Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The pine bark and topsoil as an indicator of pollutions caused by industry and transport

Chrzan A., Marko-Worłowska M., Wątor G., Łaciak T., Kozik R.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

Vol. 10, No. 2

413--421

EN

Concentrations of Pb, Cd, Ni were determined in topsoil and in samples of necrotic bark of Pinus sylvestris L. collected along transects around the Skawina industry center and in parts of Bielansko-Tyniecki Landscape Park in Krakow (southeast Poland). The suitability of bark and topsoil for monitoring of these heavy metals and acidifying gases pollution was investigated. After comparing the concentration of heavy metals and pH value in pine bark with topsoil, it was observed that topsoil is better biomonitor for lead and nickel than bark of Pinus sylvestris and that bark appear to be suitable bioindicator of atmospheric deposition only for cadmium and acidifying components.

PL

W wierzchniej warstwie gleby oraz w próbkach kory sosny zwyczajnej Pinus sylvestris L. zebranych wokół centrum przemysłowego w Skawinie oraz na terenie Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego w Krakowie, położonego w południowo-wschodniej Polsce, oznaczono stężenia takich metali ciężkich, jak, Pb, Cd, Ni. Celem badań było wykazanie przydatności kory martwicowej i wierzchniej warstwy gleby do monitorowania zanieczyszczenia środowiska tymi metalami ciężkimi i związkami zakwaszającymi. Na podstawie porównania stężenia metali ciężkich w wierzchniej warstwie gleby i korze sosny oraz wartości pH kory sosnowej stwierdzono, że gleba jest lepszym biomonitorem dla ołowiu i niklu, natomiast kora sosny zwyczajnej Pinus sylvestris L. wydaje się być odpowiednim bioindykatorem depozycji atmosferycznej tylko dla kadmu i składników zakwaszających.

2

Impact of anthropopressure on meadow and grove pedofauna in landscape park in Krakow-Zakrzowek

Marko-Worłowska M., Chrzan A., Łaciak T.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2013

|

Vol. 20, nr 9

1057--1064

EN

The consequence of accumulation of heavy metals (that can be detected in trace content in natural conditions) in soil is biological deactivation of environment manifesting in limitation of processes of organic substances decomposition by decreasing density, diversity and activity of the microorganisms and pedofauna. In order to evaluate the impact of pollution of environment by heavy metals a few chosen physiochemical parameters of meadow and grove soil in Landscape Park were detected. It was noted that soil of researched areas had slightly alkaline reaction, whereas concentration of Cd, Pb and Zn was higher in young pine forest soil, however only concentration of Cd in both areas was above the norm. In the soil of the meadow considerably higher density and diversity of groups of pedofauna analyzed was detected. In 1 m2 of meadow soil 4928 specimen were noted, while 3264 in forest soil. In the meadow Diptera larvae was the most diverse group, since within its order 10 families were isolated. In forest soil specimen of 4 Diptera larvae families were noted. Trophic relations of dipterofaunal larvae communities biomass significantly differ from a model designed for natural meadows.

PL

Konsekwencją kumulacji metali ciężkich w glebie (występujących w warunkach naturalnych w ilościach śladowych) jest dezaktywacja biologiczna środowiska przejawiająca się m.in. ograniczeniem procesów rozkładu substancji organicznych poprzez zmniejszenie zagęszczenia, różnorodności i aktywności mikroorganizmów oraz pedofauny. W celu oceny wpływu zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi zbadano wybrane parametry fizykochemiczne w glebie zagajnika i łąki w Parku Krajobrazowym w Zakrzówku. Stwierdzono, że gleba badanych siedlisk wykazywały odczyn lekko zasadowy, natomiast stężenie Cd, Pb i Zn było wyższe w glebie młodego zagajnika sosnowego, ale tylko w przypadku kadmu w obydwu siedliskach przekraczało normę. W glebie łąki wykryto znacznie większą liczebność i różnorodność pedofauny. W 1 m2 gleby łąkowej odnotowano 4928 osobniki, a w glebie leśnej 3264. Na łące larwy Diptera były najbardziej zróżnicowaną grupą, bowiem w ich obrębie wyodrębniono przedstawicieli 10 rodzin. W glebie leśnej odnotowano tylko 4 rodziny larw Diptera. Struktura troficzna larw Diptera w biomasie znacznie różni się od modelu stwierdzonego dla naturalnych łąk.

3

Content of Heavy Metals in Soil and in Pine Bark in Skalki Twardowskiego Landscape Park in Krakow

Chrzan A., Marko-Worłowska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2012

|

Vol. 19, nr 10

1255--1262

EN

Among the components of natural environment, the soil is the main center of accumulation of many chemical substances, among others pollutions such as heavy metals. In order to evaluate pollution of the environment the soil samples were taken with the use Morris square frame 25 cm by 25 cm in around 40-year old pine grove as well as in the meadow situated nearby, in Skalki Twardowskiego Landscape Park, that is a part of Bielansko Tyniecki Landscape Park. In the grove, necrotic bark of the common pine (Pinus sylvestris L.) was taken as well. The environmental condition was analyzed owing to the detection of reaction of the soil, its humidity, content of heavy metals, pH and content of the metals in the pine bark obtained near the area where the soil samples were taken. It was detected that the soils of the researched areas had slightly alkaline reaction, whereas humidity was slightly higher in the meadow. What is more, the analysis of the results concerning the pine barks from the grove indicates considerable acidity (pH 3.33–3.97). The concentration of the metals such as Pb, Zn and Cd was higher in the soil of pine grove, while Cu slightly higher in the meadow. In meadow and grove soil content of the Cd was almost two times above the norm, whereas content of the other metals complied with norms. The content of Cu in bark pine was similar to content of Cu in soil, while content of Pb, Cd and Zn in bark was lower than it was in the soil.

PL

Spośród komponentów środowiska przyrodniczego gleba jest głównym ośrodkiem akumulacji wielu substancji chemicznych, w tym również zanieczyszczeń, takich jak metale ciężkie. Dla oceny zanieczyszczenia środowiska pobierano próbki glebowe przy użyciu ramy Morrisa o wymiarach 25 × 25 cm w ok. 40-letnim zagajniku sosnowym oraz na pobliskiej łące w Parku Skałki Twardowskiego w Krakowie należącym do Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego. W zagajniku pobierano również korę martwicow ą sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Badano stan środowiska, określając odczyn gleby, jej wilgotność, zawartość metali ciężkich oraz pH i zawartość metali w korze sosny pozyskanej w pobliżu miejsca pobierania gleby. Stwierdzono, iż gleby badanych stanowisk wykazywały odczyn słabo zasadowy, zaś wilgotność była nieznacznie większa na łące. Natomiast wyniki dotyczące kory sosen z zagajnika wskazują na jej znaczne zakwaszenie (pH 3.33–3.97). Koncentracja metali, takich jak Pb, Zn i Cd była wyższa w glebie zagajnika sosnowego, natomiast Cu nieznacznie wyższa na łące. W glebie łąki, jak i w glebie zagajnika ilość kadmu przekraczała prawie dwukrotnie normę, a pozostałych metali mieściła się w normie. Zawartość miedzi w korze sosny była porównywalna do zawartości w glebie, podczas gdy ilość Pb, Cd i Zn w korze była mniejsza niż w glebie.

4

Problemy ekologiczne w zielonej architekturze miasta

Worłowska M., Marko-Worłowska M.

Proceedings of ECOpole

|

2011

|

Vol. 5, No. 1

342--347

PL

Sztuka pełni szczególną rolę w edukacji ekologicznej, wzbogacając świadomość ekologiczną jej odbiorcy. W artykule omawiane są początki nurtu ekologicznego w sztuce. Koncentruje się on na współczesnych dziełach polskiej architektury powstałych w miastach. Przestrzeń miasta stawia nowe wyzwania architekturze zrównoważonej (sustainable architecture). Koegzystencję zieleni i przestrzeni industrialnej w mieście reprezentują budynki Biblioteki Uniwersyteckiej i Sądu Najwyższego w Warszawie. Interesującym przykładem architektury o formach organicznych, odpowiadającym na problem niedostatku zieleni w mieście jest projekt Architektury Arborealnej Magdaleny Abakanowicz. Prezentowane dzieła architektury są nie tylko próbą ukazania, ale i rozwiązywania problemów ekologicznych, gdyż prowokują one do bardziej świadomego i odpowiedzialnego spojrzenia na środowisko.

EN

Since art has a power to influence mind and spirit many artists create works encouraging to be active in the domain discussed in the paper - the ecology. The artists presented in the paper create so-called ecological art, the fundamental assumption of which is to motivate to ecological actions The presented works of art emphasize the greenery in the city as the crucial element of the urban environment, as well as investigate the relations between artificiality of the city buildings and their natural components. Example illustrating the discussed is the Library Garden of the University of Warsaw, designed by Irena Bajerska. The building constitutes a vertical gardens where the visitors may admire a multiplicity of plant species and varieties, planted in different parts. The second example of the green architecture in capital of Poland is the facade of The Supreme Court Building (designed by Marek Budzynski, Zbigniew Badowski and associates) that is a public building which questions frontiers between culture and nature. The best known Polish artist in the world Magdalena Abakanowicz said “The art does not solve problems, but it alerts us to their existence” created a project of so called arboreal architecture. Her tree-houses, designated for Paris, are meant to be covert with greenery vegetations vertical gardens.

5

Content of Selected Traffic Pollution in Soil and Pedofauna Near Busy Traffic Roads in Krakow

Chrzan A., Marko-Worłowska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 11

1527-1532

EN

Two sites situated by busy roads in Krakow – by Dietla Road and by a motorway – were selected to assess the effect of heavy metals on the soil environment. At the studied sites, the soil was analysed for heavy metal content – Pb, Cd, Zn and Cu, its moisture content, pH, and the diversity and density of soil fauna. It was found that the content of the studied metals was significantly lower in the soil by the motorway than in the City Centre soil, namely, Pb – twice, Cu – fivefold, Cd – insignificantly. At this site, the density of pedofauna was considerably higher than in Dietla Road. The results of the studies also indicate that, besides heavy metal content, the moisture content, which was three times higher by the motorway, significantly affected the diversity and density of pedofauna. The content of heavy metals studied by busy transport routes did not show correlation with the content of these metals in the fauna inhabiting it.

PL

Do oceny wpływu metali ciężkich na środowisko glebowe wybrano dwa stanowiska usytuowane przy ruchliwych ulicach Krakowa - przy ulicy Dietla i przy autostradzie. Na badanych stanowiskach dokonano analizy gleby pod kątem zawartości metali ciężkich - Pb, Cd, Zn i Cu, jej wilgotności, odczynu oraz różnorodności i liczebności fauny glebowej. Stwierdzono, że w glebie przy autostradzie zawartość badanych metali ciężkich była znacznie mniejsza niż w glebie śródmiejskiej, Pb - dwukrotnie, Cu pięciokrotnie, Cd - nieznacznie. Na tym stanowisku zagęszczenie pedofauny było znacznie większe niż przy ulicy Dietla. Wyniki badań wskazują również, że na różnorodność i zagęszczenie pedofauny znaczący wpływ, oprócz koncentracji metali ciężkich, ma również wilgotność gleby, która była trzykrotnie wyższa przy autostradzie. Zawartość badanych metali ciężkich w glebie przy ruchliwych traktach komunikacyjnych nie wykazywała korelacji z ilością tych metali w faunie ją zamieszkującej.

6

Zawartość związków zakwaszających i metali ciężkich w korze martwicowej sosny pospolitej (Pinus sylvestris L) oraz w glebie małych lasów w Skawinie i Krakowie

Marko-Worłowska M., Wątor G., Kozik R., Łaciak T.

Proceedings of ECOpole

|

2010

|

Vol. 4, No. 2

459--463

PL

Do oceny zanieczyszczenia środowiska związkami zakwaszającymi oraz metalami Pb, Zn i Ni zbadano korę martwicową Pinus sylvestris L, oraz glebę, na której te sosny rosły. Badania prowadzono w strefie ekotonowej małych lasów leżących w odległości ok. 5 m od ruchliwej ulicy i 300 i 700 m od huty aluminium i elektrowni (stanowisko I) oraz ok. 1 km od obwodnicy autostradowej i 5,5 i 5,7 km od ww. emitorów przemysłowych (stanowisko II). Zbadano pH kory, a także zawartość Pb, Cd i Ni od strony najczęściej wiejących w Polsce wiatrów (zachód) i od strony przeciwnej oraz pH i zawartość ww. metali w glebie. Wyniki wskazują, że zarówno kora sosny, jak i gleba są dobrymi wskaźnikami zanieczyszczenia związkami zakwaszającymi i badaymi metalami. Na stanowisku I stwierdzono wyższą kwasowość kory oraz większe stężenie Pb i Cd niż na stanowisku II. Gleba stanowiska bardziej oddalonego od emitorów przemysłowych wykazała większe zakwaszenie i większą zawartość Ni.

EN

In the presented paper the pine bark, superficial layer of the soil - topsoil (to 10 cm deep) from pine’s surroundings were used as the accumulative indicators. In order to evaluate the impact of pollution of environment by heavy metals and by acidifying components a few chosen physicochemical parameters of pine bark and the topsoil of the two small forests (Locality I and Locality II) were detected. It was detected that the reaction of the soils of both habitats was less acidic than pine bark, whereas concentration of Cd, Pb and Ni was higher in the forest soil. Therefore pine bark is better accumulator of acidifying components than soil. Locality situated nearer Power plant and Aluminium smelter in Skawina indicated higher acidity of bark and higher concentration of Pb, Cd, than locality situated in Krakow.

7

Zanieczyszczenie gleby i kory sosny metalami ciężkimi w Parku Krajobrazowym skałki Twardowskiego w Krakowie

Chrzan A., Marko-Worłowska M., Łaciak T.

Proceedings of ECOpole

|

2010

|

Vol. 4, No. 1

115--119

PL

Do oceny zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi pobierano próbki glebowe w ok. 40-letnim zagajniku sosnowym oraz na pobliskiej łące w Parku Skałki Twardowskiego w Krakowie, należącym do Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego. W zagajniku pobierano również korę martwicową sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.). Badano stan środowiska, określając odczyn gleby, jej wilgotność, zawartość metali ciężkich oraz pH i zawartość metali w korze sosny pozyskanej w pobliżu miejsca pobierania próbek gleby. Stwierdzono, iż gleby badanych stanowisk wykazywały odczyn słabo zasadowy, zaś wilgotność była nieznacznie większa na łące. Natomiast wyniki dotyczące kory sosen z zagajnika wskazują na jej znaczne zakwaszenie (pH 3,33÷3,97). Koncentracja metali, takich jak Pb, Zn i Cd była większa w glebie zagajnika sosnowego, natomiast Cu nieznacznie większa na łące. W glebie łąki, a także w glebie zagajnika ilość kadmu przekraczała prawie dwukrotnie normę, a zawartość pozostałych metali była zgodna z normą. Zawartość miedzi w korze sosny była porównywalna do zawartości w glebie, podczas gdy ilość Pb, Cd i Zn w korze była mniejsza niż w glebie.

EN

In order to evaluate pollution of the environment the soil samples were taken in around 40-year old pine grove as well as in the meadow situated nearby, in Skałki Twardowskiego Landscape Park, that is a part of Bielańsko-Tyniecki Landscape Park. In the grove, necrotic bark of the common pine (Pinus sylvestris L.) was taken as well. The environmental condition was analyzed owing to the determination of reaction of the soil, its humidity, content of heavy metals, pH and content of the metals in the pine bark obtained near the area where the soil samples were taken. It was detected that the soils of the researched areas had slightly alkaline reaction, whereas humidity was slightly higher in the meadow. What is more, the analysis of the results concerning the pine barks from the grove indicates considerable acidity (pH 3.33÷3.97). The concentration of the metals such as Pb, Zn and Cd was higher in the soil of pine grove, while Cu slightly higher in the meadow. In meadow and grove soil content of Cd was almost two times above the norm, whereas content of the other metals complied with norms. The content of Cu in bark pine was similar to content of Cu in soil, while content of Pb, Cd and Zn in bark was lower than it was in the soil.

8

Wpływ antropopresji na pedofaunę łąki i lasu w parku krajobrazowym w Krakowie Zakrzówku

Marko-Worłowska M., Chrzan A.

Proceedings of ECOpole

|

2010

|

Vol. 4, No. 1

161--165

PL

Konsekwencją akumulacji metali ciężkich w glebie (występujących w warunkach naturalnych w ilościach śladowych) jest dezaktywacja biologiczna środowiska, przejawiająca się między innymi ograniczeniem procesów rozkładu substancji organicznych poprzez zmniejszenie zagęszczenia, różnorodności i aktywności mikroorganizmów oraz pedofauny. W celu oceny wpływu zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi określono wybrane parametry fizykochemiczne i biologiczne gleby łąki i zagajnika w parku krajobrazowym. Stwierdzono, że gleby badanych siedlisk wykazywały odczyn lekko alkaliczny, natomiast stężenie Cd, Pb i Zn było wyższe w glebie lasu sosnowego, ale tylko w przypadku kadmu w obydwu siedliskach przekraczało normę. W glebie łąki stwierdzono znacznie większe zagęszczenie i różnorodność badanych grup pedofauny. W 1 m2 gleby łąkowej stwierdzono 4928, zaś w glebie leśnej 3264 osobniki. Najbardziej zróżnicowane na łące były larwy Diptera, bowiem w ich obrębie wyodrębniono przedstawicieli 10 rodzin. W glebie lasu odnotowano przedstawicieli 4 rodzin larw Diptera.

EN

The consequence of accumulation of heavy metals (that can be detected in trace content in natural conditions) in soil is biological deactivation of environment manifesting in limitation of processes of organic substances decomposition by decreasing density, diversity and activity of the microorganisms and pedofauna. In order to evaluate the impact of pollution of environment by heavy metals a few chosen physiochemical parameters of meadow and grove soil in Landscape Park were detected. It was noted that soil of researched areas had slightly alkaline reaction, whereas concentration of Cd, Pb and Zn was higher in pine forest soil, however only concentration of Cd in both areas was above the norm. In the soil of the meadow considerably higher density and diversity of groups of pedofauna analyzed was detected. In 1 m2 of meadow soil 4928 specimen were noted, while 3264 in forest soil. In the meadow Diptera larvae was the most diverse group, since within its order 10 families were isolated. In forest soil specimen of 4 Diptera larvae families were noted.

9

Czy dzieła sztuki mogą kształtować postawę szacunku do przyrody - sztuka ekologiczna w Polsce

Worłowska M., Marko-Worłowska M.

Proceedings of ECOpole

|

2010

|

Vol. 4, No. 2

507--514

PL

Ochronę środowiska przyrodniczego można skutecznie realizować tylko w uwrażliwionym na przyrodę i przyrodniczo wyedukowanym społeczeństwie. Edukacja prośrodowiskowa musi łączyć w sobie wszystkie elementy związane z egzystencją człowieka na Ziemi. Sztuka jako forma edukacji ekologicznej spełnia wiele ról. Oddziaływanie przez sztukę stwarza możliwości dostarczania informacji na temat problemów środowiskowych i kształtowania postawy szacunku do przyrody. Celem pracy jest zbadanie relacji, zależności i punktów styku dwóch przeciwstawnych z pozoru pojęć, jakimi są natura (przyroda) i sztuka, oraz omówienie wynikających z tych relacji zjawisk artystycznych, wpisujących się w nurt sztuki ekologicznej na gruncie polskim. Praca próbuje udowodnić, że, pomimo iż same słowa natura i kultura raczej podkreślają różnice niewspółdziałających ze sobą pojęć, a nie wzajemne zależności, to te dwie dziedziny informują się nawzajem i wpływają na siebie. Artykuł skupia się też na analizie wybranych działań artystycznych polskich artystów, którzy tworzą dzieła o charakterze ekologicznym. Praca przedstawia takich twórców sztuki ekologicznej w Polsce, jak: Jarosław Kozakiewicz, Teresa Murak i Jerzy Dmitruk. Mimo że termin sztuka ekologiczna nie jest precyzyjny i ma charakter umowny, to wyżej wymienionych artystów i dzieła sztuki ekologicznej łączy to, że wypływają one z autentycznej potrzeby ludzi i tragicznej sytuacji Ziemi. Ich celem jest głęboko ekologiczny przekaz, będący wezwaniem do działań w obronie Ziemi oraz refleksja dążącą ku zmianie stylu życia odbiorcy.

EN

The protection of the environment is possible only in society that is aware of the problems concerning nature and properly educated. Ecological education has to include all elements related to existence of human on the Earth. The art plays an important role in ecological education. Artistic performances can provide information concerning environmental problems and can shape respectful attitude towards nature. The aim of the paper is to investigate the relations of two apparently contradictory notions that are nature and culture and to present, derived from discussed relations, artistic activities representing ecological art (eco-art) in Poland. The paper attempts to prove that in spite of the fact that the very phrase nature and culture emphasises rather the difference of incompatible things and not the common aspects of two, natural and cultural domains interpenetrate, influence, and inform each other. Their interdisciplinary studies, owing to interdisciplinary research each domain gains in depth and interest. It concentrates as well on the analysis of the particular works of art of Polish artist creating ecological art who are Jarosław Kozakiewicz, Teresa Murak, and Jerzy Dmitruk. Despite of the fact that the term ecological art is not precise and therefore its status is not self-evident and self-apparent, the unifying factor of all activities of discussed artists and ecological artistic activities is their common inspiration. Their origin is derived from authentic need of people to prevent tragic condition of our Planet. The aim of all ecological artistic activities is the call for environmental protection and reflection that causes change of lifestyle of the recipients.

10

Influence of the Heavy Metals Polluting the Soil on the Pedofauna of the Selected Parks in Kraków

Chrzan A., Marko-Worłowska M., Łaciak T.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2010

|

Vol. 17, nr 1

9-15

EN

The high density of the metals in the soil, due to its toxic influence to the microflora, plants as well as to the pedofauna (mesofauna), can negatively affect the functioning of the soil subsystem. In order to evaluate the toxicity of the metals to mesofauna of the soil 3 areas were chosen where the diversity, the number and the content of Cd, Pb, Ni, Cu, Fe and Zn in the soil were detected. The humidity, temperaturę and pH of the soil were also analyzed. The chosen areas were situated in 3 different city parks in Kraków. The significant differences of the Cd, Pb, Ni, Cu, Fe and Zn content as well as in the density and diversity of the mesofauna were noted. It was detected that cadmium is toxic to the mesofauna. The nickel and the zinc have the similar effects.

PL

Zwiększona zawartość metali w glebie może niekorzystnie oddziaływać na funkcjonowanie podsystemu glebowego poprzez toksyczny wpływ na mikroflorę, rośliny, a także pedofaunę i funkcjonowanie podsystemu glebowego. W celu oceny toksyczności metali dla mezofauny glebowej wyznaczono 3 stanowiska badawcze, na których zbadano jej zróżnicowanie, zageszczenie, a także zawartość Cd, Pb, Ni, Cu, Fe i Zn w glebie. Zbadano również wilgotność, temperaturę oraz pH gleby. Odnotowano różnice w zawartości metali ciężkich oraz w zageszczeniu i zróżnicowaniu mezofauny. Stwierdzono także toksyczny wpływ kadmu na mezofaunę. Nikiel i cynk ma wpływ na mezofaunę podobny jak kadm.

11

Propozycje ćwiczeń studenckich na temat metod pomiaru imisji związków zakwaszających oraz ich wpływu na stan środowiska przyrodniczego

Marko-Worłowska M., Kozik R.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2010

|

R. 15, NR 2

205--208

PL

Celem opracowanych ćwiczeń jest zapoznanie studentów z metodami stosowanymi w monitoringu środowiska przyrodniczego z wykorzystaniem wskaźników biologicznych. Łączą one wiadomości na temat emisji i imisji związków zakwaszających, ich szkodliwości oraz prostych metod ilościowego i jakościowego ich wyznaczania. Zaproponowano również porównanie wyników dotyczących wartości liczbowych badanych związków uzyskanych w miejscach o silnej antropopresji z miejscami o zdecydowanie mniejszym wpływie człowieka.

EN

The purpose of exercises is designed to acąuaint students with the methods used in environmental monitoring using biological indicators. The exercises combine information about the emission and immission of acidifying compounds, their harmfulness and simple qualitative and quantitative methods for their determination. It was also suggested to compare the results of the numerical values of tested compounds obtained in areas with strong anthropopressure and the sites with much less human impact.

12

Ecological art in Poland - can works of art shape respectful attitude towards nature?

Worłowska M., Marko-Worłowska M.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2010

|

R. 15, NR 1

17--20

EN

The protection of the environment is possible only in society that is aware of the problems concerning nature and properly educated. Ecological education has to include all elements related to existence of human on the Earth. The art plays an important role in ecological education. Artistic performances can provide information concerning environmental problems and can shape respectful attitude towards nature. The aim of the paper is to investigate the relations of two apparently contradictory notions that are nature and culture and to present artistic activities representing ecological art (eco-art) in Poland, derived from discussed relations. The paper attempts to prove that in spite of the fact that the very phrase nature and culture emphasizes rather the difference of incompatible things and not the common aspects of two, natural and cultural domains interpenetrate, influence, and inform each other. Owing to the interdisciplinary research each domain gains in depth and interest. The article concentrates as well on the analysis of the particular works of art of some Polish artists creating ecological art who are: Jaroslaw Kozakiewicz, Teresa Murak, and Jerzy Dmitruk. Despite the fact, that the term ecological art is not precise and therefore its status is not self-evident and self-apparent, the unifying factor of all activities of discussed artists is their common inspiration. Their origin is derived from authentic need of people to prevent tragic condition of our Planet. The aim of all ecological artistic activities is the call for environmental protection and reflection that causes change of lifestyle of the recipients.

PL

Ochronę środowiska przyrodniczego można skutecznie realizować tylko w społeczeństwie uwrażliwionym na przyrodę i przyrodniczo wyedukowanym. Edukacja prośrodowiskowa musi łączyć w sobie wszystkie elementy związane z egzystencją człowieka na Ziemi. Sztuka jako forma edukacji ekologicznej spełnia wiele ról. Oddziaływanie przez sztukę stwarza możliwości dostarczania informacji na temat problemów środowiskowych i kształtowania postawy szacunku do przyrody. Celem tej pracy jest zbadanie relacji, zależności i punktów styku dwóch przeciwstawnych z pozoru pojęć, jakimi są natura (przyroda) i sztuka, oraz omówienie wynikających z tych relacji zjawisk artystycznych, wpisujących się w nurt sztuki ekologicznej na gruncie polskim. Praca próbuje udowodnić, że, pomimo iż samo wyrażenie natura i kultura podkreśla raczej różnice niewspółdziałających ze sobą zjawisk, a nie wzajemnych zależności, te dwie dziedziny informują się nawzajem i wpływają na siebie. Koncentruje się też na analizie wybranych działań artystycznych polskich artystów, którzy tworzą dzieła o charakterze ekologicznym. Praca przedstawia takich twórców sztuki ekologicznej w Polsce, jak: Jarosław Kozakiewicz, Teresa Murak i Jerzy Dmitruk. Mimo że termin sztuka ekologiczna nie jest precyzyjny i ma charakter umowny, to wyżej wymienionych artystów i dzieła sztuki ekologicznej łączy to, że wypływają one z autentycznej potrzeby ludzi i ekologicznie trudnej sytuacji Ziemi. Celem artystów jest głęboko ekologiczny przekaz, będący wezwaniem do działań w obronie Ziemi oraz refleksja dążąca ku zmianie stylu życia odbiorcy.

13

Metale ciężkie w glebie i organizmach bęzkręgowców glebowych

Chrzan A., Marko-Worłowska M., Łaciak T.

Proceedings of ECOpole

|

2009

|

Vol. 3, No. 1

59--62

PL

W celu oceny toksyczności metali dla mezofauny glebowej zbadano zróżnicowanie, liczebność oraz zawartość Pb, Cd, Ni, Zn zarówno w glebie, jak i w ciele zasiedlającej ją fauny wybranych siedlisk trawiastych. Badane stanowiska były położone blisko traktów komunikacyjnych o różnym stopniu nasilenia ruchu pojazdów mechanicznych i dla porównania w parku miejskim. Gleby charakteryzował podobny odczyn oraz mała wilgotność. Różniły się one natomiast zawartością metali ciężkich. Gleba w parku miejskim wykazała mniejszą zawartość Pb i małą pozostałych metali ciężkich, a jednocześnie największe zagęszczenie mezofauny. Natomiast w organizmach badanych zwierząt glebowych stwierdzono duże stężenia metali ciężkich na stanowiskach o dużej zawartości tych metali w glebie.

EN

The heavy metals that get into the organisms influence their vital processes. In order to evaluate the toxicity of metals to mesofauna of the soil the diversity, the number and the content of Pb, Cd, Ni, Zn in the soil and in the body of the fauna of grass habitats were analyzed. The chosen areas were situated near the roads with different rates of traffic flow and, to compare, in the city park. The soils were characterized by similar pH reaction and the low humidity. They differ in the content of the heavy metals. The soil in the city park showed the lowest concentration of Pb and low for the other heavy metals and, at the same time, the highest density of mesofauna. Whereas in the organisms of the animals of the soil analyzed the high concentration of the heavy metals on the habitats with the high concentration of these metals in the soil was detected.

14

Influence of the Heavy Metals Polluting the Soil on the Density and Diversity of the Soil Fauna

Chrzan A., Marko-Worłowska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 4

345-348

EN

Three, following areas were chosen to the research: the lawn near noisy street at the Vistula river, the lawn in the park situated 300 m from the noisy road and the lawn in the Mogilski Grove. The researches were conducted in 2007 and 2008 in the spring. The density and the diversity of the soil fauna as well as the content of metals in the soil and the humidity, temperature and pH reaction in the soil were analyzed. The relation between the content of Cd, Pb, Zn and Ni and the density and diversity of pedofauna was detected. In the area with the highest content of the metals cited above the density and the diversity of pedofauna were the lowest, whereas in the soil with the lowest concentration of these metals the parameters determined were the highest.

PL

Do badań wybrano trzy stanowiska: 1) trawnik nad Wisłą w pobliżu ruchliwej ulicy, 2) trawnik w parku miejskim usytuowany w odległości ok. 300 m od ruchliwego traktu komunikacyjnego oraz 3) trawnik w Lasku Mogilskim. Badania prowadzono w latach 2007-2008 w okresie wiosennym. Określono zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej, zawartość metali w glebie, jej wilgotność, temperaturę i odczyn pH. Stwierdzono związek między zawartością Cd, Pb, Zn i Ni a zagęszczeniem i różnorodnością pedofauny. Na stanowisku o największej zawartości wyżej wymienionych metali zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej było najmniejsze, natomiast w glebie o najmniejszej koncentracji tych metali badane parametry osiągnęły największą wartość.

15

Influence of Selected Metals on Soil Mesofauna of Grass Habitats Situated in Different Places in Kraków

Chrzan A., Marko-Worłowska M., Łaciak T.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 7

729-732

EN

The researches of the four chosen grass habitats influenced by the anthropopressure of different levels were carried out in autumn (three in the center and one on the west outskirts of Kraków). The goal was to denne the accumulation of Cd, Pb, Ni, Cu, Zn, Fe, and Mg in the soils of chosen areas as well as moisture, pH and temperature of the soil. The results were analyzed with regards to density and diversity of mesofauna with particular regard to Diptera larvae. The soils differentiate clearly in terms of the concentration of the analyzed metals. In one of the habitats in the center of Kraków where the lowest density and differentiation of both mesofauna and Diptera larvae were recorded, the highest concentration values of Cd, Pb, Ni, Zn, Fe and Cu were found. The research show that Cd in concentration more than three times higher on tliis habitat than on the others, has the biggest influence on the mesofauna number. Whereas the influence of the fact that the temperature of the soils, pH and moisture differ slightly was not detected on the density and the diversity of the mesofauna.

PL

Badania przeprowadzono w okresie jesiennym na czterech wybranych stanowiskach trawiastych (trzy w centrum i jedno na zachodnich obrzeżach Krakowa) będących pod wpływem różnego stopnia antropopresji. Określono akumulację pierwiastków: Cd, Pb, Ni, Cu, Zn, Fe i Mg w glebach stanowisk, a także ich wilgotność, odczyn oraz temperature. Otrzymane wyniki opracowano w odniesieniu do zagęszczenia i zróżnicowania mezofauny, ze szczególnym uwzględnieniem larw muchówek Diptera. Gleby stanowisk zasadniczo różniły się koncentracją badanych metali. Na jednym ze stanowisk w centrum Krakowa, gdzie stwierdzono najmniejsze zagęszczenie i zróżnicowanie mezofauny, w tym również najmniejsze zagęszczenie i różnorodność larw Diptera odnotowano największą zawartość Cd, Pb, Ni, Zn, Fe i Cu. Z badań wynika, że największy wpływ na liczebność mezofauny ma kadm, którego koncentracja jest na ww. stanowisku ponad trzykrotnie większa niż na pozostałych. Nie stwierdzono natomiast wpływu niewielkich różnic w temperaturze gleb, wartości pH, a także wilgotności na zagęszczenie i zróżnicowanie mezofauny.

16

Heavy Metals in the Soil and in the Organisms of the Invertebrates Inhabiting the Soil

Chrzan A., Marko-Worłowska M., Łaciak T.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 9

1101-1105

EN

The heavy metals that get into the organisms influence their vital processes. In order to evaluate the toxicity of metals to mesofauna of the soil the diversity, the number and the content of the Cd, Pb, Ni and Zn in the soil and in the body of the fauna of grass habitats were analysed. The chosen areas were situated near the roads with different rates of traffic flow and, to compare, in the city park. The soils were characterized by similar pH reaction and the low humidity. They differ in the content of the heavy metals. The soil in the city park showed the lowest concentration of Pb and low for the other heavy metals and, at the same time, the highest density of mesofauna.

PL

W celu oceny toksyczności metali dla mezofauny glebowej zbadano zróżnicowanie, liczebność oraz zawartość Pb, Cd, Ni, Zn zarówno w glebie, jak i w ciele zasiedlającej ją fauny wybranych siedlisk trawiastych. Badane stanowiska były położone blisko traktów komunikacyjnych o różnym stopniu nasilenia ruchu pojazdów mechanicznych i dla porównania w parku miejskim. Gleby charakteryzował podobny odczyn pH oraz mała wilgotność. Różniły się one natomiast zawartością metali ciężkich. Gleba w parku miejskim wykazała najmniejszą koncentrację Pb i małą pozostałych metali ciężkich, a jednocześnie największe zagęszczenie mezofauny. Natomiast w organizmach badanych zwierząt glebowych stwierdzono duże stężenia metali ciężkich na stanowiskach o dużej koncentracji tych metali w glebie.

17

Wpływ metali ciężkich zanieczyszczających glebę na zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej

Chrzan A., Marko-Worłowska M.

Proceedings of ECOpole

|

2008

|

Vol. 2, No. 2

429--431

PL

Do badań wybrano trzy stanowiska: trawnik nad Wisłą tuż przy ruchliwej ulicy, trawnik w parku miejskim usytuowany w odległości ok. 300 m od ruchliwego traktu komunikacyjnego oraz trawnik w Lasku Mogilskim oddalony o około 400 m od ulicy. Badania prowadzono w latach 2007-2008 w okresie wiosennym. Określono zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej, zawartość metali w glebie, jej wilgotność, temperaturę i odczyn. Stwierdzono związek między zawartością Cd, Pb, Zn i Ni a zagęszczeniem i różnorodnością pedofauny. Na stanowisku o największej zawartości wyżej wymienionych metali zagęszczenie i różnorodność fauny glebowej było najmniejsze, natomiast w glebie o najniższej koncentracji tych metali badane parametry osiągnęły najwyższą wartość.

EN

Three, following areas were chosen for the research: the lawn near noisy street at the Vistula river, the lawn in the park situated 300 m from the noisy road and the lawn in the Mogilski Grove. The researches were contacted in 2007 and 2008 in the spring. The density and the diversity of the soil fauna as well as the content of metals in the soil and the humidity, temperature and pH reaction in the soil were analyzed. The relation between the content of Cd, Pb, Zn and Ni and the density and diversity of pedofauna was detected. In the area with the highest content of the metals cited above the density and the diversity of pedofauna were the lowest, whereas in the soil with the lowest concentration of these metals the parameters detected were the highest.

18

Influence of selected abiotic factors on pedofauna of different habitat s situated near traffic route in Krakow

Chrzan A., Marko-Worłowska M., Łaciak T.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2008

|

Vol. 15, nr 4-5

319-325

EN

The researches were carried out along one of the most important traffic routes in Krakow in the years 2006 and 2007. Four places were chosen: 1 - the lawn situated c1ose to Konopnicka Street, 2 - the bush-covered area near the Vistula river, - about 30 m nom the thoroughfares, 3 - the lawn situated under Grunwaldzki bridge, 4 - the tree-covered area dividing two lanes of the road on Dietla Planty. The saI1lples of the soil were collected nom l m2 plots and the soil fauna was isolated. Simultaneously temperature, humidity and pH of the soil as well as the content of selected heavy metals were determined. Observations were as follow: grass habitat (1) is characterized by the smallest humidity of the soil, the highest soil temperature and the lowest levels of Cd, Ni, Pb, Zn. On the bush-covered area (2) the soil moisture was the highest (almost twice higher than on the lawn), the density of the pedofauna the highest (more than four times higher than in September in the soil of the lane), the levels of Cd, Pb, Ni and Zn were law. At stand 3, where the lowest differentiation and density of both pedofauna and Diptera larvae were recorded, high concentrations of Cd, Ni and Zn were found.

PL

Badania prowadzono wzdłuż jednego z głównych traktów komunikacyjnych w Krakowie w latach 2006 i 2007. Wybrano 4 stanowiska: 1 - trawnik tuż przy ulicy Konopnickiej, 2 - teren zakrzewiony przy Wiśle, oddalony ok. 30 m od jezdni, 3 - trawnik przy deptaku spacerowym nad Wisłą pod Mostem Grunwaldzkim, 4 - teren zadrzewiony rozdzielający 2 pasy jezdni na Plantach dietlowskich. Na każdym pobierano próbki glebowe z powierzchni 1m2. Jednocześnie oznaczono temperaturę, pH, wilgotność oraz wybrane metale ciężkie. Stwierdzono, że: - siedlisko trawiaste (1) charakteryzuje najmniejsza wilgotność gleby, największa temperatura, jednocześnie najmniejsze ilości Cd, Ni , Pb i Zn. - w terenie zakrzewionym (2) wilgotność gleby była największa, niemal dwukrotnie większa niż na trawniku (1), zagęszczenie pedofauny największe niemal czterokrotnie większe we wrześniu niż w glebie trawnika, zawartość Cd, Pb, Ni i Zn należała do najmniejszych. - na stanowisku 3, gdzie odnotowano najmniejsze zróżnicowanie i zagęszczenie pedofauny i larw muchówek Diptera, stwierdzono dużą koncentrację Cd, Ni i Zn.

19

Influence of chosen pesticides on the entomofauna of some cultivations

Chrzan A., Marko-Worłowska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2008

|

Vol. 15, nr 3

259-263

EN

The researches were carried out on the cultivated fields of Zea mays sp. L., Hordeum sp. L., Brasica napus L., Triticum sp L. in Biechów and Winna Góra, Poland. The purpose of these researches was quantity and quality evaluation of epigeic fauna of the chosen cultivations as well as designation of the influence of some pesticides on this fauna. The cultivations protected (with the use of pesticides) and non-protected (without pesticides) were detected. It was observed that according to pesticides that were applied, analyzed fauna differentiated as regards its composition.

PL

Badania prowadzono na polach uprawnych kukurydzy Zea mars sp. L., jęczmienia Hordeum sp. L., rzepaku Brasica napus L., pszenicy Triticum sp. L. w Biechowie i Winnej Górze. Ich celem była ocena ilościowa i jakościowa fauny epigeicznej w tych uprawach i określenie wpływu na nią wybranych pestycydów. Wyróżniono uprawy chronione (z zastosowaniem pestycydów) i niechronione - bez pestycydów (kontrolne). Stwierdzono, że w zależności od stosowanych pestycydów badana fauna różniła się swym składem i liczebnością.

20

Wpływ wybranych pestycydów na entomofaunę niektórych upraw

Chrzan A., Marko-Worłowska M.

Proceedings of ECOpole

|

2007

|

Vol. 1, No. 1/2

109--111

PL

Badania prowadzono na polach uprawnych kukurydzy Zea sp. L., jęczmienia Hordeum sp. L., rzepaku Brassica napus L., pszenicy Triticum sp. L. w Biechowic i Winnej Górze. Ich celem była ocena ilościowa i jakościowa fauny epigeicznej w tych uprawach i określenie wpływu na nią wybranych pestycydów. Wyróżniono uprawy chronione (z zastosowaniem pestycydów) i niechronione - bez pestycydów (kontrolne). Stwierdzono, że w zależności od stosowanych pestycydów badana fauna różniła się swym składem i liczebnością.

EN

The researches were carried out on the cultivated fields of Zea sp. L, Hordeum sp. L., Brassica napus L., Triiicum sp. L. on Biechów and Winna G6ra. The purpose of these researches was quantity and quality evaluation of epigeic fauna of the selected cultivations as well as designation of the influence of some pesticides on this fauna. The cultivations protected (with the use of pesticides) and non-protected (without pesticides) were studied. It was observed that according to pesticides that were applied, analyzed fauna differentiated in terms of its content and quantity.