Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Characteristics of grasslands in the Polish Sudetes in view of fodder production potential and grassland protection

Nadolna L., Żyszkowska M.

Journal of Water and Land Development

|

2011

|

no. 15

29-40

EN

Mountain region of the Sudetes has a productive potential that allows for obtaining high quality fodder from grasslands. The potential is facilitated by the fact that 94% of grassland area is situated below the elevation of 700 m a.s.l. and 75% of them on slopes inclined less 9°. Meadows and pastures of the highest economic importance cover an area larger than 50 000 ha, most of them situated in the Kłodzko district. The analysis of ruminant and horse stock in 2008 revealed that the possibilities of fodder production largely exceeded the demands. Productive use of meadows and pastures loses importance, particularly in the Jelenia Góra district, despite financial support within the Common Agricultural Policy of the EU.

PL

Górski region Sudetów dysponuje potencjałem produkcyjnym, umożliwiającym pozyskanie dobrej jakości paszy z użytków zielonych. Świadczy o tym korzystne usytuowanie przeważającej ich powierzchni, w 94% znajdującej się do wysokości 700 m n.p.m., a w 75% do 9° nachylenia stoków. Łąki i pastwiska o największym znaczeniu gospodarczym zajmują powierzchnię przekraczającą 50 000 ha. Największa ich część znajduje się w powiecie kłodzkim. Analiza stanu pogłowia przeżuwaczy i koni, z 2008 r. wykazała, że możliwości produkcji pasz przekraczają znacznie ich zapotrzebowanie. Produkcyjne wykorzystanie łąk i pastwisk traci na znaczeniu zwłaszcza w powiecie jeleniogórskim, mimo wsparcia finansowego w ramach Wspólnej Polityki Rolnej UE.

2

An assessment of the natural value of selected meadow-pasture communities in the Middle Sudetes region

Żyszkowska M., Paszkiewicz-Jasińska A.

Journal of Water and Land Development

|

2011

|

no. 15

53-64

EN

The paper presents an assessment of the natural values of grassland communities situated in the region of the Middle Sudetes in meso-regions of the Sowie, Kamienne and Wałbrzyskie Mountains. The study was carried out in the years 2009-2010 on utilised meadows and pastures. Two hundred and thirty two phytosociological relevés were made with the Braun-Blanquet method to estimate phytosociological affiliation of grassland communities. Moreover, species richness and the index of floristic diversity were calculated. Protected species were recorded and their risk categories were estimated. The studies showed that grassland communities belonged to the class Molinio-Arrhenatheretea. Five phytosociological units in the rank of association or community with the dominating species were distinguished within this class: Arrhenatheretum elatioris, the community Poa pratensis-Festuca rubra, the community with Agrostis capillaris, the association Lolio-Cynosuretum and the community with Alopecurus pratensis. The distinguished grassland communities were characterised by relatively high species richness ranging from 57 species in the community with Alopecurus pratensis to 103 species in the community with Agrostis capillaris and by mean diversity indices H' ranging from 2.6 to 3.1. In part of analysed grasslands there were 10 strictly or partly protected species. Six of them: Dactylorhiza maculata (L.) Soó, Gymnadenia conopsea (L.) subsp. conopsea R. Br., Trollius europaeus L. s. str. Dactylorhiza majalis (Rchb.) P. F. Hunt & Summerh., Colchicum autumnale L. and Platanthera bifolia (L.) Rich belonged to endangered or rare species in Lower Silesia. The presence of protected and rare species in grasslands increases their natural value. Most valuable phytocoenoses classified as the association Arrhenatheretum elatioris and the community Poa pratensis- Festuca rubra are identifiers of valuable habitats protected within the Natura 2000 system. Obtained results indicate that the studied grassland communities are characterised by a high natural value.

PL

W górskim regionie polskich Sudetów łąki i pastwiska pełnią ważną rolę w strukturze użytkowania ziemi, zajmując ponad 50% powierzchni użytków rolnych. Po okresie transformacji ustrojowej, na skutek spadku opłacalności produkcji zwierzęcej, doszło tam do niekorzystnych zmian w sposobie wykorzystywania przestrzeni rolniczej, m.in. odłogowania, zalesiania i zaorywania użytków zielonych. Zmiany te doprowadziły do przekształcenia zbiorowisk oraz zmniejszenia ich wartości przyrodniczej, a nawet do utraty wielu cennych gatunków i zbiorowisk. Wprowadzenie od 2004 r. wsparcia w ramach WPR spowodowało wznowienie użytkowania na wielu użytkach zielonych, co zapobiega niekorzystnym przekształceniom zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych oraz prowadzi do poprawy struktury ich składu gatunkowego i różnorodności. Dlatego na terenach górskich, gdzie udział użytków zielonych w strukturze użytków rolnych jest znaczny, badania walorów przyrodniczych obszarów łąkowo-pastwiskowych jest bardzo istotne. Celem pracy jest ocena wartości przyrodniczej wybranych zbiorowisk łąkowo-pastwiskowych w regionie Sudetów Środkowych, w mezoregionach: Gór Sowich, Gór Kamiennych i Gór Wałbrzyskich. W Górach Sowich badaniami objęto użytki zielone, położone w okolicy miejscowości Glinno, Jugowice i Walim, w Górach Kamiennych - w miejscowości Sokołowsko, a w Górach Wałbrzyskich - Lubiechów. Badania przeprowadzono w latach 2009-2010 na użytkowanych łąkach i pastwiskach. W tym okresie wykonano 232 zdjęcia fitosocjologiczne metodą Brauna-Blanqueta, które posłużyły do określenia przynależności fitosocjologicznej zbiorowisk użytków zielonych. Ponadto określono bogactwo gatunkowe na podstawie liczby gatunków ogółem w zbiorowisku oraz obliczono wskaźnik różnorodności florystycznej, odnotowano obecność gatunków chronionych oraz określono kategorie ich zagrożenia. Wskazano również zbiorowiska, będące identyfikatorami siedlisk podlegających ochronie w ramach sieci obszarów chronionych Natura 2000, oraz inne formy ochrony przyrody na badanym obszarze.

3

Różnorodność florystyczna zbiorowisk użytków zielonych i gruntów ornych Pogórza Złotoryjskiego

Żyszkowska M., Paszkiewicz-Jasińska A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 4

307-318

PL

W pracy przedstawiono ocenę bogactwa gatunkowego i różnorodności florystycznej zbiorowisk użytków zielonych i gruntów ornych obszaru Pogórza Złotoryjskiego. W przypadku użytków zielonych największe wskaźniki bogactwa gatunkowego i różnorodności florystycznej uzyskały zbiorowiska w klasie Molinio-Arrhenatheretea, a najmniejsze zbiorowiska z klasy Artemisietea vulgaris. Średnie wartości wskaźników dla tego terenu miały zbiorowiska z klas Agropyretea intermediorepentis i Phragmitetea. Wpływ na bogactwo i różnorodność miały przede wszystkim brak użytkowania i zachodząca z tego powodu sukcesja wtórna. Produkcja polowa na badanym obszarze charakteryzuje się wysoką kulturą rolną, co spowodowało dominację na gruntach ornych zbiorowisk zubożałych i fragmentarycznie wykształconych. Nie było możliwe określenie zespołów, lecz jedynie wydzielenie zbiorowisk z dominującym gatunkiem. Wszystkie cztery zbiorowiska zakwalifikowano do klasy Stellarietea mediae. Brak wielu gatunków przełożył się na stosunkowo niewielkie bogactwo i różnorodność florystyczną fitocenoz chwastów towarzyszących uprawom.

EN

This paper presents an assessment of species richness and floristic diversity of grassland communities and arable lands in the Złotoryja Foothills area. In grasslands, the communities of Molinio- Arrhenatheretea class had the highest indices of species richness and floristic diversity, whereas those from the class Artemisietea vulgaris showed the lowest indices. The communities of Agropyretea intermedio-repentis and Phragmitetea classes had the medium index values for this area. Abandoned use and resulting secondary succession were the main reason for the decline in species richness and diversity. Field production in the study area is characterised by a high agrarian culture and this brought about the domination of impoverished or partially developed communities. Hence, it was only possible to distinguish communities with one dominating species and the complexes could not be specified. All four communities were qualified to Stellarietea mediae class. The lack of many species resulted in relatively small richness and floristic diversity of weed phytocoenoses accompanying crop plants.

4

Wartość przyrodnicza roślinności siedlisk nieleśnych Pogórza Kaczawskiego uznanego za obszar Natura 2000

Żyszkowska M., Fatyga J., Nadolna L., Paszkiewicz-Jasińska A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 4

227-244

PL

Tematem niniejszej pracy jest inwentaryzacja i ocena wybranych siedlisk nieleśnych Pogórza Kaczawskiego, zakwalifikowanych wstępnie do uznania za obszar Natura 2000 i oznaczonych symbolem PLH 020037. W badaniach marszrutowych określono strukturę użytkowania ziemi i strukturę użytków rolnych, a następnie w wyznaczonych za pomocą GPS punktach na powierzchni użytków zielonych wykonano zdjęcia fitosocjologiczne metodą Brauna-Blanqueta. Zebrany materiał stanowił podstawę określenia przynależności fitosocjologicznej na podstawie 6-stopniowej skali ilościowości. Stwierdzono, że na badanym terenie szata roślinna została zdominowana przez uprawy polowe, a użytki zielone zajmują stanowiska marginalne i są w dużej mierze wynikiem odłogowania gruntów ornych. Spośród zbiorowisk roślinności łąkowej wyróżniono 10 jednostek fitosocjologicznych. Do najbardziej wartościowych należały fitocenozy zakwalifikowane jako zespół Arrhenatheretum elatioris i zbiorowisko Poa pratensis-Festuca rubra. Przedstawicielem roślinności ruderalnej był zespół Convolvulo-Agropyretum, a roślinności terenów podmokłych - Phragmitetum australis. Wiele płatów roślinności z uwagi na trudności w jednoznacznym określeniu przynależności do zespołu ujęto jako zbiorowiska z dominującym gatunkiem. Były to zbiorowiska z Solidago canadensis, Holcus mollis, Holcus lanatus i Filipendula ulmaria. Wynikiem pracy była ogólna konkluzja, że jako siedliska podlegające ochronie mogą być rozpatrywane tylko te, na których występowało zbiorowisko Poa pratensis-Festuca rubra. Gatunkiem znajdującym się pod ścisłą ochroną była centuria zwyczajna (Centaurium erythraea Rafn), a narażone na wyginięcie były okrzyn łąkowy (Laserpitium prutenicum L.) i stokłosa żytnia (Bromus secalinus L.). W podsumowaniu stwierdzono, że badany teren tylko w niewielkim stopniu spełnia kryteria obszarów Natura 2000.

EN

The subject of our study was to make an inventory and evaluation of selected non-forest habitats of the Kaczawskie Foothills and Mountains preliminarily classified as the area of Natura 2000 (symbol PLH 020037). In the route studies the structure of land use and of farmlands was determined and then in grassland sites chosen with the GPS phytosociological relevés were taken with the use of Braun-Blanquet's method. Collected material was a basis for establishing phytosociological status based on 6-grade Braun-Blanquet's scale of cover-abundance. It was found that the flora within study area was dominated by field crops and the grasslands covered only a marginal part of the area being mostly an effect of abandoned arable lands. Among communities of meadow vegetation 10 phytosociological units were distinguished. The most valuable ones included phytocoenoses classified as Arrhenatheretum elatioris association and Poa pratensis-Festuca rubra community. Ruderal vegetation was represented by Convolvulo-Agropyretum, and wetland vegetation - by Phragmitetum australis. Due to difficulties with exact classification of some vegetation patches, they were classified as communities of one dominating species. They included the communities of Solidago canadensis, Holcus mollis, Holcus lanatus and of Filipendula ulmaria. The general conclusion of the study was that only the communities with Poa pratensis-Festuca rubra may be considered as protected habitats. Centaurium erythraea is the species under strict protection, while Laserpitium prutenicum and Bromus secalinus are the threatened species. In conclusion we underline that the study area only partially fulfills the criteria of Natura 2000 sites.

5

Zbiorowiska z rzędu Arrhenatheretalia jako wskaźnik warunków siedliskowych w dolinie Bystrzycy Dusznickiej

Żyszkowska M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2b

205-218

PL

Badania prowadzono na użytkach zielonych w dolinie Bystrzycy Dusznickiej w Sudetach Środkowych. W pracy podjęto próbę określenia warunków siedliskowych (wilgotności, trofizmu i kwasowości gleby) na podstawie składu gatunkowego zbiorowisk roślinnych z rzędu Arrhenatheretalia. Do analizy zostały wykorzystane liczby wskaźnikowe wg ZARZYCKIEGO [2002]. Założono, że procentowy udział gatunków wskaźnikowych w zbiorowiskach użytków zielonych odzwierciedla warunki siedliskowe w dolinie. Na podstawie analizy składu gatunków wskaźnikowych stwierdzono, że w dolinie Bystrzycy Dusznickiej zbiorowiska rzędu Arrhenatheretalia występowały na glebach świeżych, zasobnych, o odczynie od obojętnego do zasadowego.

EN

Studies were carried out on grasslands in the Bystrzyca Dusznicka valley in the Middle Sudetes. An attempt was undertaken to estimate habitat conditions (moisture, trophic status, soil pH) based on species composition of plant communities of the order Arrhenatheretalia. Indicator numbers acc. to Zarzycki [2002] were used in the analysis. It was assumed that percentage share of indicator species in grassland communities reflects habitat conditions in the valley. Analysis of the composition of indicator species showed that communities of the order Arrhenatheretalia occurred in the Bystrzyca Dusznicka valley on fresh, rich soils of neutral to alkaline pH.

6

Chronione gatunki roślin i siedliska użytków zielonych w dolinie rzeki górskiej - Bystrzycy Dusznickiej

Żyszkowska M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. 2

387-396

PL

W pracy przedstawiono występowanie gatunków roślin chronionych i rzadkich oraz innych form ochrony przyrody w dolinie rzeki górskiej - Bystrzycy Dusznickiej. Szczególny nacisk położono na fitocenozy półnaturalne (użytki zielone). Przynależność fitosocjologiczną zbiorowisk określono na podstawie wykonanych w terenie, metodą Brauna-Blanqueta, zdjęć fitosocjologicznych. W dolinie badanej rzeki zinwentaryzowano 4 gatunki będące pod całkowitą ochroną, jeden gatunek pod ochroną częściową oraz 8 gatunków rzadkich, o różnych kryteriach zagrożenia. Ponadto występuje tam typ siedliskowy o znaczeniu europejskim. Z innych prawnych form ochrony przyrody w dolinie Bystrzycy Dusznickiej występują: rezerwat przyrody, obszar chronionego krajobrazu, otulina parku narodowego oraz obszar Natura 2000. We wnioskach zasugerowano kontynuację i rozszerzenie badań.

EN

The occurrence of rare and protected plant species and other forms of nature protection in the valley of a mountain river - the Bystrzyca Dusznicka - are presented in this paper. Particular emphasis was put on semi-natural phytocoenoses (grasslands). Phytosociologial description of plant communities was made in the field with phytosociological releves using the Braun-Blanquet method. Four totally protected species, one species under partial protection and 8 rare species of variable risk were inventoried in the valley of the studied river. A habitat type of European importance was also found there. Other forms of legal nature protection in the Bystrzyca Dusznicka valley include nature reserve, an area of protected landscape, buffer zone of national park and the area of Natura 2000. Continuation and broadening of the study was suggested in conclusions.

7

Różnorodność gatunkowa użytkowanych i nieużytkowanych łąk w dolinie rzeki górskiej - Bystrzycy Dusznickiej

Żyszkowska M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2b

161-174

PL

W pracy przedstawiono wpływ użytkowania rolniczego na skład gatunkowy roślinności terenów zadarnionych i ich różnorodność biologiczną w dolinie Bystrzycy Dusznickiej, położonej w Kotlinie Kłodzkiej w Sudetach Środkowych. Porównano powierzchnie użytkowane i nieużytkowane. W wyniku badań określono przynależność fitosocjologiczną zbiorowisk, bogactwo gatunkowe, różnorodność gatunkową i wartość użytkową roślinności. Skład gatunkowy określono za pomocą zdjęć fitosocjologicznych (288) wykonanych metodą Brauna-Blanqueta, bogactwo gatunkowe - na podstawie liczby gatunków występujących na powierzchniach badawczych, różnorodność gatunkową - za pomocą wskaźnika Shannona-Weavera (Kryszak, 2001; Magurran, 1988), a wartość użytkową gatunków traw i dwuliściennych - zgodnie z ogólnie przyjętymi kryteriami (Filipek, 1973: Moraczewski, 1986). Stwierdzono, że większość zbiorowisk występujących w badanej dolinie należy do klasy Molinio-Arrhenatheretea. Prawie wszystkie zbiorowiska charakteryzowały się niezbyt dużą liczbą gatunków na powierzchniach próbnych, jednak można stwierdzić, że na powierzchniach użytkowanych było ich więcej. Nie stwierdzono wyraźnych różnic wskaźnika różnorodności między zbiorowiskami użytkowanymi i nieużytkowanymi. Użytkowane powierzchnie charakteryzowały się większą liczbą wartościowych gospodarczo gatunków roślin. Na nieużytkowanych zaobserwowano naloty drzew i krzewów.

EN

The effect is presented of agricultural land use on species composition of grasslands and their biodiversity in the Bystrzyca Dusznicka valley situated in Kłodzko Valley in the Middle Sudeten. Cultivated and uncultivated grounds were compared. Studies of vegetation included syntaxonomy of communities, species richness, biodiversity and practical values of vegetation. Species composition was determined with phytosociological releves made with the Braun-Blanquet method. Species richness was expressed as the number of species on studied plots. Species diversity was calculated with the Shannon-Weaver index and practical value of grasses and dicotyledons was estimated according to common criteria. Most communities in the valley were found to belong to the class Molinio- -Arrhenatheretea. Almost all communities were characterised by a moderate number of species though the numbers were higher on cultivated plots. No significant differences were found in the diversity index between cultivated and uncultivated communities. The former had a greater number of economically valuable plant species. Invasion of trees and shrubs was observed on uncultivated plots.

8

Ocena zmian powierzchni i rozmieszczenia użytków zielonych w dolinie Bystrzycy Dusznickiej i propozycja transformacji jej użytkowania

Żyszkowska M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2003

|

T. 3, z. 2

47--56

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących zmian powierzchni i rozmieszczenia użytków zielonych w dolinie Bystrzycy Dusznickiej w ciągu 35 lat. Celem pracy była ocena wielkości i charakteru tych zmian. Omawiane wyniki zostały opracowane na podstawie materiałów pochodzących z trzech źródeł: mapy glebowo-rolniczej z lat 1965-1970, jako materiału wyjściowego, mapy transformacji użytkowania wykonanej w projekcie FAPA przez Zespół Sudecki Dolnośląskiego Ośrodka Badawczego IMUZ, jako materiału porównawczego, i własnych badań terenowych przeprowadzonych na 84 losowo wybranych powierzchniach użytków zielonych, przedstawiających aktualny stan użytkowania. Na podstawie analizy uzyskanych wyników stwierdzono, że zmiany nastąpiły na 42% badanych powierzchni i to w niepożądanym kierunku. Szczególnie niepokojące jest zwiększenie powierzchni gruntów ornych kosztem trwałego zadarnienia. Propozycje zmian przedstawione na mapie transformacji użytkowania są bardziej zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju doliny górskiej, ponieważ zakładają zwiększenie powierzchni użytków zielonych kosztem pól uprawnych oraz powierzchni lasów kosztem użytków rolnych.

EN

This paper presents results of studies on changes in grassland patterns in the Bystrzyca Dusznicka river valley during last 35 years. The main objective was to assess the quantity and quality of these changes. The results presented here are based on the following data: agricultural soil maps produced between 1965 and 1970 (reference data), a map of the land use transformation prepared during FAPA project (as comparison) and the author's own study in 84 randomly selected test sites located in grassland (present state). After a detailed analysis, some changes have been found in over 42 % of test sites, and these changes seem to go in the wrong direction. The most alarming is an enlargement of arable lands at the cost of permanent grasslands. Suggestions of changes presented on the land use transformation map are more appropriate for sustainable development of the mountain river valley, because they focus on an increase of the grassland area at the cost of arable lands, and of forests area at the cost of croplands.

9

Natural characteristics of Polish part of the Karkonosze National Park and its buffer zone based on derivatives from digital model of the area and database on land use

Fatyga J., Górecki A., Żyszkowska M.

Journal of Water and Land Development

|

2003

|

no. 7

117-134

EN

An electronic database on natural topographic and pedologic factors in the Sudeten was created in the Sudeten Team of the Lower Silesian Research Centre IMUZ in Wrocław with the computer technique using ArcInfo programme. This paper presents fragment of studies pertaining to the Karkonosze, in which the areas of the Karkonosze National Park and of its buffer zone were distinguished. These areas were analysed for slopes, elevation and land use in the adopted elevation ranges. Results are presented in figures and tables. These are only approximate data to demonstrate spatial differentiation of the region. More details can be found in the database. They may serve for widely understood further studies on the natural environment of this area.

PL

Podstawę opracowania stanowiła cyfrowa baza danych o czynnikach przyrodniczych Karkonoszy: hipsometrii, nachyleniu i ekspozycji (pochodnych numerycznego układu terenu) oraz użytkowaniu utworzona za pomocą oprogramowania GIS ArcInfo. Dane te posłużyły do charakterystyki obszaru Karkonoskiego Parku Narodowego (KPN) i jego otuliny. Z porównania tych danych wynika, że powierzchnia KPN wzrasta w przedziale wysokości od 400 do 1200 m n.p.m., a w następnych przedziałach maleje. Największa jego powierzchnia znajduje się w przedziale wysokości od 1100 do 1400 m n.p.m. Powierzchnia otuliny wzrasta w przedziale wysokości do 700 m n.p.m., a maleje w przedziale od 700 do 1150 m n.p.m. Większość tej powierzchni znajduje się w przedziale wysokości od 500 do 900 m n.p.m. Nachylenia układają się podobnie. Zarówno w KPN, jak i otulinie większość powierzchni mieści się w klasach spadku od 4 do 22°, choć na obydwu obszarach dochodzi do 40°. W klasie nachyleń powyżej 24° wyraźnie dominuje powierzchnia KPN. Wyraźna różnica występuje między ekspozycją powierzchni KPN i powierzchnią otuliny. W KPN przeważa powierzchnia o ekspozycji północnej i wschodniej, w otulinie natomiast występuje niewielka przewaga powierzchni o ekspozycji południowej. Na obydwu obszarach dominują lasy. W KPN tereny bezleśne pokrywają tzw. traworośla i ziołorośla, a w otulinie, w dolinach rzek, nieduże enklawy są użytkowane rolniczo - głównie jako łąki i pastwiska. Tak dokładna charakterystyka powierzchni KPN i otuliny została wykonana po raz pierwszy. Przedstawione wyniki mogą służyć zarówno do opracowań naukowych, jak i praktycznych.