Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rola zjawiska wtórnego pylenia na terenie semirekreacyjnym w narażeniu ludności związkami Ni, Fe, Cu i Zn

Musielińska R., Kwapuliński J., Kowol J., Asman M., Nogaj E., Szady A.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa

|

2018

|

T. 6

101--111

PL

Zawartość Ni, Fe, Cu, Zn w powietrzu, glebie i opadach w centrum Zawoi oznaczono metodą ICP-AES. Pobór imisji tych metali wykonano za pomocą pyłomierza stałego kierunkowego i ruchomego w sąsiedztwie ulicy i odległości 200m od ulicy. Zjawisko wtórnego pylenia opisano za pomocą współczynników kontaminacji Endler’a, współczynnika wtórnej emisji Steward’a, współczynnika wzbogacenia Endler’a. Dodatkowy udział tego zjawiska i ogólną zawartość metali w przyziemnej warstwie powietrza określono według Szymczykiewicza. Stanowisko Markowe Szczawiny (Babia Góra) może być wykorzystane w badaniach prospektywnych jako układ odniesienia jakości powietrza. Na terenach semirekreacyjnych znaczący okresowy dodatkowy udział ma wtórna emisja pyłów. Współczynniki kontaminacji Endler’a (dwie wersje) oraz Szymczykiewicza i Steward’a dobrze charakteryzują względną zmianę jakości powietrza w sąsiedztwie powierzchni utwardzonych i w funkcji odległości od ruchliwej ulicy.

EN

The content of Ni, Fe, Cu, Zn in the air, soil and rainfall was determined by ICP-AES. The consumption of the imissions of these metals was performed using the fixed and moving direction dust meter in the vicinity of the street and at the distance 200m from the street. The phenomenon of the secondary dust emission was described using Endler’s coefficients contamination, the Steward's coefficient of secondary emission and the Endler’s enrichment factor. The additional part of this phenomenon and the overall content of metals in the ground layer of air was determined by Szymczykiewicz. The position Markowe Szczawiny (Babia Mountain) can be used in prospective studies as a reference air quality. In semirecreational areas the secondary dust emission has influence on the additional significant periodic. The coefficients of contamination of Endler’s (two versions), Szymczykiewicz and Steward’s feature relative change in the air quality in the vicinity of the surface hardened and in the distance function from the busy street.

2

Kontaminacja w przyziemnej warstwie powietrza w Zawoi w aspekcie poszukiwania obszarów odniesienia

Musielińska R., Kwapuliński J., Kowol J., Asman M.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa

|

2018

|

T. 6

113--123

PL

Badania przeprowadzono w obszarze administracyjnym Nadleśnictwa Zawoja. Jako układ odniesienia wytypowano schronisko na Babiej Górze (Markowe Szczawiny). Zawartość Ni, Fe, Cu, Zn oznaczono metodą ICP-AES. Pobór imisji tych metali wykonano za pomocą pyłomierza stałego kierunkowego i ruchomego w sąsiedztwie ulicy i odległości 200m od ulicy. Zjawisko wtórnego pylenia opisano za pomocą współczynników kontaminacji Endler’a, współczynnika wtórnej emisji Steward’a, współczynnika wzbogacenia Endler’a. Dodatkowy udział tego zjawiska i ogólną zawartość metali w przyziemnej warstwie powietrza określono według Szymczykiewicza. Stanowisko Markowe Szczawiny (Babia Góra) może być wykorzystane w badaniach prospektywnych jako układ odniesienia jakości powietrza. Na terenach semirekreacyjnych znaczący okresowy dodatkowy udział ma wtórna emisja pyłów. Współczynniki kontaminacji Endler’a (dwie wersje) oraz Szymczykiewicza i Steward’a dobrze charakteryzują względną zmianę jakości powietrza w sąsiedztwie powierzchni utwardzonych i w funkcji odległości od ruchliwej ulicy.

EN

The studies were conducted in the area of the Zawoja Forest District. As a frame of reference the hostel in Babia Mountain (Markowe Szczawiny) was chosen. The content of Ni, Fe, Cu, Zn was determined by ICP-AES. The consumption of the imissions of these metals was performed using the fixed and moving direction dust meter in the vicinity of the street and at the distance 200m from the street. The phenomenon of the secondary dust emission was described using Endler’s coefficients contamination, the Steward's coefficient of secondary emission and the Endler’s enrichment factor. The additional part of this phenomenon and the overall content of metals in the ground layer of air was determined by Szymczykiewicz. The position Markowe Szczawiny (Babia Mountain) can be used in prospective studies as a reference air quality. In semirecreational areas the secondary dust emission has influence on the additional significant periodic. The coefficients of contamination of Endler’s (two versions), Szymczykiewicz and Steward’s feature relative change in the air quality in the vicinity of the surface hardened and in the distance function from the busy street.

3

Intoksykacja środowiska przyrodniczego w sąsiedztwie punktowego źródła emisji miedzi na przykładzie Huty Miasteczko Śląskie

Kowol J., Stempin M., Rochel R., Bebek M., Mitko K., Kwapuliński J.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2017

|

Nr 12

491--495

PL

Celem pracy było okreslenie roli emisji punktowego źródła na obszar przeciwzawietrzny. Przedmiotem badań były gleby i 23 gatunki roślin, które zostały podzielone na części morfologiczne. Zawartość miedzi w próbkach oznaczono metoda płomieniowej atomowej spektrofotometrii absorbcyjnej. Występowanie miedzi w roślinach zależy od położenia siedliska względem huty jako punktowego źródła emisji.Uzyskane w trakcie badań spostrzeżenia wskazują że: 1. Procedura badań nad migracją metali w środowisku przyrodniczym (opad atmosferyczny – gleba – roślina) powinna uwzględniać określenie biodostępności form miedzi w glebie oraz w poszczególnych częściach morfologicznych roślin leczniczych. 2. Bardzo dobrym bioindykatorem w ocenie wpływu oddziaływania zakładów przetwórstwa rud ołowiowo-cynkowych jest pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) wykorzystując zawartość miedzi odpowiadającą 10 percentylowi i średniej geometrycznej. 3. Rolę emisji związków miedzi ze źródła punktowego (Huta Miasteczko Śląskie) dobrze odwzorowują zawartości miedzi w strumieniu zanieczyszczeń napływających zgodnie z „różą wiatrów” (pyłomierz ruchomy) oraz z wybranych kierunków geograficznych (pyłomierz kierunkowy stały).

EN

The aim of the study was to determine the role of emission of one point source on the area from the leeward side. The objects of the study were soils and 23 plants, which had been divided into morphological parts. The copper contents in the samples were determined by fl ame atomic absorption spectrophotometry. The occurrence of copper in plants depends on the location of the habitat from the steelworks as a point source of emission. Findings obtained during the study indicate that: 1. The research procedure on migration of metals in the natural environment (precipitation – soil – plant) should take into account the determination of bioavailability of copper forms in soil and in particular morphological parts of medicinal plants. 2. A very good bioindicator for the assessment of the impact of lead and zinc ores processing plants is the nettle (Urtica dioica L.) using copper contents corresponding to the 10 percentile and to the geometric mean values. 3. A role of emission of copper compounds from a point source (Zincworks in Miasteczko Slaskie) in a good way can be illustrated by copper contents in the stream of pollution coming in accordance with both the rose of winds (a mobile dust meter) and from selected geographical directions (a directional dust meter).

4

Imisja związków miedzi w zasięgu oddziaływania punktowego źródła emisji huty cynku w Miasteczku Śląskim (województwo śląskie)

Stempin M., Rochel R., Kowol J., Nogaj E., Bebek M., Mitko K., Kwapuliński J.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2016

|

Nr 8

297--302

PL

Określono imisję i emisję związków miedzi w zasięgu oddziaływania punktowego źródła emisji pyłów huty cynku. Celem badan było uzyskanie przestrzennego obrazu występowania związków miedzi w środowisku przyrodniczym po przeciwzawietrznej stronie w opadzie kierunkowym oraz ustalenie specjalnych form występowania miedzi w glebie. Ustalono, że wpływ huty cynku w Miasteczku Śląskim (woj. śląskie) obejmuje także obszar po przeciwzawietrznej stronie. Ogólne zasoby związków miedzi w odniesieniu do roślin stanowią rozpuszczalne związki w opadach atmosferycznych, formy miedzi bezpośrednio biodostępne (forma wymienna i odsorbowalna) i potencjalnie biodostępne np. przy obniżeniu pH gleby (węglany, połączenia organiczne). Zawartości jonów miedzi odpowiadające średniej geometrycznej w opadzie całkowitym i w opadzie kierunkowym stanowią układ odniesienia do śledzenia zmian stopnia narażenia środowiska przyrodniczego, bowiem miedź jest pierwiastkiem charakterystycznym dla emisji zakładów przetwórstwa rud ołowiowo-cynkowych.

EN

Imission and emission of copper compounds in the range of impact of a point source of dust emission Zincworks in Miasteczko Slaskie (The Upper Silesia region) were defined. The aim of the research was to obtain a spatial image of the occurrence of copper compounds in natural environment on a leeward side of the directional dustfall and to determine the special forms of copper which occur in the soil. It was found that the impact of Zincworks in Miasteczko Slaskie comprises also the area of the leeward side. General resources of copper compounds for plants include: soluble copper compounds in precipitations, copper directly bioavailable forms (exchangeable and adsorbable) and potentially bioavailable, for example by lowering the pH value of the soil (carbonates, organic compounds). Copper ion contents corresponding to the geometric mean for total dustfall and directional dustfall constitute a reference system to observe the changes of the degree of environmental hazard, because copper is a characteristic element for the emission coming from chemical plants processing lead and zinc ores.

5

Antagonism between lead and zinc ions in plants

Musielińska R., Kowol J., Kwapuliński J., Rochel R.

Archives of Environmental Protection

|

2016

|

Vol. 42, no. 2

78--91

EN

The article presents the results of research which describes antagonism between Pb-Zn in selected plant species from the area of Czestochowa – Mirow district (north-western part of the Czestochowa Upland). There were analyzed changes in the ratio of Pb/Zn in different organs of the tested plants as a function of the Zn content changes. The content of metals in the plants and the soil was determined using atomic absorption spectrophotometry AAS. In all organs of the plants there was observed antagonistic decrease of Pb uptake and accumulation, resulting from the increase in the concentration Zn. Antagonism between Zn and Pb in roots of the tested plants occurred at Zn content of 200–600 μg/g. In turn, antagonism in stems and flowers occurred at lower contents of zinc (100–180 μg/g). In leaves, antagonism between Pb and Zn occurred when Zn was present at the level of 300–800 μg/g. Ex definition of the analyses confirm the presence of antagonism of lead with regard to high levels of Zn. The study also confirmed that the degree of antagonism depends on the plant species.

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań opisujące występowanie antagonizmu pomiędzy Pb-Zn w wybranych gatunkach roślin z terenu Częstochowy – dzielnica Mirów (północno-zachodnia część Wyżyny Częstochowskiej). Analizowano zmiany ilorazu zawartości Pb/Zn w poszczególnych organach badanych roślin jako funkcję zmian zawartości Zn. Zawartość metali w roślinach i w glebie została określona metodą atomowej spektrofotometrii absorpcyjnej AAS. We wszystkich organach roślin obserwowano antagonistyczny spadek pobierania i kumulacji Pb, będący skutkiem wzrostu koncentracji Zn. Antagonizm między Zn i Pb w korzeniach badanych roślin występował przy zawartości Zn 200–600 μg/g. Z kolei w łodygach i w kwiatach, antagonizm występował przy niższych zawartościach cynku (100–180 μg/g). W liściach antagonizm pomiędzy Pb i Zn pojawiał się w przypadku obecności Zn na poziomie zawartości 300–800 μg/g. Szczegółowe wyniki analiz potwierdzają obecność antagonizmu ołowiu w niektórych roślinach, w odniesieniu do dużych zawartości cynku. Badania potwierdziły także, że stopnień antagonizmu zależy od gatunku rośliny.

6

Zastosowanie równania podziału do oceny wpływu udziału form specjacyjnych metali w glebie na ich zawartości w roślinach leczniczych

Kwapuliński J., Kowol J., Musielińska R., Bebek M., Mitko K, Stempin M., Oleśkow U., Swoboda M.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2015

|

Nr 8

306--309

EN

The evaluation of role of the content of elements in plants carried out based on the division equation and usefulness of the factors of division K1 and K2 on examples of 11 species of plants. Factors from the division equation describing participation of the given element in the exchangeable and adsorbed forms in soil was determined graphically. The division factors gained in the research allowed to determine the participation of the exchangeable and adsorbed form in soil on the overall content of the elements in plants. The participation of the exchangeable and adsorbed form in overall content of the elements in plant proved to be very differential depending on the species. The investigation confirm that the division equation is a good tool to verify accumulation of metals in plants from different habitat areas and they proved the usefulness of the factors of division to rate the ability of plant to accumulation bioavailable forms in soil.

PL

Ocenę roli zawartości pierwiastków w roślinach przeprowadzono w oparciu o równanie podziału, a przydatność współczynników podziału K1 i K2 na przykładzie jedenastu gatunków roślin. Współczynniki z równania podziału charakteryzujące udział danego pierwiastka w formie wymiennej i adsorbowalnej w glebie ustalono metodą graficzną. Uzyskane w badaniach równania podziału pozwoliły określić udział formy wymiennej i adsorbowalnej w glebie na ogólną zawartość metalu w danej roślinie. Udział form wymienych i adsorbowanych w kształtowaniu się ogólnej zawartości metalu w roślinie, okazał się być bardzo zróżnicowany ze względu na gatunek. Badania potwierdziły, że równanie podziału jest dobrym narzędziem do weryfikacji zjawiska kumulacji metali w roślinach z różnych siedlisk obszarowych oraz udowodniły przydatność współczynników podziału do oceny zdolności kumulacji przez roślinę, form biodostępnych pierwiastków obecnych w glebie.

7

Wtórna emisja pyłów na terenie semirekreacyjnym

Kwapuliński J., Kowol J., Librowska G., Będkowska K., Kwiecień K., Oleśków U., Swoboda M., Brewczyński P. Z.

Ekologia i Technika

|

2015

|

R. 23, nr 3

116--121

PL

Na zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego w Szczyrku, jako obszaru turystycznego wpływa wielkość i rodzaj emisji pyłów z gospodarstw domowych, wtórna emisja pyłów znad powierzchni utwardzanych (parkingi, boiska) oraz gwałtowny wzrost natężenia ruchu samochodowego w okresach weekendowych oraz letniej turystyki. Dzięki badaniom wtórnej emisji pyłów na terenie Szczyrku wyznaczono ilość pyłu zawieszonego, współczynnik wtórnej emisji pyłów w okresie weekendowym, przy małym natężeniu ruchu samochodowego oraz po wietrznej pogodzie. Dla pełniejszego zobrazowania uciążliwej roli zjawiska wtórnego pylenia w odniesieniu do ludzi i środowiska przyrodniczego obliczono współczynnik kontaminacji powietrza określonymi pierwiastkami. Metodą AAS oznaczono w pyłach zawartość Fe, Mn, Pb, Zn, Cu, Ni, Cd, Cr, Co. Dodatko¬wy udział w zanieczyszczeniu powietrza był znaczący i wahał się w zależności od rodzaju pierwiastków od 6% dla Co do 82% dla Cd. Dodatkowe dawki związków badanych metali wynosiły: Pb - 389 µg, Cd - 192 µg, Ni - 396 µg, Mn - 76 µg, Co - 5 µg, Cr - 17 µg, Fe -418 µg, Zn - 6428 µg, Cu - 443 µg. Na podstawie uzyskanych wyników badań widać wyraźnie, że nie tylko ogólna ilość pyłu zawieszonego posiada znaczenie toksykologiczne, lecz również rodzaj pierwiastka. W rezultacie, wskutek obecności zjawiska wtórnego pylenia do przyziemnej warstwy powietrza, każdy jeden gram wyniesionego pyłu z powierzchni utwardzonej ulicy, powoduje wzrost ilości poszczególnych pierwiastków o określone dawki. Należy zatem podkreślić szkodliwy wpływ dodatkowych, dużych dawek pyłów pojawiających się wskutek zjawiska wtórnego pylenia na jakość środowiska przyrodniczego Szczyrku jako terenu semirekreacyjnego.

EN

The level of air pollution in the touristic area of Szczyrk is influenced by the volume and type of emission of household and road dust (including dust from parking lots and playground) as well as by the increase in traffic during weekends and summer tourism period. Thanks to the examination of secondary dust emission in Szczyrk it was possible to establish the level of particulate matter, the coefficient of secondary dust emission during weekends and the periods of Iow traffic and windy weather. In order to fully present the negative impact of secondary emission on humans and environment, the ratio of air pollution with various chemical elements was calculated. With the use of AAS method, the amount of Fe, Mn, Pb, Zn, Cu, Ni, Cd, Cr and Co in the dust was determined. The additional air contamination levels were significant and varied from 6% for Co up to 82% for Cd. The additional doses of metals that were subject to examination were found to be present in the following amounts: Pb - 389 µg, Cd - 192 µg, Ni - 396 µg, Mn - 76 µg. Co - 5 µg, Cr - 17µg, Fe - 418 µg, Zn - 6428 µg, Cu - 443 µg. As proved by the examination, not only general particulate matter level but also the types of chemical elements contained within it have toxicological significance. In result, due to secondary dust emission to the ground air layer, each gram of emitted road dust results in the increased amount of certain chemical elements by respective doses. It is, therefore, worth to emphasize the detrimental effect of additional high levels of secondary emitted dust on the quality of environment of Szczyrk as a semi-recreational area.

8

Kumulacja Pb, Cd, Ni, Cr i Zn w roślinach leczniczych rosnących na terenach semirekreacyjnych

Kwapuliński J., Kowol J., Librowska G., Będkowska K., Brewczyński P., Kwiecień K., Oleśków U., Swoboda M.

Ekologia i Technika

|

2015

|

R. 23, nr 5

238--243

PL

Istotnym aspektem w ziołolecznictwie jest stopień kumulacji metali, tj. Pb, Cd, Ni, Cr, Zn w roślinach leczniczych. Dystrybucja pierwiastków w roślinie warunkowana jest zjawiskiem dyskryminacji i tolerancji na określony metal, które zależy od gatunku rośliny oraz mechanizmów warunkujących jego przebieg. Ponadto zjawisko dystrybucji metali jest zróżnicowane w odniesieniu do wybranych narządów lub tkanek, stąd istotne jaka jest jakość surowca roślinnego wykorzystywanego do produkcji preparatów leczniczych. Do oceny zawartości metali obecnych w roślinach ważna jest nie tylko informacja o ich zawartości w poszczególnych częściach rośliny lecz także, która biodostępna forma obecna w glebie preferowana jest przez roślinę w procesie kumulacji. Celem badań była ocena skuteczności procesu kumulacji w roślinach leczniczych obu form biodostępnych pierwiastków (forma wymienna l adsorbowalna). Badaniom poddano gatunki roślin, które reprezentowały podobne siedliska terenu semlrekreacyjnego. Metodą Rudd'a ekstrahowano wybrane biodostępne formy Pb, Cd, Ni, Zn, Cu, Cr. Zawartość metali w ekstraktach gleby oraz w częściach morfologicznych roślin oznaczono metodą atomowej spektrofotometrii absorpcyjnej. Udział form biodostępnych metali oceniono za pomocą współczynników podziału K1 i K2.

EN

An important aspect of phytotherapy is the rate of metals accumulation, i.e.: Pb, Cd, Ni, Cr, Zn in medicinal plants. The elements distribution in plants is conditioned phenomenom of discrimination and tolerance on the specifled metal, which depends on the plants species and mechanisms influencing its course. Besides phenomenom of distribution of metals is varied anatomically so it is important which plant material is used to production of medicinal preparation. To evaluate the contents of metals in plants it is important the Information about their content in indiyidual parts of plants and which bioavailable form in soil is preffered by the plant. The purpose of research was the evaluation of the accumulation each bioavailable metals forms (exchangeable and adsorbed) in medicinal plants. The plants species have been tested which were presented at simillar habitat rural areas. Rudd's method was determined Pb, Cd, Zn, Cu, Cr. The content of metals in extracts of soil and in morphological parts of plants were determined method of atomie absorption spectrophotometry. The participation of metals bioavailable form was rated by factors of divisions K1 and K2.

9

Intoksykacja Pb wybranych roślin z zasięgu oddziaływania Huty Częstochowa

Musielińska R., Kwapuliński J., Kowol J.

Ekologia i Technika

|

2014

|

R. 22, nr 4

193--199

PL

Zanieczyszczenie gleby, zwłaszcza związkami metali ciężkich, może w istotny sposób wpływać na wzrost zanieczyszczenia roślin. O stopniu zagrożenia występowaniem różnych pierwiastków w glebie decyduje rodzaj emisji przemysłowej. Gleby z terenów uprzemysłowionych, zwłaszcza w otoczeniu hut, zostają w różnym stopniu zanieczyszczone związkami metali ciężkich, w tym również związkami ołowiu. Przedmiotem badań nad kumulacją Pb były części morfologiczne: korzeń, segmenty łodygi o długości 10 cm, liść, kwiat 60 gatunków roślin leczniczych oraz gleba z warstwy przykorzennej glebę. Formy bezpośrednio biodostępne (forma wymienna i adsorbowana) i pośrednio biodostępne Pb (forma węglanów i połączeń organicznych) ustalono zgodnie z metodą Rudd'a. Zawartość ołowiu w glebie i w roślinach oznaczono za pomocą spektrofotometru Pye Unicam SP9 z dokładnością 0,01 µg/g. W ocenie zdolności kumulacji ważny jest poziom zawartości różnych pierwiastków potencjalnie uczestniczących w konkurencji o receptor jakim jest korzeń rośliny. Przeciętne zawartości metali w formie wymiennej i adsorbowanej w glebie wynosiły kolejno (µg/g): Zn 2,47 i 54,43; Cr8,53 i 3,27; Cd 0,17 i 0,27; Mn 1,77 i 8,35; Cu 22,90 i 8,61; Pb 1,79 i 5,32; Ni 0,65 i 0,57; Fe 5,10 i 15,18. W formie węglanów i połączeń organicznych Pb występował w ilości 7,30 µg/g oraz 4,76 µg/g. Zawartości Pb odpowiadające 10 percentylowi mogą być wykorzystane w innych badaniach jako układ odniesienia. Duże wartości odpowiadające 10 percentylowi wykazały szczególnie (w µg/g) w korzeniach: mak polny (Papcwer rhoeas) - 9,50 i dziewanna pospolita (Verbascum nigrun) - 6,32; w liściach: starzec wiosenny (Senecio vernalis) - 4,05, dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum) - 3,84, babka zwyczajna (Plantago major) - 3,68. Rośliny lecznicze mogą stanowić, dzięki posia¬danym dużym wybiórczym zdolnościom kumulowania, dodatkowe źródło obecności ołowiu w organizmie ludzi w zależności od procedury leczniczej.

EN

Soil contamination, especially heavy metal compounds, can significantly affect the increase in pollution of the plant. Of hazard occurrence of various elements in the soil determines the type of industrial emissions. The soil of the industrialized nations, especially in the steel mills, are in varying degrees of polluted compounds of heavy metals, including lead compounds. The subject of the research on the accumulation of Pb were morphological parts: the root, stem segments with a length of 10 cm, the leaf, the flower of 60 species of medicinal plants and the soil from a by-root layer. Directly bioavailable forms (exchangeable and adsorbed form) as well as indirectly bioavailable ones of Pb (a form of carbonates and organic compounds) was established in according to Rudd's method. The lead content in the soil and in plants was determined with the use of Pye Unicam SP9 spectrophotometer to an accuracy of 0.01 µg/g. In assessing the ability of accumulation the important thing is the level of various elements potentially involved in the competition for the receptor, which is the root of the plant. The average metal con-tents in the exchangeable and adsorbed form in the soil were respectively (µg/g) Zn 2.47 and 54.43; CR8.53 and 3.27; Cd of 0.17 and 0.27; Mn of 1.77 and 8.35 ; Cu 22.90 and 8.61; Pb 1.79 and 5.32 ; Ni 0.65 and 0.57 ; Fe 5.10 and 15.18. In the form of carbonates and organic compounds Pb occurred in the amount of 7.30 µg/g and 4.76 µg/g. The contents of Pb corresponding to the 10 percentile can be used in other studies as a reference. Large values corresponding to the 10 percentile were particularly noted (in µg/g) in the root of Papaver rhoeas - 9.50 and Verbascum nigrum - 6.32; in the leaves of: Senecio vernalis - 4.05 , Yerbascum densiflorum - 3.84, Plantago major - 3.68. Medicinal plants can be, due to their high selective ability of accumulation, an additional source of lead in the human body, depending on the treatment procedure.

10

Dyskryminacja ołowiu w roślinach przez wapń i magnez

Musielińska R., Kowol J., Kwapuliński J., Rochel R., Oleś U.

Ekologia i Technika

|

2014

|

R. 22, nr 3

106--110

PL

Analizując występowanie ołowiu, wapnia i magnezu w grupie wybranych gatunków roślin nie można pominąć kwestii potencjalnych interakcji w roślinie między tymi pierwiastkami. Efektem przebiegu procesu ich kumulacji w poszczególnych częściach morfologicznych roślin może być dyskryminacja jednych kosztem obecności pozostałych. Ponieważ reakcje antagonistyczne dla układów Pb-Ca oraz Pb-Mg szeroko omawiane są w literaturze tematu, dlatego podjęto próbę analizy zmian ilorazu Pb/Ca i Pb/Mg w częściach morfologicznych 60 badanych gatunków roślin w odniesieniu do zmieniających się ilości Ca oraz Mg w glebie. Przeprowadzone badania potwierdziły dyskryminację ołowiu w roślinach, którego poziom pozostaje charakterystyczny dla danego gatunku, jako rezultat obecności Ca i Mg w glebie. Zawartość ołowiu w roślinach oznaczono za pomocą spektrofotometru Pye Unicam SP9 z dokładnością 0,01 µg/g. Dyskryminacja ołowiu w korzeniach wybranych gatunków roślin tytułem dużych zawartości wapnia w glebie ma miejsce w zakresie 6-8 tys. µg/g. Przy zawartości wapnia w granicach 6-8 tys. µg/g w glebie jony ołowiu dyskryminowane są w łodygach, a w zakresie stężeń wapnia od 10-24 tyś. µg/g jony ołowiu dyskryminowane są w kwiatach badanych gatunków roślin. Własności dyskryminacyjne jonów ołowiu występują przy zawartości magnezu w glebie 2-3,5 tys. µg/g; z kolei dyskryminacja jonów ołowiu w łodygach wybranych gatunków roślin występowała przy zawartości magnezu rzędu 2-4 tys. µg/g w glebie. Dyskryminacje jonów ołowiu ze względu na obecność magnezu 5-8 tys. µg/g dotyczyły kwiatów wszystkich badanych roślin, natomiast antagonistyczne reakcje Pb-Mg w liściach wybranych roślin, występowały przy poziomie magnezu w glebie 4-8 tys. µg/g. Szczegółowe wyniki analiz dla poszczególnych 60 gatunków roślin potwierdzają obecność procesów dyskryminacji ołowiu w odniesieniu do dużych zawartości Ca, Mg w glebie.

EN

Analyzing the presence of lead, calcium and magnesium in a group of selected plant species one cannot disregard the issue of potential interactions in the plant between these elements. The process of accumulation of these elements in different morphological parts of the plants may result in the discrimination of some of them at the expense of the presence of the others. As the antagonist reactions for Pb and Pb-Ca-Mg are widely discussed in the literature, therefore, there has been taken an attempt to analyze the changes in ratio of Pb/Pb and Ca/Mg in morphological parts of 60 tested plant species in relation to varying amounts of Ca and Mg in the soil. The study confirmed the discrimination of lead in plants, the level of which is characteristic for a given species, as a result of the presence of Ca and Mg in the soil. The lead content in plants was determined with the use of Pye Unicam SP9 spectrophotometer to an accuracy of 0.01 µg/g. Discrimination of lead in roots of some plant species by way of high levels of calcium in the soil takes place in the range of 6-8 thousand µg/g. When the calcium content is in the range of 6-8 thousand µg/g in the soil lead ions are discriminated against in stems, and when the calcium concentration is in the range of 10-24 thousand µg/g lead ions are discriminated against in flowers of the tested plant species. Discriminatory properties of lead ions occur when the magnesium content in the soil is 2-3.5 thousand µg/g; in turn, discrimination of lead ions in stems of the selected plant species occurred when the magnesium content was 2-4 thousand µg/g in the soil. Discriminations of lead ions due to the presence of magnesium of 5-8 thousand µg/g referred to flowers of all the tested plants, while antagonistic reactions of Pb -Mg in leaves of some plants, occurred at the level of magnesium in the soil of 4-8 thousand µg/g. Detailed results of the analysis for each of the 60 species of plants confirm the presence of lead discrimination processes with regard to large quantities of Ca Mg in the soil.

11

Wykorzystanie współczynnika wzbogacenia, współczynnika kumulacji oraz równania podziału do oceny intoksykacji Pb lub Cu migdałka gardłowego

Nogaj E., Kwapuliński J., Bebek M., Mitko K., Suflita M., Brewczyński P., Babula M., Kowol J.

Journal of Ecology and Health

|

2012

|

R. 16, nr 2

70-75

PL

W pracy przedstawiono rezultaty obliczeń współczynników wzbogacenia i kumulacji, które wykorzystano do oceny zróżnicowania stopnia intoksykacji migdałka gardłowego Pb lub Cu dzieci zamieszkujących na terenie województwa śląskiego. Współczynniki równania podziału wskazują na większe znaczenie obecności tych pierwiastków w pyle zawieszonym w powietrzu w porównaniu do wtórnej emisji cząstek glebowych. Migdałek gardłowy jest dobrym bioindykatorem Pb i Cu. Pb i Cu oznaczono metodą ICP za pomocą aparatu Solar 2000 z dokładnością do 0,01ug/g.

EN

This work presents the results of enrichment and accumulation factor calculations which were used to estimate the level of Pb and Cu intoxication of pharyngeal tonsils of children living in the Silesian Region. The parameters of the equation of division indicate a higher significance of the presence of these elements in dust suspended in the air in comparison to secondary emission of soil particles. Pharyngeal tonsils are a good bio-indicator of Pb or Cu. Using the ICP method with the help of the Solar 2000 apparatus, the estimated accuracy of Pb and Cu were 0.01ug/g.

12

Charakterystyka ekotoksykologiczna środowiska przyrodniczego w zasięgu oddziaływania punktowego źródła emisji niklu

Rochel R., Kwapuliński J., Kowol J., Zielonka M., Librowska G., Suchecka D., Jabłecka D.

Journal of Ecology and Health

|

2011

|

R. 15, nr 1

13-18

PL

Celem badań była analiza przydatności wybranych gatunków roślin dla ocen ekotoksykologicznych, dotyczących środowiska przyrodniczego pozostającego pod wpływem lokalnej emisji hutniczej. Zawartość niklu w poszczególnych częściach morfologicznych roślin oraz w poszczególnych specjacyjnych formach występowania niklu w glebie oznaczono metodą płomieniową AAS z dokładnością do 0,01 ?g/g. Charakterystyka ekotoksykologiczna pozwala ocenić stopień intoksykacji w układzie gleba-roślina na przykładzie pokrzywy i nawłoci.

EN

The aim of study was to analyze the suitability of selected plant species for the verification of the estimation ecotoxicological assessments, regarding the natural environment under the influence of local smelting emissions. Nickel was determined using flame method AAS in individual morphological parts of plants with occuracy 0,01g/g and in speciation individual forms of occurrence of nickel in soil. Ecotoxicological characteristic can be estimated the degree of intoxication in the system soil - plants, for example stinging nettle and goldenrod.

13

Kumulacja metali w wybranych gatunkach roślin leczniczych z terenu Beskidu Śląskiego i Żywieckiego

Łaszewska A., Kowol J., Wiechuła D., Kwapuliński J.

Problemy Ekologii

|

2007

|

R. 11, nr 6

285-291

PL

Celem przeprowadzonych badań było określenie właściwości fitokumulacyjnych 8 metali ciężkich (Fe, Mn, Zn, Ni, Cr, Cu, Cd, Pb) dla 6 gatunków roślin leczniczych: dziurawca pospolitego (Hypericum perforatum L.), mięty długolistnej (Mentha longifolia L.), pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica L.), nawłoci pospolitej (Solidago virgaurea L.), krwawnika pospolitego (Achillea millefolium L.) i wrotyczu pospolitego (Tanacetum vulgare L.). Próbki roślinne oraz próbki gleby pozyskano z rejonów Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, z miejscowości Sól i Laliki w okresie od lipca do września 2003 r. Zawartość metali oznaczono za pomocą metody AAS. Zdolności wybiórcze kumulacji roślin określono za pomocą współczynników ekotoksykologicznych: fitokumulacji oraz specyficznej kumulacji.Badane gatunki w największym stopniu kumulowały Fe, Mn, Zn, Ni, Cu, w najmniejszym Cd, Pb, Cr. Największe ilości metali kumulowane były w korzeniach oraz liściach, jednakże obserwowano również znaczny udział łodygi i kwiatów w procesie kumulacji, zwłaszcza Cd i Ni.

EN

The purpose of this study was to determine the phytoaccumulation properties of 8 heavy metals (Fe, Mn, Zn, Ni, Cr, Cu, Cd, Pb) in 6 species of medicinal plants Hypericum perforatum L., Mentha longifoliaL., Urtica dioica L., Solidago virgaurea L., Achillea millefolium L., Tanacetum vulgare L. The samples of the plants and soils were collected from Laliki in the Silesian Beskids and Sól in the Żywiec Beskids from July to September 2003. Concentrations of the heavy metals were determined by AAS. Selective properties of plants accumulation were determined by the following ecotoxicological factors: fitoaccumulation and specific accumulation coefficients. The medicinal plants accumulated large amount of Fe, Mn, Zn, Ni, Cu and small amounts of Cd, Pb, Cr. The highest concentrations of the heavy metals were found in roots and leaves but stems and flowers accumulated considerable amounts of Cd and Ni as well.

14

Zawartość manganu i żelaza w różnych gatunkach grzybów na terenie południowej Polski

Mirosławski J., Kowol J., Kwapuliński J., Linkarczyk-Paszek G., Paukszto A., Rochel R., Łuckoś J.

Problemy Ekologii

|

2005

|

R. 9, nr 6

309-313

PL

Celem pracy było określenie zdolności do kumulowania manganu i żelaza różnych gatunków grzybów, rosnących w ekosystemach leśnych będących w zasięgu oddziaływania emisji przemysłowej. Próbki 24 różnych gatunków grzybów pochodziły z 4 miejscowości leżących w okolicy lasów: Hałcnów, Kobiór, Pszczyna, Wapienica. Miejscowości te leżą w bezpośrednim sąsiedztwie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i Rybnickiego Okręgu Węglowego. Taka liczebność gatunkowa i lokalizacja poboru próbek grzybów umożliwiła określić rolę właściwości gatunkowych oraz uwarunkowań topograficzno-fizjograficznych w procesach intoksykacji grzybów manganem i żelazem. Próbki grzybów pobierano od lipca do września 2002 roku. Próbki badanych grzybów dzielono na kapelusz i trzon, w których oznaczano zawartość Mn i Fe metoda płomieniową AAS. W przypadku Mn, największą ilość tego pierwiastka oznaczono w sromotniku bezwstydnym pobranym w Hałcnowie - 618,8 žgMn/g s.m. (w kapeluszu) i 197,1 žgMn/g s.m. (w trzonie). W przypadku Fe, największa ilość tego pierwiastka oznaczono w trzonach: muchomora mglejarka - 3860,9 žgFe/g s.m., krowiaka aksamitnego - 2572,8 žgFe/g s.m., gołąbka merowskiego - 1291,0 žgFe/g s.m. zebranych w Wapienicy, oraz w trzonie gołąbka czarniawego pozyskanego w Hałcnowie - 3646,3 žgFe/g s.m. Większe ilości Mn i Fe znajdują się, w większości przypadków, w trzonie badanych gatunków grzybów. Największe ilości Mn i Fe występowały w grzybach zebranych w Hałcnowie i w Wapienicy.

EN

The qualification of ability was the aim of work to accumulating manganese and iron of different the mushrooms' species, growing in forest being in range ecosystems the influence of industrial emission. They sample 24 the different species the mushrooms came from from 4 locality lying in neighbourhood of forests: Hałcnów, Kobiór, Pszczyna, Wapienica. Localities these lie in direct neighbourhood of Górnośląski Okręg Przemysłowy and Rybnicki Okręg Węglowy. Such made possible to qualify the part of choice proprieties as well as conditioning the choice number and location of recruitment of samples mushrooms the topographical-physiographical in processes of the mushrooms' intoxication the manganese and iron. Mushrooms' samples were taken since July till September 2002 year. It studied mushrooms' samples were distributed was on hat and trunk content in which was marked Mn and Fe by flame AAS method. It in case Mn, the largest quantity of this element was marked was in Phallus impudicus taken in Hałcnów - 618,8 žgMn/g d.w. (in hat) and 197,1 žgMn/g d.w. (in trunk). It Fe, the largest quantity of this element in case was marked was in trunks: Amanita fulva - 3860,9 žgFe/g d.w., Paxillus atrotomentosus - 2572,8 žgFe/g d.w., Russula mairei - 1291,0 žgFe/g d.w. gathered in Wapienica, as well as in trunk Russula nigricans gain over in Hałcnow - 3646,3 ž gFe/g d.w. The larger quantities Mn and Fe they find oneself, in majority the cases, in trunk of studied species the mushrooms. They the largest quantities Mn and Fe stepped out in mushrooms gathered in Hałcnów and in Wapienica.

15

Kontaminacje roślin leczniczych i ich siedlisk na przykładzie naparstnicy purpurowej rosnącej w Beskidzie Śląskim i Karkonoszach

Kowol J., Kwapuliński J., Brodziak B., Winkler A., Bogunia M., Jakubowska J.

Problemy Ekologii

|

2005

|

R. 9, nr 1

46-49

PL

Stopień obciążenia metalami korzenia, łodygi, liści i kwiatów naparstnicy purpurowej z Karkonoszy przedstawiono za pomocą współczynnika wzbogacenia, który opisuje proces migracji pierwiastków z gleby do rośliny. Na tym terenie wartości współczynnika są mniejsze od 0,5 dla Cd, Cr, Co, Pb, Zn i Cu. W przypadku pozostałych metali wartość współczynnika wzbogacenia zmienia się od 0,53 do1,53. Wartości te są mniejsze w porównaniu do Beskidu Śląskiego, decyduje o tym skład mineralogiczny podłoża.

EN

Areas were described by enrichment factor. Only for Pb and Cd with group determined elements showed on the their migration between plants and soil. For Karkonosze enrichment factor were equal 0,5 for Cd, Cr, Co, Pb and Cu. In the cause rest heavy metals enrichment factor changed from 0,53 to 1,53. These value are minor in comparison to obtained for Beskidy Mountains.

16

Intoksykacja surowców roślin leczniczych metalami ciężkimi w świetle obowiązujących uregulowań ustawodawczych oraz zaleceń WHO

Kwapuliński J., Michalewska A., Rochel R., Kowol J.

Problemy Ekologii

|

2005

|

R. 9, nr 4

202-204

PL

Bogata oferta przemysłu zielarskiego oraz rosnący popyt na jego artykuły stwarza konieczność ustawicznego monitorowania stężeń zanieczyszczeń, w tym metali ciężkich w aspekcie zmiany ich zawartości w roślinach leczniczych, w porównaniu do biologicznie dopuszczalnych stężeń w roślinach, szczególnie w odniesieniu do rosnącej degradacji środowiska naturalnego. Poddane analizie surowce roślin leczniczych i uprawnych pod kątem ich kontaminacji metalami ciężkimi i ewentualnego wykorzystania do produkcji mieszanek leczniczych, wskazują na występowanie niektórych gatunków roślin leczniczych i ich specyficzne powinowactwo do określonych pierwiastków np. Cd, Pb, Zn czy Cu. Ponadto stanowią cenne źródło informacji w opracowaniu norm określających dopuszczalny poziom zawartości niektórych metali ciężkich.

EN

A rich offer of the herb industry together with an increasing demand for its products create a necessity for a continuous monitoring of contaminants concentrations including heavy metals in the aspect of heavy metal concentration changes in medicinal plants compared to the biologically permissible concentrations especially when referred to an increasing degradation of the natural environment. Analyses of medicinal and cultivated plants material from the viewpoint of heavy metal contamination and potential utilization as component of medicinal mixtures indicated that some of the medicinal species were correlated with specific elements e.g.: Cd , Pb, Zn or Cu. Additionally the analyses may serve as a valuable source of information in setting up permissible levels for the contents of some heavy metals.

17

Równowaga kationowa w naparstnicy purpurowej w zależności od położenia siedliska n.p.m.

Kowol J., Kwapuliński J., Brodziak B., Jakubowska J.

Problemy Ekologii

|

2004

|

R. 8, nr 6

293--295

PL

Jakościowy sumaryczny opis szeregu interakcji między 13 badanymi pierwiastkami pozwala określić równanie równowagi kationowej Czarnowskiego. Potwierdzono na przykładzie badanej rośliny, że dany gatunek opisuje indywidualna wartość stałej równowagi kationowej, która zmienia się także obszarowo. Naparstnicę purpurową z terenu Karkonoszy charakteryzuje większa wartość stałej w porównaniu do korzenia, łodygi, liści i kwiatów tej samej rośliny pozyskanej w Beskidzie Śląskim. Stała równowagi kationowej wzrasta w funkcji fizjograficznej wysokości położenia siedliska naparstnicy purpurowej dla Pb, Ni, Mn, Cr, a maleje dla Fe, Zn, Cu, Co, Cd. Stwierdzono, że stała równowagi wyróżnia część morfologiczną, np. łodygę rośliny w Karkonoszach i Beskidzie Śląskim opisuje stała równowagi równa odpowiednio 6,30 i 2,73.

EN

Quality total description of series interaction between 13 investigated elements permit's to establish cationic equilibrium of Czarnowski. Confirmed on the example Digitalis purpurea that the given species describes individual the content cationic equilibrium, which is change also in relation to localities. The plant growing at Karkonosze characterize the higher value of constant in comparison to root, stem, leaves and flower from Beskidy Silesian. The constant increases to altitude place growing of Digitalis purpurea for Pb, Ni, Mn, Cr and decreases for Fe, Zn, Cu, Co, Cd. Moreover established that constant specific defecation given morphological part, for example root of plant from Karkonosze and Beskidy Silesian describes the constant cationic equilibrium equal correspond 6,30 and 2,73.

18

Występowanie cynku w roślinach leczniczych i glebie w warunkach jego dużej permanentnej emisji. Na przykładzie Huty Cynku "Miasteczko Śląskie"

Rochel R., Kwapuliński J., Paukszto A., Kowol J., Mirosławski J., Ahnert B., Trzcionka J., Goszyk E., Linkarczyk G.

Problemy Ekologii

|

2003

|

R. 7, nr 5

222-226

PL

Praca przedstawia wyniki badań nad zawartością cynku w pięciu roślinach leczniczych i glebie z okolic huty cynku ,,Miasteczko Śląskie". Badania były prowadzone w 2001 roku i obejmowały 8 stanowisk badawczych. Zawartość cynku w roślinach i glebie określono za pomocą metody AAS. Głównym celem badań było określenie zmian zawartości cynku w różnych częściach roślin w zależności od odległości od emitera. Największą zawartość cynku stwierdzono na stanowiskach położonych w bezpośrednim sąsiedztwie huty. Zawartość cynku zmniejszała się wraz ze wzrostem odległości od huty a największe jej wartości zanotowano na stanowiskach położonych na wschód od huty.

EN

The researches were carried out on 8 positions in 2001 year. Concentrations of zinc in plants and soil were determined by AAS method. The content of zinc in relation to distance of the source of emission and for different parts of the plants was the mainly purpose estimated. The zinc contents changed in wide range. The highest accumulation of zinc was found on positions in the vicinity near zinc smelter "Miasteczko Śląskie". The higher concentrations of zinc were established for the east direction from the zinc smelter and its were reduced with the growth of distance from the source of emission.