Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ budowy geologicznej i rzeźby na procesy kształtujące skład chemiczny wód w czasie wezbrania roztopowodeszczowego w zlewni Bystrej w Tatrach Zachodnich

Sajdak M., Siwek J. P., Żelazny M., Dojtrowska I.

Landform Analysis

|

2018

|

Vol. 37

3--15

PL

Celem badań było rozpoznanie procesów kształtujących skład chemiczny wód potoków odwadniających krystaliczną i osadową część zlewni Potoku Bystra w Tatrach w czasie wezbrania roztopowo-opadowego w kwietniu 2016 r. Badania były prowadzone w dwóch przekrojach wodowskazowych reprezentujących obszary zbudowane ze skał krystalicznych (Goryczkowy Potok), oraz ze skał osadowych, charakteryzujących się rozbudowanymi systemami krasowymi (Potok Bystra). Głównym procesem kształtującym zmiany składu chemicznego wody w obu zlewniach w czasie analizowanego wezbrania był proces rozcieńczania wód podziemnych wodami roztopowymi i opadowymi. Przejawiało się to spadkiem stężenia większości jonów w potokach wraz ze wzrostem stanów wody. W Potoku Bystra, odwadniającym obszar osadowy zmiany składu chemicznego były dodatkowo modyfikowane dopływem wód z systemów krasowych a w Goryczkowym Potoku – wymywaniem jonów z gleby przez wody spływu śródpokrywowego.

EN

The purpose of the study was to identify processes shaping water chemistry in streams draining the crystalline and sedimentary portions of the Bystra Stream catchment in the Tatras during rain-on-snow event in April 2016. Data were gathered at two water gauging sites representative of areas formed of crystalline rock (i.e. Goryczkowy Stream) and areas formed of sedimentary rock characterized by extensive karst systems (Bystra Stream). The main process responsible for changes in water chemistry in both catchments over the study period was dilution of groundwater with snowmelt and precipitation water. This was manifested via a decrease in the concentration of most ions in the studied streams at high water stages. The water chemistry of Bystra Stream draining sedimentary rocks was affected in part also by the influx of water from karst systems. In the Goryczkowy Potok Stream the changes were modified by flushing of ions from the soil by throughflow.

2

Anomalia hydrogeochemiczna w Tatrach : źródło z wodami siarczanowymi

Wolanin A.., Chmiel S., Żelazny M., Jelonkiewicz Ł., Janusz J., Hałas S., Trembaczowski A.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1025--1028

EN

The paper contains the results of analysis of chemical, isotopic and trace metal composition of anomalous spring water in the Tatra Mts. Obtained data were the basis for an attempt to determine the origin of this hydrogeochemical anomaly. The spring is located in the Tomanowa Valley in the Western Tatra Mts. The spring water is characterized by the mineralization (TDS) above 500 mg/dm3. As regards the chemical composition of the water, Ca2+ ions show the highest concentration among cations, while HCO- among anions. The spring water has been assigned to the: SO —HCO—Ca-Mg hydrochemical type. Among trace metals, Sr, Ba, B, Li and Al. reveal The highest concentrations. The oxygen and hydrogen isotopic composition(δ18O and δ2H) indicates that this is infiltration water. Delta values of oxygen and sulphur isotopes (δ18OS and δ34S) of the sulphate ion indicate that SO4 of this spring water is likely derived from leaching of gypsum or anhydrite evaporites.

3

Wpływ wiatrowałów na zróżnicowanie cech osadów aluwialnych w dolinach tatrzańskich o różnym stopniu wylesienia

Michno A., Wasak K., Stolarczyk M., Strzyżowski D., Wrońska-Wałach D., Fidelus J., Sobucki M., Żelazny M.

Landform Analysis

|

2016

|

Vol. 31

35--48

PL

Celem badań było poznanie zróżnicowania cech teksturalnych oraz cech chemicznych osadów odprowadzonych ze zlewni tatrzańskich objętych wiatrowałem w 2013 roku. Zróżnicowanie to powiązane zostało z energią rzeźby zlewni oraz skutkami wiatrowału. W zlewniach dominowały osady złożone podczas małej dynamiki transportu, jednak dwie zlewnie charakteryzowały się pewnym udziałem (do 10%) osadów deponowanych w środowisku o większej energii. Jednak zróżnicowanie to związane jest z energią rzeźby badanych zlewni, natomiast wpływ wiatrowałów nie zaznaczył się jeszcze wyraźnie w cechach teksturalnych osadów.

EN

The aim of the research was to recognize the diversity of the textural and chemical characteristics of the sediments removed from the catchments of the Tatra Mts., which were affected by the windthrow event in 2013. The diversity was related to the morphometry of the catchments and the effects of the windthrow event. In catchments sediments deposited during low transport dynamics dominated, two of the catchments were characterized by some percentage (up to 10%) of the sediments deposited in the high-energy environment. However, this diversity is connected to the morphometry of the studied catchments and up to this time impact of the windthrows is not clearly reflected in the textural characteristics of the sediments.

4

Rola zbiornika pośredniego w oczyszczaniu wód kopalnianych

Nowak A. K., Hyla S., Nowak A., Wzorek Z., Żelazny M.

Przemysł Chemiczny

|

2015

|

T. 94, nr 6

986-988

PL

Przedstawiono ocenę możliwości zmniejszenia obciążenia odbiornika końcowego ściekami poprocesowymi poprzez zastosowanie zbiornika pośredniego. Analizowano proces oczyszczania wód kopalnianych użytkowanych jako woda technologiczna przy flotacji węgla. Oczyszczanie przez sedymentację prowadzono w otwartym zbiorniku przepływowym. Stwierdzono, że jest to skuteczna metoda usuwania zawiesin. Zanieczyszczenia rozpuszczone powodujące zasolenie wody przechodzą do odbiornika końcowego.

EN

Mine wastewater was purified by sedimentation in an intermediate tank to remove suspensions. A substantial redn. of the suspension content at the outlet of the tank was achieved.

5

Zmiany składu chemicznego wód źródeł w Tatrach polskich w ostatnim sześćdziesięcioleciu

Chmielewska-Błotnicka D., Małecki J. J., Porowska D., Żelazny M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

67--73

PL

Porównanie obecnego składu chemicznego wody źródeł z wynikami badań archiwalnych wykazało, że w ostatnim 60-leciu wystąpiły znaczące zmiany stężeń wybranych jonów głównych. Interpretację zmian składu chemicznego wód przeprowadzono na podstawie stężenia wodorowęglanów, wapnia i magnezu tych samych 105 źródeł, w trzech okresach (lata: 1952–1962, 1970–1980, 2007–2010). Ze względu na budowę geologiczną zmiany stężeń oceniono w podziale na wody źródeł drenujących skały krystaliczne (n = 54) oraz skały osadowe (n = 51). Zaobserwowane zmiany stężenia wybranych jonów mają odmienny przebieg w wodach źródeł drenujących trzon krystaliczny w porównaniu z wodami źródeł drenujących serie osadowe. Źródła położone w krystalicznej części Tatr miały najwyższe stężenia HCO3–, Ca2+, Mg2+ w latach 70. XX w., a ich maksymalne stężenie było nawet dwukrotnie wyższe w tym okresie niż w latach 1952–1962. Analiza najczęściej występujących stężeń HCO3–, Ca2+ i Mg2+ w wodach drenujących trzon krystaliczny wskazuje na podobieństwo składu chemicznego wód w latach 1952–1962 i współczesnych (2007–2010). Cechą charakterystyczną wód źródlanych drenujących serie osadowe jest stopniowy wzrost od lat 50. XX w. do czasów obecnych stężenia HCO3– i Ca2+, w mniejszym stopniu Mg2+.

EN

Comparison of the present chemical composition of spring water with the archival research revealed significant changes in the selected main ion concentrations over the last 60 years. The interpretation of changes in the chemical composition of water was based on the concentration of bicarbonates, calcium and magnesium of the same 105 springs in three periods (1952–1962, 1970–1980 and 2007–2010). Due to the geological structure, the changes in the concentration were assessed within the groups of springs draining crystalline rocks (n = 54) and sedimentary rocks (n = 51). The course of the observed changes in the concentration of the selected ions is different in spring water draining the crystalline core than in springs draining sedimentary series. The springs located in the crystalline part of the Tatra had the highest concentrations of HCO3–, Ca2+ and Mg2+ in the 1970s of the 20th century and their maximum concentration was even twice higher in this period than in the 1950s–1960s of the 20th century. The analysis of the most frequently occurring concentrations of HCO3–, Ca2+ and Mg2+ in water draining the crystalline core indicates the similarity of the chemical composition of water in 1952–1962 and present (2007–2010). A gradual increase in the concentration of and Ca2+ particularly, and to a lesser extent Mg2+, from the 50s of the 20th century to present is a characteristic feature of spring water draining sedimentary series.

6

Zmiany cech fizyczno-chemicznych wód wywierzysk: Chochołowskiego, Lodowego i Olczyskiego w 2009 r.

Żelazny M., Barczyk G., Wolanin A.., Wójcik S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

685--691

PL

Celem opracowania jest poznanie zmian cech fizyczno-chemicznych wód trzech wywierzysk tatrzańskich: Chochołowskiego, Lodowego i Olczyskiego. Skład chemiczny wód wywierzysk istotnie się różni w zakresie średnich stężeń Ca2+, Mg2+, Na+, HCO3– i SO42– (ANOVA). Za pomocą analizy składowych głównych (PCA), na podstawie relacji: wydajności, temperatury wody i składu chemicznego wody, wyznaczono dwa lub trzy czynniki (PCA), które wyjaśniają większą cześć zmian składu chemicznego wody w ciągu roku. Wykazano, że wywierzyska Olczyskie i Lodowe charakteryzują się podobnymi zmianami składu chemicznego wody, a Chochołowskie – odmiennymi.

EN

The aim of this paper is to examine the variability of physical and chemical characteristics of vaucluse springs (Chochołowskie, Lodowe and Olczyskie) in the Tatra Mts. The concentrations of Ca2+, Mg2+, Na+, HCO3–, SO42– in water of the Chochołowskie, Lodowe and Olczyskie vaucluse springs are significantly different (ANOVA). Using principal component analysis (PCA) based on the relationship (discharge, water temperature and chemical composition), three or two factors have been determined.

7

Komputerowa automatyzacja a kształcenie akademickie

Koźluk T., Szafarczyk M., Żelazny M.

Pomiary Automatyka Robotyka

|

2006

|

R. 10, nr 6

18-21

8

Komputerowa Automatyka i Robotyka w uniwersyteckiej szkole

Koźluk T., Szafarczyk M., Żelazny M.

Pomiary Automatyka Robotyka

|

2006

|

R. 10, nr 6

22-24

PL

Propozycje przedstawione w artykule mogą znaleźć zastosowanie w każdej szkole uniwersyteckiej prowadzącej kształcenie na kierunku INFORMATYKA. Propozycje zostały zilustrowane przykładem projektu wdrożonego w Prywatnej Wyższej Szkole Businessu i Administracji (PWSBiA) w Warszawie.

9

Stanowiska laboratoryjne do prac badawczych i zadań dydaktycznych z zakresu automatyki i diagnostyki

Koj J., Żelazny M., Kościelny J. M.

Pomiary Automatyka Kontrola

|

2005

|

R. 51, nr 9 bis

261--263

PL

W artykule przedstawiono koncepcję, wybrane realizacje oraz przykłady zastosowań w automatyce i diagnostyce kilku stanowisk laboratoryjnych, których pomysły rodziły się w Instytucie Automatyki i Robotyki Politechniki Warszawskiej, w realizacji i ciągłej modernizacji uczestniczyły przedsiębiorstwa specjalistyczne, a wykorzystano je już w wielu uczelniach wyższych w kraju i za granicą. Omówiono bliżej dwie grupy stanowisk, pierwszą opartą na instalacjach, w których zachodzą procesy zmian poziomu i przepływu cieczy, a drugą - procesy zmian temperatury i przepływu powietrza Wymieniono podstawowe funkcje regulacyjne i diagnostyczne, które mogą być przedmiotem badań lub zajęć dydaktycznych.

EN

The idea and chosen examples of application of laboratory set-ups in the field of automatic control and diagnostics have been presented in this paper. The concept of these stands has been developed in the Institute of Automatic Control and Robotics of Warsaw University of Technology, laboratory set-ups have been implemented by specialised companies and have been applied in many universities all around the world. More detailed description of two groups of set-ups has been given. First group is based on liquid processing installations with level and flow measurements, second group is based on hot air treatment installations with temperature and flow measurements. Basic control and diagnostic functions useful for research and didactic purposes have been described.

10

Regionalizacje, typologie i wyznaczania sezonów klimatycznych z zastosowaniem analizy skupień

Bednorz E., Kolendowicz L., Bielec-Bąkowska Z., Bokwa A., Żelazny M., Kicińska B., Lewik P., Nowosad M., Ustrnul Z.

Przegląd Geofizyczny

|

2003

|

Z. 1-2

11-32

EN

In the paper are presented examples of regionalisation, typology and delimiting climatic seasons, completed with chosen cluster analysis methods: K-means, Ward's and Wroclaw dendrite. The methods were used to distinguish atmospheric circulation regions on the Northern hemisphere, thunderstorm regions and sulphur dioxide pollution regions in Poland, and snow-cover regions in North-Western Poland. Moreover, atmospheric circulation seasons, skiing seasons and thermal seasons were defined. The methods were also used for typology of thermal structure in the air layer near the ground, and for an attempt to define the relations between physical-chemical features of precipitation and meteorological conditions. The presented examples prove that it is possible to approach the problems of regionalisation and typology in climatology in a new way, namely without a priori assumptions, without imposing at the beginning the elements determining the spatial pattern of a phenomena. Additionally, it is very important that such an analysis requires from the researcher independence, responsibility and lot of criticism while interpreting the results, especially using non-hierarchical methods. Finally, the presented methods allow us to obtain the image of both spatial and temporal differentiation of chosen elements.

11

Model wahań zwierciadła wód podziemnych w Puszczy Niepołomickiej

Chełmicki W., Ciszewski S., Żelazny M.

Czasopismo Techniczne. Środowisko

|

2002

|

R. 99, z. 4-Ś

19--26

EN

The Niepołomice Forest is situated in the vicinity of the Nowa Huta steel complex, one of the largest industrial enterprises of this type in Poland built in the early 1950's (Fig. 1). Extemsive industrial emissions over the last 50 years are influencing the condition of the forest environment. The magnitude of this influence and the resulting destruction have been investigated by many forest-ecology teams. The ground-water table, alongside industrial emissions, has the potential to influence the state of the forest. Information on ground-water levels before and after the opening of the steel complex should make an assessment possible as to what extent the ground-water table fluctuations have been influencing the state of the forest environment, and to what extent its destruction has resulted from industrial emissions. The paper aims to reconstruct the ground-water fluctuations in the Niepołomice Forest for the period 1901-1960, having avaiable the ground-water table data for 1961-2000 and meteorological data for the whole of the 20th century. The Niepołomice Forest is situated in the Vistula River valley. The dominant bedrock is Pleistocene sand, clay and gravel of glacifluvial and fluvial origin covering deeper Miocene silt and clay. Part of the sands is wind-transformed and forms chains of dunes. The ground-water table depth is usually between 1-4 m except glacifluvial hills and dunes, where it locally exceeds 8-10 m. The dominant plant communities are coniferous fresh and wet mixed forests - ca 50%, deciduous forests - 24% and fresh and wet mixed forests - 20% [2]. Available data and method of reconstruction of ground-water fluctuations. There was only one water-ground monitoring post (Poszyna) in the Niepołomice Forest. There the ground-water levels were measured on a weekly basis since 1953, although reliable data without major gaps only covers 1957-2000. Other posts distributed in the surroundings of the Niepołomice Forest were operating irregularly and just for short periods. Long-term meteorological data are available for Kraków. Assuming the relationship between the meteorological and ground-water variables and having available meteorological data for 1901-2000 (Kraków) and the ground-water table data for 1961-2000 (Poszyna), an attempt was made to build a neural-network model of ground-water fluctuations for Poszyna, to reconstruct ground-water table fluctuations before 1961. The monthly means of the ground-water levels and air temperature, and monthly totals of precipitation were used for model calibration. A predictor concept was applied to solve the issue of ground-water level modelling based on artificial neural networks. The predictor is a conversion of a past series of data into a simulated present value. The method of learning artificial neural networks is a classical algorithm of back-propagation with monumentum, mixed with pruning by optimal brain surgery [4]. There are two modelling tasks. The first gives an answer to the question: how useful for ground-water level modelling at Poszyna are the meteorological data from Kraków. The series of both meteorological data and the ground-water level are the model inputs. The results are satisfactory (Tab. 1). The pruning method gives us a small networks, which are easily interpreted. The goal of the second task is the construction of a model that can be used to find a relationship between the ground-water level in Poszyna and the Kraków meteorological data. Although the results are not as in the previous case (Tab. 1) they are still useful in obtaining values close to the real ones. This model was used to perform a full conversion of the Kraków meteorological data into the Poszyna water level series. The obtained series conform to the forest behaviour at the time of measurements in the learning set. Both, reconstructed and observed ground-water levels at Poszyna mirror the periods of dry, medium and wet years. Having the ground-water levels for Poszyna for the whole 20th century, the next step of the procedure was to reconstruct ground-water table fluctuations in other parts of the Niepołomice Forest. In order to find the relationship between ground-water fluctuations at Poszyna and other parts of the area, nine piezometric wells were established in different parts of the forest , and then used for a one-year-long (May 1999-April 2000) monitoring, which was simultaneous with the one at Poszyna. The one-year-long series of measurements has shownn a well expressed linear relationship between water levels in the piezometric wells and Poszyna (Fig. 3 and Tab. 2). This relationship was used for calculation of the ground-water levels at the monitoring sites for the whole of the 20th century. As the linear relationship between the Poszyna and piezometric wells was based on a one-year-long series of observations, the question arises whether this relationship is valuable for the whole of the 20th century. One of the factors to consider is the changing age of the tree stands and resulting changes in transpiration efficiency influencing ground-water levels over the period studied. The trial approach to the problem was made using the formula of Suliński [5] showing the dependence between the mean depth to a ground-water table H [m], a stands age A [years], and the coefficient of filtration of water bearing deposits K [10-5 m/s]: H[A]=40,05 K0,198 A0,278 e-0,020A. Fig. 4 shows the ground-water levels for the 140-year-old pine stand (Molinio Pinetum) at site 15; one without the correction for tree age, and another - with the correction based on the formula (1). The doubts connected with use of the formula arise due to the unknown effect of the tree ageing at the Poszyna post, which is situated in a woodland glade, surrounded by forest of unknown effect on the ground-water level at the monitoring site. The whole reconstruction procedure is shown in Fig. 5.