Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The occurrence of microplastics in freshwater systems – preliminary results from Krakow (Poland)

Połeć M., Aleksander-Kwaterczak U., Wątor K., Kmiecik E.

Geology, Geophysics and Environment

|

2018

|

Vol. 44, no. 4

391--400

EN

The results of research conducted in recent years indicates that microplastic particles are widely distributed in the aquatic environment. The investigations are mostly focused on marine waters and there is still a lack of information about their presence in both surface water and groundwater. In this paper, preliminary results of research conducted in Poland are presented. Different types of water samples were collected. Five litres of each sample were filtered through 0.4 μm glass fibre filters. In the first stage, visual identification was conducted using a stereomicroscope. Additionally, some interesting fragments were examined by means of SEM/EDS method. In the case of rivers water samples, which were characterized by a high content of organic matter and minerals, the visibility of microplastics could be reduced. In the sample from the Vistula River, some particles similar to microplastics were found. In the groundwater samples, some blue and green particles which supposed to be plastic were found by the stereomicroscope. Additional analysis with the DXR Raman Microscope method gave no clear results. The samples were too small and the plastic particles were very dispersed which prevented correct analysis. SEM analysis showed irregularly shaped particles which were considered to be microplastics. Considering the chemical composition, carbon predominated.

2

Ocena stabilności stężeń siarkowodoru w wodach leczniczych ze „Zdroju Głównego” w Krzeszowicach

Rusiniak P., Plata J., Wątor K., Kmiecik E.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2017

|

R. 56, nr 1

75--87

PL

Siarczkowe wody lecznicze w Krzeszowicach eksploatowane są z przerwami od 1780 roku. Wykorzystywane są wyłącznie w hydroterapii (kąpiele lecznicze). Od 2002 roku badania właściwości fizykochemicznych wód realizowane są przez akredytowane Laboratorium Hydrogeochemiczne Katedry Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w Krakowie. W niniejszej pracy przedstawiono ocenę stabilności stężeń siarkowodoru, będącego składnikiem swoistym omawianej wody. Wykorzystano wyniki analiz 102 próbek wody pobranych w latach 2008–2016. Baza danych hydrogeochemicznych została zweryfikowana przy użyciu testów statystycznych i błędów liczonych wg bilansu jonowego. Ocenę stabilności przeprowadzono na podstawie kart kontrolnych pojedynczych pomiarów. Zasadnicza większość stężeń H2S mieści się w przedziale x±2σ (średnia + 2xodchylenie standardowe), zatem stężenie tego składnika należy uznać za stabilne w czasie. Z przeprowadzonej za pomocą programu GWSDAT analizy trendów wynika, że stężenie siarkowodoru nie wykazuje istotnie statystycznego trendu monotonicznego.

EN

The exploitation of sulphurous water in Krzeszowice has been taking place since 1780. The water is being used only for balneological treatment. The quality of this water has been controlled by Department of Hydrogeology and Geology Engineering (AGH University of Science and Technology, Faculty of Geology, Geophysics and Environmental Protection) since 2002. A detailed analysis of the hydrogen sulphide concentration was performed in this paper. The analysis is based on the result of 102 samples collected between 2008–2016. The box-and-whisker plot was used to assess the data differentiation. Two outliers observations were eliminated from further analysis. The Shapiro-Wilk test indicated that the data is normally distributed. The control chart was used to assess the stability of the examined hydrogen sulphide. This assessment shows that most of the values are in range x±2σ, so the concentration of hydrogen sulphide in curative water from „Zdrój Główny” may be classified as stable. The analysis performed using GWSDAT software shows that the trend is not detected.

3

Modelowanie hydrogeochemiczne wód termalnych eksploatowanych z trzech ujęć geotermalnych w Bańskiej Niżnej (Podhale)

Sekuła K., Tomaszewska B., Wątor K., Kmiecik E., Mika A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1014--1018

EN

The exploitation of thermal waters from the Triassic, Jurassic and carbonate Eocen is conducted by PEC Geothermia Podhalańska with three wells: Bańska PGP-1, Bańska PGP-3 and Bańska IG-1. The groundwater discharge rates from each well change over time, depending on the energy requirements of the heating installation. As a consequence, the proportions of water exploited by the wells and mixed in the heating system are fluctuating. This paper presents results ofphysicochemical research of water from geothermal wells, which were carried out under various operating conditions. The data were used to evaluate changes in the hydrogeochemical specificity of water exploited from individual wells and mixed in the installation. Hydrogeochemical modelling was performed with the analysis of changes of ion speciation depending on the exploitation parameters. Consideration is given to the results obtained during the summer, when the water extraction rate is lower (providing energy coverage for hot water) and in the winter, when the extraction rate is considerably higher (for heat and hot water supply). The results of the modelling allow identification of the impact of the performance parameters of the wells on the water characteristics of the system before and after geothermal heat exchangers.

4

Analiza czynników wpływających na zmiany składu chemicznego wód przeznaczonych do spożycia

Wątor K., Kmiecik E., Postawa A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1388--1392

EN

Drinking water samples were collected from 501 points in five cities located in south Poland - Kraków, Myszków, Jaworzno, Racibórz and Kamienna Góra, using the random daytime sam-pling method (RDT). All samples were collected by trained samplers from randomly chosen buildings, at random hours and without prior flushing. Analysis of chemical composition of water samples was conducted at the certified Hydrogeochemical Laboratory of AGH - University of Science and Technology in Kraków. Concentrations of selected trace elements (As, Cr, Zn, Al, Cd, Mn, Cu, Ni, Pb, Fe) and major ions (Na, Ca, Mg, K, Cl^-, SO₄^2-, HCO₃¯) were measured. The principal component analysis was performed. The dimension reduction was made on the basis of major ions. Two principal components were used: the first one was dependent on the concentration of Cľ , SO₄^2-, NaandK, and the second one included the concentration of Mg, Ca and HCO^-. The analysis indicated a diversity of the results in virtue of sampling site. Three groups of results were clearly indicated: the first one represented water samples from Kraków and Kamienna Góra, the second one - samples from Myszków and Racibórz, and the third group was were the samples collected in Jaworzno. This diversity results from the type of water intake (groundwater and surface water), manner of water water supply systems.

5

Deterministic and probabilistic approaches to the denomination of the hydrochemical type of potentially medicinal groundwater from the “Zdrój Główny” intake (Krzeszowice, Poland)

Rusiniak P., Wątor K., Plata J.

Geology, Geophysics and Environment

|

2017

|

Vol. 43, no. 4

303--309

EN

The analysis and quality control of potentially curative water in Krzeszowice (Lesser Poland Region, Poland) has been carried out since 2002. The analyses are performed in the certified Hydrogeochemical Laboratory of the AGH University of Science and Technology and the laboratory of Provincial Environmental Protection Inspectorate in Krakow. The main purpose of this paper was to confirm the denomination of the hydrochemical type of water taken from “Zdrój Główny” both for major ions and sulphur(II) compounds concentration which are specific components and assign curative properties to the examined water. On the basis of statistical analysis, it was stated that the concentrations of SO₄, Ca, Mg, HCO₃ and sulphur(II) compounds can be regarded as stable. Different methods of hydrochemical type determination lead to various classifications of groundwater. In the deterministic method and the probabilistic method with use of expanded uncertainty, the hydrochemical type of the examined water is SO₄ -Ca-Mg, S. In the probabilistic method where the standard deviation was taken into account, fewer components were in the hydrochemical type (SO₄-Ca)-sulphur(II) compounds did not exceed the threshold value of 1 mg/L and, in this situation, the water cannot be regarded as potentially curative.

6

Metodyka opróbowania ujęć wód termalnych – aspekty techniczne

Korzec K., Kmiecik E., Mika A., Tomaszewska B., Wątor K.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2016

|

R. 55, nr 1

75--87

PL

W artykule przedstawiono metodykę poboru próbek wód termalnych z trzech otworów eksploatacyjnych Bańska PGP-1, Bańska PGP-3, Bańska IG-1 oraz instalacji ciepłowni geotermalnej. Zaproponowano rozwiązania konstrukcyjne podłączeń wężyka używanego do poboru do króćców próbobiorczych znajdujących się w punktach pomiarowych, wykonane z łatwo dostępnych i tanich materiałów. Zaprezentowano również schemat chłodzenia wód termalnych bez kontaktu z powietrzem w celu wykonania pomiaru parametrów nietrwałych w systemie on-line za pomocą miernika z elektrodami dostosowanymi do niższego zakresu temperatur niż temperatura wód termalnych. Przedstawione rozwiązania zweryfikowano za pomocą eksperymentu pomiarowego oraz sprawdzono pod kątem obowiązujących norm i wytycznych.

EN

This paper presents the methodology of sampling three exploiting wells (Bańska PGP-1, Bańska PGP-3, Bańska IG-1) and the element of the installation of the thermal heating station. The designed solutions were presented by connecting sampling tube to the sampling spigots located at the measurement points, made from commonly available and inexpensive materials. The scheme of cooling the geothermal waters without contact with the air in order to perform an on-line measurement of the instable parameters, using gauges with electrodes adapted to the lower temperature than the temperature of the thermal waters was also presented. The proposed solutions were verified by means of the measurement experiment and were checked according to the applicable and relevant standards and guidelines.

7

Ocena leczniczego charakteru wód z wykorzystaniem niepewności pomiaru w wodach uzdrowiska Busko-Zdrój

Wątor K.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2015

|

R. 54, nr 2

79--88

PL

Wody lecznicze, jako kopaliny, podlegają ustawie Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9 czerwca 2011 roku (Dz.U. 2011 nr 163 poz. 981 – PGG, 2011). Wody podziemne niezanieczyszczone pod względem chemicznym i mikrobiologicznym, charakteryzujące się naturalną zmiennością parametrów fizykochemicznych, mogą zostać uznane za lecznicze, jeżeli spełniają przynajmniej jeden z wymienionych w tym akcie prawnym warunków dotyczących minimalnych stężeń składników swoistych. Ocena leczniczego charakteru wód może być dokonana metodą deterministyczną poprzez odniesienie wprost uzyskanych wartości stężeń wskaźników swoistych do obowiązujących wartości progowych. Popularna jest również metoda zaproponowana przez Ciężkowskiego (red. 2007), zgodnie z którą do wartości progowej odnoszone są średnie stężenia składników swoistych pomniejszone o dwa odchylenia standardowe. Jest to jeden z możliwych wariantów metody probabilistycznej. W niniejszej pracy przedstawiono przykład oceny leczniczego charakteru wód poziomu kredowego występujących w rejonie Buska-Zdroju na podstawie wyników oznaczenia składników swoistych tych wód: stężenia związków siarki(II) oraz jonów jodkowych metodą probabilistyczną, z wykorzystaniem niepewności pomiaru.

EN

Curative water, as minerals, are subject to the Geological and Mining Law (Journal of Laws [Dz. U.] No.163/2011 item 981 – GML 2011). Groundwaters uncontaminated by chemical and microbiological agents, which exhibit a natural variability of physicochemical parameters can be considered as to be curative when they meet at least one of the conditions set forth in the Law concerning the minimum concentrations of the specific components. An assessment of curative water properties can be conducted using the deterministic method comparing the individual measurement values of specific parameters against threshold values. Another method of assessment for curative water character is the methodology described by Ciężkowski (red. 2007). In this method, threshold values are compared with the mean concentrations of specific components minus two standard deviation. It is a probabilistic approach. In this paper, the assessment of curative water properties is present from the Busko-Zdrój area analyzed for a sulphur (II) compound as well as for iodide ions using the probabilistic method with measurement uncertainty.

8

Analiza trendów zmian składu chemicznego wód leczniczych z ujęcia b-13 w Busku-Zdroju z wykorzystaniem programu GWSDAT

Wątor K., Kmiecik E.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

1125--1130

EN

Curative water is the groundwater characterized by natural variation of physical and chemical parameters (Ustawa, 2011). Curative character valuation for natural resource (including curative water) should be made on the basis of documented investigations continuing at least three years (Rozporządzenie, 2006). Analysis of stability of chemical composition should also involve trend analysis. When trend is detected it could threaten the loss of the curative properties of water. In this paper authors present analysis of trends in chemical composition of therapeutic water from B-13 Anna intake (Busko-Zdrój region). The type of these water is chloridesodium, sulfide, iodide [Cl–Na, H2S, I]. The 33 results of chemical composition analysis were used in trend analysis. All these analysis were performed in years 1983–2012. Trend analysis was performed with use of GWSDAT software (Jones & Spence, 2013).

9

Praktyczne aspekty opróbowania wód w systemie monitoringu wód podziemnych

Zdechlik R., Drzymała M., Wątor K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

659--663

PL

Istotnym elementem monitoringu jakości wód podziemnych jest proces opróbowania wód, obejmujący nie tylko sam etap poboru próbek, ale także czynności związane z ich utrwalaniem, przechowywaniem oraz transportem do laboratorium, jak również terenowymi pomiarami wskaźników nietrwałych. Z uwagi na różnorodność możliwych sytuacji, rzeczywiste badania terenowe mogą odbiegać od przedstawianych w literaturze schematów. Wykorzystując własne wieloletnie doświadczenie, autorzy prezentują praktyczne aspekty poboru próbek wód podziemnych, podając przykłady konkretnych rozwiązań organizacyjno-technicznych. Przytoczono podstawowe dokumenty normujące proces opróbowania oraz istniejące poradniki. Omówiono potencjalne zagrożenia związane z pracą w terenie, przedstawiono zróżnicowane sposoby poboru próbek, stosowane w zależności od rodzaju punktu monitoringowego. Scharakteryzowano najczęściej wykorzystywane w monitoringu wód podziemnych rodzaje pojemników i utrwalaczy, a także pomiary parametrów fizykochemicznych wskaźników nietrwałych wykonywane in situ.

EN

The crucial element of groundwater monitoring is the properly carried out groundwater sampling, which includes not only the stage of collecting samples, but also all activities related to samples preservation, storage, transport to the laboratory and also field measurements of unstable indicators. In view of variability of possible situations, the actual field exploration may diverge from shown in literature schemes. Making use of multi-year experience, the authors present the practical aspects of groundwater sampling, giving the examples of concrete organise-technical solutions. The basic norms and guides concerning sampling were detailed. The potential dangers related to work in the field were discussed. Multiple techniques of sampling, considering sampling site type, were presented. There were characterised the most common in groundwater monitoring types of containers and preservatives and also basic measurements of unstable physic-chemical parameters performed in situ.

10

Arsen w wodach podziemnych okolic Lublina

Postawa A., Jeż-Walkowiak J., Pruss A., Wątor K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/2

495--503

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań nad przypadkami występowania arsenu w wodach podziemnych ujmowanych na potrzeby zaopatrzenia ludności w gminie Garbów koło Lublina. Obecność arsenu stwierdzono w wodzie z ujęcia we wsi Bogucin, która eksploatuje wody z poziomu paleoceńsko-kredowego występującego pod pokrywą przepuszczalnych i półprzepuszczalnych utworów czwartorzędowych. Arsen występuje w stężeniach 20–29 µg/dm3. Ze względu na występowanie ponadnormatywnych stężeń żelaza (powyżej 3 mg/dm3) i manganu (do 0,67 mg/dm3), przed podaniem do sieci wody są uzdatniane poprzez napowietrzanie i filtrację na filtrach pospiesznych. W trakcie odżelaziania i odmanganianiania następuje współstrącenie arsenu i dzięki temu zjawisku następuje obniżenie stężenia arsenu do poziomu 3 µg/dm3, czyli poniżej zawartości dopuszczalnej w wodach przeznaczonych do spożycia.

EN

Authors describe some aspects of occurrence of arsenic in raw water used for production of drinking water in Lublin region (E Poland). Arsenic in concentrations 20–29 µg/dm3 was discovered in one intake exploiting water from Cretaceous-Paleocene semi confined aquifer. Together with arsenic High concentrations of iron (over 3 mg/dm3) and manganese (up to 0.67 mg/dm3) were present. Aeration and filtration processes are implemented in order to achieve acceptable content of iron and manganese, before water is supplied to consumers. Due to co precipitation processes during treatment concentration of arsenic decreases to 3 µg/dm3 thus treated water meets all sanitary standards.

11

Odwadnianie szlamu węglowego na drodze periodycznej filtracji wirowej

Palica M., Wątor K., Thullie J., Kurowski Ł.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2010

|

Tom 12

489-502

PL

W jednej z kopalń węgla kamiennego odwadnianie zawiesiny z wirówek sedymentacyjno-sitowych polega na podawaniu odsączu do odmulnika DORR'a, skąd szlam kierowany jest na prasy filtracyjne typu PF - ROW, a proces filtracji prowadzony jest przy ciśnieniu roboczym 6 bar. W wyniku odwadniania uzyskuje się osad o wilgotności 36÷37%. Dane technologiczne przewidują, że zagęszczony wylew z odmulnika DORR'a zawiera 250÷300 g/dm3 ciała stałego, a przelew zawracany do obiegu zawiera 2÷4 g/dm3 ciała stałego, będącego wg danych [1] w ok. 81,5% węglem, a więc ciało stałe stanowi cenny surowiec energetyczny. Problemem technicznym znanych technik odwadniania takich szlamów jest ich drobne uziarnienie, dlatego rozważono zmianę sposobu odwadniania na periodyczną filtrację wirową, a ideą badań było stwierdzenie, czy w czasie takiej filtracji uzyskuje się zbliżone wilgotności końcowe osadów. Potwierdzenie takiej tezy dla periodycznej filtracji wirowej mogłoby stanowić asumpt do zmiany technologii odwadniania w kierunku filtracji wirowej ciągłej, dla której wprawdzie koszty inwestycyjne takich wirówek są bardzo wysokie, ale zdecydowanie mniejsze są koszty robocizny. Oczywiście o ewentualnym wyborze sposobu odwadniania musiałby decydować rachunek ekonomiczny.

EN

Results of experiments dealing with laboratory-scale periodical centrifugal filtration of sludge originated from one of coal mines, currently dewatering in filtration press, is presented in the paper. This sludge is characterized by a quite high, i.e. greater than 20% mass concentration of solid phase being the coal in 81.3%. Because a final moisture content in the sediment is approximately equal to 37% at pressure of 6 bars, a question appears, if using the centrifugal filtration for simplex a/ g = 1000 (usually applied in industrial conditions) and the centrifugation time close to 10 min, a lower final moisture content of sedimentcan be achieved? It was stated that for such conditions, the final moisture content was equal to about 0.418, what was much higher than after presses. Researches on centrifugal filtration were conducted in a relatively broad range of a/g = 174.5-.;-1786.8 and 't =4-.;-30 min. It was proved that the influence of a/g on the final moisture content was stronger than 't. For the highest a/ g and 't used in the experiments, values of w = 36.6% (for the supply 2) and w = 37.2% (for the supply 1) were obtained. The data for sludge presented in this work indicate that the increase of solid phase mass concentration in the suspension influences the decrease the final moisture content of sediment, and this conclusion is a result of comparison of the data taken from works [26] and [27], obtained for a few and over 20% solid phase concentration in suspension. Quite high values of moisture content in sediments indicate the difficulties in mechanical phase separation. This was also proved by additional measurements, including particle size distribution and sedimentation tests. It was stated that particle size distribution was very fine (Jlm) and critical sedimentation time - long (ca. 120 hr.). This means that the initial suspension thickening using sedimentation is unnecessary. One of the conclusion derived from the researches leads to the statement that periodical or continuous centrifugal filtration is useless because of wet sediments obtained. It is also worth to mention that filtration tests were carried out for previously selected filtration cloth of the type PT - 912 and suspension tested could be treated as without addition of flocculant.

12

Możliwości wykorzystania danych o składzie izotopowym azotanów dla potrzeb wskazań ochronnych w obszarach spływu wód do ujęć

Żurek A., Wątor K.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2010

|

Nr 10

5-9

PL

Selektywne działania ochronne skierowane na największe ogniska zanieczyszczeń. Wykorzystanie metod izotopowych do identyfikacji pochodzenia azotanów w wodach podziemnych. Schemat procedury określania składu izotopowego azotanów rozpuszczonych w wodzie.

EN

Selective protection actions aimed at the biggest pollution sources. Application of isotopic methods for identification of nitrates' origin in underground waters. Diagram of defining procedure for isotopic nitrates' contents dissolved in water.