Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ocena obecności estrogenów - steroidowych hormonów płciowych - w wybranych wodach rzecznych w Polsce

Dudziak M., Luks-Betlej K.

Ochrona Środowiska

|

2004

|

R. 26, nr 1

21-24

PL

Steroidowe hormony płciowe, takie jak estron (E1), estradiol (E2) i etinylestradiol (EE2) są związkami, których obecność została w ostatnich latach stwierdzona w wodach naturalnych wielu krajów Europy. W środowisku wodnym pojawiają się one na bardzo niskim poziomie stężeń, ale na tyle dostatecznym, aby negatywnie wpływać na prawidłowe funkcjonowanie układu wydzielania wewnętrznego organizmów narażonych na ich obecność, powodując poważne zakłócenia procesów rozrodczych i rozwoju organizmów. W pracy przedstawiono wyniki wstępnej oceny obecności estrogenów w wybranych wodach rzecznych w Polsce. Jako metodę jakościowo-ilościowego oznaczenia estrogenów wykorzystano chromatografię gazową ze spektrometrią mas (GC-MS). We wszystkich badanych próbkach wód rzecznych stwierdzono obecność oznaczanych estrogenów, tj. estronu, estradiolu oraz etinylestradiolu.

EN

Steroid sex hormones such as estrone (E1), estradiol (E2) and ethinylestradiol (EE2) belong to the compound group that has recently been determined in natural waters of many European countries. Normally, the concentrations of these compounds are very low in an aquatic environment but still sufficient to exert a harmful effect on the endocrine system functions in organisms exposed to estrogens. This results in a serious disorder of reproductive and developmental processes. The present paper includes data that enable the initial risk of estrogen contamination to be assessed for selected rivers of Poland. For the quantitative determination of these estrogens, use was made of gas chromatography/mass spectrometry (GC-MS) analysis method. Estrone, estradiol and ethinylestradiol were present in all of the water samples examined.

2

Usuwanie WWA z wód z wykorzystaniem procesów membranowych

Dudziak M., Bodzek M., Luks-Betlej K.

Inżynieria i Ochrona Środowiska

|

2003

|

T. 6, nr 3/4

299-311

PL

Jednym z interesujących procesów usuwania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) z wody są techniki membranowe. Przedstawiono wyniki badań membranowego usuwania WWA ze środowiska wodnego. W badaniach wykorzystano trzy membrany: do odwróconej osmozy (RO-SS10), nanofiltracji (NF-SF10) i ultrafiltracji (UF-DSGM), produkcji amerykańskiej firmy Osmonics Inc. Celem pracy była ocena efektywności tych procesów w usuwaniu WWA z wód. Proces filtracji membranowej prowadzono z wykorzystaniem modułu SEPA CF-HP w wersji wysokociśnieniowej, przystosowanego do prowadzenia procesów odwróconej osmozy, nanofiltracji i ultrafiltracji. Membrany testowano wg standardowych procedur, a następnie filtrowano wodę redestylowaną i pitną zawierającą wzorce. Testowane membrany efektywnie usuwały WWA z wody, współczynnik retencji był w zakresie 70¸94%, dla stężeń WWA w roztworze od 55 do 2300 ng/dm³. Biorąc pod uwagę tak wysoki stopień usuwania tych zanieczyszczeń z wody, procesy membranowe mogą być zastosowane w technologii uzdatniania wody.

EN

One of the interesting polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) removing processes from water are membrane techniques. The results of membrane testing for PAHs from water matrix are presented. Three membranes for reverse osmosis (RO-SS10), nanofiltration (NF-SF10) and ultrafiltration (UF-DSGM), produced by Osmonics Inc. (USA), have been used for this study. The aim of this paper is to evaluate the efficiency of these processes in PAHs removing from water. Membrane filtration process was carried out with the use of membrane module of SEPA CF-HP type in a high pressure version, by Osmonics Inc. The module was adapted to reverse osmosis, nanofiltration and ultrafiltration processes. Membranes were tested according to the standard procedures and then the redistilled and drinking water samples spiked with PAHs mixture were filtrated. The tested membranes removed the PAHs from water very efficiently. The retention coefficients of the membranes at the process parameters being used during PAHs removing from water were in the range of 70¸94% for the concentrations of PAHs mixture from 55 to 2300 ng/dm³. Considering the high degree of removing these pollutants from water membrane processes are possible to be applied in the technologies for water treatment.

3

Usuwanie mikrozanieczyszczeń organicznych z wody w procesie nanofiltracji

Dudziak M., Bodzek M., Luks-Betlej K.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr S2

253-259

PL

Rozpatrzono i przedstawiono retencję 10 związków (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (PAH [WWA]), ftalany, estrogeny) w procesie nanofiltracji (NF). Mikrozanieczyszczenia były adsorbowane na membranach (Jv/Jw <1), a badania wykazały, że adsorpcja była zależna od hydrofobowości związków (współczynnik podziału n-oktanol/woda: logKow). Retencja mikrozanieczyszczeń dla zastosowanych membran wyrażała się jako liniowa zależność od logKow związków. Wnioskujemy, że logKow jest ważnym czynnikiem determinującym permeację oraz retencję mikrozanieczyszczeń organicznych. Spróbowano scharakteryzować mechanizm separacji, wykorzystując dostępną literaturę i badania własne.

EN

Membrane filtration is a promising technology of removing many organic compounds, such as polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), phthalates, natural and synthetic estrogens, and many other synthesized products. In this work, we examined and reported on the rejection properties of 10 compounds by NF membranes. All the micropollutants are adsorbed on the membranes (Jv/Jw < l) and the study indicated that adsorption properties depended on hydrophobicity compounds (n-octanol/water partition coefficient: logKow). The retention of a micro-pollutants for each membrane can be expressed as a linear combination of logKow of the compounds. We conclude that logKow is an important factor for micro-pollutants permeation or retentian. We tried to characterized separation mechanism using available literature data and results obtained during the experiment.

4

Ultrafiltracja w usuwaniu toksycznych mikrozanieczyszczeń organicznych z wód naturalnych

Dudzaik M., Luks-Betlej K., Waniek A., Bodzek M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2003

|

Vol. 10, nr S1

61-71

PL

Ultrafiltracja należy do technik membranowych, dla których siłą napędową procesu jest różnica ciśnień po obu stronach membrany o małej wartości (w zakresie 0,1+1,0 MPa). Membrany stosowane do ultrafiItracji zazwyczaj mają graniczną rozdzielczość (cut-off) od kilku do stu tysięcy j.m.at. (Da). Takie membrany mogą zatrzymywać drobne zawiesiny, koloidy, wirusy, bakterie i inne mikroorganizmy oraz naturalną i syntetyczną materię organiczną z wód naturalnych. Z tego też względu ultrafiltracja jako proces jednostkowy mogłaby być włączona do uzdatniania wody. W naszych badaniach zastosowano proces ultrafiltracyjny do usuwania z wody zanieczyszczeń organicznych, takich jak: wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA, PAH), trihalometany (THM) i ftalany. Doświadczenia przeprowadzono na membranach firmy Osmonics Inc. (USA): UF-typ HP09 SEPA CF i UF-typ DSGM SEPA CF oraz membranach wytworzonych w Politechnice Śląskiej: UF-typ PVC1O i UF-typ PSF 17. Celem tej pracy była ocena zdolności separacyjnych i możliwości zastosowania użytych membran ultrafiltracyjnych do oczyszczania wód z wyżej wymienionych zanieczyszczeń. Badane membrany skutecznie usuwały PAH, THM i ftalany - współczynniki retencji mieściły się w zakresie 50,0-99,9%. Zaobserwowano natomiast mniejszy strumień permeatu podczas filtracji zanieczyszczeń w porównaniu z permeatem uzyskiwanym dla wody redestylowanej ok. 30% w zależności od usuwanego składnika. Podjęto próbę scharakteryzowania tych zjawisk, wykorzystując dostępną literaturę oraz badania własne.

EN

Ultrafiltration is one of the membrane techniques, which are based on different values of pressure on the both sides of membrane. These membranes are characterized by law transmembrane pressure in the range of 0.1 - 1.0 MPa. Membranes used in ultrafiltration processes usually have their cut-off from many thousands to 100 000 Da. This kind of membranes can retain small suspension, colloids, viruses, bacterials and other microorganisms and also natural and synthetic organic matter of natural waters. With regard to this function ultratiltration as a unit process could be included in the water treatment processes. In our research we have used the processes of ultrafiltration to remove from water organic pollutants such as polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs), trihalometans (TBMs) and phthalates. Our experiments were carried out on membranes produced by Osmonics Inc. (USA): UF-typ BP09 SEPA CF i UF-typ DSGM SEPA CF and membranes produced at Silesian University of Technology in Gliwice: UF-typ PVCIO i UF-typ PSFI7. The aim of this study was the evaluation of removal properties and the possibility of ultrafiltration membranes application in the water treatment. Membranes were tested according to standard procedure and then redistilled water containing organic pollulants were filtrated. Tested membranes removed efficiently PAHs, THMs and phthalates - the retention coefticients were in the range of 50.0-99.9%. It was found that lower permeate flux was detected during the filtration of pollutants in comparison with permeate flux for redistilled water (approximately 30%, depending on removing compounds). We tried to characterize separation mechanism using available literature and data obtained during the experiment.

5

The analysis of aminoazaarenes as their derivatives with GC-MS method in the heat processed meat samples

Janoszka B., Błaszczyk U., Warzecha L., Luks-Betlej K., Stróżyk M.

Chemia Analityczna

|

2003

|

Vol. 48, No. 4

707-721

EN

Aminoazaarenes are heterocyclic aromatic amines (HAAs), which are formed in food during the heat processing. The aim of this study was to work out a method for HAAs' derivatisation and identification with GC-MS system. The five most common mutagenic and carcinogenic aminoazaarenes have been analysed: 2-amino-3-methylimidazo-[4,5-fJquinoline (IQ), 2-amino-3,4-dimethylimidazo[4,5-f]quinoline (MelQ), 2-amino-3,8-dimethylimidazo[4,5-f]quinoxaline (MelQx), 2-amino-3,4,8-trimethylimidazo-[4,5-f]quinoxaline (4,8-DiMeIQx), 2-amino-1 -methyl-6-phenylimidazo[4,5-b]pyridine (PhIP). Three procedures for derivatisation of HAAs have been applied: iodination, condensation to N-dimethylaminomethylene derivatives and acylation to pentafluoropropyl amides. Aminoazaarene fractions isolated from the grilled meat samples and spiked with the studied five HAAs have been analysed and all the added aminoazaarenes were identified as amide and N-dimethylaminomethylene derivatives. In the unspiked grilled meat samples IQ, MelQx and DiMelQx were identified as pentafluoropropyl amides. Detection limits of aminoazaarene's derivatives determined with GC-MS were ranging from 5 ng to 50 ng per single injection. The quantitative analysis was performed using HPLC method.

PL

Aminoazaareny to heterocykliczne aromatyczne aminy, które tworzą się pod wpływem temperatury w żywności zawierającej białko. Celem badań było opracowanie metody identyfikacji aminoazaarenów metodą GC-MS poprzez ich pochodne. Analizie poddano mieszaninę wzorcową pięciu aminoazaarenów, najczęściej oznaczanych w żywności i wykazujących aktywność muta- i kancerogenną: 2-amino-3-metyloimidazo[4,5-f]chinolinę (IQ), 2-amino-3,4-dimetyloimidazo[4,5-f]chinolinę (MelQ), 2-amino-3,8-dimetyloimidazo-[4,5-fJchinoksalinę (MelQx), 2-amino-3,4,8-trimetyloimidazo[4,5-fJchinoksalinę (4,8-DiMelQx) oraz 2-amino-l-metylo-6-fenyloimidazo[4,5-b]pirydynę (PhIP). Zastosowano trzy procedury derywatyzacji aminoazaarenów: do pochodnych jodowych, kondensację do pochodnych N,N-dimetyloaminometylenowych oraz acylowanie do amidów kwasu penta-fluoropropionowego. Analizie poddano frakcje aminoazaarenów wyizolowane z próbek mięsa z dodatkiem wzorców. W próbkach tych poprzez pochodne amidowe i N-dimetylo-aminometylenowe zidentyfikowano wszystkie dodane aminoazaareny. W próbkach mięsa bez dodatku wzorców, poprzez derywatyzację do pochodnych amidowych potwierdzono obecność następujących związków: IQ, MelQx i DiMelQx. Granice detekcji aminoazaarenów oznaczanych poprzez pochodne wynosiły od 5 ng do 50 ng wzorca wprowadzonego do kolumny GC. Stężenia ich oznaczono metodą HPLC.

6

Usuwanie mikrozanieczyszczeń oeganicznych wód za pomocą procesów membranowych. Metodyka kontroli zawartości ftalanów w wodach

Luks-Betlej K., Bodzek D.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Politechnika Śląska

|

2002

|

z. 47

121-129

PL

Diestry kwasu ftalowego należą do wszędobylskich zanieczyszczeń środowiska, których rozprzestrzenienie związane jest z masową produkcją i użytkowaniem tworzyw sztucznych, głównie PCV, gdzie stosuje się je jako plastyfikatory. Ze względu na ich szkodliwe oddziaływanie na organizmy żywe obecność tych związków powinna być kontrolowana w różnych elementach środowiska, a w szczególności w wodach pitnych. W pracy przedstawiono analityczne metody oznaczania ftalanów i dokonano wyboru metody do kontroli przebiegu ich usuwania z wody za pomocą procesów membranowych.

EN

Diesthers of Phthalate Acid belong to widespread environmental pollutants whose spreading results from plastics mass production and use, especially PCV, in which diesthers are used as plasticizers. Due to their harmful influence on organisms the presence of these compounds must be controlled in different;environmental elements particularly in drinking waters. In this work the analytical methods of phthalate determination have been presented and the extraction method has been chosen to control their removing from water by membrane processes.

7

Efektywność uzdatniania wód naturalnych przy użyciu ciśnieniowych technik membranowych

Waniek A., Bodzek M., Konieczny K., Luks-Betlej K.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Politechnika Śląska

|

2002

|

z. 47

131-143

PL

W pracy przedstawiono wyniki badania efektywności uzdatniania wody powierzchniowej oraz usuwania chloroformu przy zastosowaniu procesu odwróconej osmozy, nanofitracji i ultrafiltracji. Przeprowadzono modelowanie wydajności wymienionych procesów filtracji przy wykorzystaniu modelu matematycznego opartego na zmianach czasowych oporów transportu masy oraz modelu filtracji w warunkach stałego ciśnienia (model J. Hermii), umożliwiającego określenie najbardziej prawdopodobnego mechanizmu blokowania porów membrany.

EN

The paper presents results of the effectiveness of surface water treatment and the removal of chloroform with the application of reverse osmosis, nanofiltration and ultrafiltration. Modelling the flux of using mathematical model based on time changes of mass transport resistance and filtration model in constant pressure conditions (J. Hermia's model), allowing to determine the most probable mechanism of membrane pores blocking, were considered.

8

Determination of tri-, tetrachloromethanes and trichloroethane by using microextraction with GC-ECD detection

Luks-Betlej K., Bodzek D.

Chemia Analityczna

|

2000

|

Vol. 45, No. 1

45-51

EN

Microextraction technique in liquid phase with the use of the fibres coated with polydi-methylsiloxane phase for separation trichloromethane, tetrachloromethane and 1,1,1 -tri-chloroethane from drinking water samples coming from the Upper Silesia was applied. Quantitative analysis was performed by using Gas Chromatography with electron cap-ture detection (ECD) detector. The contents of investigated compounds did not exceed the maximum permissible concentration recommended by WHO.

PL

Technikę mikroekstracji zastosowano do wyizolowania z wód pitnych Górnego.Śląska trichlorometanu, tetrachlorometanu oraz 1,1,1-trichloroetanu. Ekstrakcję analitów z fazy ciekłej przeprowadzono przy użyciu włókien pokrytych fazą polidimetylosilo-ksanu. Analizę ilościową przeprowadzono za pomocą chromatografii gazowej z detekto-rem ECD. Zawartość badanych związków nie przekraczała dopuszczalnych stężeń zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia.

9

Determination of aromatic sulphur compounds polluting the environment by means of chromatographic and chemical methods: studies on standard compounds

Bodzek D., Janoszka B., Luks-Betlej K.

Acta Chromatographica

|

1999

|

No. 9

96-112

EN

A mixture of aromatic sulphur compounds and hydrocarbons containing different numbers of aromatic rings has been separated in two ways. In the first procedure the sulphur compounds were oxidized and the oxidation products were separated by solid-phase extraction on silica gel. In the other procedure sulphur compounds were isolated by means of column chromatography on silica gel modified with PdCl2. In both procedures separation and compound identification were monitored by UV–Vis spectrophotometry, GC–MS and HPLC. The results have been compared and it has been found that both methods are suitable for analysis of aromatic sulphur compounds in environmental samples and technical mixtures.