Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Siloksany

Gawroński K.

Kierunek Wod-Kan

|

2018

|

Nr 4

50--55

PL

Problem siloksanów i ich oddziaływania na trwałość silników gazowych był bagatelizowany i niedostrzegany w szerszym zakresie. Wydaje się także, że jest trochę wstydliwy, bo kogokolwiek dotknie, powoduje określone koszty inwestycyjne, problemy organizacyjne, a czasami poważne uszkodzenia silnika kogeneratora.

2

Informational, Educational, and Scientific Values of Environmental Data Interactive Visualizations

Król K., Gawroński K.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2018

|

Vol. 12, no. 2

51--62

PL

Różnorakie techniki i narzędzia programistyczne są coraz częściej stosowane do interaktywnej wizualizacji danych, w szczególności środowiskowych. Sukcesywnie zwiększa się powszechność i obszar ich zastosowań w zarządzaniu środowiskiem oraz w upowszechnianiu i popularyzacji wyników badań naukowych. W pracy przedstawiono wybrane przykłady zastosowań wizualizacji danych środowiskowych, omówiono ich wady i zalety, wymieniono także jedne z najpopularniejszych technik i narzędzi umożliwiających ich tworzenie. W konkluzji zwrócono uwagę, że wizualizacje danych znajdują coraz częściej zastosowanie w naukach przyrodniczych i technicznych. Ponadto zauważono, że wizualizacje danych środowiskowych mogą wpływać na efektywność zarządzania środowiskiem, a wielokrotnie ponawiany i wieloźródłowy przekaz informacji może nagłośnić problemy środowiskowe oraz wpłynąć na świadomość ekologiczną jednostek lub grup społecznych.

EN

Various programmatic techniques and tools are more and more frequently being used for the interactive visualization of data, especially environmental data. Their prevalence and domain of their use in environmental management as well as the promotion and popularization of scientific survey results have increased successively. Chosen examples of applications of environmental data interactive visualizations were presented in the paper, their advantages and disadvantages were discussed, and some of the most-popular techniques and tools used in their creation were listed. In conclusion, it was pointed out that data visualizations are being applied more and more in the natural and technical sciences. Moreover, it was noticed that environmental data visualizations can influence the efficiency of environmental management, and the repeatedly reiterated and multi-sourced transmission of data can publicize environmental problems as well as affect the ecological awareness of individuals or social groups.

3

Level of Spatial Differentiation of Anthropogenic Impact in Małopolska

Cegielska K. M., Salata T., Gawroński K., Różycka-Czas R.

Journal of Ecological Engineering

|

2017

|

Vol. 18, nr 1

200--209

EN

Detailed spatial analysis of area coverage was performed in the present paper, which allowed to determine numerous derivative parameters connected with human activity as well as natural processes. Data from Database of Topographic Objects in nominal scale 1:10 000 (in short: BDOT10k) in GML format were used as source materials and processing of the source data to object-relational form of SpatialLite database was performed. Methods of areas classification and valorization on the basis of land coverage diversity were used in the research after using modification of classes selection to BDOT10k. Borders of spatial objects had geo-referential precision to 3 m and were not subjected to generalization process. It provided possibility to achieve high degree of credibility of calculated parameters. Materials that concern ecological corridors were obtained from the General Directorate for Environmental Protection by means of WFS service. Geoprocessing methods and spatial connections in GIS heterogenic systems were used to perform analyses. The effects of all the conducted analyses allowed to identify problem fields where areas of ecological corridors became strongly anthropogenized. The results were presented as multilayered compositions and cartograms. The research area covered 15,200 km2 and ranged the territory of Małopolska province.

4

Analiza procesu planowania przestrzennego w powiecie kieleckim z uwzględnieniem stanu zaawansowania sporządzania miejscowych planów przestrzennych

Kukulska A., Gawroński K.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2017

|

nr I/2

395--407

PL

Celem artykułu jest analiza i ocena stanu zagospodarowania przestrzennego powiatu kieleckiego, koncentrująca się na stopniu pokrycia poszczególnych gmin obowiązującymi planami miejscowymi przy uwzględnieniu dynamiki zmian od 2005 roku. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku nie wprowadza bowiem obowiązku sporządzania planów miejscowych dla całych terytoriów miast lub gmin. Badania te mają także na celu określenie czynników, które powodują, iż miejscowe plany przestrzenne nie są sporządzane. Aby w sposób właściwy i obiektywny dokonać przeglądu stopnia pokrycia powiatu kieleckiego miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego wykorzystano metodę badań ankietowych. Badania ankietowe przeprowadzono w 2014 roku wśród służb planistyczno - urbanistycznych wszystkich dziewiętnastu gmin powiatu kieleckiego. Dostarczyły one informacji na temat pokrycia poszczególnych gmin miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, przyczyn braku sporządzania planów, liczby wydanych w 2013 roku decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz wypisów z miejscowych planów. To ostatnie zagadnienie wskazuje na ożywienie w ruchu inwestycyjnym na analizowanym obszarze.

EN

The aim of this article is the analysis and assessment of spatial management in the Kielce district, focusing on the coverage of communes by current local spatial plans, taking into account the dynamics of changes that have taken place on this issue since 2005. Spatial Planning and Land Development Act of 27 March 2003 does not introduce the obligation to prepare local spatial management plans for the whole territories of cities or communes. These studies also aim to identify the factors which cause that the local spatial plans are not prepared. For the purpose of a proper and objective review of the coverage of Kielce district by local spatial management plans used method of survey research. The survey conducted in 2014 among urban planners in nineteen communes of Kielce district. This provided information about the coverage of communes by local spatial plans, the potential reasons for the lack of these plans, the number of issued in 2013 decision on land development and management conditions and extracts from local plans. This last issue indicates a recovery in the investment activity in the analyzed area.

5

Współczesne potrzeby i możliwości rewitalizacji terenów zdegradowanych na obszarze Górnego Śląska

Gawroński K., Uruszczak M.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2016

|

T. 1

75--86

PL

Górny Śląsk jest regionem w Europie na pograniczu kultur i religii, który w ciągu tysiącletniej historii wchodził w skład kilku państw. Współczesne jego oblicze jest niezwykle zróżnicowane i specyficzne. Praca ukazuje zmiany w przynależności państwowej regionu, ogólnie wskazuje jak przebiegały przemiany jego krajobrazu oraz przedstawia postulowane na najbliższe lata kierunki zmian, mające za zadanie poprawę szeroko pojętego wizerunku Górnego Śląska. Terenem badań jest polska część Górnego Śląska, znajdująca się w obrębie dwóch województw: śląskiego i opolskiego. Zastosowane metody to przegląd uwarunkowań historycznych i przyrodniczych terenu. Finalnie wskazane zostaną dwie metody działań rewitalizacyjnych, które powinny wzajemnie się uzupełniać. Mogą one zostać z powodzeniem wdrażane na terenie obszaru badań.

EN

Upper Silesia is a region in Europe, on the border between cultures and religions, which over a thousand years; of its history belonged to several countries. Today its face is extremely diverse and distinctive. The work shows changes of belonging to the state, generally indicates transformations of its landscape. It also presents postulated for the following years of transformation trends to improve the image of the Upper Silesia. The area of research is the Polish part of Upper Silesia located within Silesia and Opole provinces. Two methods: the revision of historical and environmental determinants of the area were used in the survey. Finally, two methods of revitalizing actions which should supplement each other will be indicated. They can be successfully implemented in the research area.

6

Zróżnicowanie przestrzenne wskaźnika istotności ekologicznej w województwie podkarpackim

Salata T., Cegielska K., Gawroński K., Czesak B.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 50

82--91

PL

W pracy zaprezentowano metodę analizy rozkładu przestrzennego sposobu pokrycia terenu w oparciu o dane pochodzące z Bazy Danych Obiektów Topograficznych w skali nominalnej 1:10000 (skrót: BDOT10k). Analiza pokrycia terenu i sposobu jego zagospodarowania pozwala na określenie wielu pochodnych parametrów związanych z działalnością człowieka i sił naturalnych. Badania wykorzystują szereg metod klasyfikacji i waloryzacji obszarów, które zmodyfikowano na potrzeby stosowania w Polsce. Zróżnicowanie typów i zmienności pokrycia terenu zostało zaprezentowane w postaci obiektowo-wektorowej. Dodatkowym celem pracy jest inwentaryzacja stanu województwa podkarpackiego w aspekcie położenia obszarów o różnym stopniu intensywności cech ekologicznych w granicach mezoregionów na poczet przyszłych analiz zmian pokrycia terenu. Dane źródłowe pozyskane zostały w formacie GML i przetworzone do postaci obiektowo-relacyjnej bazy danych SpatiaLite. Dokładność georeferencyjna granic obiektów nie przekracza 3 metrów i nie była generalizowana, co zapewnia wysoki stopień wiarygodności obliczonych parametrów. Potwierdziła to ocena jakości danych w bazie BDOT10k. Wykorzystane zostały metody geoprocessingu i związków przestrzennych w heterogenicznych systemach GIS. Wyniki analiz zostały zaprezentowane w postaci danych przestrzennych, kompozycji wielowarstwowych oraz kartogramów. Badania wykonano na obszarze 17 844 km2 dla województwa podkarpackiego.

EN

The paper presents a method for the analysis of spatial distribution of land cover based on data from Topographic GeoDatabase in a nominal scale of 1: 10000 (abbreviation: BDOT10k). The analysis of land cover and its development allow to specify a number of parameters derived from human activities and natural forces. Researchers use a variety of methods for classification and valuation of areas which have been modified for Poland. The diversity of types and variability of land cover has been presented in a form of an object – vector. An additional aim of this work is the inventory of the condition of the Podkarpackie Province in terms of the location of the areas with varying degrees of ecological features intensity in the mesoregions for future analyzes of land cover changes. The source data have been obtained in GML format and processed into an object-relational SpatiaLite database. The accuracy of geo-referenced boundaries of objects does not exceed 3 meters and was not generalized, which ensures a high degree of reliability of the calculated parameters. This was confirmed by the evaluation of the quality of the data in the BDOT10k database. Geoprocessing methods and spatial relationships in heterogeneous GIS systems were used. The results of the analyzes are presented in a form of spatial data, multi-layered compositions and cartograms. The research was conducted in the area of 17 844 km2 of Podkarpackie Province.

7

Wybrane aspekty ekologiczne realizacji polityki przestrzennej na obszarach wiejskich - studium przypadku

Gawroński K., Prus B., Salata T.

Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich

|

2016

|

nr I/1

131--146

PL

Artykuł przedstawia analizę i ocenę skutków ekologicznych wynikających z realizacji polityki przestrzennej gminy. Analiza skutków ekologicznych bazuje na skonfrontowaniu zasięgu stref miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy z wyznaczonym obszarem Natura 2000. W tym celu dokonano analizy wzajemnego pokrywania się wyżej wspomnianych stref. Zadanie to wykonano przy pomocy narzędzi geoprocessingu w programie QGIS. W kolejnym etapie dokonano oceny skutków ekologicznych przedsięwzięcia lokalizacji obszaru chronionego w konfrontacji z ustaleniami planu miejscowego. Ocenę przedsięwzięcia przeprowadzono metodą SWOT, umożliwiającą kompleksową a zarazem wiarygodną analizę strategiczną. Obok zdefiniowania mocnych stron, słabych stron, szans oraz zagrożeń dokonano również oceny wartości poszczególnych czynników składających się na analizę. W tym celu zastosowano metodę sędziów kompetentnych. Metoda SWOT oraz jej empiryczny aspekt zostały zaadaptowane w pracy na potrzeby oceny skutków ekologicznych wynikających z konfrontacji dwóch zagadnień: lokalizacji obszaru chronionego z ustaleniami polityki przestrzennej gminy. Przeprowadzone badania pozwoliły na określenie najbardziej optymalnej strategii, która powinna być stosowana przez władze gminy w przypadku konieczności uwzględnienia w polityce przestrzennej obszarów chronionych.

EN

The article presents an analysis and assessment of the environmental effects arising from the implementation of the municipality's spatial policy, including the consequences related to the adoption of the local development plan and urban planning of the municipality to the Natura 2000 area. In particular, the authors focused on how both zones cover each other. This was made with GIS tools in QGIS programme. On the other side, the article presents the estimation of ecological aspects of Natura 2000 localisation combined with the spatial local development plan arrangements. The estimation was made using SWOT analysis, which enables entirety and authentic analysis. There were defined four groups of features: strengths, weaknesses, opportunities and threats. All of the features were estimated with values. The SWOT analysis was adopted to estimate the ecological aspects which are to see as consequences of spatial policy in the commune level. This make possible to choose the most optimal strategy, to use by the commune to be noticed during the spatial policy process in case of ecological area localisation.

8

Application Geoprocessing Tools for Investment Background Analysis and Evaluation at the Commune’s Level

Salata T., Cegielska K., Gawroński K.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2016

|

Vol. 10, no. 1

85--92

PL

Gmina jest podstawowym organem kreującym politykę przestrzenną. W zakresie granic administracyjnych i pośrednio w obszarach przyległych może wpływać na kierunek i tempo zmian ekonomicznych, społecznych i inwestycyjnych. Kierunek zmian zależy głównie od polityki przestrzennej, a ich tempo uwarunkowane jest możliwością obsługi poszczególnych terenów przez infrastrukturę techniczną i komunikacyjną. Stopień zainwestowania obszaru w media znacząco wpływa na zwiększenie tempa rozwoju inwestycji, natomiast dostępność dobrego jakościowo systemu komunikacyjnego zwiększa atrakcyjność terenu na równi z walorami krajobrazowymi. W pracy zastosowano metody przetwarzania danych przestrzennych zapisanych w formatach wektorowych i rastrowych, przetworzonych przy użyciu narzędzi geoprocessingu. Na etapie pozyskania danych źródłowych przeprowadzono analizę dostępności na podstawie zbiorów metadanych. Uwzględniono trójszczeblową hierarchię kompetencji administracyjnej organów utrzymujących odpowiednie metadane i zbiory danych. Zadania realizowane na najniższym poziomie administracji samorządowej koncentrują się na uzyskaniu wysokiej szczegółowości danych przestrzennych i opisowych. Wyniki wskazują na silną zależność między wymienionymi cechami zainwestowania, komunikacji i zabudowy a ich wpływem na tempo rozwoju i atrakcyjność propozycji polityki przestrzennej gmin oraz ocenę trafności rozwiązań planistycznych. Powiązanie danych jakościowych zainwestowania terenów z tempem ich rozwoju terenów pozwoliło na ocenę dokładności zastosowanych wskaźników.

EN

A commune is the primary authority that creates the spatial policy. In terms of administrative borders and indirectly in the adjacent areas, it can influence the direction and rate of economic, social and investment changes. The changes’ direction depends mainly on spatial policy but the rate is also determined by the ability to handle specific areas by technical and communication infrastructure. The degree of technical investment significantly increases the rate of investment growth while good quality communication system availability advances the land att ractiveness on a par with landscape values. Methods of spatial data processing stored in vector and raster formats were used in the paper. Multiple format conversion was performed using geoprocessing tools. At the source data obtaining stage, the analysis based on the metadata collections availability was conducted. It includes three-tier hierarchy of the administrative competence of authorities maintaining adequate metadata and data sets. The character of the performed tasks at the lowest administration level is oriented towards obtaining highly detailed spatial and descriptive data. The results indicate a strong correlation between mentioned investment, communication and building features as well as their infl uence on the development rate and the att ractiveness of the municipalities’ spatial policy proposals and accuracy assessment of the planning solutions. Linking investment areas qualitative data with the rate of their development has allowed us to evaluate used indicators’ accuracy.

9

Zastosowanie metod GIS do oceny stopnia presji inwestycyjnej w zakresie działalności deweloperskiej na przykładzie strefy podmiejskiej Krakowa

Prus B., Salata T., Gawroński K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2016

|

z. 63, nr 2/I

277--290

PL

Artykuł prezentuje możliwości zastosowania metod geomatycznych w kompleksowej ocenie zjawiska presji inwestycyjnej na obszarach strefy podmiejskiej Krakowa. Strefa podmiejska jest to teren chętnie wybierany przez deweloperów oferujących mieszkania ludności pracującej w Krakowie. Tereny wybierane przez deweloperów podlegają w szczególnie widoczny sposób szybkiemu procesowi suburbanizacji. Obszary użytkowane rolniczo zmieniają swój charakter na miejski. W zabudowę rolniczą wpisują się osiedla deweloperskie, które są powodem dysharmonii w krajobrazie wiejskim prowadząc nierzadko do konfliktów przestrzennych. Poruszone zagadnienie wpisuje się w zakres identyfikowania obszarów problemowych w oparciu o dokumenty planistyczne tworzone w procesie planowania miejscowego. Obszar problemowy jest rozumiany jako „obszar szczególnego zjawiska z zakresu gospodarki przestrzennej lub występowania konfliktów przestrzennych” [Ustawa 2003]. Analizy bazują na wybranych współczynnikach służącymi do badania stanu zagospodarowania przestrzennego, w tym miarach koncentracji zbioru punktów na płaszczyźnie. W tym celu zastosowano podstawowe techniki geoprocessingu. Analizy opracowano w programie QGIS.

EN

This article presents the possibility of applying the geomatic methods to comprehensive assessment of the investment pressure phenomena in the Krakow suburban area. The suburban zone is the area of choice for developers offering homes for people working in Krakow. Areas chosen by the developers are subject to a particularly rapid suburbanization process. The areas used for agricultural change their character to the housing zones. The agricultural buildings are part of the estate developers, which are the cause of disharmony in rural landscapes often leading to spatial conflicts. Raised the issue is in the scope of identifying of problem areas based on planning documents created in the local planning process. The problem area is understood as an "area of particular phenomena of spatial or spatial conflicts" [Act 2003]. The study was made selected coefficients are used to measure the zoning state, including measures of concentration set points in the plane. For this purpose, the basic geoprocessing techniques were used. The analysis was developed in the QGIS and spatial databases.

10

Ocena rozwiązań planistycznych z wykorzystaniem przestrzennych baz danych w aspekcie skalowalności rozwoju zabudowy

Salata T., Prus B., Gawroński K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2016

|

z. 63, nr 3

399--411

PL

Artykuł prezentuje możliwości zastosowania metod geomatycznych do oceny jakości sporządzonych rysunków miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w aspekcie możliwości ich kontrolowanego rozwoju. Skalowalność, badana w poniższym artykule jest miarą możliwego powielania rozwiązań planistycznych z zakresu komunikacji, optymalizacji wielkości działek budowlanych, rozwoju terenów podmiejskich i racjonalnego wykorzystywania możliwych terenów inwestycyjnych dla budownictwa mieszkaniowego. Analizę przestrzenną wykonano w oparciu o techniki GIS i funkcje zaimplementowane do obsługi przestrzennych baz danych. Skorzystano z wolnego oprogramowania: SQLite/ Spatialite, SpatiaLite_GUI, QGIS.

EN

This article presents the possibility of applying geomatic methods to evaluate the of drawn local development plans quality in terms of of their controlled development possibility. Scalability tested in this article is a measure of the possible duplication of planning solutions, roads communication, size plots optimizing, the development of suburban areas and rational use of possible housing areas. Spatial analysis was performed on GIS technology and functions implemented to spatial databases supporting. A free software: SQLite/SpatiaLite, SpatiaLite_GUI, QGIS was used to perform analises.

11

Planowanie przestrzenne w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem planowania miejscowego

Gawroński K.

Przegląd Geodezyjny

|

2007

|

R. 79, nr 11

12-15

PL

Planowanie przestrzenne stanowi część ogólnego systemu planowania społeczno-gospodarczego i rozumiane jest ono jako zespół instytucji, metod i działań zapewniających racjonalne gospodarowanie przestrzenią. Zadaniem planowania przestrzennego jest rozmieszczenie sumy działań ludzkich, zmierzających do zaspokojenia potrzeb społecznych w przestrzeni geograficznej w sposób skoordynowany ze środowiskiem przyrodniczym.

EN

Spatial planning is a part of a general system of socio-economic planning in Poland and is understood as a set of institutions, methods and activities ensuring rational space management. The aim of the article is a depiction of spatial plans system in Poland with special regard to local spatial planning and a presentation of basic problems of local spatial planning on rural areas.

12

Wskaźniki i kryteria zrównoważonego rozwoju w aspekcie gospodarki przestrzennej

Gawroński K.

Inżynieria Rolnicza

|

2003

|

R. 7, nr 3, t. 1

215--227

PL

Praktyczne uwzględnienie wymogów zrównoważonego rozwoju w gospodarce przestrzennej wymaga opracowania wskaźników i indeksów z tego zakresu. W niniejszym opracowaniu autor zaproponował usystematyzowany zestaw odpowiednich wskaźników, wydzielając trzy podstawowe grupy merytoryczne, a mianowicie wskaźniki: użytkowania zasobów, wskaźniki zanieczyszczeń oraz wskaźniki jakości życia. Aplikacyjna część pracy obejmuje ponadto analizę i ocenę zróżnicowania przestrzennego województwa małopolskiego z punktu widzenia wybranych wskaźników zrównoważonego rozwoju. Wydaje się, że praktyczna część niniejszej pracy może być przydatna czynnikom decydującym o rozwoju województwa małopolskiego w podejmowaniu działań zmierzających do likwidacji dysproporcji w zakresie jakości życia, występujących na badanym obszarze.

EN

In order to practically comply with and implement requiremenls of sustainable development in the spatial economy, it is necessary to work out indicators and indices within this special discipline. In this paper, the author recommends a systematic set of such indicators and indices. Three basie groups were identified with regard to the fundamental merits: resource utilization indicators, pollution indicators, and life quality indicators. The applicable section of the paper includes an analysis and assessment of spatial differentiation within the Małopolska Province from the point of view of the selected indicators of sustainable development. The practical part of this paper might appear supportive for decision-making bodies and entities responsible for the development of the Małopolska Province; they could apply it while starting and carrying out activities and actions necessary to eliminate disproportions existing within life quality in this province.

13

Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi i siarką na tle struktury funkcjonalno-przestrzennej gmin województwa małopolskiego

Gawroński K.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2002

|

Tom 4

379-401

PL

Postęp cywilizacyjny związany z rozwojem produkcji i konsumpcji powoduje przekształcenia środowiska przyrodniczego prowadzące często do jego degradacji. Do głównych czynników antropopresji należą: osadnictwo, industrializacja, rolnictwo, komunikacja, itp. Przekształcenie antropogeniczne środowiska przyrodniczego jest w Polsce relatywnie mniejsze niż w krajach Europy Zachodniej. Występują tu liczne gatunki roślin i zwierząt oraz typy ekosystemów o szczególnym znaczeniu w skali Europy. W gospodarce przestrzennej duże znaczenie mają badania o charakterze syntetycznym (porządkującym) mające na celu klasyfikację, czy typologię jednostek terytorialnych (wsi, gmin). Tego typu badania mają dużą wartość praktyczną i poznawczą, bowiem umożliwiają poznanie zróżnicowania przestrzennego zjawisk. Na podstawie rozpoznanych związków przyczynowo-skutkowych zjawisk, ich struktury i ogólnych prawidłowości można nie tylko wyrobić sobie pogląd o mechanizmie ich działania, ale także opracować racjonalne sposoby ich przewidywania i regulowania. Taki też syntetyczny i porządkujący charakter ma prezentowany artykuł. Celem niniejszego opracowania jest analiza i ocena przestrzennego zróżnicowania poziomu zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi i siarką w województwie małopolskim na tle dominującej funkcji gmin tego województwa. Tezą badawczą niniejszego opracowania jest odpowiedź na pytanie jak kształtuje się stan zanieczyszczenia gleb na obszarach o wiodącej funkcji rolniczej, turystycznej i przemysłowej badanego regionu. Od stanu ekologicznego gleb uzależniona jest, bowiem jakość produkowanych płodów rolnych, a na godziwe warunki wypoczynku składają się zarówno walory wypoczynkowe terenu, jak również jakość produkowanej i sprzedawanej tam żywności. Przeprowadzone badania pozwoliły stwierdzić, że województwo małopolskie charakteryzuje się dużą zmiennością zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Obszary o dominującej funkcji rolniczej, położone w północno-wschodniej części badanego regionu odznaczają się niskim poziomem zanieczyszczenia gleb tymi związkami chemicznymi. Pozytywnym zjawiskiem jest prawidłowość, iż na terenach o szczególnych walorach przyrodniczych dla rolnictwa, występuje niski poziom metali ciężkich w glebach. Niski ich poziom występuje także na terenach o szczególnych walorach przyrodniczych dla rozwoju turystyki i rekreacji. Jedynie tereny o funkcji przemysłowej charakteryzują się zwiększonym poziomem metali ciężkich, a szczególnie kadmu. Na tych terenach niezbędna jest okresowa kontrola poziomu kadmu w konsumpcyjnych częściach roślin zbożowych, okopowych i pastewnych. Zanieczyszczenie gleb związkami siarki wykazuje stosunkowo wysoki poziom w gminach położonych w zachodniej i południowo-środkowej części badanego regionu. Z przeprowadzonych badań wynika także, iż tereny o dominującej funkcji turystycznej i przemysłowej charakteryzują się relatywnie wysokimi nakładami inwestycyjnymi na rzecz ochrony środowiska. Jest to zjawisko bardzo pozytywne, bowiem z jednej strony wpływa na ochronę środowiska przyrodniczego na terenach cennych turystycznie, z drugiej zaś, świadczy o właściwym lokowaniu środków finansowych w tych regionach gdzie potrzeby ochrony środowiska są największe. Zaprezentowane w niniejszym artykule wyniki badań mają także aspekt praktyczny, bowiem nie tylko przedstawiają zróżnicowanie strukturalne i przestrzenne zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi i siarką, ale także stanowić mogą podstawę do racjonalnego programowania przez samorządowe czynniki decyzyjne działalności inwestycyjnej z zakresu ochrony środowiska, zmierzając w ten sposób do likwidacji występujących dysproporcji strukturalnych i przestrzennych w tym zakresie. Ponadto badania te mogą być przydatne praktyce planistycznej przy opracowywaniu planu zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego.

EN

The main objective of this paper is to analyse and assess the spatial differentiation of heavy metals contamination of soils in the Małopolska province against the prevailing function of communes. The quality of field crops produced depends on the ecological state of soils. Atractivity of the terrain for the tourists depends on the appropriate resting conditions and the quality of local food produced and offered for sale. The research carried out allows to state that the Małopolska province is characterized by a high diversity and changeability of heavy metal contamination of soils. Terrains fulfilling a prevailing agricultural role in this region are located in the NE of the province, and the level of their heavy metal contamination is low. It is a very positive phenomenon that terrains showing very good and encouraging natural parameters from the point of view of agriculture show a low level of heavy metals pollution. In the referred province, this phenomenon has become a rule. A low content of such detrimental chemical compounds is found in the districts with particularly interesting attributes which help the touristic and recreation development. In addition, terrains fulfilling industrial functions are characterised by an increased level of heavy metals in soils. Especially content of cadmium is high. This is the main reason why the agriculture of crop and root plants, as well as of fodder crops is conditioned by a periodic control of cadmium's content in the edible parts of all those plants. The contamination of soils with sulphur compounds is also spatially highly differentiated. This type of contaminants is relatively high in soils of communes in the southern-central part of the investigated region. It is clear that this state results from emissions of dust from the T. Sendzimir Ironworks. Also local industries in the western part of the province as well as pollution imported from the Upper Silesian region add to this bad situation. The results of the research show that terrains with a prevailing tourist and industrial function are also characterised by high investment outlays on the environmental protection. This phenomenon is very positive. On the one side, the natural environment of valuable tourist areas is protected, and on the other side, it is a proof that financial means are correctly invested in regions having serious needs in the domain of environmental protection. The research results presented in this paper show a practical aspect, too. They do not exclusively depict the structural and spatial differentiation of heavy metal and sulphur contamination of soils. This results may be also a basis for the local governmental to plan realistically and wisely investment policies and actions in the domain of environmental protection. This way, the communes could approach the elimination of present structural and spatial discrepancies and disproportions in this specific range.

14

Miejscowe planowanie przestrzenne jako narzędzie ochrony i kształtowania środowiska

Gawroński K.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2002

|

Tom 4

479-495

PL

Nowe przepisy o zagospodarowaniu przestrzennym dostosowują system planowania przestrzennego do zmieniających się warunków ustrojowych i gospodarczych w naszym kraju. U podstaw nowej "filozofii" planowania leży idea jego dostosowania do wymogów gospodarki rynkowej, zachowania samodzielności gmin oraz ochrony środowiska przyrodniczego. Obowiązująca ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym [Ustawa...1994a] wprowadziła ekologiczne kryterium rozwoju jako podstawowe dla całokształtu gospodarki przestrzennej. Na wszystkich szczeblach planowania (krajowego, regionalnego i miejscowego) zaistniała konieczność zmiany hierarchii celów. Za nadrzędne cele rozwoju uznano cele ekologiczne to jest zapewnienie ciągłości funkcjonowania przyrody oraz cele społeczne, wśród których szczególne miejsce ma zapewnienie odpowiedniej jakości życia człowieka. Pojęcie "planowanie przestrzenne" ma stosunkowo szeroki zakres, np. Pogodziński [1975] definiuje planowanie przestrzenne jako "zespół instytucji, metod i działań służących racjonalnemu gospodarowaniu przestrzenią". Pojęcie to odnosi się także do lokalizacji inwestycji, kontroli realizacji ustaleń planów, a także dokonywania ocen stanu zagospodarowania przestrzennego obszarów. Podstawowym aktem prawnym regulującym złożony proces gospodarowania przestrzenia, jest ustawa o zagospodarowania przestrzennym [Ustawa...1994a] W myśl tej ustawy zadaniem planowania przestrzennego jest przeznaczanie terenów na określone cele oraz ustalenie zasad zagospodarowania tych terenów, przyjmując rozwój zrównoważony jako podstawę tych działań. Celem niniejszego artykułu jest określenie roli miejscowego planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony i kształtowania środowiska. W warstwie empirycznej celem pracy jest analiza instrumentów ochrony środowiska przyrodniczego na przykładzie podkrakowskiej gminie Zabierzów. Prognozy skutków ustaleń planów zagospodarowania przestrzennego oraz postępowania w sprawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przyrodnicze wykonywane w ramach warunków zabudowy i zagospodarowania terenu - są ważnymi instrumentami ochrony środowiska w gospodarce przestrzennej. Umożliwiają one wyeliminowanie lub ograniczenie rozwiązań przestrzennych nie sprzyjających ochronie środowiska. Wydaje się ponadto, że prognozy te pełnią funkcję kontrolną i weryfikacyjną w odniesieniu do zasad i celów ekorozwoju sformułowanych na etapie sporządzania "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy". W świetle nowych uregulowań prawnych wzrosła ranga dotychczas wykonywanych ocen oddziaływania na środowisko przyrodnicze, zmieniła się także procedura ich wykonywania. Obecnie, bowiem postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko jest częścią procesu decyzyjnego zmierzającego do wydania decyzji administracyjnej dotyczącej przedsięwzięcia, które może negatywnie oddziaływać na środowisko.

EN

Local spatial planning is an important instrument in protecting and shaping the environment on the level of local governments. Only during the process of spatial planning priorities of development, including ecological development are chosen. New regulations concerning spatial development adapt system of spatial planning to changing economical and political conditions in our country. The new philosophy of planning is based on the idea of its adapting to requirements of market economy, saving independence of communes as well as protection of the natural environment. The presently binding Law on Spatial Management has introduced an ecological criterion of development and has made it a basic decisive factor in the spatial management in general. Ecological and social targets are regarded superior, overriding goals of the development, i.e. the most important ecological task is to provide and assure the undisturbed continuation of nature, and as for the social targets, to ensure the adequate life quality of human being. The objective of this paper is to determine a role of the local spatial planning regarded a tool for protecting and shaping the environment. On the basis of the studies performed, it was possible to conclude the following: Local spatial planning is an important instrument of protecting and shaping the environment at a local governmental level. Specific developmental priorities are chosen, including the eco-development, during the process of spatial planning. Under this process, and whilst determining special community's circumstances impacting its spatial management, actions from the domain of environmental protection and arrangement are reduced to registering some physiographical problems contained in a particular range of questions, as well as to listing some issues pertaining to environmental protection. Subsequently, during a phase of diagnosing and assessing the existing state, all the registered and listed questions have to be processed, analysed, and evaluated. Additionally, during the next phase called "Study of spatial management conditions, circumstances and trends", trends in the community management are to be determined with regard to the community's natural resources and wealth. Important environmental protection instruments to be applied in spatial management are: forecasting the effects of developed and approved spatial management plans, and evaluation procedures used to assess impacts exerted by a given project on the environment. They enable the elimination or the limitation of negative spatial solutions that do not favour the environmental protection. Besides, it is also possible that such forecasts fulfil a control and verifying function with regard to philosophy and targets of eco-development formulated during the already cited phase "Study of spatial management conditions, circumstances and trends". In the light of new, legal regulations, the position and importance of the hitherto performed assessments of impact on the natural environment essentially increased, and the accomplishment procedure of such assessments was changed, too. Right now, the actions aiming at the environmental impact assessment are part of the entire decision-making process; such a process ends in issuing an administrative decision referring to a project of a probable negative impact on the environment.

15

Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich (sprawozdanie z konferencji)

Piech J., Gawroński K., Magiera-Braś G., Ostrągowska B.

Przegląd Geodezyjny

|

1999

|

R. 71, nr 5

16-20