Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Łęczyckie wiatraki – inicjatywy konserwatorskie z lat 2006-2017 na przykładzie „Zagrody Młynarskiej” w Uniejowie

Tomaszewski F., Walczak B. M.

Budownictwo i Architektura

|

2018

|

Vol. 17, nr 1

55--61

PL

Zabytkowe wiatraki stanowią istotny składnik krajobrazu kulturowego ziemi łęczyckiej. Artykuł przedstawia inicjatywy mające na celu zachowanie i utrwalenie w krajobrazie tych niezwykłych zabytków architektury drewnianej, ze szczególnym uwzględnieniem budowy t.zw. „Zagrody Młynarskiej” w Uniejowie. Zły stan zachowania większości z zachowanych do dzisiaj łęczyckich wiatraków determinował (i determinuje nadal) szeroki i zróżnicowany zakres podjętych działań konserwatorskich. Poza realizacją „Zagrody Młynarskiej” obejmował on budowę skansenu „Łęczycka Zagroda Chłopska” w Kwiatkówku, podjętą przez Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi oraz zachowawcze remonty in situ wiatraków w Solcy Wielkiej i Rdutowie Nowym. Relokacja zabytkowych wiatraków stwarza możliwość przywrócenia ich do sprawności technicznej, jednak kosztem wymiany znacznego procenta ich oryginalnej substancji. Artykuł omawia stopień autentyczności, jaki udało się uzyskać w konserwowanych obiektach, zakres ingerencji w ich pierwotną strukturę, rolę wiatraków w kształtowaniu krajobrazu kulturowego, a także zagadnienia związane z wyposażeniem technicznym młynów oraz problemy związane z utrzymaniem ich w ruchu.

EN

Old mills are an essential part of cultural landscape of the area near Łęczyca. The article below presents the initiatives to save and preserve these amazing monuments of wooden architecture. The bad condition of many of them determined (and still determines) wide and differential range of the renovation measures which have been undertaken. They included building a commercial object ,,Zagroda Młynarska” in Uniejów, formation of the open air museum ,,Łęczycka Zagroda Chłopska” in Kwiatówek conducted by Archeological and Etnographic Museum in Łódź and conservation repairs of mills in Solca Wielka and Rdutów Nowy. The relocation of historic windmills creates opportunities to restore them to technical efficiency (it is connected with replacing a significant percentage of their original substance). The article discusses the authenticity which has been achieved in the process of preserving the objects, the range of interference in their original structure, the role of mills in shaping the cultural landscape, but also issues connected with mills’ technical equipment and troubles in keeping them still working in good technical condition

2

Koncepcje rewitalizacji łódzkiego śródmieścia w świetle najnowszej historii miasta

Walczak B., M.

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka

|

2014

|

Z. 30

33--41

PL

Od dwóch dziesięcioleci Łódź kojarzy się z rewitalizacją terenów poprzemysłowych. Jednak dużo ważniejszym problemem dla miasta jest odnowa śródmieścia. Istotnym wątkiem jest przewartościowanie oceny architektury dziewiętnastowiecznej, czego ilustracją są zmieniające się w okresie powojennym koncepcje przebudowy łódzkiego centrum, aż do transformacji ustrojowej po 1989 roku. Stan śródmiejskiej zabudowy Łodzi należy oceniać w kontekście niekorzystnych zjawisk gospodarczych i przestrzennych - upadku tradycyjnego handlu oraz transferu funkcji miastotwórczych, w tym rewitalizacji obiektów poprzemysłowych, która odbywała się kosztem łódzkiego centrum. Wobec słabości społeczno- gospodarczej tradycyjnego centrum planowane tzw. Nowe Centrum Łodzi na terenach uwolnionych pod inwestycje po przebudowie Dworca Fabrycznego należy uznać w równym stopniu za szansę i zagrożenie. Bez rewitalizacji z prawdziwego zdarzenia punktowe remonty stanowią jedynie ukrywanie wstydliwych problemów, a nie ich rozwiązywanie.

EN

For two decades Łódź has been associated with brownfield redevelopment. But much more important problem for the city is the renewal of downtown. An important subject is the re-evaluation of the nineteenth-century architecture, which could be illustrated by the changing concepts of city centre reconstruction during the post-war period, until the political transformation after 1989. Current state of the city centre has to be assessed against the adverse economic and spatial effects - the collapse of traditional retailing and relocation of town-making functions, including regeneration of post-industrial sites, which took place at the expense of historical city centre. Given the socio-economic weaknesses of the tradition¬al city centre, the "new" city centre surrounding the transformed Łódź Fabryczna railway station, should be considered equally as opportunity and threat. Without a real revitalisation programme, isolated building repairs can be considered merely as hiding the embarrassing problems, not solving them.

3

Zespoły fabryczno-mieszkalne w europejskim przemyśle włókienniczym w latach 1771-1914. Geneza - rozwój - typologia

Walczak B. M.

Zeszyty Naukowe. Rozprawy Naukowe / Politechnika Łódzka

|

2010

|

Z. 402

5-440

PL

Wzrost zainteresowania architekturą i urbanistyką XIX wieku sięga lat sześćdziesiątych XX wieku. Zainteresowanie to dotyczyło także obiektów związanych z przemysłem. Najwcześniej przejawiło się w kraju, który niegdyś zapoczątkował rewolucje przemysłową - w Wielkiej Brytanii. Powstanie, a następnie dynamiczny rozwój archeologii przemysłowej, bo tak wówczas nazywała się ta dziedzina, miały miejsce w wyniku licznych inicjatyw społecznych, ale początkowo w zjawisku tym nie uczestniczyli ani naukowcy ani też władze centralne. Dopiero połowę lat siedemdziesiątych można uznać za okres przełomowy, kiedy na szerszą skalę zmieniła się postawa wobec spuścizny postindustrialnej. Rok 1975 został ogłoszony Europejskim Rokiem Dziedzictwa Architektonicznego, a w jego programie dostrzeżono również architekturę przemysłową. Trzy lata później, w 1978 roku, powstał Międzynarodowy Komitet Konserwacji Dziedzictwa Przemysłowego (the International Committee for the Conservation of the Industrial Heritage — TICCIH). Lata osiemdziesiąte XX wieku w Europie Zachodniej przyniosły prawdziwą fascynację wszelkiego typu obiektami postindustrialnymi. W wielu krajach obiekty te stały się przedmiotem ambitnych programów rewitalizacyjnych. Słowa Lestera Borley, Sekretarza Generalnego organizacji Europa Nostra dobrze ilustrują zmianę postawy społeczeństw Europy Zachodniej wobec dziedzictwa przemysłowego: „(...) W XIX wieku romantyzm pokusił się o ponowną ocenę przeszłości. Postrzegał ją jednak jako arkadyjski sen na jawie. Katedry i opactwa, pałace i wiejskie domy, krajobraz i ogrody stały się odtąd częścią naszego dziedzictwa. W większości nie dostrzegliśmy znaczenia zabytków przemysłu, dzięki którym wytwarzano dobra pozwalające nam lepiej i pełniej żyć. Nieliczni entuzjaści poświęcali się maszynom parowym, remontowali młyny wodne, angażując swój wolny czas. W późniejszym okresie geografowie-ekonomiści zaczęli nas uczulać na znaczenie naszego codziennego środowiska zurbanizowanego, a urbaniści doceniać wartość przestrzenną opuszczonych fabryk. Sprawili, że doceniliśmy bogactwo naszej przemysłowej spuścizny. Teraz społeczności Emschcr Park w Zagłębiu Ruhry zjednoczyły się, by zachować najcenniejsze zabytki techniki i architektury przemysłowej ze względu na ich edukacyjny i turystyczny potencjał. Castlefield, kłopotliwy dotąd obszar w centrum Manchesteru, stał się celem publicznych i prywatnych inwestorów, adaptujących nieprzeciętne budynki fabryczne na mieszkania, hotele, muzea, obiekty wystawiennicze i studia telewizyjne. Nagle staliśmy się wrażliwi na chropowate piękno zapomnianego przemysłowego dziedzictwa.!...)" Znaczenie architektury przemysłowej, zarówno historyczne jak i estetyczne, zostało docenione w Polsce równocześnie z rozwojem podobnych idei w Europie Zachodniej. Publikacje o tej tematyce pojawiały się już w latach pięćdziesiątych XX wieku''. W następnej dekadzie istniały już dobrze rozwinięte metody ochrony dziedzictwa przemysłowego, a ramy prawne dla ochrony obiektów przemysłu techniki i nauki stworzyła Ustawa o Ochronie Dóbr Kultury i Muzeach, uchwalona w lutym 1962. Przedmiot ochrony i prac badawczych zmieniał się jednak wraz ze zmianą postawy wobec dorobku kulturowego. Od połowy lat siedemdziesiątych stopniowo odchodzono od koncepcji „zabytku" na rzecz „dziedzictwa", także w odniesieniu do obiektów poprzemysłowych. Znaczenie tego nowego terminu obejmowało badania nad historią przemysłu, dokumentację i ochronę jego materialnej spuścizny, jak również interpretację oraz podnoszenie świadomości społecznej w tym zakresie. W Polsce najnowsze koncepcje, uwzględniające interdyscyplinarne, holistyczne spojrzenie na problematykę dziedzictwa kulturowego, przedstawił w ostatnim czasie Waldemar Affelts. Transformacje, zachodzące w gospodarce europejskiej od drugiej połowy XX wieku, przyczyniły się nie tylko do powstania rozległych poprzemysiowych obszarów wymagających rewitalizacji. Upadek tradycyjnych gałęzi przemysłu spowodował także rozdzielenie fabryk i związanych z nimi osiedli robotniczych, które masowo powstawały w XIX wieku. Sprawił, że poszczególne części zespołu zaczęły funkcjonować osobno i przekształcać się we własnym tempie. Oprócz dezintegracji funkcjonalnej i przestrzennej rodzi to liczne problemy i konflikty. Zespoły zabudowy fabryczno-mieszkalnej, jakie powstawały w Łodzi w drugiej połowie XIX wieku, stanowiły część ogólnoeuropejskiego zjawiska. Są także znakomitymi przykładami, ilustrującymi procesy zachodzące podczas transformacji zespołów fabryczno-mieszkalnych. Szczególnie jaskrawym przypadkiem jest Zespół I.K. Poznańskiego przy ul. Ogrodowej. Monumentalny pałac właściciela, będący od kilkudziesięciu lat siedzibą ważnych instytucji publicznych, był należycie utrzymany, a ostatnio poddany szeroko zakrojonym pracom remontowo-konserwatorskim. Sąsiadująca z nim fabryka to pierwsze łódzkie przedsiębiorstwo, które zbankrutowało w wyniku gwałtownie zmieniającej się sytuacji polityczno-gospodarczej na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Determinacja likwidatora przedsiębiorstwa sprawiła, że zespól jako całość został sprzedany zagranicznemu inwestorowi. Nowi właściciele przeprowadzili kompleksową rewitalizację fabryki, w wyniku której stała się, już jako centrum handlowo-usługowo-rekreacyjne Manufaktura, wizytówką Łodzi. Trzeci człon dawnego zespołu fabryczno-mieszkalnego I.K. Poznańskiego - domy robotnicze, pełniąc funkcję mieszkań komunalnych, stopniowo popada w ruinę. Bezpośrednie sąsiedztwo odrestaurowanych budynków produkcyjnych i zdegradowanej zabudowy mieszkaniowej jest najlepszą ilustracją problemów, jakie wiążą się z rewitalizacją tego typu kompleksów. Nie jest to przypadek odosobniony - podobna sytuacja ma miejsce na terenie zespołu fabryczno-mieszkalnego K. Scheiblera w Łodzi, jak również w Żyrardowie, gdzie sukcesywnie są adaptowane kolejne budynki poprzemysłowe, zaś nie remontowane osiedla ulegają degradacji. Przekonanie autora, iż należy podkreślić integralność zespołów fabryczno-mieszkalnych, stanowiło jedno z fundamentalnych założeń niniejszej pracy. Ma to szczególne znaczenie, gdyż, jak już wspomniano, liczne projekty rewitalizacyjne koncentrują się przede wszystkim na obiektach i zespołach poprzemysłowych. Zbyt często zapomina się o zabudowie mieszkaniowej, towarzyszącej rewitalizowanym fabrykom. Tym samym można traktować niniejsze studium jako wstęp, niezbędny do opracowania właściwej metodyki przekształceń zespołów fabryczno-mieszkalnych. Celem badawczym była także próba znalezienia odpowiedzi na następujące pytania: - Jakie uwarunkowania (ze szczególnym uwzględnieniem kontekstu społeczno-ekonomicznego, technologicznego, topograficznego) miały wpływ na zastosowane rozwiązań funkcjonalno-przestrzennych? - Czy występujące cechy są wspólne dla zespołów z różnych regionów Europy? - Czy można mówić o odrębności zespołów związanych z przemysłem włókienniczym w stosunku do zespołów związanych z innymi gałęziami przemysłu? Praca poświęcona jest wybranym zagadnieniom dotyczącym rozwoju zespołów fabryczno-mieszkalnych w przemyśle włókienniczym na terenie Europy w latach 1771-1914. Datę początkową określa powstanie pierwszej fabryki włókienniczej oraz związanej z nią zabudowy w Cromford w Anglii. Za datę końcową analizowanego okresu przyjęto początek pierwszej wojny światowej, która w dramatyczny sposób zmieniła realia społeczno-gospodarcze oraz polityczne w całej Europie. Należy wyraźnie podkreślić, iż autor chciał przedstawić zespoły w sposób przeglądowy, a nie dokonywać oceny realizacji z terenu Polski w kontekście europejskim.

EN

The aim of this research has been to present selected issues related to the development of industrial complexes integrated with workers housing in European textile industry over the period 1771-1914. The initial date refers to the establishment of the first modern spinning mill and related housing in Cromford, England. The outbreak of the World War I marks the end of the analysed period and the beginning of dramatic change of the social and economical realm in Europe. It is necessary to underline that author aimed to create a panorama of industrial complexes instead of evaluation of Polish achievements in the European context. The book comprises of two parts. The first includes four chapters. The subject of the first chapter is the workers housing question form the Middle Ages to the birth of the Industrial Revolution. Particular interest was given the issue of the evolution of a house as a craftsman's place of living and working. Origins of the industrial complexes from the monasteries to centralised manufactories were also described. The research focused on the textiles. However, the cases from other industry branches were given to allow comparisons as well as belter meaning of the processes throughout Europe. The following chapter deals with various aspects potentially decisive for the origins and development of industrial complexes, specifically in the textiles. First, the issues related to the technological advancement and industrial growth were outlined. Secondly, evolution of attitudes towards social, economical and religious questions was described. The changes in the legal framework were also illustrated. The development of the architectural and urban planning theory was of particular interest including specifics of the industrial buildings. Finally, the world exhibitions were described as an important platform for the international exchange and dissemination of the new solutions in diverse fields: technology, production organisation, civil engineering and architecture, and even social reforms. Third chapter provides 41 case studies — industrial complexes selected to illustrate development of spatial composition, building types and forms during the analysed period. Therefore, a chronological order was adopted for the case studies. The decisive criterion was the date when the first workers houses were built. Hach study includes short historical outline, description of the spatial layout, characteristics of major industrial buildings, houses and amenities. In some cases short information about present state was included, Due to variety of sources of information as well as diverse specifics of analysed sites it was impossible to adopt unified description pattern. The fourth chapter includes a comparative analysis, taking account of functional, spatial and architectural issues. The timeline of sites development with periods of intensified investment was indicated. The distribution of textile complexes in Europe was also investigated. Then the urban and topographical context, including features such as water (rivers, canals, reservoirs) and transport routes. Furthermore, functional program and spatial organisation of the complexes were examined. This is followed by a synthesis of industrial buildings and workers housing with typological approach. What is more, the comparison of analysed textile sites with the most important examples related to other branches of European industry allowed their evaluation in wider context. The chapter concludes with an appraisal of the industrial complexes and workers housing in European textile industry. The second part of this book includes a gazetteer of textile industry sites identified in course of the research. There are 281 industrial complexes with workers' housing mentioned in this chapter. Ihe alphabetical order was adopted, reflecting a current national status of the sites. Author believes the current research proved that integrated industrial complexes with workers housing were integral components of the nineteenth-century European landscape and important part of local heritage in many regions. Ihe existence of such industrial sites is decisive for a particular, distinctive image of many towns and villages, and what is more symbolise processes which become commonplace throughout the industrialising Europe in the nineteenth century. Although the textile complexes were widespread they maintained their local specifics. Apparently cultural diversity was stronger than universalism of the nineteenth-century capitalism. The sites are linked by general social and economical concept and not by spatial and architectural solutions. The integrated industrial complexes were not only production places but also living environments. Merger of civilisation and nature features formed relatively pleasant dwelling conditions. Spatial order and social harmony survived until the 1970s, when the crisis badly affected traditional branches of European industry. Ihe decline in manufacturing meant the loss of the economical base for the inhabitants of factory villages. But in many cases it also meant decline of the neighbourhood and disintegration of social bonds. Transformation ol European industry affected the level of preservation of old industrial complexes. Only few sites are generally appreciated and fully protected. This in particular refers to the UNESCO World Heritage Sites. Taking into consideration the historical values and spatial quality of the textile complexes, they should not be omitted in the regeneration process. Ihcir renewal, however, requires an integrated, holistic approach including urban, architectural, conservation and social issues. Project management and co-ordination should focus on the protection of the integrity of the site, which is necessary for proper evaluation, comprehensive meaning of the place and appropriate interpretation. Thus, author has trusted that the outcomes of the accomplished research will contribute to increased knowledge, better understanding and in consequence improved protection and regeneration of integrated industrial complexes.

4

Contemporary architectural practice - a challenge for educational process

Kępczyńska-Walczak A., Walczak B. M.

Architectus

|

2010

|

Nr 2(28)

271--276

EN

Builders used drawings from the earliest times. The statue of the Sumerian ruler of Gudea (circa 2500 BC)- kept in the collections of the Louvre Museum - who is sitting on the throne and keeping a drawing of the temple plan on his lap can be considered to be the oldest drawing representation of the structure. Ancient civilizations contributed to the development of mathematics and geometry as well as the studies on proportions and in this way they set the trends of architectural thought development for the next centuries. The Roman creators of architecture commonly used drawings of projections and facades. In order to make the communication with clients easier, some of them tried to present a project by means of perspective drawings. Such a method of presenting the space developed and was popularized only in the period of the Renaissance.

PL

Czy rzeczywiście istnieje architektura bez granic? Zależy jak zdefiniujemy to pojęcie. Czy granicę stanowi wyobraźnia?, zdolności rysunkowe?, wykonalność projektu?, umiejętność obsługi programów komputerowych wspomagających projektowanie?, ograniczenia oprogramowania CAAD?, a może jeszcze coś innego? Współczesne pokolenia architektów dla rozwoju zawodowego i osiągnięcia sukcesów potrzebują wiedzy i umiejętności wykraczających poza zakres tradycyjnego warsztatu projektowego. W czasach renesansu architekci nie tylko projektowali budynki. Swoją głęboką wiedzę i liczne umiejętności wykorzystywali w malarstwie, rzeźbiarstwie, szeroko pojętej inżynierii. Obecnie projektanci, podobnie jak wówczas, penetrują niezbadane rejony architektury i sztuki, stając przed wyzwaniami, jakie stawiają przed nimi nowe rozwiązania technologiczne. Dzieła największych współczesnych architektów nie mogłyby powstać bez zaawansowanych technologii komputerowych. Należałoby postawić pytanie: Czy technologie CAAD nie wyprzedzają wyobraźni kreatora, podsuwając/dając gotowe rozwiązania? Jakie w związku z tym są potrzeby i oczekiwania w stosunku do procesu dydaktycznego? Dla pełniejszego zobrazowania problematyki przedstawiono wyniki warsztatów zorganizowanych w Instytucie Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej.

5

Wpływ rozwiązań europejskich na budownictwo przemysłowe Łodzi w świetle nowszych badań

Walczak B. M.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2009

|

T. 54, z. 2

68-77

PL

Artykuł dotyczy fabryk włókienniczych zbudowanych w Łodzi do początku lat siedemdziesiątych XIX wieku - czyli z okresu poprzedzającego wielkoprzemysłowy rozwój miasta. Na podstawie analiz porównawczych budynków przemysłowych z Łodzi i innych ośrodków włókienniczych w Niemczech i Wielkiej Brytanii zostały wskazane liczne podobieństwa. Wskazują one, iż w początkowym etapie industrializacji transfer technologii nie tylko obejmował doświadczenie i umiejętności z zakresu produkcji, ale także rozwiązań budowlanych. Pierwsze fabryki budowano w Łodzi na podstawie projektów wykonanych w Saksonii i Anglii. Prawdopodobnie tylko niezbędne prace dostosowujące projekty do lokalnych potrzeb i wymogów wykonywano na miejscu. Natomiast przykład przędzalni Scheiblera na Księżym Młynie pokazuje, że istnieje szansa, iż uda się ustalić nazwiska architektów odpowiedzialnych za projekty najważniejszych łódzkich fabryk mimo braku danych w miejscowych archiwach.

EN

The paper deals with cotton mills built from 1870 in Lodz - this was the period preceding the city's industrial development. The comparative analysis of selected industrial buildings in Lodz with other textile centres in Germany and Britain demonstrated numerous similarities. This suggests that at the beginning of industrialisation in Lodz, technology transfer included not only the production knowledge and skills but also architectural solutions. The earliest mills were executed to the designs in Saxony and England. Probably the only necessary adjustments to meet local requirements were done in Lodz. The example of the Scheibler mill at "Księży Młyn" indicated that there is potential to trace the names of architects responsible for designs of the most important mills in Lodz despite the missing data in the local archives.

6

Dziedzictwo przemysłowe Łodzi: obecna sytuacja i stan badań w kontekście dokonań brytyjskich

Walczak B., M.

Zeszyty Naukowe. Budownictwo / Politechnika Łódzka

|

2000

|

Z. 52

204-213

PL

Gdy bankrutuje fabryka - jej zarząd ogłasza upadłość, a pracownicy rozchodzą sie do domów. Jednak żadnej przeszłości nie da się ot tak , wymazać. W urbanistycznej tkance miasta pozostaje wrak, skorupa opuszczonej hali, magazynu, warsztatu. Co z nia zrobić, by przez lata nie straszyły opuszczone mury? Rozebrać?

EN

The paper deals with the industrial heritage of Lodz, and with textile mills in particular. First, the development of terms industrial archaeology and industrial heritage within the European context is traced. Secondly, the present condition of the old textile mills of Lodz, resulting from recent economic changes is described. Then, a brief account is given of the history of preservation of industrial heritage in Poland from the first, late 19th century concepts up to the new, wider understanding of industrial heritage, as proposed in the newest project of the Cultural Heritage Act. The history is followed by a review of previous research dealing with industrial heritage of Lodz. The comparison of British and Polish circumstances and achievements indicates a wide range of similarities, although there are also important differences. The compared aspects fall into three categories: recording of industrial heritage and research; preservation of industrial heritage; re-use of buildings left by the industry . The review of all categories reveals that British experience might be a useful source of inspiration for comparable work in Lodz. The subject needs, however, further research enabling to draw detailed lessons.