Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zanieczyszczenie środowiska metalami ciężkimi (Zn, Pb, Cd, Cr) na terenie miasta Jaworzno (woj. śląskie)

Brągoszewska P., Gworek B., Dmuchowski W., Gozdowski D., Baczewska A.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 3

358--362

PL

Oceniono zanieczyszczenie środowiska metalami ciężkimi na terenie miasta Jaworzno. Określono zawartość Zn, Pb, Cd i Cr w wierzchniej warstwie gleby i naturalnie rosnących trawach (Poaceae). Do badań zanieczyszczenia powietrza wykorzystano mchy transplantowane z terenu uznanego za niezanieczyszczony (metoda moss-bag). Wyniki badań przedstawiono w formie map imisji zanieczyszczeń, opracowanych metodą numeryczną z zastosowaniem programu Arc GIS 9.3. Głównym źródłem emisji metali była Elektrownia Jaworzno, a także tereny przemysłowe Trzebini i Chrzanowa. Zanieczyszczenie powietrza Zn i Pb było 12 razy, a Cd 5 razy większe w porównaniu z terenami o tłowym zanieczyszczeniu w Polsce. Zawartości Zn, Pb i Cd w powierzchniowych warstwach gleby przekraczały średnie naturalne zawartości tych pierwiastków określone dla Polski, a w wielu przypadkach także normy prawne. Zawartość Pb w glebie przekraczała poziom dopuszczalny w 19 z 23 punktów pomiarowych. Wykazano silną dodatnią korelację pomiędzy zawartościami Pb i Zn w powietrzu, glebie i roślinności trawiastej.

EN

The Pb, Zn, Cd and Cr contents were detd. in samples of moss Sphagnum fallax, grass (Poaceae) and in the upper layer of the soil (0–20 cm) in 23 areas in the city. The air pollution with Zn and Pb was 12 times and with Cd 5 times higher in comparison with the control area. Soil contamination with Pb in 19 of 23 areas exceeded the std. allowable contents. The contents of Pb and Zn in the air, grass and soil were strongly correlated.

2

Porównanie metod bioindykacyjnych w ocenie stopnia zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi w Warszawie

Baczewska A. H., Dmuchowski W., Gworek B., Dąbrowski P., Brągoszewska P.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 3

334--338

PL

Oceniono wpływ przemysłowego i drogowego źródła emisji na rozprzestrzenianie się zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi (Pb, Zn, Cd i Cr), charakterystycznymi dla obszarów narażonych na emisje pochodzenia antropogenicznego, z wykorzystaniem dwóch metod bioindykacyjnych. Zastosowano metodę moss bag polegającą na określeniu zawartości metali w eksponowanym mchu (Sphagnum Falla H. Klinggr.) oraz w igłach sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Wykazano, że przestrzenny obraz zanieczyszczeń uzyskany dwiema metodami był podobny. Igły sosny akumulowały mniej metali niż mech. Największe różnice stwierdzono dla Pb. Mech akumulował 45–345% więcej tego pierwiastka niż igły sosny. Rejon huty ArcelorMittal należy uznać za w znacznym stopniu zanieczyszczony metalami ciężkimi. Zawartości tych metali w eksponowanym mchu i igłach sosny były znacznie większe niż dla innych lokalizacji (droga wojewódzka, osiedle mieszkaniowe i Puszcza Białowieska jako teren kontrolny). Wykazano, że wraz ze zwiększaniem odległości od huty i drogi zawartość metali w bioindykatorach znacznie się zmniejszała.

EN

The Pb, Zn, Cd and Cr contents were detd. in moss samples (Sphagnum fallax H. Klinggr.) and pine needles (Pinus sylvestris L.) collected near the sources of pollution (steel mill, provincial road, housing estate). The pine needles accumulated smaller amts. of metals than the moss. The biggest differences were found for Pb. The contents of heavy metals in bioindicators placed in around steel mill were approx. twice higher than those in other locations. Along with increasing distance from the source of pollution, the metal contents in bioindicators significantly decreased.

3

The impact of urban environment on the phenological phases of Crimean linden (Tilia ‘Euchlora’)

Baczewska A. H., Dmuchowski W., Dąbrowski P., Brągoszewska P., Gozdowski D.

Proceedings of ECOpole

|

2015

|

Vol. 9, No. 2

405--412

EN

Trees growing in urban areas are constantly exposed to the adverse conditions of the urban environment. The effect of increasing in concentration of pollutants is observed by systematic reduction in the number of trees in the streets and their poor health status, whose symptoms are discoloration and leaf necrosis occurring at the turn of May and June, and accelerated leaf fall. The subject of the study was the Crimean linden trees growing along the middle strip of Zwirki and Wigury Avenue. Control trees were growing in the park at the Cemetery of Soviet Soldiers. Phenological observations (concerning the development of the leaves) were carried out in years 2010-2011. Crimean linden trees are particularly sensitive to soil salinity. Phenological studies were complemented by visual assessment of the health status of trees. For this purpose, the degree of leaf damage was determined based on the six level scale, where “0” meant the healthy tree (no visible damage to the leaf blade). In 2011 from 128 trees - 83 trees rated as "healthy" (0-1 leaf damage index), 34 as “relatively healthy” (index of leaf damage 2-3) and 11 as “sick” (index of leaf damage 4-5). In the previous year 136 trees were observed: 60 rated as "healthy", 56 as “relatively healthy” and 20 trees were classified as “sick”. For most of the surveyed trees of their health condition slightly improved. It was observed that with increasing degree of leaf damage slightly shortened the period of activity of the tested tree vegetation. There were no significant differences between the studied street trees in leaf development. Trees from the control area characterized by a longer growing season than street-trees.

PL

Drzewa rosnące na terenach miast są narażone na nieustanne oddziaływanie zespołu niekorzystnych warunków środowiska miejskiego. W wyniku wzrostu stężenia zanieczyszczeń obserwowane jest systematyczne zmniejszanie się liczby drzew rosnących przy ulicach oraz ich zły stan zdrowotny, którego objawem są między innymi przebarwienia i nekrozy liści, występujące już na przełomie maja i czerwca, oraz wcześniejsze opadanie liści. Przedmiotem przeprowadzonych badań były drzewa lipy krymskiej rosnące wzdłuż pasa międzyjezdniowego al. Żwirki i Wigury. Kontrole stanowiły drzewa rosnące w parku przy cmentarzu Żołnierzy Radzieckich. Obserwacje fenologiczne dotyczące rozwoju liści prowadzono w latach 2010-2011. Lipy krymskie są szczególnie wrażliwe na zasolenie gleb. Badania fenologiczne uzupełniono o wizualną ocenę stanu zdrowotnego drzew. W tym celu określano stopień uszkodzenia liści na podstawie sześciostopniowej skali, gdzie „0” oznaczało drzewo zdrowe (brak widocznych uszkodzeń blaszki liściowej). W 2011 r. na 128 drzew rosnących w pasie międzyjezdniowym al. Żwirki i Wigury (od ul. Banacha do wiaduktu kolejowego) 83 drzewa oceniono jako „zdrowe” (indeks uszkodzenia liści 0-1), 34 jako „względnie zdrowe” (indeks uszkodzenia liści 2-3) oraz 11 jako „chore” (indeks uszkodzenia liści 4-5). W poprzednim roku obserwacji na 136 obserwowanych drzew 60 oceniono jako „zdrowe”, 56 jako „względnie zdrowe” oraz 20 drzew sklasyfikowano jako „chore”. W przypadku większości badanych drzew ich stan zdrowotny poprawił się nieznacznie. Zaobserwowano, że wraz ze wzrostem stopnia uszkodzenia liści nieznacznie skracał się okres aktywności wegetacyjnej badanych drzew. Drzewa z terenu kontrolnego charakteryzowały się dłuższym okresem wegetacji niż przyuliczne. Nie stwierdzono istotnych różnic między badanymi drzewami w rozwoju liści.

4

Zanieczyszczenie powietrza metalami ciężkimi w rejonie huty cynku i ołowiu w Bukownie koło Olkusza

Dmuchowski W., Gworek B., Gozdowski D., Baczewska A., Muszyńska A.

Przemysł Chemiczny

|

2011

|

T. 90, nr 2

223-228

5

Ocena zmian zanieczyszczenia powietrza ołowiem, cynkiem i chromem w rejonie huty stali w Warszawie w latach 1993-2008

Dmuchowski W., Gworek B., Gozdowski D., Baczewska A., Maciaszek D.

Przemysł Chemiczny

|

2011

|

T. 90, nr 2

218-221

6

Influence of saline stress on the abundance of lime aphid (Eucallipterus tiliae L.) on the leaves of street trees - crimean linden

Baczewska A. H., Dmuchowski W., Gozdowski D., Styczek M., Brągoszewska P.

Proceedings of ECOpole

|

2011

|

Vol. 5, No. 1

13--19

EN

This publication presents the influence of soil salinity on the abundance of aphids on the leaves of street trees in cities. The objects of research were trees of Crimean Linden (Tilia ‘Euchlora’) planted at Zwirki and Wigury Street in Warsaw. The research included the evaluation of the trees’ condition, the counting of the number of Lime Aphid (Eucallipterus tiliae L.), as well as the determination of chlorine and nitrogen content in the leaves. The research revealed a statistically significant influence of chlorine content in the leaves on the deterioration of their condition. The increased content of chlorine in the leaves was accompanied by a decrease in the number of aphids. This relationship was statistically significant. No nitrogen deficiency in the leaves was detected. No statistically relevant relationship between the nitrogen content and the condition of the trees was observed. There was a weak negative correlation which, however, was statistically insignificant. Using the regression function it was determined that the increase in chlorine content in leaves by 1% (from 1.0 to 2%) resulted in a decrease in the abundance of aphids by 49%. What is more, a statistically significant (p = 0.032) influence of nitrogen content on the abundance of aphids was proved. The increase of this element by 1% (from 2.5 to 3.5%) was accompanied by the increase in the number of aphids by 90%.

PL

Przedstawiono wpływ zasolenia gleby na liczebność mszyc na liściach drzew miejskich. Przedmiotem badań były drzewa z gatunku lipa krymska (Tilia ‘Euchlora’), rosnące w pasie międzyjezdniowym al. Żwirki i Wigury w Warszawie. Badania polegały na ocenie stanu zdrowotnego drzew, zliczaniu mszyc zdobniczki lipowej (Eucallipterus Tiliae L.) oraz na określeniu zawartości chloru i azotu w liściach. Stwierdzono statystycznie istotny wpływ zawartości chloru w liściach na pogorszenie ich stanu zdrowotnego. Zwiększonej zawartości chloru w liściach towarzyszyło zmniejszenie liczebności mszyc. W przypadku zawartości azotu w liściach nie stwierdzono występowania poziomów niedoborowych. Nie wykazano statystycznie istotnej zależności między zawartością azotu a stanem zdrowotnym drzew. Między zawartością chloru i azotu występowała słaba zależność ujemna, która jednak była nieistotna statystycznie. Na podstawie funkcji regresji stwierdzono, iż wzrost zawartości chloru w liściach o 1% (z 1,0 do 2,0%) powodował spadek liczebności mszyc o 49%. Wykazano także statystycznie istotny (p = 0,032) wpływ zawartości azotu na liczebność mszyc. Wraz ze wzrostem zawartości tego pierwiastka w liściach o 1% (z 2,5 do 3,5%) zwiększała się liczba mszyc o 90%.

7

Heavy Metal Content in City Tree Leaves Used for Compost Production

Dmuchowski W., Baczewska A.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 3

347-352

EN

The object of the study was to determine the levels of heavy metal accumulation (lead, cadmium, zinc, copper, iron, and chromium) in the leaves of eight species of trees. Conducted analyses demonstrated that in Warsaw the emissions caused by motor traffic were decisive in the levels of heavy metal accumulation. They also demonstrated a significant dependence of their content in the leaves on the distance from the road. In an industrial area (steel works in the Bielany district of Warsaw) the highest accumulation of heavy metals was observed, with the exception of copper. In turn, the greatest contamination with copper was found in the street trees growing in the city center. Heavy metal content in the leaves of trees was much lower than the levels considered allowable in compost as specified in the EU Directive and by the Polish law.

PL

Przedmiotem badań było określenie poziomu akumulacji metali ciężkich (ołowiu, kadmu, cynku, miedzi, żelaza i chromu) w liściach ośmiu gatunków drzew. Przeprowadzone analizy wykazały, że w Warszawie emisje pochodzenia motoryzacyjnego decydowały o poziomie akumulacji metali ciężkich. Wykazano także istotny wpływ odległości od ulicy na ich zawartość w liściach. Na terenie uprzemysłowionym (huta ArcerolMittal na Bielanach) odnotowano najwyższą akumulację metali ciężkich z wyjątkiem miedzi. Największe skażenie miedzią stwierdzono natomiast w drzewach ulicznych rosnących w centrum miasta. Zawartość metali ciężkich w liściach drzew była o wiele niższa niż przewidują dopuszczalne poziomy w kompostach określone w Dyrektywie UE i polskim prawie.

8

Content of Selected Elements in Seedlings of Inbred Lines of Winter Rye (Secale cereale L.)

Kubicka H., Pyza A., Wolska-Sobczak A., Dmuchowski W.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 8

1059-1064

EN

9 inbred lines were chosen for the experiment (L176, L230, CH7, L154, M353, L4, L299, L310, L28) of the winter rye S25 generation (Secale cereale L.). The 5 day-old seedlings of the line were treated with a cadmium sulfate solution at a concentration of 10–6 and 10–4 M for 36 h, and then placed on the Hoagland nutrient. The control materials were comprised of seedlings of the line growing on the same nutrient. The twenty-one day old seedlings were mineralized and the content of the following elements was marked: cadmium, magnesium, zinc, calcium, manganese and potassium, using the Perkin-Elmer1100 atomic absorption spectrophotometer. The lowest content of cadmium amounting to several mg/kg was observed in the control combination. The content of chemical elements in all inbred lines was higher at a lower concentration of cadmium 10–6 M/36 h (with the exception of L230 and L299 line).

PL

Do doświadczenia wybrano 9 linii wsobnych (L176, L230, CH7, L154, M353, L4, L299, L310 i L29) pokolenia S25 żyta ozimego (Secale cereale L.). Pięciodniowe siewki linii traktowano roztworem siarczanu kadmu o stężeniach 10-6 i 10-4 M przez 36 h, a następnie przenoszono je na pożywkę. Materiał kontrolny stanowiły siewki linii rosnące na pożywce Hoaglanda. Dwudziestojednodniowe siewki mineralizowano i oznaczono zawartość następujących pierwiastków: kadm, magnez, cynk, wapń, mangan i potas, przy użyciu spektrofotometru absorpcji atomowej firmy Perkin-Elmer1100. Najniższą zawartość kadmu wynoszącą kilka mg/kg zanotowano w kombinacji kontrolnej. Zawartość biogennych pierwiastków była wyższa u wszystkich linii wsobnych żyta w niższym stężeniu kadmu 10-6 M/36 h (z wyjątkiem linii L230 i L299).

9

Assessment of air pollution with chromium in Warsaw in the years 1992-2004

Dmuchowski W., Sołtykiewicz E.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2006

|

Vol. 13, nr 3-4

179-187

EN

The research was done by placing bags with moss Sphagnum fallax, which comes from a region with low air contamination (The Augustów Primeval Forest), in approximately 230 places around Warsaw, for 12 weeks in the summer. After exposure the level of accumulation of chromium in moss is determined. The results were presented as the maps of chromium pollution deposition using the MapInfo software. Air pollution with chromium in Warsaw is relatively little differentiated, because of a lack of large, point industrial air pollution emitters except for the Lucchini Steel Mill in the quarter of Bielany. Instead, we deal with a typical urban pollution, whose primary source is constituted by car traffic and power generation. A tendency of decreasing air pollution by chromium in Warsaw continued in 2004. This was expressed through an increase of areas occupied by the less contaminated zones and by the decrease of the highest measurements in the "hot spots". Air pollution was much lower than at the beginning of the 1990s, and also lower than in the first years of the 21 st century.

PL

Celem badań było uzyskanie obrazu przestrzennego zanieczyszczenia powietrza chromem oraz identyfikacja punktowych źródeł emisji i obszarów o stałej zwiększonej imisji (hot spots) oraz ocena czy poziom zanieczyszczenia tym metalem ciężkim wzrasta czy spada na przestrzeni lat 1992-2004. Zanieczyszczenie powietrza chromem oceniono za pomocą mchów (metodą moss-bag). Doświadczenie polegało na ekspozycji w ok. 230 punktach miasta, przez 12 tygodni w okresie letnim, woreczków z mchem Sphagnum fallax, pochodzącym z regionu o małym zanieczyszczeniu powietrza (Puszcza Augustowska). Wyniki zawartości chromu w mchu przedstawiono w formie map imisji zanieczyszczenia powietrza w Warszawie w kolejnych latach, z zastosowaniem programu Maplnfo. W formie tabeli ujęto procentowy udział powierzchni zajmowanych przez poszczególne strefy zanieczyszczenia na terenie Warszawy. Na wykresach przedstawiono zmiany w zanieczyszczeniu powietrza w latach 1992-2003 (bez 1994 r.) z podziałem na kategorie użytkowania terenu. Na podstawie wyników badań można stwierdzić, że południowe i wschodnie dzielnice Warszawy były mniej zanieczyszczone niż północne, centralne i zachodnie. Największe zanieczyszczenie powietrza chromem we wszystkich latach badań wystąpiło w rejonie huty stali Luccini w północnym rejonie Bielan. Najmniej zanieczyszczone były obszary rolniczo-leśne położone w granicach administracyjnych miasta. Wyniki wskazują na typowe zanieczyszczenie miejskie, którego źródłem jest motoryzacja i energetyka.

10

Ocena stopnia zanieczyszczenia środowiska siarką i ołowiem w pobliżu źródła emisji, na podstawie określenia ich akumulacji w igłach sosny zwyczajnej

Dmuchowski W., Czwakiel E.

Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Nr 12

20-22

11

Influence of road and railway transportation routes on environment al pollution with heavy metals on the basis of bioindicative methods

Dmuchowski W., Badurek M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 4

369-375

EN

With the help of moss-bag method the air pollution with heavy metals was determined in the region of a Warsaw-Gdańsk speed road and railway lines of various trafic intensity. Generally, the air pollution level with the investigated metals close to the exit route from Warsaw to Gdańsk was not high and stayed on a typical level for Warsaw. Comparing it with the regions of Olkusz highly polluted with heavy metals and investigated with the same moss-bag method the results obtained in the vicinity of Warsaw-Gdańsk route were much lower. A small range of road effect on the pollution level was revealed. In the case of cadmium, chromium, copper, iron and zinc it did not exceed about 50 m and in the case of lead - 100 m. In the case of railway, despite significant differences in traffic intensity, the obtained results did not much differ both between lines and in relation to the distance from the rails. It indicated the lack of effect of the railway traffic on the level of heavy metal pollution.

PL

Za pomocą metody moss-bag oceniono zanieczyszczenie powietrza metalami ciężkimi w pobliżu trasy szybkiego ruchu Warszawa-Gdańsk oraz linii kolejowych o różnym natężeniu ruchu pociągów. Ogólnie poziom zanieczyszczenia powietrza badanymi metalami w pobliżu trasy wylotowej z Warszawy w kierunku Gdańska był niewysoki i utrzymywał się na typowym dla Warszawy poziomie. W porównaniu z badanymi tą samą metodą (mass-bag) terenami zanieczyszczonymi silnie metalami ciężkimi w okolicach Olkusza uzyskane w pobliżu trasy Warszawa-Gdańsk wyniki były dużo/znacznie niższe. Uwidocznił się niewielki zasięg wpływu drogi na poziom zanieczyszczenia. W przypadku kadmu, chromu, miedzi, żelaza i cynku nie przekraczał on około 50 m, a w przypadku ołowiu 100 m. W przypadku kolei pomimo znacznych różnic w natężeniu ruchu pociągów uzyskane wyniki były mało zróżnicowane zarówno pomiędzy liniami, jak też w powiązaniu z odległością od torów. Wskazywały na brak wpływu ruchu kolejowego na poziom zanieczyszczenia metalami ciężkimi.

12

Evaluation of environmental contamination with lead in the region of battery producing plant in Piastów on the basis of bioindicative methods

Dmuchowski W., Sołtykiewicz E.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 10

1045-1050

EN

In 2004 investigations of environmental contamination with lead were carried out in the proximity of a battery producing plant in Piastów. The investigations were performed with bioindicative methods. The content of metal was analyzed in the leaves of Betula pendula Roth., leaves and roots of Taraxacum sp. and also a method of moss-bag was applied which made use of transplanted mass Sphagnum recurvum. The investigation also included the concentration of metals in the soil. The obtained results clearly point to the battery plant as the source of emission, significant concentration of lead in the environment and the decrease of pollution with the increased distance from the source of emission. A direct effect of the emitter was determined depending on the direction as 280--450 m. High lead content in the mass point to the fact that we deal not only with historical contamination of the region but a current emission to the air.

PL

W 2004 r. przeprowadzono badanie zanieczyszczenia środowiska ołowiem, w pobliżu fabryki akumulatorów w Piastowie. Badania prowadzono metodami bioindykacyjnymi. Analizowano zawartość metalu w liściach Betula pendula Roth., liściach i korzeniach Taraxacum sp. a także posłużono się metodą moss-bag z użyciem transplantowanego mchu Sphagnum recurvum sp. Zbadano również stężenie metali w glebie. Wyniki badań jednoznacznie wskazują na fabrykę jako źródło emisji, na znaczne stężenie ołowiu w środowisku oraz zmniejszenie się zanieczyszczenia wraz ze zwiększaniem się odległości od źródła emisji. Bezpośredni wpływ emitora określono w zależności od kierunku na 280-450 m. Duże zawartości ołowiu w mchu świadczą, że mamy do czynienia nie tylko z historycznym skażeniem terenu, ale również z bieżącą emisją do powietrza.

13

Environmental pollution with cadmium in the industrial region of Olkusz (Southern Poland) assessed using four biomonitoring methods

Dmuchowski W., Badurek M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 4-5

305--311

EN

In the region of Olkusz (Upper Silesia) a bioindicative assessment of air pollution with heavy metals was performed using four methods. The area of investigation of 196 km2 was divided into squares of 2x2 km. Samples of birch (Betula pendula) leaves, pine (Pinus silvestris) needles and mass (Pleurozium schreberi) which were collected within each square in summer and peatmoss (Sphagnum recurvum) which was exposed as moss-bags in each square for 12 weeks in summer were used as bioindicators. The obtained results revealed an exceptionally high pollution with these metals of the investigated area close to the miningmetallurgical complex "Bolesław" in Bukowno and particularly in region of the localized in its neighborhood waste damp used for wastes of the of zinc-lead ore processing. Despite the applications of various bioindicative techniques the spatial distribution of pollution was similar in all cases.

PL

W rejonie Olkusza została przeprowadzona czterema metodami bioindykacyjnymi ocena zanieczyszczenia środowiska kadmem. Teren badawczy liczący 196 km2 podzielono na kwadraty o boku 2x2 km. Jako bioindykatorów użyto liści brzozy (Betula pendula), igieł sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris), mchu (Pleurozium schreberi), które zebrano w obrębie każdego z kwadratów w okresie letnim oraz mchu torfowca (Sphagnum recurvum), który był eksponowany latem przez 12 tygodni w woreczkach z plastikowej siatki (metoda mossbag) w każdym z kwadratów. Zawartość kadmu oznaczono w tkankach roślin techniką spektrofotometrii absorpcji atomowej. Uzyskane wyniki (maksymalnie 18,67 mg/kg w tkankach S. recurvum, 17,7 mg/kg w mchu P. schreberi) wskazują na ekstremalne zanieczyszczenie tym metalem badanego rejonu koncentrujące się głównie w pobliżu Kombinatu Górniczo-Hutniczego "Bolesław" w Bukownie i szczególnie w okolicy zlokalizowanej w jego sąsiedztwie hałdy odpadów po przerobie rud cynkowo-ołowiowych. Pomimo zastosowania różnych technik bioindykacyjnych przestrzenny rozkład zanieczyszczenia we wszystkich przypadkach był podobny.

14

Chloride and sodium in the leaves of urban trees in Warsaw in connection to their health condition

Dmuchowski W., Badurek M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 4-5

297-303

EN

High salinity of soil, which leads to high content of sodium in the leaves of trees, is one of the basic causes of poor condition of the plants, that leads to their premature death. The leaves of relatively healthy Tilia 'Euchlora' trees, growing along the roadways, contained on average 0.71% of chloride and 164 mg/kg of sodium. The leaves of dying trees contained 1.61% of chloride and 1179 mg/kg of sodium, respectively. The respective values of control trees were 0.30% of chloride and 47 mg/kg of sodium. It was found that there are considerable differences in the content of chloride in the leaves of different tree species growing near the main streets of Warsaw. The leaves of Tilia x euchlora trees contained 1O times more chloride than trees growing in the Arboretum in Rogów, Tilia platyphyllos respectively 16 times, Aesculus hippocastanum - 18 times. The content of chloride in the leaves of both Quercus rubra and Quercus robur was surprisingly low. It was lower by an order of magnitude in oaks than in limes and maples growing in the city. The leaves of Quercus rubra contained only 0.04-0.06% of chloride, and Quercus robur 0.06-0.19%. The control contained 0.03% and 0.06%, respectively.

PL

Zasolenie gleby, prowadzące do znacznego wzrostu zawartości chlorków w liściach drzew jest jedną z głównych przyczyn złego stanu zdrowotnego drzew przyulicznych, a w konsekwencji ich przedwczesnego zamierania. Liście lip krymskich (Tilia x euchlora) ze stanowisk przyulicznych: stosunkowo zdrowe, zawierały średnio 0,71% chlorków i 164 mg/kg sodu, a drzewa zamierające odpowiednio 1,61% chlorków i 1179 mg/kg sodu. Liście drzew kontrolnych zawierały średnio 0,30% chlorków i 47 mg/kg sodu. Stwierdzono znaczne różnice w zawartościach chlorków w liściach różnych gatunków drzew rosnących przy głównych ulicach Warszawy. Liście Tilia x euchlora zawierały 10 razy więcej chlorków niż drzewa kontrolne z Arboretum w Rogowie, Tilia platyphyllos odpowiednio 16 razy, Aesculus hippocastanum 18 razy. Zaskakujące wyniki uzyskano w przypadku zawartości chlorków w liściach dębów: Quercus rubra i Quercus robur. Były one bardzo małe i w przypadku drzew miejskich o rząd wielkości mniejsze niż u lip i klonów. I tak liście Quercus rubra zawierały jedynie od 0,04% do 0,06% chloru, a Quercus robur od 0.06% do 0.19%. Drzewa kontrolne zawierały odpowiednio 0,03% i 0,06% chloru. Największe zawartości chloru oznaczono w liściach Tilia x euchlora z ulicy Marszałkowskiej - 2,75% Tilia platyphyllos również z ulicy Marszałkowskiej - 2,69%. W liściach klonów maksymalne wyniki oznaczono w liściach Acer platanoides z ulicy Świętokrzyskiej 2,16% i Acer saccharinum z ulicy Jana Pawła II 1,94%. W przypadku Aesculus hippocastanum najwięcej chloru oznaczono 2,09% w drzewie z ulicy Wołoskiej, a u Platanus x hispanica jedynie 0,59% w drzewie nr 40 z ulicy Świętokrzyskiej.

15

Atmospheric Lead Pollution in Warsaw Using Moss Bag Method

Dmuchowski W., Badurek M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr 9

875-880

EN

In Warsaw the level of air pollution by lead was estimated in the years 1992-2001 on the basis of accumulation in the moss Sphagnum recurvum. Moss-bags were exposed for 12 weeks from mid June to mid September in 250 measuring points. The level of Pb was determined by atomic absorption spectrophotometry. The highest level of lead contamination was in the beginning period of this study in the years 1992 and 1993. In the following years it decreased. This decreasing tendency stopped in 1997, and the level of lead contamination has raised. A short-term fall in lead contamination was recorded during 2000, but it raised again in 2001. Nevertheless, the airborne lead pollution is still much lower than at the beginning of 90ties. In all the years of research the highest air contamination of lead was revealed in the areas of Luccini Steelworks and the former Main Railway Station. The south and east regions of Warsaw were least contaminated. Small differences between sample contamination indicate that the main source of pollution by lead is motorization and power plants, and there are no big industrial emitters.

PL

Zanieczyszczenie powietrza w Warszawie ołowiem oceniono na podstawie akumulacji w mchu Sphagnum recurvum za pomocą metody moss bag. Badania przeprowadzono w latach 1992-2001 na terenie całego miasta w 250 losowo wybranych punktach pomiarowych. Zawartość ołowiu oznaczono techniką spektrofotometrii absorpcji atomowej. Najwyższe zanieczyszczenie ołowiem wystąpiło w latach 1992 i 1993, a od tego czasu wykazywało tendencje spadkowe, które przejściowo uległy zahamowaniu w 1997 r. Jednak obecnie zanieczyszczenie ołowiem jest znacznie niższe niż na początku lat dziewięćdziesiątych. Wysoki i stale utrzymujący się poziom zanieczyszczenia występował we wszystkich latach badań w okolicach Huty Lucchini na Bielanach i w pobliżu Dworca Głównego na granicy Ochoty i Woli, Natomiast najmniej zanieczyszczone były południowe i wschodnie rejony miasta. Stosunkowo niewielkie zróżnicowanie wyników świadczy, że głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza ołowiem jest motoryzacja i energetyka, nie ma natomiast dużych przemysłowych emitorów zanieczyszczeń powietrza.