Wraz z wiekiem w spojówce zachodzi wiele zmian, nie tylko funkcjonalnych, ale także strukturalnych, które dotyczą jej poszczególnych warstw. Część z nich może mieć wpływ na widzenie. Na skutek starzenia spojówka staje się cieńsza, mniej przezroczysta i elastyczna. Naczynia spojówki są bardziej widoczne, zwykle kręte i nierównomiernie poszerzone. Objawy te są najbardziej nasilone w rzucie szpary powiek, tam, gdzie narażenie tkanki na czynniki zewnętrzne jest największe. W niniejszym opracowaniu omówione zostaną te zmiany zwyrodnieniowe spojówki związane z wiekiem, które spotykane są najczęściej, a ich objawy podmiotowe, wpływ na jakość widzenia oraz charakterystyczny obraz w lampie szczelinowej pozwalają postawić właściwe rozpoznanie.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Wiosna i lato to okres pylenia wielu roślin – czas trudny dla osób uczulonych na pyłki. Większość alergii sezonowych ma łagodny przebieg, jednak jej objawy są uciążliwe dla pacjentów. Na skutek nadmiernej reakcji układu odpornościowego na alergeny oprócz symptomów okulistycznych mogą pojawić się takie objawy jak: wodnisty katar, kichanie, uczucie drapania w gardle, suchy i męczący kaszel oraz wysypki skórne. Objawy oczne alergii świadczą o zajęciu powierzchni oka. W niniejszym artykule zostaną omówione najczęstsze alergiczne zapalenia spojówek, również te, które mają charakter sezonowy.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Zapalenia spojówek stanowią jedno z najczęstszych schorzeń narządu wzroku oraz jedną z częstych przyczyn, z powodu której pacjenci zgłaszają się do lekarza rodzinnego. W Stanach Zjednoczonych chorzy z zapaleniem spojówek stanowią 1% pacjentów trafiających do lekarzy pierwszego kontaktu [1]. Oszacowano, że około 80% zapaleń spojówek jest rozpoznawana przez lekarzy rodzinnych, internistów i pediatrów [2]. Z uwagi na etiologię zapalenia można wyróżnić zapalenia infekcyjne oraz nieinfekcyjne. W niniejszym artykule zostaną omówione zapalenia wywołane przez mikroorganizmy – wirusy, bakterie i grzyby.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Spojówka (łac. conjunctiva) jest półprzezroczystą błoną śluzową pokrywającą tylną powierzchnię powiek oraz przednią część twardówki. Odgrywa ona niezwykle ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu gałki ocznej. Stanowi nie tylko barierę chroniącą głębiej położone struktury oka, ale także, dzięki produkcji śluzu i komponenty wodnej łez, bierze udział w tworzeniu filmu łzowego. Rozpoznanie większości schorzeń spojówki nie jest trudne, nie wymaga wysoko specjalistycznej aparatury. Podstawę diagnostyki stanowi rzetelnie zebrany wywiad oraz wnikliwe badanie w lampie szczelinowej.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Spojówka (łac. conjunctiva) to cienka, przezroczysta błona śluzowa, która pokrywa powierzchnię gałki ocznej oraz wewnętrzną powierzchnię powiek, tworząc worek spojówkowy. Do głównych zadań spojówki należy ochrona powierzchni oka przed zakażeniami spowodowanymi drobnoustrojami oraz tworzenie fizycznej bariery ograniczającej ryzyko uszkodzenia głębszych struktur gałki ocznej, w tym przenikania dał obcych do wnętrza gałki ocznej. Ponadto, spojówka bierze udział w produkcji komponenty śluzowej i wodnej filmu łzowego [1-4].
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Wirusy są ważną i częstą przyczyną infekcyjnych zapaleń rogówki. Według danych epidemiologicznych w Chinach odpowiadają one za 46% wszystkich zakażeń rogówki, z czego ponad połowę (24%) stanowią zapalenia wywołane przez wirus opryszczki [1]. Z uwagi na charakterystyczny obraz kliniczny najczęstszych infekcji wirusowych nie jest konieczna diagnostyka mikrobiologiczna pozwalająca rozpoznać konkretny gatunek wirusa przed rozpoczęciem leczenia. Między innymi z tego powodu brakuje szczegółowych danych epidemiologicznych pozwalających dokładnie określić częstotliwość występowania wirusowych infekcji rogówki w poszczególnych regionach świata [2]. W niniejszym opracowaniu omówione zostaną zapalenia rogówki, które spotykane są w codziennej praktyce najczęściej, a ich przyczynę stanowią wirus opryszczki, półpaśca i adenowirusy.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Grzybicze zapalenia rogówki występują stosunkowo rzadko w umiarkowanych strefach klimatycznych. Jednak w ostatnich latach obserwuje się stały wzrost liczby zachorowań. Jest to związane z częstym miejscowym stosowaniem antybiotyków i steroidów, zwiększeniem liczby użytkowników soczewek kontaktowych oraz chorych z obniżeniem odporności organizmu. Infekcje grzybicze rogówki stanowią wyzwanie dla okulistów zarówno z uwagi na trudności diagnostyczne, jak i ograniczone możliwości terapii. Rokowanie jest zawsze niepewne i zależy nie tylko od lokalizacji i nasilenia zmian zapalnych, ale także od szybkości rozpoznania i włączenia właściwego leczenia.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organisation, WHO) blisko 6 mln ludzi na świecie dotkniętych jest ślepotą lub znacznym upośledzeniem widzenia, które wynikają ze schorzeń rogówki. Każdego roku przymglenie rogówki, spowodowane infekcją, urazem, zapaleniem, zwyrodnieniem lub niedoborami żywieniowymi, stanowi przyczynę utraty widzenia w jednym oku u 1,5–2 mln osób. Najczęstszym powodem przymglenia rogówki, zarówno w krajach rozwijających się, jak i rozwiniętych, jest jej zakażenie [1,2]. W niniejszym artykule omówione zostanie infekcyjne zapalenie rogówki wywołane przez bakterie.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Pod pojęciem 'ektazje rogówki' kryją się schorzenia, w których dochodzi do zmiany kształtu i grubości rogówki. Zmiany te rozwijają się samoistnie, bez towarzyszącego stanu zapalnego. Najczęstszą ektazją, z którą specjaliści spotykają się w codziennej praktyce, jest stożek rogówki. Do rzadszych należą zwyrodnienie brzeżne przezroczyste i rogówka kulista. Zostaną one krótko omówione w poniższym opracowaniu.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Pod pojęciem zwyrodnienia rogówki kryje się grupa schorzeń o powolnym przebiegu, które ujawniają się zwykle w podeszłym wieku i mają zróżnicowany wpływ na widzenie. Ich cechą charakterystyczną jest fakt, iż pojawiają się one w pierwotnie zdrowej tkance i są wynikiem zaburzenia jej funkcjonowania. Wiele zwyrodnień rogówki jest konsekwencją zmian zachodzących w tej strukturze wraz z wiekiem. Umiejętność różnicowania fizjologicznych zmian związanych ze starzeniem się oka od patologii wymagających podjęcia terapii wydaje się więc niezmiernie istotna w praktyce każdego specjalisty. W niniejszym opracowaniu omówionych zostanie kilka zwyrodnień, które spotykane są najczęściej, a ich objawy podmiotowe, wpływ na jakość widzenia oraz charakterystyczny obraz w lampie szczelinowej pozwalają postawić właściwe rozpoznanie.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Pod pojęciem 'dystrofie rogówki' kryje się grupa pierwotnych, genetycznie uwarunkowanych schorzeń narządu wzroku, które nie są związane z wcześniejszymi schorzeniami miejscowymi czy ogólnymi oraz czynnikami środowiskowymi. Ich pierwsze objawy pojawiają się zwykle już w młodym wieku, jednak przez wiele lat mogą nie dawać żadnych dolegliwości. Zmiany nasilają się wraz z wiekiem, prowadząc do utraty przezierności rogówki i obniżenia ostrości wzroku. W niniejszym opracowaniu omówionych zostanie kilka dystrofii, które spotykane są w codziennej praktyce najczęściej, a ich objawy podmiotowe, często rodzinne występowanie oraz charakterystyczny obraz w lampie szczelinowej pozwalają postawić właściwe rozpoznanie [1,2].
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Badania archeologiczne w namacalny sposób opowiadają historię naszych przodków. Pokazują nie tylko ich kulturę, ale także życie poprzez zachowane fragmenty odzieży, narzędzia i przedmioty codziennego użytku. Jednym z takich przedmiotów znalezionych podczas prac archeologicznych prowadzonych na terenie kościoła pod wezwaniem św. Jakuba w Toruniu były osiemnastowieczne okulary.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Dzięki właściwej geometrii oraz przejrzystości tkanki rogówka pełni ważną rolę jako element układu optycznego oka. Zaburzenia jej kształtu lub zmniejszenie przejrzystości, szczególnie częste w przebiegu zapaleń rogówki, stanowią przyczynę obniżenia jakości widzenia, a w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do nieodwracalnej ślepoty lub utraty oka. Etiologia zapaleń rogówki jest zróżnicowana, jednak najczęściej powstają one na skutek zakażeń powierzchni oka. Wśród najczęstszych patogenów wymienia się bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki.
14
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Lampa szczelinowa jest podstawowym narzędziem diagnostycznym w gabinetach optometrycznych i okulistycznych. Pozwala ona na dokładną ocenę zarówno przedniego, jak i tylnego odcinka gałki ocznej. Dzięki rozmaitym technikom badania możliwa jest także szczegółowa ocena rogówki – struktury, do oceny której po raz pierwszy ponad 110 lat temu lampa szczelinowa została wykorzystana.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Wiele współczesnych aparatów OCT (ang. optical coherence tomography) posiada możliwość zobrazowania przedniego odcinka gałki ocznej, w tym rogówki. Niejednokrotnie można spotkać się z określeniem AS-OCT, co stanowi skrót od angielskiego określenia badania OCT przedniego odcinka (ang. anterior segment, OCT). Prawidłowo i starannie wykonane badanie OCT jest cennym narzędziem diagnostycznym w schorzeniach rogówki – pozwala nie tylko uzyskać ostateczne rozpoznanie, ale także monitorować stan rogówki podczas jej leczenia.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Keratometry oraz topografy rogówkowe dostarczają informacji jedynie na temat krzywizn przedniej powierzchni rogówki. Dzięki badaniu tomograficznemu możliwa jest także ocena jej tylnej powierzchni, grubości i całkowitej mocy oraz struktury obrazowanej tkanki. W niniejszym artykule zostanie krótko omówiona metoda tomografii rogówki wykorzystująca regułę Scheimpfluga.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przednia powierzchnia rogówki oraz pokrywający ją film łzowy stanowią ważny element układu optycznego oka. Nawet niewielkie zaburzenia tych struktur mogą znacząco obniżyć ostrość wzroku. W niniejszym artykule zostaną krótko omówione metody diagnostyczne wykorzystywane do oceny krzywizn przedniej powierzchni rogówki – keratometria i topografia rogówki.
18
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Znajomość poszczególnych struktur gałki ocznej pozwala lepiej zrozumieć proces widzenia oraz zmiany w nim zachodzące w przypadku patologii narządu wzroku. Ważnym elementem układu optycznego oka jest rogówka – przezroczysta, awaskularna część błony włóknistej budująca wraz z twardówką ścianę gałki ocznej. Dzięki cienkiej warstwie filmu łzowego, który pokrywa rogówkę, uzyskiwana jest nie tylko gładka powierzchnia optyczna, ale także możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie tej struktury.
19
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Jedyną udowodnioną metodą leczenia jaskry jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Podstawowym wykładnikiem skuteczności prowadzonej terapii jest zahamowanie progresji choroby. W większości przypadków leczenie rozpoczyna się od farmakoterapii. W sytuacji, gdy jest ona nieskuteczna, źle tolerowana lub pacjent nie podporządkowuje się reżimowi podawania kropli, chory kierowany jest do zabiegu laserowego lub chirurgicznego [1,2]. W niniejszym artykule zostaną pokrótce omówione najczęściej stosowane metody laseroterapii i chirurgii jaskry.
20
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Leczenie jaskry powinno rozpocząć się w chwili jej rozpoznania, które jest stawiane po zakończeniu szczegółowej diagnostyki. Celem terapii jaskry jest utrzymanie użytecznej funkcji widzenia do końca życia pacjenta. Wybór metody leczenia zależy od typu jaskry, jednak w każdej z nich nadrzędnym celem jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Osiągane jest ono na drodze zmniejszenia wydzielania cieczy wodnistej lub ułatwienia jej odpływu z gałki ocznej poprzez zastosowanie odpowiedniej farmakoterapii, zabiegi laserowe lub operacyjne. W niniejszym artykule zostanie omówione leczenie farmakologiczne jaskry.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.