Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Plant bioindicators in the environmental monitoring

Godzik B., Szarek-Łukaszewska G.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr 7

677-693

EN

In addition to technical methods, biological methods are a1so used to determine the extent and volurne ofenvironmenta1 pollution. Of bio1ogica1 indicators, mosses and lichens are most often used for that purpose; higher p1ants are much rarer used. On the basis of investigations carried out in the Niepołomice Forest during the 1ast 30 years there are given examp1es of the use of these three groups of p1ants for monitoring the degree of pollution, mostly by heavy metals, in that area.

PL

W badaniach stopnia zanieczyszczenia środowiska szeroko stosowanymi są, obok metod technicznych, metody biologiczne. Wśród wskaźników biologicznych do najczęściej stosowanych nalezą mchy i porosty, rzadziej używane są rośliny wyższe. Na podstawie badań prowadzonych w Puszczy Niepołomickiej w ciągu ostatnich 30 lat pokazano przykłady zastosowań tych trzech grup roślin do monitorowania stopnia zanieczyszczenia środowiska tego obszaru głównie metalami ciężkimi.

2

Ozone concentrations and tobacco cultivars (Nicotiana tabacum L.) exposure study in the Kraków province (southern Poland)

Godzik B.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr 11

1287-1296

EN

Concentrations of ozone (O3) were measured during the growing season (May-September) at 18 localities in the Kraków region using passive methods. In addition, ozone bioindicator tobacco plants (Nicotiana tabacum L) were also exposed to ambient air at the sites equipped by passive samplers. Great diversity of tropospheric ozone concentrations was recorded in all locations. The lowest average concentrations were recorded in Kraków and in areas located west, northwest, and east of the city (the Vistula river valley), whereas the highest average concentrations were recorded in the northeastern and southeastern parts of the Province. The highest average concentration of 108 [mu]g m-3 (for a three-weekperiod) was recorded in July and August at the sites located 30 km to the south, and 25 km to the north of Krakow city. The amount of damages to leaves of ozone-sensitive variety of tobacco (Bel - W3) exposed at all sites was correlated with concentrations measurements obtained with passive samplers. More damage was recorded at the sites located outside the city than at sites within Kraków. Field experiments with ethylenediurea (EDU), phenylurea (PD), and urea (U) showed that foliar application of EDU gave distinct protection but that of PU only partially protected the plants against the harmful effect of ozone. Urea is not an antioxidant substance.

PL

W sezonie wegetacyjnym (maj-wrzesień) wykonano metodą pasywną pomiary stężenia ozonu przygruntowego w 18 stanowiskach położonych w rejonie Krakowa. W tych samych stanowiskach eksponowano rośliny-wskaźniki ozonu (tytoń szlachetny - Nicotiana tabacum L). Dodatkowo w jednym stanowisku wykonano eksperymenty z użyciem trzech substancji antyoksydacyjnych (EDU, PU, U), które zastosowano dolistnie. Najniższe stężenia ozonu określono w stanowiskach położonych w centrum Krakowa i obszarach leżących na zachód i wschód od centrum miasta (dolina Wisły), a najwyższe (ponad 100 [mu]g m-3 jako średnia wartość dla 3-tygodniowegookresu ekspozycji próbników pasywnych) w części północnej i południowej regionu. Uszkodzenia liści tytoniu spowodowane przez ozon korelowały z wartościami stężenia ozonu. Substancją najlepiej chroniącą rośliny (tytoń) przed oddziaływaniem ozonu było EDU.

3

The measurement of tropospheric ozone concentrations in southern Poland using the passive samplers and plant bioindicators

Godzik B.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2000

|

Vol. 26, no. 2

7--19

EN

Concentration of ground level ozone were measured from May to September 1996 and 1997 in 14 localities throughout the Kraków Province and in five Polish national parks (NP) located in the Carpathians. Ozone concentrations were measured using passive samplers. At two sites (Kraków - city and Szarów - 30 km east of the city) ozone bioindicator tobacco plants (Nicotiana tabacum L.) were also exposed in the field. The highest forthnightly O3 mean values in Krakow Province were recorded in 1996 and they reached 137,7 mg . m-3.Great in the tropspheric O3 concentrations were recorded from different exposure sites in Krakow Province the lowest concentrations were recorded from Kraków and the areas west and north-west of the city and the highest concentrations from areas north and south of the city. Among mountain exposure sites the highest ozone concentrations were recorded in Bieszczady NP and Babia Góra NP. The two-week long average concentrations in the Carpathias were higher in 1997 than in 1996. Significantly greater damage to tobacco Bel-W3 leaves occurred in the plants exposed at Szarów than in plants exposed in the city centre.

PL

Stężenia ozonu przyziemnego mierzono w okresie od początku maja do końca września 1996 i 1997 roku na 14 stanowiskach w województwie krakowskim i w pięciu karpackich parkach narodowych (PN). Stężenia te określano za pomocą próbników pasywnych. W dwóch stanowiskach (Kraków-centrum) i w Szarowie ( 30 km na wschód od miasta) eksponowano roślinne biowskaźniki ozonu (Nicotiana tabacum L.). Najwyższe średnie stężenie ozonu dla dwutygodniowego okresu ekspozycji w rejonie Krakowa zanotowano w 1996 roku. Wynosiło ono 137,7 mg . m-3. W obrębie województwa krakowskiego obserwowano znaczne zróżnicowanie stężeń ozonu między poszczególnymi stanowiskami: najniższe stężenia notowano w Krakowie i na obszarze położonym na zachód i północny zachód od miasta, najwyższe natomiast w obszarach położonych na północ i południe od Krakowa. Najwyższe stężenia ozonu wśród stanowisk zlokalizowanych w górskich parkach narodowych notowano w Bieszczadzkim i Babiogórskim PN. W Karpatach średnie dwutygodniowe stężenia ozonu w 1997 roku były wyższe niż w roku 1996. Statystycznie istotnie wyższe uszkodzenia liści tytoniu (odmiany wrażliwej na ozon - Bel-W3) obserwowano u roślin eksponowanych poza Krakowem niż w centrum miasta.

4

Stężenia metali ciężkich w glebach i wybranych warzywach w krakowskich ogrodach działkowych - wyniki 15-letnich badań.

Godzik B.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

1999

|

Vol. 6, nr 5-6

409-417

PL

W latach 1984-1998 w glebie i warzywach uprawianych w ogrodach działkowych w Krakowie określano stężenia siedmiu metali ciężkich (Cd, Pb, Zn, Cu, Cr, Ni, Fe). Stężenia metali były zróżnicowane w zależności od gatunków roślin i zmieniały się w poszczególnych latach: najwyższe stężenia notowano w warzywach w latach osiemdziesiątych, a znacznie niższe w dziewięćdziesiątych. Nadziemne części roślin zawierały więcej metali niż jadalne, podziemne części warzyw. Najwięcej metali akumulowała sałata. Stwierdzono większe stężenia kadmu w glebach i warzywach w ogrodach położonych w zachodniej części Krakowa, ołowiu w centrum, a cynku we wschodniej części miasta.

EN

The concentration of heavy metals (Cd, Pb, Zn, Cu, Cr, Ni, Fe) in the soils and vegetables in the allotments gardens of the Kraków agglomeration in the period of 1984-1998 were determined. Heavy metal concentartion in vegetables varied within the species and years with higher value in the 80-ties than in the 90-ties. Leaves of lettuce and parsley were the most effective accumulators of metals, whereas parsley as well as carrot roots were found to be the lowest. In garden located in the western part of Kraków agglomeration soils and vegetables were more contaminated with Cd, wheras with lead in the centre, and with zinc in the eastern part of the city.