Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Srebro – związki rozpuszczalne : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2018

|

Nr 4 (98)

167--177

PL

Związki srebra na ogół nie rozpuszczają się w wodzie. Do nielicznych rozpuszczalnych związków srebra należą, np.: azotan srebra, fluorek srebra, nadchloran srebra. Związki te są stosowane w analizie chemicznej i katalizie organicznej, do produkcji: innych związków srebra (np. halogenków), materiałów wybuchowych, środków antyseptycznych (w medycynie), luster oraz w klasycznej technice fotograficznej. Rozpuszczalne związki srebra wykazują działanie drażniące i żrące na skórę oraz błonę śluzową oczu, powodują również: trwałe uszkodzenia oczu, dysfunkcję układu oddechowego i nerwowego. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla rozpuszczalnych związków srebra, w przeliczeniu na srebro, została ustalona na poziomie 0,01 mg/m3 . Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń rozpuszczalnych związków srebra w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS. Opracowana metoda oznaczania polega na: pobraniu próbki powietrza na filtr membranowy, wymywaniu rozpuszczalnych związków srebra z filtra za pomocą wody dejonizowanej oraz oznaczaniu związków srebra metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu powietrze-acetylen (F-AAS). Metoda umożliwia oznaczenie srebra w zakresie stę- żeń 0,070 ÷ 2,00 µg/ml. Uzyskana krzywa kalibracyjna srebra charakteryzuje się współczynnikiem korelacji R2 = 1,0000. Granica wykrywalności srebra (LOD) wynosi 0,009 µg/ml, natomiast granica oznaczalności (LOQ) – 0,027 µg/ml. Wyznaczony współczynnik odzysku z filtrów wynosi 0,99. Opracowana metoda pozwala na oznaczanie rozpuszczalnych związków srebra w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 0,001 ÷ 0,028 mg/m3 (dla próbki powietrza o objętości 720 l), co odpowiada 0,1 ÷ 2,8 wartości NDS. Metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur oznaczania substancji chemicznych. Metoda oznaczania rozpuszczalnych związków srebra została zapisana w postaci procedury analitycznej, któ- rą zamieszczono w załączniku.

EN

Silver compounds are generally insoluble in water. The few soluble silver compounds include, e.g. silver nitrate, silver fluoride, silver perchlorate. These compounds are used in chemical analysis and organic catalysis to produce other silver compounds (e.g. halides), explosives, antiseptics (in medicine ), mirrors; they are also used in classical photographic technique. Soluble silver compounds are irritating and corrosive to the skin and mucous membranes of the eyes; they also cause permanent damage to the eyes and dysfunction of the respiratory and nervous systems. Maximum admissible concentrations (MAC) for soluble silver compounds, expressed as silver, was set at 0,01 mg/m3 . The aim of the study was to develop a method for determination of concentrations of soluble silver compounds in the air at workstations in the range from 1/10 to 2 MAC value. The developed method of determination consists in: taking an air sample on a membrane filter, washing out soluble silver compounds from the filter with deionized water and determination of these compounds as silver by flame (air-acetylene) atomic absorption spectrometry (F-AAS). The method enables the determination of silver in the concentration range of 0.070÷2.00 µg/ml. The obtained silver calibration curve is characterized by a correlation coefficient R2 = 1.0000. The limit of silver detection (LOD) is 0.009 µg/ml, the limit of quantification (LOQ) is 0.027 µg/ml, and the recovery rate is 0.99. The developed method allows the determination of soluble silver compounds in the air at workstations in the concentration range of 0.001÷0.028 mg/m3 (for an air sample with a volume of 720 l), which corresponds to 0.1÷2.8 times the MAC value. The method is characterized by good precision and accuracy and meets the requirements of the European standard PN-EN 482 for chemical determination procedures. The method for the determination of soluble silver compounds has been recorded in the form of the analytical procedure set out in the Annex.

2

Wodorek litu : oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2017

|

Nr 3 (93)

155--168

PL

Wodorek litu (LiH) jest substancją stałą, nietrwałą. Reaguje gwałtownie z wodą z wytworzeniem silnego ługu (LiOH) i wodoru. Może ulegać samozapłonowi. Stosowany jest w przemyśle: metalurgicznym, farmaceutycznym, ceramicznym i chemicznym. Wodorek litu jest silnie toksyczny. Działa intensywnie drażniąco i żrąco na skórę, uszkadza błony śluzowe dróg oddechowych. Może spowodować oparzenia oczu i utratę wzroku. Działa szkodliwie na: układ pokarmowy i nerwowy oraz nerki. Wartość obecnie obowiązującego normatywu higienicznego dla wodorku litu (najwyższego dopuszczalnego stężenia, NDS) wynosi 0,025 mg/m3. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń wodorku litu w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS, zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Opracowana metoda polega na: pobraniu wodorku litu zawartego w powietrzu na filtr membranowy, mineralizacji filtra za pomocą stężonego kwasu azotowego i oznaczaniu litu w roztworze przygotowanym do analizy metodą płomieniową absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w ubogim płomieniu powietrze-acetylen (F-AAS). Metoda umożliwia oznaczanie litu w zakresie stę- żeń 0,05 - 3,50 µg/ml. Uzyskana krzywa kalibracyjna litu charakteryzuje się współczynnikiem korelacji R2 = 1,0000. Granica wykrywalności litu (LOD) wynosi 2 ng/ml, natomiast granica oznaczalności (LOQ) wynosi 5 ng/ml. Wyznaczony współczynnik odzysku wynosi 1,00. Opracowana metoda oznaczania wodorku litu pozwala na oznaczanie tej substancji w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 0,0008 - 0,056 mg/m3 (dla próbki powietrza o objętości 720 l), co odpowiada 0,03 - 2,24 wartości NDS. Opracowaną metodę oznaczania wodorku litu zapisano w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Lithium hydride is a solid, unstable substance. It reacts violently with water to produce strong liquor (LiOH) and hydrogen. It may self-ignite. It is used in metallurgical, pharmaceutical, ceramic and chemical industries. Lithium hydride is strongly toxic. It is irritating and corrosive to skin, it can damage mucous membranes of the respiratory tract. May cause eye burns and loss of vision. Lithium hydride is harmful to the digestive tract, nervous system and kidneys. The exposure limit value for lithium hydride is NDS – 0.025 mg/m3. The aim of this study was to amend the method for determining concentrations of lithium hydride in workplace air in the range from 1/10 to 2 NDS values, in accordance with the requirements of Standard No. EN 482. The developed method is based on the collection of lithium hydride contained in the air on a membrane filter, mineralization of the filter using concentrated nitric acid, and determination of lithium in a solution prepared for analysis with atomic absorption spectrometry with lean flame atomization air-acetylene (F-AAS). This method enables determination of lithium in a concentration range of 0.05 - 3.50 g/ml. The obtained lithium calibration curve is characterized by a high correlation coefficient (R2 = 1.0000). The detection limit of lithium (LOD) is 1 ng/ ml, and the limit of quantification (LOQ) is 4 ng/ ml. Determined coefficient of recovery is 1.00. The developed method enables determination of lithium hydride in workplace air in the concentration range of 0.0008 - 0.056 mg/m3 (for a 720-L air sample) which represents 0.03 - 2.24 NDS. The method of determining lithium hydride has been recorded as an analytical procedure (appendix).

3

Itr i jego związki : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2017

|

Nr 4 (94)

143--153

PL

Itr jest miękkim i kowalnym metalem. Itr w przemyśle jest stosowany jako składnik stopów, w elektronice – do produkcji lamp i półprzewodników, w technologii nuklearnej – do konstrukcji reaktorów oraz do produkcji: materiałów ceramicznych, laserów i refraktorów. Itr radioaktywny jest stosowany w medycynie. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla itru i jego związków, w przeliczeniu na itr, została ustalona na poziomie 1 mg/m3. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń itru i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS, zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Opracowana metoda oznaczania polega na: pobraniu itru i jego związków zawartych w powietrzu na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu azotowego(V) i kwasu chlorowego(VII) oraz oznaczaniu itru w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu podtlenek azotu-acetylen (F-AAS). Metoda umożliwia oznaczenie itru w zakresie stężeń 5,00 ÷ 150,00 µg/ml. Uzyskana krzywa kalibracyjna itru charakteryzuje się wartością współczynnika korelacji R2 = 0,9999. Granica wykrywalności itru (LOD) wynosi 0,08 µg/ml, natomiast granica oznaczalności (LOQ) wynosi 0,25 µg/ml. Wyznaczony współczynnik odzysku wynosi 1,00. Metoda oznaczania itru i jego związków pozwala na oznaczanie tej substancji w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 0,07 ÷ 2,08 mg/m3 (dla próbki powietrza o objętości 720 l), co odpowiada 0,07 ÷ 2,1 wartości NDS. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur oznaczania czynników chemicznych. Metoda oznaczania itru i jego związków nieorganicznych została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Yttrium is a soft and a malleable metal. It is used in the metallurgical industry as a component of alloys, in electronics for manufacturing lamps and semiconductors, in the construction of reactors in nuclear technology and in the production of ceramic, laser and refractories. Radioactive yttrium is used in medicine. Exposure limit values for yttrium and its compounds in the working environment, based on yttrium, are NDS – 1 mg/m3 The aim of the study was to amend the method for determining concentrations of yttrium and its compounds in workplace air in the range from 1/10 to 2 NDS values, in accordance with the requirements of Standard No. EN 482. The developed method involves collection of yttrium and its compounds contained in the air on a membrane filter, filter mineralization with concentrated nitric acid (V) and chloric acid (VII), and the determination of yttrium in the solution prepared for analysis with atomic absorption spectrometry with flame atomization nitrous oxideacetylene ( F-AAS). This method enables determination of yttrium in concentration range from 5.00 to 150.00 g/ml. The obtained calibration curve yttrium has a correlation coefficient R2 = 0.9999. The detection limit of yttrium (LOD) is 0.08 g/ml, the limit of quantification (LOQ) is 0.25 g/ml and a coefficient of recovery is 1.00. The developed method enables determination of yttrium and its compounds in workplace air in the concentration range of 0.07 ÷ 2.08 mg/m3 (for a 720-L air sample), which represents 0.07 ÷ 2.1 of NDS. The method of determining yttrium and its inorganic compounds has been recorded as an analytical procedure (appendix).

4

Tellur i jego związki : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 2 (88)

147--162

PL

W przemyśle tellur jest stosowany jako dodatek stopowy do: stali, stopów ołowiu, magnezu i miedzi. Stosuje się go także do barwienia szkła i porcelany oraz jako katalizator reakcji chemicznych i dodatek do gumy. Tellur działa szkodliwie na: drogi oddechowe, oczy i skórę. Ostre zatrucie tellurem powoduje uszkodzenie: wątroby, układu nerwowego i naczyniowo-sercowego. Przewlekłe narażenie na tellur wywołuje: senność, ból głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz alergiczne reakcje skórne. Tellur może także działać szkodliwie na płodność i na dziecko w łonie matki. Wartości normatywów higienicznych dla telluru i jego związków w przeliczeniu na tellur wynoszą: najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – 0,01 mg/m3 i najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – 0,03 mg/m3. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń telluru i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482:2012E. Opracowana metoda oznaczania telluru i jego związków polega na: pobraniu telluru i jego związków (zawartych w powietrzu) na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu azotowego oraz oznaczaniu telluru w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją (ET-AAS). Krzywa kalibracyjna telluru w zakresie stężeń 10,00 ÷ 100,00 μg/l charakteryzuje się współczynnikiem korelacji R2 = 0,9998 oraz odpowiada zakresowi stężeń 0,001 ÷ 0,011 mg/m3 telluru i jego związków w powietrzu (dla próbki powietrza o objętości 720 l, objętości próbki 10 ml i krotności rozcieńczenia próbki k = 8). Średnia wartość współczynnika wydajności mineralizacji wynosiła 1,00. Metoda oznaczania telluru i jego związków pozwala na oznaczanie najmniejszej ilości telluru i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy na poziomie 0,001 mg/m3. Charakteryzuje się dobrą dokładnością i precyzją, a także spełnia wymagania stawiane procedurom oznaczania czynników chemicznych stosowanych do oceny narażenia zawodowego. Opracowana metoda oznaczania telluru i jego związków została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Tellurium is used in the industry as an alloying addition (steel, lead alloys, magnesium and copper), a catalyst for chemical reactions and as addition to rubber. It is also used for coloring glass and porcelain. Tellurium is harmful to respiratory tract, eyes and skin. As a result of acute intoxication liver, nervous and cardiovascular systems can be damaged. Chronic exposure to tellurium causes drowsiness, headache, gastrointestinal disturbances and allergic reactions of the skin. Exposure limit values for tellurium and its compounds in workplace air are NDS 0.01 mg/m3 and NDSCh 0.03 mg/m3. The aim of this study was to develop a method for determining concentrations of tellurium and its compounds in workplace air in accordance with the requirements of Standard No. EN 482:2012E. The method involves collecting tellurium and its compounds from the air on a membrane filter, filter mineralization with concentrated nitric acid and determining tellurium in the solution prepared for analysis with atomic absorption spectrometry with electrothermal atomization (ET-AAS). The calibration curve of tellurium in the concentration range 10.00 ÷ 100.00 μg/l has a correlation coefficient R2 = 0.9998, and corresponds to the concentration range of 0.001 ÷ 0.01 mg/m3 for a 720-L air sample. The average value of the efficiency factor of mineralization was 1.00. The developed method for determining tellurium and its compounds enables determination of the smallest amount in workplace air at the level of 0.001 mg/m3. The method is accurate, precise and it meets the requirements for procedures for determining factors used to determine occupational exposure. The developed method of determining tellurium and its compounds has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

5

Ołów i jego związki nieorganiczne : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 3 (89)

147--162

PL

Ołów jest miękkim i plastycznym metalem barwy niebieskoszarej. W przemyśle jest stosowany jako składnik wielu stopów. Ołów jest używany do produkcji: płyt akumulatorowych, kabli oraz ekranów zabezpieczających przed promieniowaniem jonizującym. Ołów i jego związki są silnie trujące. Zatrucie ołowiem powoduje uszkodzenie: układu nerwowego i krwiotwórczego, krążenia i nerek. Kumuluje się głównie w kościach. Może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki i na rozrodczość. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla ołowiu i jego związków nieorganicznych, w przeliczeniu na Pb dla frakcji wdychalnej, została ustalona na poziomie 0,05 mg/m³. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń ołowiu i jego związków nieorganicznych (występujących we frakcji wdychalnej) w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS, zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Opracowana metoda polega na: pobraniu ołowiu i jego związków nieorganicznych (zawartych w powietrzu we frakcji wdychalnej aerozolu) na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu azotowego i ditlenku diwodoru oraz oznaczaniu ołowiu w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu acetylen-powietrze (F-AAS). Metoda umożliwia oznaczenie ołowiu i jego związków nieorganicznych w zakresie stężeń 0,25 ÷ 10,00 μg/ml. Uzyskana krzywa kalibracyjna ołowiu charakteryzuje się wysoką wartością współczynnika korelacji (R = 1,0000). Granica wykrywalności (LOD) wynosi 0,02 µg/ml, natomiast granica oznaczalności (LOQ) – 0,07 µg/ml. Wyznaczony współczynnik odzysku wynosi 0,99. Opracowana metoda pozwala na oznaczanie stężenia ołowiu i jego związków nieorganicznych zawartych w powietrzu (we frakcji wdychalnej) na stanowiskach pracy w zakresie stężeń 0,0035 ÷ 0,139 mg/m³ (dla próbki powietrza o objętości 720 l), co stanowi 0,07 ÷ 2,8 wartości NDS oraz 0,0052 ÷ 0,208 mg/m³ (dla mniejszej próbki powietrza wynoszącej 480 l), co stanowi 0,10 ÷ 4,2 wartości NDS. Opracowana metoda charakteryzuje się dobrą precyzją oraz dokładnością i spełnia wymagania zawarte w normie europejskiej PN-EN 482 dla procedur oznaczania czynników chemicznych. Metoda oznaczania ołowiu i jego związków nieorganicznych została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Lead is a soft, flexible and grey metal. In industry, it is used as an ingredient of many alloys, jacketing cables, screens protecting against ionizing radiation and battery plates. Lead and its compounds are highly toxic. Lead can cause damage to the nervous, hematopoietic and circulatory systems, and kidneys. It accumulates in bones. It can cause harm to an unborn child and is reprotoxic. The exposure limit values for lead and its inorganic compounds in the working environment, based on Pb for inhalable fraction, are NDS 0.05 mg/m3 . The aim of this study was to develop a method for determining concentrations of lead and its inorganic compounds (in inhalable fraction) in workplace air in the range from 1/10 to 2 NDS values in accordance with the requirements of Standard No. EN 482. This method involves collecting lead and its inorganic compounds (contained in air in the inhalable fraction of aerosol) on a membrane filter, filter mineralization with concentrated nitric acid and dihydrogen dioxide, and determining lead in a solution prepared for analysis with flame atomic absorption spectrometry with atomization in air-acetylene flame (F-AAS). This method enables determination of lead in the concentration range 0.25–10.00 µg/ml. The obtained calibration curve has a high correlation coefficient (R2 = 1.0000). The detection limit for lead (LOD) is 0.02 µg/ ml and the limit of quantification (LOQ) is 0.07 µg/ ml. Determined coefficient of recovery is 0.99. The developed method enables determination of concentrations of lead and its inorganic compounds in the inhalable fraction in workplace air in the concentration range 0.0035–0.139 mg/m3 (for a 720-L air sample), which represents 0.07–2.8 of NDS and 0.0052–0.208 mg/m3 (for a smaller air sample of 480-L), which represents 0.10–4.2 of NDS. The method is accurate, precise and it meets the requirements of Standard No. EN 482 for procedures for determining chemical agents. The method of determining lead and its inorganic compounds has been recorded as an analytical procedure (appendix).

6

Cyna i jej związki nieorganiczne : metoda oznaczania w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2016

|

Nr 2 (88)

113--127

PL

Cyna w temperaturze pokojowej jest miękkim, srebrzystoszarym metalem. W przemyśle cyna jest stosowana jako składnik stopów: łożyskowych, lutowniczych i odlewniczych oraz do wytwarzania powłok ochronnych naczyń cynowych i amalgamatów. Związki cyny są toksyczne. Wynikiem narażenia na cynę może być niekolagenowa pylica płuc – określana nazwą cynicy. Cyna i jej związki powodują podrażnienia skórne i przewlekłe zapalenie spojówek. Związki cyny kumulują się w organizmie. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla cyny i jej związków nieorganicznych została ustalona na poziomie 2 mg/m3. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń cyny i jej związków nieorganicznych w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482:2012E. Opracowana metoda zastąpi metodę oznaczania cyny opisaną w normie PN-Z-04229-03:1996. Opracowana metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych polega na: pobraniu cyny i jej związków zawartych w powietrzu na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu solnego i azotowego oraz oznaczaniu cyny w roztworze przygotowanym do analizy metodą płomieniową absorpcyjnej spektrometrii atomowej (AAS). Uzyskana krzywa kalibracyjna cyny w zakresie stężeń 5,00 ÷ 120,0 μg/ml charakteryzuje się wysoką wartością współczynnika korelacji (R2 = 1,0000) oraz odpowiada zakresowi stężeń 0,17 ÷ 4,17 mg/m3 cyny i jej związków w powietrzu dla próbki powietrza o objętości 720 l. Średnia wartość współczynnika wydajności mineralizacji wynosi 1,00. Metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych pozwala na oznaczanie najmniejszej ilości cyny i jej związków w powietrzu na stanowiskach pracy na poziomie 0,17 mg/m3. Charakteryzuje się dobrą dokładnością i precyzją, a także spełnia wymagania stawiane procedurom stosowanym do oznaczania czynników chemicznych w celu przeprowadzania oceny narażenia zawodowego. Opracowana metoda oznaczania cyny i jej związków nieorganicznych została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Tin at room temperature is a soft, silvery metal. In the industry it is used as a component of bearing, brazing and casting alloys and for the preparation of protective coatings, dishes and tin amalgam. Tin compounds are toxic. The result of exposure to tin can be a non-collagenous pneumoconiosis referred to as the cynics. Tin and its compounds cause skin irritation and chronic conjunctivitis. Tin compounds accumulate in the body. Exposure limit value (NDS) for tin and inorganic compounds is 2 mg/m3. The aim of this study was to develop a method for determining concentrations of tin and its inorganic compounds in workplace air in the range from 1/10 to 2 NDS values, in accordance with the requirements of Standard No. PN-EN 482:2012E. The developed method replaces the method described in Standard No. PN Z-04229-03:1996. The method involves collecting tin and its compounds from the air on a membrane filter, filter mineralization with concentrated hydrochloric acid and nitric acid, and determining tin in the solution prepared for analysis with flame atomic absorption spectrometry (AAS). The calibration curve obtained in the concentration range 5.00 ÷ 120.0 μg/ml has a high correlation coefficient (R2 = 1.0000) and corresponds to the concentration range of 0.17 ÷ 4.17 mg/m3 for a 720-L air sample. The average value of the efficiency factor of mineralization was 1.00. The developed method for determining tin and its inorganic compounds enables determination of the smallest amount in workplace air at the level of 0.17 mg/m3. The method is accurate, precise and it meets the criteria for procedures for determining chemical agents used to evaluate occupational exposure. The developed method of determining tin and its inorganic compounds has been recorded as an analytical procedure (see appendix).

7

Tal i jego związki : oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2015

|

Nr 3 (85)

143--156

PL

Tal jest miękkim, szarym, bardzo aktywnym chemicznie metalem. W przemyśle jest stosowany jako składnik niektórych stopów, np. łatwo topliwych i łożyskowych. Tal jest również używany do produkcji: szkieł optycznych, elementów półprzewodnikowych, fotoogniw oraz w syntezach organicznych, np. przy produkcji środków gryzoniobójczych. Związki talu są trujące. Tal uszkadza: tkankę nerwową, gruczoły skórne i korzenie włosów oraz nerki i wątrobę. Wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń talu i jego związków w środowisku pracy (w przeliczeniu na TI) wynoszą: najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) – 0,1mg/m3 i najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) – 0,3 mg/m3. Celem pracy było opracowanie metody oznaczania stężeń talu i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy w zakresie od 1/10 do 2 wartości NDS zgodnie z wymaganiami zawartymi w normie europejskiej PN-EN 482. Opracowana metoda zastąpi metodę kolorymetryczną oznaczania talu opisaną w normie PN-83/Z-04003/01. Opracowana metoda oznaczania talu i jego związków polega na: pobraniu talu i jego związków (zawartych w powietrzu) na filtr membranowy, mineralizacji filtra z zastosowaniem stężonego kwasu azotowego oraz oznaczaniu talu w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją w płomieniu acetylen-powietrze (FAAS). Uzyskana krzywa kalibracyjna talu w zakresie stężeń 0,50 ÷ 5,0 μg/ml charakteryzuje się wysoką wartością współczynnika korelacji (R2 = 1,0000) oraz odpowiada zakresowi stężeń 0,007 ÷ 0,21 mg/m3 talu i jego związków w powietrzu dla próbki powietrza o objętości 720 l. Średnia wartość współczynnika wydajności mineralizacji wynosiła 0,99. Opracowana metoda oznaczania talu i jego związków pozwala na oznaczanie najmniejszej ilości talu i jego związków w powietrzu na stanowiskach pracy na poziomie 0,007 mg/m3. Charakteryzuje się dobrą dokładnością i precyzją, a także spełnia wymagania stawiane procedurom oznaczania czynników chemicznych stosowanych do oceny narażenia. Opracowana metoda oznaczania talu i jego związków została zapisana w postaci procedury analitycznej, którą zamieszczono w załączniku.

EN

Thallium is a soft, gray and chemically active metal. In industry it is used as a component ofcertain alloys, e.g., fusible and bearing. Thallium is used to produce optical glasses, semiconductor devices, photovoltaics and in organic syntheses, e.g., in production of rodenticides. Thallium compounds are toxic. Thallium destroys nerve tissues, skin glands, hair roots, kidneys and liver. Exposure limit values for thallium and its compounds in the working environment, based on TI, are NDS 0.1mg/m3 and NDSCh 0.3 mg/m3. The aim of this study was to develop a method for determining thallium and its compounds in the workplace air in the range from 1/10 to 2 NDS values, in accordance with the requirements of Standard PN-EN 482. The developed method replaces the colorimetric method for determining thallium described in PN-83/Z-04003/01. This method involves collecting thallium and its compounds from the air on a membrane filter, filtr mineralization with concentrated nitric acid and determination of thallium in a solution pre-pared for analysis by atomic absorption spectrometry with atomization in air-acetylene flame (F AAS). The calibration curve of thallium in a concentration range 0.50 - 15.0 μg/ml have a high correlation coeffi cient (R2 = 1.0000), which corresponds with the concentration range of 0.007 - 0.21 mg/m3 and thallium compounds in air for 720-L air sample. The average value of mineralization was 0.99. The developed method for the determination of thallium and its compounds enables determination of minimum amount of thallium and its compounds in workplace air at 0.007 mg/m3. This method is accurate, precise and it meets the requirements for procedures for determining the chemical factors used to assess occupational exposure. The developed method of determining thallium and its compounds is described as analytical procedures, on the basis of the draft of Polish Standards (appendix).

8

Oznaczanie frakcji wymiarowych aerozolu w świetle nowych definicji. Cz. I, Przyrządy do pobierania próbek frakcji wymiarowych aerozolu zawierającego metale i ich związki

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2013

|

Nr 4 (78)

5--32

PL

Projekt rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej wprowadza nowe definicje frakcji aerozoli (wdychalnej, torakalnej i respirabilnej) w odniesieniu do wartości najwyższych do puszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środo- wisku pracy. W artykule przedstawiono możliwości pomiarowe poszczególnych frakcji aero zolu metali i ich związków, z wykorzystaniem dostępnej na rynku aparatury do pobierania próbek powietrza, która umożliwi ocenę narażenia. Publikacja opracowana na podstawie badań zrealizowanych w latach 2011-2012 w ramach działalności statutowej Centralnego Instytutu Ochrony Pracy — Państwowego Instytutu Badawczego, sfinansowanych ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

EN

A proposal for a regulation of the Minister of Labour and Social Policy introduces new definitions of aerosols (inhalable fraction, thoracic and respirable fraction) in relation to the value of the maximum concentrations of harmful chemical and dust factors in the workplace. The article shows the measurement possibilities of individual aerosol fraction of metals and their compounds, using commercially available equipment for air sampling, equipment that will enable the assessment of exposure. It presents current issues related to the definitions of aero sol fractions and measurement capabilities using commercially available equipment for personal dosimetry. The article presents aerosol fraction separators and their basic parameters and the parameters aspirators on the market. A wide range of equipment indicates the great potential of using it to determine the aerosol fraction of metals and their compounds.

9

Metoda oznaczania tlenków żelaza na stanowisku pracy

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2013

|

Nr 1 (75)

89--99

PL

Metoda polega na pobraniu tlenków żelaza na filtr membranowy w celu osadzenia na nim związków zawartych w powietrzu, następnie mineralizacji filtra stężonym kwasem azotowym i oznaczeniu żelaza w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej w płomieniu powietrze-acetylen. Opracowana metoda oznaczania tlenku żelaza stanowi podstawę projektu normy PN. Oznaczalność metody wynosi 0,35 mg/m3. Opracowaną metodę oznaczania tlenku żelaza zapisaną w postaci procedury analitycznej zamieszczono w Załączniku.

EN

This method is based on collecting iron oxides on a membrane filter, mineralizing the sample with concentrated nitric acid and preparing the solution for analysis in diluted nitric acid. Iron oxides in the solution are determined as iron with flame atomic absorption spectrometry. The detection limit for iron oxides in this method is 0.35 mg/m3. The developed method of determining iron oxides has been recorded as an analytical procedure, which is available in the Appendix.

10

Selektywność absorpcyjnej spektrometrii atomowej w analizie powietrza na stanowiskach pracy

Surgiewicz J.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

2013

|

nr 3

24-28

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia związane z analizą próbek powietrza pobranych w warunkach przemysłowych metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej do oceny narażenia na szkodliwe substancje chemiczne. Omówiono rodzaje oddziaływań mogących wpływać na wynik analizy tą metodą. Przedstawiono przykłady oddziaływań występujących w analizie powietrza w wybranych procesach przemysłowych, a także różne sposoby eliminacji oddziaływań chemicznych w celu zapewnienia jakości wyniku analitycznego.

EN

This paper analyses issues related to air samples collected in industrial conditions with atomic absorption spectrometry to assess exposure to harmful chemicals. It discusses the types of interferences hat couId affect the outcome of analysis with this method. It presents examples of interferences occurring in air analysis in some industrial processes as well as different ways of eliminating chemical interferences to ensure the quality of the analytical result.

11

Tlenek wapnia – metoda oznaczania

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2012

|

Nr 1 (71)

129--133

PL

Metoda polega na pobraniu tlenku wapnia na filtr membranowy w celu osadzenia na nim związku zawartego w powietrzu, następnie mineralizacji filtra stężonym kwasem azotowym i oznaczeniu wapnia w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z zastosowaniem płomienia powietrze-acetylen. Oznaczalność metody wynosi 0,12 mg/m3.

EN

This method is based on stopping selected calcium oxide on a membrane filter, mineralizing the sample with concentrated nitric acid and preparing the solution for analysis in diluted nitric acid. Calcium oxide in the solution is determined as calcium with flame atomic absorption spectrometry. The detection limit for calcium oxide in this method is 0.12 mg/m3.

12

Mangan i jego związki – metoda oznaczania

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2012

|

Nr 1 (71)

111-116

PL

Metoda polega na pobraniu manganu i jego związków na filtry membranowe w celu oznaczenia manganu i jego związków we frakcji wdychanej i respirabilnej, mineralizacji filtrów stężonym kwasem azotowym i oznaczeniu manganu w roztworach przygotowanych do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z zastosowaniem płomienia powietrze-acetylen. Oznaczalność metody wynosi 0,005 mg/m3.

EN

This method is based on stopping selected manganese and its compounds - inhalable fraction and respirable fraction on membrane filters, mineralizing the samples with concentration nitric acid and preparing the solutions for analysis in diluted nitric acid. Manganese and its compounds in the solutions are determined as manganese with flame atomic absorption spectrometry. The detection limits of manganese is this method are 0.02 mg/m3 for inhalable fraction and 0.005 mg/m3 for respirable fraction.

13

Kadm i jego związki nieorganiczne – metoda oznaczania

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2011

|

Nr 1 (67)

123--128

PL

Metoda polega na pobraniu kadmu i jego związków na filtr membranowy, mineralizacji filtra stężonym kwasem azotowym i oznaczeniu kadmu w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej w płomieniu acetylen-powietrze. Oznaczalność metody wynosi 0,001 mg/m3.

EN

This method is based on stopping cadmium and its compounds on a membrane filter, mineralizing the sample with concentrated nitric acid and preparing the solution for analysis in diluted nitric acid. Cadmium and its compounds in the solution are determined as cadmium with flame atomic absorption spectrometry. The detection limit of determined cadmium in this method is 0.001 mg/m3.

14

Glin i jego związki – metoda oznaczania

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2011

|

Nr 1 (67)

115--121

PL

Metoda polega na pobraniu glinu i jego związków na filtr membranowy, mineralizacji filtra za pomocą stężonego kwasu azotowego, a w przypadku obecności w badanym powietrzu tri tlenku glinu stopieniu próbki z węglanem sodu oraz heptaoksotetraboranem sodu i oznaczeniu glinu w roztworze przygotowanym do analizy metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z zastosowaniem płomienia podtlenek azotu-acetylen. Oznaczalność metody wynosi 0,07 mg/m3.

EN

This method is based on stopping aluminium and its selected compounds on a membrane filter, mineralizing the sample with concentrated nitric acid or fusing with sodium heptaoxotetraborate and preparing the solution for analysis in diluted nitric acid. Aluminium and its compounds in the solution are determined as aluminium with flame atomic absorption spectrometry. The detection limit of the determined aluminium for this method is 0.07 mg/m3.

15

Bar i jego związki rozpuszczalne – metoda oznaczania

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2011

|

Nr 1 (67)

29--34

PL

Metoda polega na pobraniu baru i jego związków na filtr membranowy, wymyciu z filtra baru i jego związków rozpuszczalnych gorącą wodą dejonizowaną i oznaczeniu baru w roztworze przygotowanym do analizy meto-dą absorpcyjnej spektrometrii atomowej w płomieniu podtlenek azotu-acetylen. Oznaczalność metody wynosi 0,03 mg/m3.

EN

This method is based on stopping barium and its soluble compounds on a membrane filter, extracting soluble compounds with hot water and preparing the solution for analysis in diluted nitric acid. Barium and its soluble compounds in the solution are determined as barium with flame atomic absorption spectrometry. The detection limit of determined barium for this method is 0.03 mg/m3.

16

Wodorotlenek potasu – metoda oznaczania

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2010

|

Nr 1 (63)

237--242

PL

Metoda polega na pobraniu związku na filtr membranowy, mineralizacji filtra i oznaczaniu potasu zawartego w związku metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej w płomieniu powietrze-acetylen. Oznaczalność metody wynosi 0,04 mg/m3.

EN

This method is based on stopping selected potassium hydroxide on a membrane filter, mineralizing the sample with concentration nitric acid and preparing the solution for analysis in diluted nitric acid and caesium chloride. Potassium hydroxide in the solution is determined as potassium with flame atomic absorption spectrometry. The detection limit of determined potassium hydroxide for this method is 0.04 mg/m3.

17

Wybrane aspekty bezpieczeństwa pracy w procesach produkcji i przetwarzania PVC

Surgiewicz J.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

2010

|

nr 10

26-29

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia związane z bezpiecznym stosowaniem organicznych związków metali w produkcji i przetwarzaniu polichlorku winylu (PVC). Wyniki pomiarów przeprowadzonych w przemyśle wskazują na obecność tych związków w powietrzu w środowisku pracy. W procesach, w których występuje największe narażenie na tego rodzaju związki, niezbędna jest skuteczna ochrona pracowników przed ich szkodliwym działaniem. Przedstawiono wybrane sposoby postępowania w celu ograniczenia zagrożeń spowodowanych stosowaniem organicznych związków metali na poszczególnych etapach produkcji i przetwarzania tworzywa.

EN

This article presents issues related to safe use of organic metal compounds in production and processing of polyvinyl chloride (PVC). Results of research conducted in the industry show presence of such compounds in workplace air. It is necessary to provide effective protection for employees in processes with the highest exposure rate to those compounds. The article discusses selected procedures aimed at suppressing risk caused by using organic metal compounds at various stages of PVC processing and production.

18

Wodorotlenek sodu – metoda oznaczania

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2009

|

Nr 1 (59)

189--194

PL

Metoda polega na pobraniu związku na filtr nitrocelulozowy, mineralizacji filtra i oznaczeniu sodu metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej w płomieniu acetylen-powietrze. Oznaczalność metody wynosi 0,024 mg/m3.

EN

The method is based on stopping selected sodium hydroxide on a membrane filter, mineralizing the sample with concentrated nitric acid and preparing the solution for analysis in diluted nitric acid. Sodium hydroxide in the solution is determined as sodium with flame atomic absorption spectrometry. The detection limit of determined sodium hydroxide for this method is 0.024 mg/m.

19

Chrom i jego związki – metoda oznaczania

Surgiewicz J.

Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy

|

2009

|

Nr 1 (59)

113--118

PL

Metodę stosuje się do ilościowego oznaczania chromu metalicznego (CAS 7740-47-3) i związków chromu (II) i chromu (III) występujących w powietrzu na stanowiskach pracy podczas kontroli warunków sanitarnohigienicznych. Metoda polega na pobraniu chromu, związków chromu (II) i chromu (III) na filtr nitrocelulozowy, mineralizacji filtra za pomocą stężonego kwasu azotowego, sporządzeniu roztworu do analizy i oznaczeniu chromu w sporządzonej do analizy próbce z wykorzystaniem metody absorpcyjnej spektrometrii atomowej z atomizacją próbki w płomieniu podtlenek azotu-acetylen. Metoda została całkowicie zwalidowana dla związków chromu (III). Oznaczalność metody wynosi 0,035 mg/m3.

EN

The method is based on stopping selected chromium and its compounds chromium (II) and chromium (III) on a membrane filter, mineralizing the sample with concentration nitric acid and preparating the solution for analysis in diluted nitric acid. Chromium and its compounds in the solution are determined as chromium with flame atomic absorption spectrometry. The detection limit of determined chromium and its compounds for this method is 0.035 mg/m3.

20

Zagrożenia organicznymi związkami metali w procesach produkcji i przetwarzania polichlorku winylu

Surgiewicz J.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

2006

|

nr 5

28-30

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia związane ze stosowaniem organicznych związków metali przy produkcji i przetwarzaniu polichlorku winylu (PVC). Przedstawiono grupy i rodzaje organicznych związków metali, aktualnie stosowanych jako stabilizatory PVC, do produkcji określonych produktów użytkowych. Wyniki wstępnych pomiarów stężeń związków cynoorganicznych, stosowanych jako stabilizatory, w kilku wybranych procesach przemysłowych wskazują na obecność tych związków w środowisku pracy.

EN

In the paper some problems connected with using organic compounds of metals in PVC manufacturing and processing are presented. Some groups and kinds of organic metal compounds currently used as PVC stabilizers in manufacturing specific goods are presented. Results of preliminary measurements of the concentration of tinorganic compounds used as stabilizers in selected manufacturing processes indicate the presence of those compounds in the working environment.