Polska od kilku lat jest jedynym na świecie producentem, a tym samym eksporterem siarki elementarnej produkowanej ze złóż rodzimych. Utrzymująca się w ostatnich latach stabilna koniunktura na rynku tego surowca oraz optymistyczne prognozy dotyczące jego zapotrzebowania na najbliższe lata, skłaniają do rozważenia możliwości dalszego rozwoju górnictwa siarkowego w Polsce. W tym celu w artykule dokonano oceny dostępności wybranych złóż tej kopaliny w kontekście uwarunkowań środowiskowych oraz obecnych i planowanych kierunków zagospodarowania przestrzennego terenów nad złożami. Jako potencjalne złoża rezerwowe uznać można złoże Rudniki w województwie świętokrzyskim oraz złoża Jamnica i Basznia w województwie podkarpackim. Jednocześnie podjąć należy właściwe kroki, które zapewnią ochronę tych złóż, a tym samym możliwość ich eksploatacji w przyszłości.
EN
Poland is the only global producer and exporter of elemental sulfur produced from its native deposits. The stable situation on the sulfur market in recent years as well as optimistic forecasts regarding its demand for the coming years let the consider the possibility of sulfur mining further development in Poland. For this purpose, the article assessed the availability of selected deposits of native sulfur on the background of environmental conditions as well as current and planned directions for spatial development of areas over the deposits. The Rudniki deposit in the Świętokrzyskie province and the Jamnica and Basznia deposits in the Podkarpackie province were recognized as potential reserve deposits. At the same time, appropriate action should be taken to ensure safeguarding of these deposits, and thus the possibility of their exploitation in the future.
Dokumentami strategicznymi województwa dolnośląskiego są: Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 (SRWD) oraz Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Dolnośląskiego Perspektywa 2020 (PZPWD). Dokumenty te nakreślają kierunki rozwoju regionu i na ich podstawie tworzone są dokumenty na niższych szczeblach samorządowych. SRWD zakłada rozwój województwa oparty z jednej strony na wysokim tempie produkcji i szerokim wachlarzu aktywności przemysłowej (w tym m.in. przemyśle wydobywczym), z drugiej natomiast na turystyce bazującej na walorach przyrodniczych i kulturowych oraz transgranicznym położeniu. Taki dwubiegunowy rozwój wymaga właściwych działań w zakresie planowania przestrzennego, tak by dostęp do naturalnych bogactw regionu nie został zachwiany, a potencjał zasobowy odpowiednio wykorzystany.
EN
The strategic documents of Lower Silesian Voivodeship are: Development Strategy of the Lower Silesian Voivodeship 2020 and Lower Silesian Voivodeship Spatial Development Plan Perspective 2020. This documents define directions of the region development. Based of them the local government documents are created. The strategy assumes development based on two pillars: high production rate with wide range of industrial activity (including mining) and tourism based on natural and cultural values and cross-border location. This bipolar development require appropriate spatial planning activities so that access to regional natural wealth will not disturbed and the resource potential will adequately utilized.
MINATURA2020 project’s aim is to develop a concept and multi-dimensional methodology of assignment and – in a consequence – of safeguarding the Mineral Deposits of Public Importance (MDoPI) at European (EU), country (CL ) and regional/local level (RL ), in order to ensure their optimal use for future needs of the society. MDoPI assignment methodology proposed within MINATURA2020 project, was tested within a few EU regions, including Dolnośląskie Province in Poland, where undeveloped deposits were verified. Initially, deposits of 4 selected groups of minerals were tested: magmatic and metamorphic crushed and dimension stone (144 deposits), feldspar raw materials (6 deposits), kaolin (11 deposits), and glass sand (7 deposits). In the following step, the deposits of the highest or medium class of geological features were chosen, i.e. 73 mineral deposits with indicated and/or measured resources, including: 50 deposits of magmatic and metamorphic crushed and dimension stone, 6 deposits of feldspar raw materials, 10 deposits of kaolin and 7 deposits of glass sand. Finally, according to assumed MDoPI methodology, 10 of 50 tested deposits of crushed and dimension stone were qualified as MDoPI-CL , while another 20 deposits as MDoPI-RL , 5 of 6 deposits of feldspar raw materials were ranked as MDoPI-CL , while 1 deposit as MDoPI-RL, 2 of 10 kaolin deposits were categorised as MDoPI-CL , while the remaining 8 deposits MDoPI-RL , and all of 7 tested deposits of glass sand were qualified as MDoPI-RL. In total, from among 73 verified deposits, 17 deposits were proposed as MDoPI-CL , whereas 36 deposits were qualified as potential MDoPI-RL. On the basis of performed testing, it can be concluded that the main strength of proposed methodology is the possibility to use multi-criterion methodology containing a number of geological-mining, environmental and spatial factors, giving possibility to categorization of deposits according to their economic importance (EU, country and regional level) for their further safeguarding. Moreover, if legal system of mineral deposits safeguarding is efficiently introduced in Poland, this methodology will be a useful tool for selecting the most valuable mineral deposits that should be protected.
PL
Głównym celem projektu MINATURA2020 było opracowanie koncepcji i wielowymiarowej metodyki wyznaczania oraz – w konsekwencji – ochrony Złóż Kopalin o Znaczeniu Publicznym (ZKoZP) na poziomie UE (ZKoZP-UE), krajowym (ZKoZP-PK) i regionalnym (ZKoZP-PR), w celu zabezpieczenia ich optymalnego wykorzystania dla przyszłych potrzeb społeczeństwa. Metodyka wyznaczania ZKoZP zaproponowana w ramach projektu MINATURA2020 była testowana w kilku regionach UE, w tym w województwie dolnośląskim. W tym przypadku analizie poddano niezagospodarowane złoża czterech grup kopalin: magmowych i metamorficznych kamieni łamanych i blocznych (144 złoża), kopalin skaleniowych (6 złóż), kaolinów (11 złóż) oraz piasków szklarskich (7 złóż). Następnie wybrano spośród nich 73 złoża o najlepszych parametrach geologicznych i górniczych: 50 złóż magmowych i metamorficznych kamieni łamanych i blocznych, 6 złóż kopalin skaleniowych, 10 złóż kaolinów oraz 7 złóż piasków szklarskich. Ostatecznie, zgodnie z zaproponowaną metodyką wyznaczania ZKoZP, spośród 50 testowanych złóż kamieni łamanych i blocznych, za ZKoZP-PK uznano 10 złóż, a za ZKoZP-PR – kolejne 20 złóż. W przypadku testowanych złóż kopalin skaleniowych 5 spośród 6 zaliczono do ZKoZP-PK, a 1 do ZKoZP-PR, natomiast wśród 10 testowanych złóż kaolinów 2 zakwalifikowano do ZKoZP-PK, a 8 do ZKoZP-PR. Wszystkie 7 testowanych złóż piasków szklarskich zaliczono do ZKoZP-PR. Łącznie, spośród 73 analizowanych złóż, 17 złóż zaproponowano zaliczyć do ZKoZP-PK, a 36 – do ZKoZP-PR. Na podstawie wykonanego pilotażowego testowania można stwierdzić, że główną zaletą zaproponowanej metodyki jest możliwość użycia analizy wielokryterialnej uwzględniającej liczne czynniki geologiczno-górnicze, środowiskowe i przestrzenne, co stwarza możliwość kategoryzacji złóż zgodnie z ich potencjalnym znaczeniem gospodarczym (na poziomie UE, kraju, regionu) dla celów ich przyszłej ochrony. Co więcej, jeśli system prawny ochrony złóż kopalin zostanie w Polsce efektywnie wprowadzony, metodyka ta może być przydatnym narzędziem do wyboru najcenniejszych złóż, które powinny podlegać ochronie.
Przestrzeń miast Górnego Śląska jest kształtowana przede wszystkim mnogością terenów przemysłowych, wśród których istotne znaczenie odgrywają miejsca składowania odpadów wydobywczych z górnictwa węgla kamiennego. Odzysk ich poprzez kształtowanie brył krajobrazowych, mających pełnić funkcje głównie rekreacyjne, jest praktykowany przez wiele kopalń węgla kamiennego. Uporządkowanie i rozszerzenie terenów zielonych ułatwi stworzenie nowej przestrzeni wypoczynkowej, a właściwe wykorzystanie potencjału miejsca i jego charakterystycznych elementów przyczynić się może do stworzenia nowych symboli miasta.
EN
Space of Upper Silesia cities is created mostly by multiplicity of industrial areas, among which important are areas for the storage of extractive waste. Recovery of extractive waste through forming of landscape structure is popular among Upper Silesian hard coal mines. These structure, finally will perform the function of recreation. Arrangement and expansion of green areas will facilitate the creation of new recreational space. Appropriate use of the potential and characteristic features of these places contribute to creation of new cities symbols.
Odpady wydobywcze powstają na etapie górniczych robót przygotowawczych, eksploatacyjnych oraz w procesach mechanicznej przeróbki węgla. Z punktu widzenia litologicznego są zwykle mieszaniną piaskowców, iłowców i mułowców. W znacznej części stanowią one pełnowartościowy produkt handlowy lub materiał do rekultywacji terenów niekorzystnie przekształcanych działalnością kopalni. Pozostałe odpady niewykorzystane gospodarczo podlegają odzyskowi poprzez kształtowanie brył krajobrazowych. Odbywa się to w oparciu o przepisy prawa budowlanego i musi pozostać zgodne z zapisami obowiązujących dokumentów planistycznych.
EN
The extractive waste are produced during underground mining preparatory works and in Mechanical Coal Preparation Plant. Lithologically are a mixture of sandstones, claystones and siltstones. Repeatedly they are a full-blown commercial product and/or main material for reclamation of land which are degraded due to coal mining. Remaining economically unused waste shall be recovered through forming of landscape structure. This is done under the building regulations and must remain consistent with the provisions of the existing planning documents.
W krajowym przemyśle materiałów ogniotrwałych istotne znaczenie mają surowe boksyty do produkcji cementów, boksyty kalcynowane ogniotrwałe oraz alumina kalcynowana (tlenek glinu). Wykorzystywane są one do produkcji ogniotrwałych cementów glinowych oraz ogniotrwałych wyrobów formowanych wysokoglinowych. Jednocześnie całość zapotrzebowania na te surowce pokrywana jest przez import - głównie z krajów europejskich, a w przypadku boksytów kalcynowanych również z Chin i Gujany. Reeksport utrzymuje się na minimalnym poziomie i dotyczy przede wszystkim boksytów kalcynowanych. Głównym użytkownikiem surowców od lat pozostaje przedsiębiorstwo Górka Cement w Trzebini (dawne Zakłady Surowców Ogniotrwałych „Górka"), które obecnie zużywa całość boksytów surowych do produkcji cementów oraz większość aluminy kalcynowanej. Boksyty kalcynowane i pozostała część aluminy kalcynowanej stanowią półprodukt do wytwarzania ogniotrwałych wyrobów formowanych wysokoglinowych. Krajowymi ich producentami są przede wszystkim Vesuvius Poland Sp. z o.o. Skawina, ArcelorMittal Refractories Sp. z o.o. Kraków i PCO Żarów SA.
EN
Raw "cement' bauxite, calcined bauxite and calcined alumina (aluminum oxide) have large importance in the domestic refractory industry. They find use in the production of refractory aluminous cements and shaped high-alumina refractory products. Whole demand for these raw materials is met by imports - primarily from some European countries, but in case of calcined bauxite - also from China and Guyana. Re-exports are marginal, only in case of calcined bauxite. The main consumer of studied raw materials is Górka Cement of Trzebinia (former „Górka" Refractory Raw Materials Works), which currently uses all imported raw "cement' bauxite and the majority of calcined alumina. Refractory calcined bauxite and the remaining part of calcined alumina are semiproducts for manufacture of shaped high-alumina refractory products. Their main domestic producers are: Vesuvius Poland Ltd. of Skawina, Arcellormittal Refractories Ltd. of Kraków and PCO Żarów SA.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł jest próbą prezentacji i oceny procesów, które zaszły w krajowej gospodarce surowcami mineralnymi w wyniku przemian rynkowych w ostatnich piętnastu latach. Zaprezentowane zostały podstawowe fakty i trendy w zakresie zmian bazy zasobowej kopalin oraz krajowej podaży surowców mineralnych z uwzględnieniem wpływu procesów prywatyzacyjnych. Omówiono rolę wymiany handlowej z zagranicą odnośnie do surowców, a także podstawowe zjawiska dotyczące zmian w krajowym zapotrzebowaniu na surowce. W podsumowaniu wskazano na kierunki dalszych przemian kształtu i struktury przemysłu surowcowego w Polsce.
EN
The paper i san attempt of presentation and evaluation of processes which took place in the home management of mineral raw materiale as a result of market transformations in the last fifteen years. The basic facts and trends in the range of changes of mineral resources basis as well as the home supply of mineral raw materials are presented taking into consideration privatization processes. Importance of raw materials exchange with foreign countries and also basic problems influencing the domestic raw materials demand are discussed. In recapitulation the trends of further transformations of the shape and structure of the raw material industry in Poland are pointed out.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Przedstawiono stan obecny i trendy w głównych branżach sektora mineralnych materiałów budowlanych: kruszyw naturalnych i łamanych, kamienia budowlanego i drogowego, ceramiki budowlanej, cementu, wyrobów wapienniczych, gipsu i anhydrytu. Dla każdej z tych grup przedstawiono tendencje krajowej produkcji i zużycia oraz wymiany międzynarodowej, wraz z krótkoterminową prognozą. Scharakteryzowanotakże ogólną sytuację w krajowym przemyśle budowlanym, mającą decydujący wpływ na obecną, jak i przyszłą kondycję wymienionych branż.
EN
The article presents current situation and future tendencies of the main mineral building materials industries: natural and crushed aggregates, dimension and red ceramics, cememt, lime products, gypsum and anhydrite. For each group, trends of domestic production and consumption, as well as international trade, all with short-term prognosis, are presented. Present situation and future trends of these branches strictly depend on overal situation in domestic construction sector, wich is also characterised.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.