do środowiska niż te, które podają oficjalne bilanse.
EN
Important quantities of silver, arsenic, cobalt, mercury, molybdenum, nickel, lead, selenium, vanadium, zinc, and fairly moderate of cadmium, chromium, antimony, tin, thallium and others are exploited within copper ores in the mines of Lubin district, Poland. Among them only silver and a part of contained lead, nickel, and selenium is converted into mineral raw materials while the rest goes to waste. Contrary to Cu and Ag, which distributions in the deposit are recognized by great number of samples and appreciated accuracy the analyses for remaining associated metals are relatively scarce. The same measures of their average content are subject to significant error achieving 25-50 % or even more; the arithmetic mean may be several times greater than median value. This results in significant discrepancy of published data on the average metal contents in copper ore lithotypes and particular exploitation divisions as well as in differences of known assessments of the quantities won and released to the environment during technological processes. Present authors analysed contents of 15 elements in 152 samples representing all active mines and the whole profile of ore deposit. Metal content distributions and main statistical parameters were determined. The results thus obtained are discussed and compared with bibliography data for Lubin district and similar ore formations of the world. Having in view dominating skewness or polymodality in experienced distributions, the median (in place of commonly used arithmetic or geometric mean) is proposed as a better measure used in calculations of the particular metal resources in copper ore and its quantity in the mine output. In general, our results suggest lower amounts of associated metals and therefore lesser amounts released to the environments in comparison to the official data by government agencies.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W próbkach iłów poznańskich, pobranych z 18 eksploatowanych obecnie złóż tych surowców, oznaczono zawartość pierwiastków śladowych: As, Ba, Br, Ce, Co, Cr, Cu, Ga, Hf, La, Mo, Nb, Ni, Pb, Rb, Sr, Bi, Th, U, V, Y, Zn, Zr, Cd, Sn, a także pierwiastków głównych: Ca, Mg, Fe, Mn, P, Ti, metodą fluorescencyjnej spektrometrii rentgenowskiej (XRF), zawartość rtęci, metodą spektrometrycznej absorpcji atomowej (CV-AAS) z zatężaniem na amalgamatorze oraz węgla organicznego, metodą kulometryczną. Stwierdzono zróżnicowanie w zawartości badanych składników w iłach, w zależności od ich litostratygrafii i regionu występowania.
EN
In the samples of clays of Poznań series, taken from the 18 currently operating deposites of these raw materials the content of trace elements: As, Ba, Br, Ce, Co, Cr, Cu, Ga, Hf, La, Mo, Nb, Ni, Pb, Rb, Sr, Bi, Th, U, V, Y, Zn, Zr, Cd, Sn and major elements: Ca, Mg, Fe, Mn, P, Ti were determined using X-ray fluorescence spectrometry (XRF), the mercury content was determine using spectrometry atomic absorption method (CV-AAS), and the concentration of organic carbon was determine by coulometric titration. Variability in the contents of tested components was found based on their lithostratigraphy and the region of oceurrence.
18
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W próbkach osadów, pobranych z Kanału Bydgoskiego oznaczono zawartość As, Ba, Cr, Pb, Co, Cu, Ni, Sn i Zn - metodą ICP-OES, zawartość Hg - metodą CV-AAS oraz zawartość węgla organicznego - metodą kulometrycznego miareczkowania. Maksymalna zawartość rtęci wynosiła 0,575 mg/kg, arsenu 17 mg/kg, baru 126 mg/kg, chromu 309 mg/kg, cyny 15 mg/kg, cynku 742 mg/kg, kobaltu 4 mg/kg, miedzi 80 mg/kg, niklu 39 mg/kg, ołowiu 53 mg/kg. Oszacowano, że w korycie Kanału na odcinku o długości około 5 500 m zdeponowane zostało około 66 000 m³ osadów. W około 15 000 m³ osadów, zakumulowanych przy śluzie Okole, stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych zawartości kadmu i chromu.
EN
In the sediment samples taken from the Bydgoszcz Canal the content of As, Ba, Cr, Hg, Pb, Co, Cu, Ni, Sn and Zn were determined by ICP-OES and CV-AAS methods and the content of organic carbon by coulometric titration. The maximum detected contents were: mercury 0.575 mg/kg, arsenic 17 mg/kg, barium 126 mg/kg, chromium 309 mg/kg tin, 15 mg/kg, zinc 742 mg/kg, cobalt 4 mg/kg, copper 80 mg/kg, nickel 39 mg/kg and lead 53 mg/kg. It was estimated that in the bed of the Canal for a distance of approximately 5 500 m was deposited around 66 000 m³ sediments. In about 15 000 m³ sediment accumulated at the sluice Okole found to exceed permissible levels of cadmium and chromium.
19
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W próbkach wody, pobranych z rzeki Wieprz, wzdłuż jej biegu, co ok. 10 km oraz z większości jego dopływów oznaczono zawartość Ag, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, K, Mo, Mg, Na, Ni, P, Pb, Sb, Sn, Sr, Ti, V i Zn, metodami ICP-MS, ICP-OES i CV-AAS oraz stężenie Cl¯, NO3, SO4²¯, metodą HPLC. Wraz z biegiem rzeki stwierdzono wzrost przewodności i stężenia Na, K, Cl¯ i SO4² oraz występowanie w wodach Wieprza podwyższonych zawartości wapnia i strontu. Badania wykazały obecność podwyższonych zawartości substancji w wodach niektórych dopływów, m.in. Bystrzycy (Co, Cu, Mo, Pb, Cd, Zn, Cl¯, N03¯), Świnki (Ba, Na, Cl¯, N03\ S04²) i Siennicy (Ba, Co, Ca, Fe, Mn, K, Na, Mg, P, Cl¯, S04²).
EN
In water samples taken from the river Wieprz, along its course, using about 10 km interval, and most of its tributaries the contents of Ag, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, K, Mo, Mg, Na, Ni, P, Pb, Sb, Sn, Sr, Ti, V and Zn were determined by means of ICP-MS, ICP-OES and CV-AAS and the concentration of Cl¯, N03¯, S04² were determined by HPLC. An increase of conductivity and concentrations of Na, K, Cl² and SO4² along the river course and the presence in the Wieprz river waters elevated calcium and strontium contents were observed. Research has shown the presence of elevated levels of components in the waters of some tributaries, e.g.: Bystrzyca (Co, Cu, Mo, Pb, Cd, Zn, Cl¯, N03¯), Świnka (Ba, Na, Cl¯, N03¯, SO4²) and Siennica (Ba, Co, Ca, Fe, Mn, K, Na, Mg, P, Cl¯, SO42).
The contents of Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, S, V and Zn in road dust samples taken from the inside of seven road tunnels in the area ofWarsaw by ICP-OES technique were quantified. These deposits are characterized by high content of copper (ranging from 44 to387 mg/kg) and contents of chromium (15–36 mg/kg), nickel (9–17 mg/kg), lead (19–37 mg/kg) and zinc (101–258 mg/kg) increased in comparison to those typical of soils in the Polish Lowlands. In turn, the examined dust samples contain cadmium, cobalt and vanadium in concentrations close to the average for soils in this region.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.