Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Adaptacja hydroponicznego systemu ogrodów wertykalnych do warunków Polskich

Mojski J., Kalaji H., Swoczyna T., Milecka M., Widelska E.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 1

96--105

PL

Tereny zielone w miastach stopniowo kurczą się z powodu rozwoju cywilizacyjnego. Tak zwane „ogrody wertykalne” mogą stać się alternatywą dla płaskich obszarów trawników lub klombów w gęsto zabudowanych obszarach, zapewniając poprawę jakości powietrza, korzyści dla lokalnego mikroklimatu, wartości estetycznych oraz ludzkiego zdrowia i dobrego samopoczucia. Stworzenie nowej konstrukcji pionowego ogrodu na ścianie istniejącego budynku wymaga szczególnej uwagi: pionowa konstrukcja ogrodu powinna być stabilna, solidna, lekka i łatwa w montażu. W naszej pracy przedstawiamy konstrukcję do ogrodu pionowego przystosowaną do upraw hydroponicznych ozdobnych roślin zielnych. Budowa została zbudowana na ścianach południowych i północnych na budynku uniwersytetu w Lublinie. W ciągu trzech kolejnych lat monitorowano konstrukcję ogrodu wertykalnego, systemu dostarczania składników odżywczych oraz rośliny. Wyniki wykazały, że zastosowana konstrukcja i system hydroponiczny działały dobrze i były odporne na warunki klimatyczne przez cały rok.

EN

Green areas in cities are gradually shrinking due to the civilization development. So-called ‘vertical gardens’ may become an alternative for flat areas of lawns or flower beds in densely built-up areas, providing air quality improvement, benefits for local microclimate and aesthetic value for human health and well-being. The establishment of a new construction for the vertical garden on a wall of an existing building needs a specific approach: the vertical garden construction should be stable, robust, lightweight and easy to assembly. In our work, we present the construction for vertical garden adjusted to hydroponic cultivation of ornamental herbaceous plants. The construction was established on both the southern and northern walls on a building in university in Lublin, Poland. During three consecutive years, the construction of a vertical garden, the hydroponic water-and-nutrient supplying system and the plants were monitored. The results showed that the applied construction and hydroponic system worked well and was resistant to climatic conditions throughout the year.

2

Przekształcenia ogrodów przy klasztorze oo. bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim

Milecka M.

Architectus

|

2018

|

Nr 4 (56)

31--42

PL

Artykuł poświęcono prezentacji reliktu dawnego ogrodu bernardynów w Piotrkowie Trybunalskim. W oparciu o przeanalizowany materiał źródłowy autorka przedstawiła losy ogrodu w kontekście historii klasztoru. Ukazała zasób współczesny dawnego ogrodu bernardynów i określiła stan zachowania historycznego układu. To pozwoliło na zrekonstruowanie ewolucji założenia i wyprowadzenie wniosków na temat ochrony dziedzictwa ogrodowego, a następnie sformułowanie zaleceń dotyczących kształtowania krajobrazu historycznego centrum Piotrkowa. W wyniku analiz dowiedziono, że wartości historyczne i artystyczne piotrkowskiego zespołu bernardyńskiego są duże. Historia tego zespołu zieleni, jego kompozycja i ranga dla współczesnego układu urbanistycznego zasługują na bliższą prezentację, co uczyniono w artykule. Założenie jest interesującym przykładem ewolucji układów zieleni i świadectwem wielkiego wpływu zgromadzeń zakonnych na kształtowanie krajobrazu miasta.

EN

The article is devoted to the presentation of a relic of the former Bernardine garden in Piotrków Trybunalski. Based on the analyzed source material, the author presented the fate of the garden in the context of the history of the monastery. She showed the contemporary resource of the former Bernardine garden and described the state of preservation of the historical system. This allowed us to reconstruct the evolution of the assumption and draw conclusions about the protection of the garden heritage, and then formulate recommendations for shaping the historical landscape of the center of Piotrków. As a result of the analysis, it was proved that the historical and artistic values of the Piotrków Bernardine complex are large. The history of this complex of greenery, its composition and rank for the contemporary urban layout deserve closer presentation, as was done in the article. The assumption is an interesting example of the evolution of green areas and a testimony of the great influence of religious congregations on shaping the city landscape.

3

Problems with the restoration of monastic garden complexes on the example of Cistercian heritage

Milecka M.

Architektura Krajobrazu

|

2017

|

nr 4

70--85

EN

Monasteries, together with their entire accompanying landscape context, have their cultural roots in the Middle Ages. In Poland they performed a very important cultureforming function throughout its history. For centuries, European monastic gardens have constituted unique spatial arrangements. These complexes, depending on their location and the fate of particular congregations, have gradually undergone transformations, finally achieving their contemporary form. Their remains are to a greater or lesser extent still present in landscape and require adequate protection. Nowadays, due to the changes in the way monastic and post-monastic complexes are used, they have adopted new functions and forms, not uncommonly conveying a different meaning. Frequently, it leads to the loss of their timeless value. The article presents the main problems with the conservation of the unique and culturally uniform group of post-Cistercian complexes and presents some of the best contemporary examples of the restoration of foreign complexes (Fontenay, Maulbronn, Poblet, Alcobaça), deemed particularly valuable and inscribed on the UNESCO World Heritage List, as well as Polish complexes that were awarded the Monument of History title (in the order they were awarded the title: Krzeszów, Ląd, Sulejów, Pelplin, Kołbacz, Trzebnica, Wąchock). The article also reflects on the following ideas: 1. Is a garden a testament of the past, with mostly historical and research value, as Ruskin or Riegl felt, 2. Or is a garden a piece of art of aesthetic and utilitarian value, which should be beautiful and pleasant, and which should - as Viollet-le-Duc wanted – constitute a complete and stylistically uniform whole? It seems that finding an answer to this question, or at least becoming aware of the problem, is particularly important in the context of restoring complexes whose traditions date back to the origins of our culture.

PL

Klasztory wraz z towarzyszącym im kontekstem krajobrazowym swymi kulturowymi korzeniami sięgają średniowiecza i są obecne w Polsce w ciągu całej jej historii, pełniąc przez ten czas ważne funkcje kulturotwórcze. Ogrody towarzyszące klasztorom od wieków stanowiły specyficzny model przestrzenny w Europie. Założenia te w zależności od ulokowania i losów dziejowych poszczególnych zgromadzeń z czasem ulegały przekształceniom, osiągając współczesne formy, a ich relikty w różnym stopniu nadal są czytelne w krajobrazie i wymagają właściwej ochrony. Współcześnie w związku z zaistniałymi zmianami w użytkowaniu zespołów klasztornych i poklasztornych przyjmują bowiem odmienne od tradycyjnych funkcje i formy, często też mają różny przekaz znaczeniowy. Nierzadko powoduje to zatracanie ich ponadczasowych wartości. W artykule przestawiono główne problemy konserwacji unikatowej i spójnej kulturowo grupy założeń pocysterskich wraz z ukazaniem współczesnych modelowych przykładów zagospodarowania obiektów zagranicznych (Fontenay, Maulbronn, Poblet, Alcobaça) uznanych za najbardziej wartościowe poprzez wpis na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO oraz zespołów polskich, uznanych za Pomniki Historii (w kolejności wpisów: Krzeszów, Ląd, Sulejów, Pelplin, Kołbacz, Trzebnica, Wąchock). Prezentacji tej towarzyszy refleksja: 1. Czy ogród jest dokumentem przeszłości o wartości nade wszystko historycznej i naukowej, jak czuli to Ruskin czy Riegl; 2. Czy też ogród jest dziełem sztuki o wartości estetycznej i użytkowej, w którym ma być pięknie i przyjemnie i które - jak chciał Viollet-le-Duc - ma prezentować kompletną jednolitą stylowo całość? Znalezienie odpowiedzi na to pytanie, lub choćby uświadomienie problemu, jest szczególnie ważne w kontekście rewaloryzacji zespołów, o tradycji sięgającej korzeni naszej kultury.

4

Ochrona autentyku czy palimpsest – dylematy w procesie rewaloryzacji zespołu ogrodowego w Białaczowie

Milecka M.

Architectus

|

2016

|

Nr 1 (45)

31--48

PL

Autorka, odwołując się do złożonych problemów ochrony zniszczonego na skutek trąby powietrznej w lipcu 2011 r. białaczowskiego parku, porusza ważne kwestie związane z zagadnieniem ochrony autentyku w polskich ogrodach historycznych i postuluje wypracowanie metody postępowania konserwatorskiego, nie tylko w celu ratowania Białaczowa, ale także usprawnienia ewentualnych działań w analogicznych przypadkach, które niestety coraz częściej mogą się pojawiać z powodu zmian klimatycznych. W skład omawianego zespołu rezydencjonalnego w Białaczowie (woj. łódzkie) wchodzi rozległy (ponad 22 ha) park o charakterze krajobrazowo-leśnym, kształtowany na przestrzeni wieków przez wybitnych planistów (Lindauer, Stricker, Szanior, Tański). Uznawany był on do niedawna za jedno z najcenniejszych założeń ogrodowych w Polsce, charakteryzujących się wysokimi walorami zarówno kulturowymi, jak i przyrodniczo-krajobrazowymi. Po kataklizmie skala zniszczeń była nieporównywalna do jakichkolwiek, jakie do tej pory na skutek czynników naturalnych dotknęły założenia ogrodowe na terenie Polski. Po zdarzeniu tym w zasadzie natychmiast rozpoczęto prace porządkowe, jednak poza nimi do tej pory nie udało się niczego więcej zrobić, by uchronić tę cenną historyczną kompozycję przed całkowitym zniszczeniem. Sam proces rewaloryzacji założenia, poza oczywistymi trudnościami wynikającymi z charakteru i zakresu zniszczeń, z wielu przyczyn jest niezwykle skomplikowany. Przede wszystkim niezbędne jest określenie kierunku działań konserwatorskich dotychczas nie dość precyzyjnie zaplanowanych. Powinny one zmierzać do ochrony autentyku. Park jest wielowiekowym „zapisem” przemian kompozycyjnych, od zespołu o prawdopodobnie średniowiecznej metryce, po XIX-wieczną, przekształcaną jeszcze na początku XX w. rozległą kompozycję krajobrazową. Paradoksalnie, zniszczenia drzewostanów odsłoniły wiele elementów dotychczas nieczytelnych w układzie. Wydaje się niezwykle ważne, by jak najszybciej podjąć profesjonalnie prowadzone prace polegające na ochronie wszystkich elementów i odbudowie jego układu przestrzennego w oparciu o relikty historycznej kompozycji.

EN

The author of the paper, referring to the complex issues of protection of the historic park in Białaczów destroyed by a windwhirl in July 2011, discusses important issues connected with the protection of the original in Polish historic gardens and suggests developing conservation methods not only to rescue Białaczów but also to improve such activities in similar cases which unfortunately take place more and more often as a result of climatic changes. The residence complex in Białaczów (Łódź Voivodship) includes a huge landscape and forest park (over 22 ha) formed over the centuries by eminent designers (Lindauer, Stricker, Szanior, Tański). Until recently it was considered to be one of the most valuable historic gardens in Poland with high cultural as well as natural and landscape value. The scale of damage after the disaster was incomparable to any previous natural disasters to the historic gardens in Poland. Although the cleanup work began right after the tragic event, not much more has actually been done so far in order to save the valuable historic site from a total destruction. Apart from obvious difficulties connected with the character and scope of damage, the redevelopment process itself is highly complicated for a number of reasons. First of all it is necessary to define the objective of conservation work which so far has not been precisely planned. That objective should be to protect the original. The park is a centuries-old “account” of compositional transformations from a historic complex of maybe even medieval origin, to a huge 19th-century landscape complex that was still further developed at the beginning of the 20th century. Paradoxically, the damage to the trees revealed many elements of previously unclear layout. It seems to be extremely important to begin professionally conducted work as soon as possible in order to protect all of its elements and redevelop its space layout on the basis of the original remains of that historic site.

5

Transformation of Franciscans monastic gardens in Kazimierz Dolny

Widelska E., Milecka M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

343--364

EN

1628 saw the arrival of Franciscans who built a monastery, and created gardens on the remaining part of the land which was given to them. The once historical garden layout underwent strong changes, both on the functional and compositional level. It was mainly the result of the January Uprising which brought about the dissolution of the monastery and changes in the function of the whole complex. In 1928 Franciscans came back to Kazimierz, however, they did not reconstruct the gardens. The reason for this decision might be seen in the shift in the monastery activities, which now had to adapt to the needs of the new society. 20th-century Franciscans started to add new functions to the existing space, according to the current needs. In consequence, there are now only fragments left of the garden composition which still existed in the 19th century.

PL

W 1628 r. sprowadzono do Kazimierza franciszkanów, którzy wznieśli klasztor, a resztę ofiarowanego im terenu zagospodarowali ogrodami. Współcześnie historyczny układ klasztornych ogrodów uległ znacznym przekształceniom, zarówno pod względem sposobu użytkowania, jak i kompozycji. Stało się to w dużej mierze w wyniku kasaty klasztoru po powstaniu styczniowym oraz w konsekwencji tego zmian przeznaczenia zespołu. Franciszkanie w 1928 r. powrócili do Kazimierza, nie odtworzyli jednak ogrodów w dawnej formie. Powodów tego można upatrywać w zmianie działalności zakonu, wynikającej z konieczności dostosowania się do potrzeb współczesnego społeczeństwa. XX-wieczni kazimierscy franciszkanie zaczęli lokować w dostępnej im przestrzeni nowe funkcje, zgodnie z aktualnymi potrzebami. W konsekwencji tego z istniejącej jeszcze w XIX w. kompozycji ogrodowej zachowały się do dziś jedynie jej fragmenty.

6

New opportunities of financing revitalisation of historical garden compositions in the light of their conservation

Milecka M., Widelska E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 5-A

143--155

EN

The 21st century has brought new opportunities for revitalization projects in Poland (including those related to historical parks and gardens) under the framework of EU subsidies. Greenery compositions, often significantly damaged and with poorly preserved historical structure, have gained a chance to survive and be properly managed. However, the problem is that design and construction works are often conducted in haste, and adapted to the specific requirements of EU projects, often resulting in the unification of adopted solutions and incongruence with historical structures (e.g. "Orlik" sports fields or "Radosna szkoła" playgrounds, where even the colour scheme is imposed by the project), which obviously causes irreparable damage. The authors wish to present the above mentioned problems illustrated with an example of the revalorisation process of a park in Chociw, one of the valuable manor-park complexes in the Łódź Province. They present both positive and negative influence which financial support might have on a venture of this kind.

PL

XXI w. przyniósł Polsce nowe możliwości prac rewitalizacyjnych (także tych związanych z rewaloryzacjami historycznych parków i ogrodów) w ramach dotacji unijnych. Zespoły komponowanej zieleni, często w znaczny sposób zniszczone, o słabo zachowanej historycznej tkance, zyskały tym samym szanse na przetrwanie i właściwe zagospodarowanie. Problemem jednak jest zbyt pospieszne prowadzenie prac zarówno projektowych, jak i budowlanych, dostosowywanie się do określonych wymogów programów unijnych, nierzadko skutkujących unifikacją rozwiązań i niedostosowaniem ich do historyczny struktur (np. zespoły boisk "Orlik" czy place zabaw "Radosna szkoła", gdzie nawet kolorystyka rozwiązań jest narzucana przez program), co w oczywisty sposób powoduje niepowetowane szkody. Autorki pragną przedstawić opisane problemy na przykładzie procesu rewaloryzacji parku w Chociwiu, jednego z cennych założeń dworsko-parkowych województwa łódzkiego, prezentując zarówno pozytywy, jak i negatywy procesu wspomagania finansowego tego typu inwestycji.

7

Ogrody klasztoru sióstr niepokalanek w Nowym Sączu

Sieradzka M., Milecka M.

Architectus

|

2015

|

Nr 4(44)

21--32

PL

Zgromadzenie Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny zawiązało się w Rzymie w roku 1859 pod przewodnictwem Matki Józefy Karskiej oraz Matki Marceliny Darowskiej. Celem powstania zgromadzenia oprócz służby dla Boga była praca dla Polski, dla jej przyszłości, dla jej odrodzenia poprzez chrześcijańskie wychowanie kobiety do odpowiedzialności, wzmocnienia duchowego rodziny – w czasach zaborów i prześladowań polskości. W roku 1863 domem macierzystym zgromadzenia stał się Jazłowiec w Galicji Wschodniej, gdzie wypracowano model funkcjonowania tej wspólnoty i przygotowano ją do dzieła wychowawczego, które siostry rozpoczęły już we wrześniu tego roku. Z czasem, ze zwiększającą się liczbą powołań, ale też uczennic, tworzono kolejne fundacje. Fundacja nowosądecka nazywana Białym Klasztorem powstała w latach 1894–1897 jako czwarta fundacja galicyjska tego zgromadzenia. W niniejszym artykule zaprezentowano zespół ogrodów towarzyszących klasztorowi sióstr niepokalanek w Nowym Sączu. Powstał on pod koniec XIX w. na dawnej posiadłości ojców franciszkanów, osadzonych tu jeszcze przez św. Kingę (1234–1292), a wyrugowanych przez cesarza Józefa II (1785). Przedstawiono krótką historię zespołu z uwypukleniem historii kształtowania kompozycji ogrodowej, następnie omówiono główne problemy konserwatorskie, badania szaty roślinnej i kompozycji ogrodowej, a w konsekwencji propozycję kierunku rewaloryzacji ogrodów.

EN

The Congregation of the Sisters of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary was established in Rome in 1859 under the leadership of Mother Józefa Karska and Mother Marcelina Darowska. The purpose of the congregation creation was to serve God as well as work for Poland, its future and its revival through the Christian education of women and preparing them for their responsibility in raising a family – in times of partition and persecution of Polishness. So, in 1863 Jazłowiec in Eastern Galicia became the motherhouse of the congregation, where a model of the congregation was created and the basis for educational work was prepared, which the sisters began in September of that year. In the course of time the increasing number of vocations and also the number of pupils, caused the creation of further foundations. The monastery in Nowy Sącz, the socalled “White Monastery”, was built between 1894–1897, as the fourth “settlement” of the Galician Congregation of the Sisters of the Immaculate Conception. This article presents the sets of gardens which surrounded the monastery of the Sisters of the Immaculate Conception in Nowy Sącz, created in the late 19th century in the former estate of the Franciscans. They were established here by St Kinga (1234–1292), and expulsed by Emperor Joseph II (1785). This is a brief history of the order, focusing on the history of shaping the garden composition, then revealing the main problems of its conservation, vegetation and garden composition research, and in consequence the restoration ideas for the gardens.

8

The garden complex of villa Rosea in Nałęczów - former elite prestige and contemporary functions

Milecka M., Widelska E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 5-A

163--177

EN

Villa Rosea – previously known as the Villa of Nagórscy – situated at Lipowa Street in Nałęczów, was designed by Adam Nagórski and Michał Górski and built at the end of the 19th century. In its heyday it was at the centre of the vibrant cultural life of Nałęczów. However, during the German occupation as well as due to unlawful confiscation by the communist government it gradually fell into decay. In 2006 the villa was bought by Stanisław and Barbara Burzyńscy, carefully renovated and renamed Villa Rosea. In order to bring back its former splendour and to adapt the building so as to suit its new hotel function, an attempt was made to renew the old garden complex with an area of 1 ha which surrounds the villa. This article is devoted to the question of adapting the plant composition design to the new function of the building while taking into account its historical importance.

PL

Willa Różana – dawna willa Nagórskich – usytuowana przy ulicy Lipowej w Nałęczowie, wybudowana została pod koniec XIX w. według projektu Adama Nagórskiego i Michała Górskiego. W czasach swojej największej świetności znajdowała się w centrum wartko toczącego się życia kulturalnego Nałęczowa. Niestety, w czasie niemieckiej okupacji oraz w wyniku bezprawnych konfiskat z ramienia władzy komunistycznej, uległa znacznej dewastacji. W 2006 r. willa została zakupiona przez Stanisława i Barbarę Burzyńskich i poddana pracom restauratorskim. Wówczas nadano jej nazwę Willa Różana. Aby przywrócić pełen blask temu obiektowi oraz dostosować go do nowych funkcji hotelowo-gastronomicznych, podjęto próbę rewaloryzacji dawnego założenia ogrodowego, towarzyszącego willi, zajmującego powierzchnię 1 ha. Artykuł poświęcony jest prezentacji problemów dostosowania projektowanych kompozycji roślinnych do nowych funkcji obiektu, w kontekście jego historycznych wartości.

9

Budynki klubów robotniczych z lat 1920–1930 w kontekście współczesnyh potrzeb mieszkańców Ukrainy

Milecka M., Myronenko V

Architectus

|

2014

|

Nr 3(39)

53--62

PL

Ochrona wzniesionych w XX stuleciu obiektów architektonicznych, które ze względu na swój „rodowód” często są trudnym dziedzictwem, w obecnych warunkach społecznych stanowi złożony problem konserwatorski. Artykuł prezentuje próby zagospodarowania, a zatem ochrony przed znisz czeniem właśnie takiej grupy obiektów, określanych powszechnie w krajach dawnego bloku socjalistycznego mianem pałaców, czy też klubów kultury. Nam każdorazowo kojarzy się to z wielkim gmachem, jaki stanął po II wojnie światowej w centrum Warszawy, odmieniając na lata jej wizerunek. Ten „dar zaprzyjaźnionego narodu” kłuje w oczy Polaków, ale jednocześnie jest uznawany za sporą atrakcję turystyczną wśród zagranicznych gości. W Polsce mamy jeden taki obiekt, ale na terenie Ukrainy problem dotyka bardzo licznej grupy tzw. klubów robotniczych z lat 1920–1930, które do dziś w różny sposób pełnią funkcję ośrodków „spędzania wolnego czasu”, analogicznie do tych, jakie pojawiły się na terenie dawnego ZSRR w 1. poł. XX w. Artykuł prezentuje próby adaptacji „klubów robotniczych” do nowych warunków na Ukrainie.

EN

Protection of architectural objects erected in the 20th century, which due to their origins are often perceived as a difficult heritage, in the current social conditions constitutes a complex restoration problem. The article outlines attempts to develop and therefore protect from devastation this group of structures which in the countries of the former Eastern Bloc were commonly referred to as palaces of culture or cultural clubs. In the minds of Poles they are usually associated with the enormous edifice that was built after the Second World War in the centre of Warsaw changing its image for years. This “gift from a befriended nation” is a poke in the eye of the Polish people but at the same time it is recognised as a big tourist attraction by visitors from abroad. Although this is the only structure of this type in Poland, in the territory of Ukraine this problem affects a large number of the so called workers’ clubs built in the years 1920–1930, which until today in various ways perform the function of centres of “spending free time”, similarly to those which appeared in the former USSR in the first half of the 20th century. The article present attempts at adaptation of “workers’ clubs” to new conditions in Ukraine.

10

Ogrody cysterskie – mit a rzeczywistość

Milecka M.

Architectus

|

2013

|

Nr 3(35)

47--61

PL

Program użytkowy cysterskiego klasztoru jest swoistym, przestrzennym wyrazem reguły zakonu. Biali, czy też jak nazywano ich szarzy mnisi, realizowali go, wybierając na budowę swego opactwa miejsce nad rzeką, w otoczeniu lasów i mokradeł, ale o korzystnych warunkach środowiskowych i potencjalnych możliwościach rozwoju gospodarczego. W sposób konsekwentny wkomponowywali w nie swoją zabudowę, którą z czasem w miarę potrzeb rozbudowywali, a otaczające ją środowisko przekształcali. Istotnym elementem cysterskiego zespołu zabudowy klasztornej były dopełniające ją programowo, a pod względem przestrzennym przenikające struktury budowlane – ogrody. Struktura przestrzeni ogrodowych była wynikiem realizacji reguły i choć funkcje podstawowych typów ogrodów aż do czasów kasat utrzymały się, to ich kompozycje, jak też i lokalizacje w obrębie zespołów klasztornych ulegały zmianom, co ściśle wiązało się z wykorzystaniem przestrzeni całego zespołu i poszczególnych obiektów budowlanych, a te niekiedy zmieniały swoje funkcje i formy. W niniejszym artykule przestawiono podstawowe zasady kompozycji ogrodowych, prezentując pokrótce typy ogrodów, jakie istniały w klasztorach cysterskich. Odniesiono się także do obowiązującej nadal literatury dotyczącej średniowiecznego dziedzictwa ogrodowego w cysterskich klasztorach i poruszono problem ochrony autentyku związanego z działalnością stricte cysterską. Nie można zapominać, że ewolucja opisywanych zespołów trwa, a istniejące domy klasztorne cystersów i innych zgromadzeń w miarę swoich potrzeb tworzą na bazie dawnych zespołów ogrody współczesne, które to często nie mają wiele wspólnego z dawnymi kompozycjami. Dziś przeważnie są to po prostu tereny wypoczynku, nierzadko z wkomponowanymi w układy zieleni obiektami sportu i rekreacji, ale także elementami dekoracyjnymi całkowicie obcymi cysterskiej tradycji. Niezwykle ważne jest, aby przy całej atrakcyjności tych „nowości” założenia klasztorne, w których obrębie istnieją relikty ogrodów, przenosiły do przyszłości dawną tradycję ogrodu klasztornego, który co prawda pod względem funkcjonalno-kompozycyjnym wciąż ewoluował, ale przez wieki był ważnym nośnikiem treści symbolicznych i przekazu religijnego, a ponadto istotnym dokumentem poziomu życia, wiedzy, a przede wszystkim stosunku człowieka do przyrody.

EN

A usable plan of the Cistercian monastery constitutes a specific spatial expression of the Rule of the Order. The White or the so called grey monks carried out this plan by choosing a place to build their abbeys by a river, surrounded by forests and wetlands, but characterised by good environmental conditions and potential possibilities of economic development. They consequently built their development into nature, which they extended as necessary and thus transformed the surrounding environment. A significant element of a Cistercian monastery development complex was constituted by gardens – building structures that complemented the development as regards its program and simultaneously permeated its space. The structure of garden spaces was an effect of implementing the Rule and although functions of the basic types of gardens were maintained until the times of dissolution of orders, their arrangements and locations within the monastery complexes underwent changes which was strictly connected with the usage of the entire complex space and its particular buildings and these, in turn, at times changed their functions and forms. This article was aimed at presenting the basic principles of garden arrangements and specifying briefly types of gardens that existed in Cistercian monasteries. It also included references to the still vital literature of the mediaeval garden heritage of Cistercian monasteries and a discussion of the problem of protecting the original connected with strictly Cistercian activities. We must bear in mind the fact that the evolution of the discussed complexes takes places all the time and the existing Cistercian and other orders monastery houses create modern gardens on the base of the former complexes, in accordance with their present needs, which frequently have little in common with the old arrangements. Today these places are quite often simply relaxation areas with numerous sport and recreation facilities built into green arrangements and other decorative components that are totally alien to the Cistercian tradition. With all the attractiveness of these ‘novelties’, it is extremely important that the monastery complexes within which the garden relics are preserved could transfer into the future the old traditions of the monastery garden that underwent a constant evolution as regards its functions and arrangement, but nonetheless throughout centuries was an important medium of symbolic content and religious aspects of life and moreover it constituted a significant record documenting the level of life, knowledge and first of all an attitude of man towards nature.

11

Xcaret – park kultury Majów

Milecka M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 2-A

209--218

PL

Dla Majów, tak jak i dla przytłaczającej większości mezoamerykańskich Indian, przybycie hiszpańskich konkwistadorów zakończyło się klęską, zarówno w aspekcie biologicznym, jak i kulturowym. Przyczyny dramatycznego spadku liczby ludności, którego początkiem była konkwista, są tylko częściowo poznane. Nowe choroby, na które Indianie nie byli odporni, i ciężka eksploatacja, której zostali poddani w ciągu wieków, doprowadziły do wymarcia licznych grup etnicznych i rozpadu społeczeństwa tych, którzy przeżyli. Podbój Jukatanu trwał najdłużej z uwagi na rozdrobnienie polityczne tego terenu. Na porośniętych dżunglą nizinach zrywy Majów o odzyskanie niepodległości wybuchały przez cały okres kolonialny, osiągając kulminację w XIX wieku. Współcześnie sytuacja, choć wyglądająca na opanowaną, daleka jest od tego, czego mogliby oczekiwać potomkowie Majów. Ich kultura, choć w zmienionej, bo schrystianizowanej postaci, nadal jest żywa, zwłaszcza na Jukatanie. Miejscem, gdzie przybyli do Meksyku turyści mogą jej nieomal dotknąć, jest tematyczny park w Xcaret, uznany za jedno z najpiękniejszych i niezwykłych miejsc na majańskiej riwierze. Turyści, przybywając tu, korzystają z – co trzeba przyznać – świetnego produktu turystycznego, jednak warto pokusić się o refleksję nad rzeczywistą ochroną tego, co dla kultury Majów najważniejsze.

EN

For Mayas and a vast majority of Mesoamerican Indians incursion of Spanish conquistadors meant a real defeat, in both biological and cultural aspects. The conquest resulted in a dramatic drop of population, but reasons of the decrease are known only partially. New diseases to which Indians had no immunity and long-lasting exploitation led to extinction of numerous ethnic groups and disintegration of those who had survived. Due to political partition of Jucatan, conquest of this area lasted the longest. In the lowlands covered with jungles, struggles for independence were going on throughout the colonial period and culminated in the 19th century. Although the current situation seems to be under control, it is still far away from what Maya descendants wished to be. Admittedly their culture was changed and christianized but it is still vivid, especially in Jucatan. The theme park in Xcaret is a place where tourists may nearly touch this culture. The park is perceived as a one of the most beautiful and unique place in Riviera Maya. Now tourists are coming to this place to take advantage of a great tourist product. We should contemplate awhile whether it really protects values that used to be vital for Maya people.

12

Nowe możliwości dokumentowania historycznych założeń ogrodowych na przykładzie zespołu pałacowo-parkowego w Maluszynie

Brankiewicz I., Milecka M.

Architektura Krajobrazu

|

2012

|

nr 1

50--58

EN

The method of the elementary study of resources, and the current state and forms of heritage protection for historic garden layouts, are defined by the guidelines for the compiling of records for horticultural monuments (in accordance with the all-Polish programme of records of historic gardens). This method is generally used and very valuable, as thanks to this there are standard, reviewed documentations of historical garden and landscape compositions nationwide. It needs to be emphasized, however, that a large number of records compiled at the beginning of the programme (in the years 1970-1980) do not meet the requirements specified for such documentations, and, above all, they are out of date. At the same time this record is frequently the only documentation of a historic garden, based on which elementary restorers' decisions are made, and it also often represents the only source of knowledge about such a monument, so is used for all kinds of purposes. The updating of documentation for historic garden compositions is for many reasons a matter of great urgency and in the context of the tools available at the moment, and the increasing number of qualified people, it seem possible for it to be conducted effectively. Current documentation, compiled in accordance with a unified method, would definitely contribute to an improvement in historic landscape management, including the making of the right decisions in terms of restoration and planning. Updates of records would form the basis for defining the real transformations of garden layouts which had occurred since the time of compiling the first recorded documents, and which also represents great value. This would allow the definition of the directions for the evolution of historical compositions and the identification of threats, and, in consequence, to determine the right means of conservation for the diminishing resources of Polish garden design. The subject used as an example in this article to present the method of documenting and analysing spatial transformations is the park and palace complex in Maluszyn, truly magnificent in the past, currently preserved in fragmentary condition and de facto evanescing in the modern settlement structure.

13

The Cistercians large-scale water systems

Milecka M.

Architectus

|

2012

|

Nr 1(31)

13--20

EN

The Cistercian Order having in its rule soil cultivation as one of the main activities, developed in its congregation certain permanent principles regarding a choice of the monastery location and a manner in which it was arranged. Water constituted an inherent attribute of their layouts and it was used for economic and industrial purposes in a very skilful way. Throughout centuries, Cistercian streams and rivers, whose waters were captured in the form of canals, millstreams and ponds, constituted a source of water necessary to irrigate farmlands and gardens, to the proper work of ‘water crafts’ of mills, forges, breweries and fulleries. The article presents water systems in the territories administered by two abbeys, i.e. Cîteaux and Mogiła in order to show solutions in the range of large scale water management used by Cistercians. Transformations of the landscape which were made in the presented areas and their contemporary results should constitute the basis for further research on the influence of man’s activities on the natural environment, whereas historical systems and water devices should be researched at length and protected as cultural heritage of the white monks.

PL

Zakon cystersów, mający w swojej regule uprawę roli jako jedno z głównych zajęć, wyrobił w swoim zgromadzeniu pewne stałe zasady dotyczące wyboru terenu pod lokalizację klasztoru i sposobu jego rozplanowania. Nieodłącznym atrybutem ich założeń była woda, w niezwykle sprawny sposób wykorzystywana do celów gospodarczych i przemysłowych. Cysterskie strumienie i rzeki, których wody ujęto w kanały, młynówki i stawy, przez całe wieki były źródłem wody koniecznej do nawadniania użytków rolnych i ogrodów, do pracy „kunsztów wodnych” młynów, kuźni, browarów i foluszy. Artykuł prezentuje układy wodne na terenach administrowanych przez dwa opactwa: Cîteaux i Mogiłę, w celu ukazania stosowanych przez cystersów rozwiązań w zakresie wielkoprzestrzennej gospodarki wodnej. Przekształcenia krajobrazu, jakich dokonano na prezentowanych obszarach, i ich współczesne skutki winny stanowić podstawę dalszych badań nad wpływem działalności człowieka na środowisko przyrodnicze, historyczne układy i urządzenia wodne powinny zaś być szczegółowo zbadane i objęte ochroną jako dziedzictwo kulturowe białych mnichów.

14

Sytuacja krajobrazowa opactw cysterskich w Polsce w kontekście obowiązujących form ich ochrony

Milecka M.

Architektura Krajobrazu

|

2011

|

nr 2

72--79

EN

In the Middle Ages in the area of today's Poland the Order ofCistercians founded twenty six male monasteries located in the historical Polish regions of Lesser Poland, Greater Poland, Silesia and Pomerania. Nowadays, in the age of the search for common cultural origins, it is the Cistercians who can be pronounced the forerunners of the united Europe. Hence, it is essential to identify and protect the relics of the Order which from the beginning of its existence has been connected with farming and has become an important part of the landscape of the countries where it built its monasteries. The cultural and landscape virtuesofevery monastery and its surrounding lands make it our obligation to put them under special protection. The destruction of historical architecture and the dangers of the rapid urbanization of Poland, together with the general lack of land utilization plans give every right to claim that now is our final chance to classify all that is still leftfrom historical Cistercian landscapes in Poland, and to explore the directions in which they evolved in the context of their obvious links to European art. It is certain that only detailed analyses of functional and spatial transformations can tell us something about the development that Cistercian landscape compositions have undergone. Only on that basis can we predict further changes, identify possible dangers and establish the laws of protection suitable for the discussed group of historie monuments. Presenting forms of cultural and environmental protection applicable for post-Cistercian landscape can help to predict future architectural transformations of monastic and post-monastic complexes, assuming, of course, they are effective and that the urbanization rush on protected areas is brought to a halt. It should be stressed that analyzing landscape of architectural complexes dating back to medieval times gives solid ground to establish the direction of transformations and new development tendencies connected with the urbanization of land previously managed by the Cistercians and being today utilized in a variety of other ways. The conclusions of such analyses are universal, since not only do they make us realize what spatial solutions has led contemporary society to take over landscape to a such a great extent, but also enable us to see the dangers that come with excessive landscape anthropogenisation.

15

Studzianna-Poświętne. Maryjne Sanktuarium w relacji z krajobrazem

Milecka M., Różańska A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2010

|

R. 107, z. 5-A

227-234

PL

Kompleks religijny w Studziannie to założenie, którego obecna postać jest wynikiem przemian, których początek sięga XV wieku. Barokowy zespół sakralny we współczesnym krajobrazie wiejskim gminy Poświętne stanowi czytelną dominantę. Usytuowanie głównego zespołu klasztornego na wyniesieniu nazwanym Panieńskim Wzgórzem czyni tę obecność jeszcze silniejszą. Istotne i - co ważne - nadal obecne jest występowanie powiązań panoramicznych całego założenia z krajobrazem wielkiej bezleśnej polany, w centrum której znajduje się zespół. Nie mniej ważna jest wewnętrzna relacja krajobrazowa, bowiem zespół składa się z trzech ważnych obiektów: bazyliki z klasztorem filipinów, kościoła św. Anny i najdalej na zachód wysuniętego kościoła św. Józefa. Niestety związki przestrzenne pomiędzy tymi obiektami, choć nadal czytelne, uległy w ostatnich latach osłabnięciu poprzez rozrastającą się współczesną zabudowę.

EN

The Studzianna Sanctuary is an arrangement whose present-day shape results from changes which can be dated back to the XV century. The Baroque sacral complex has become a clear dominant in the contemporary countryside landscape of the Commune of Poświętne. Placement of the main cloister complex on a hill called Maiden Hill makes its presence even stronger. It is important that there are still panoramic links of the whole arrangement to the landscape of a vast forestless meadow where in the centre the complex is situated. Not less important is the inside landscape relation as the complex consists of three important objects: a basilica with the cloister of the Oratorians of Philip Neri, St. Anne Church and the farthest westbound St. Joseph Church. Unfortunately, the spatial relations between these objects, though still legible, have become weaker due to growing contemporary buildings.

16

Clairvaux - macierzyste opactwo św. Bernarda

Milecka M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2010

|

R. 107, z. 5-A

103-111

PL

Clairvaux obok Citeaux uznawane jest jako wzorcowe opactwo cysterskie. To tutaj przybył Bernard z Fontaine, aby zagospodarować Vallis Absinthialis, nazwanej tak w odniesieniu do goryczy życia, którą spodziewał się znaleźć w tym miejscu - mniej niż czterdzieści lat później zostawił ją jako jaśniejącą Clara vallis. W ciągu dwudziestu pięciu lat Bernard z Clairvaux zbudował polityczną i religijną stolicę, jednak po jego śmierci opactwo nigdy już nie odzyskało dawnego wpływu. Clairvaux przetrwało rewolucję francuską bez większych zniszczeń. W 1808 r. przekształcono go w więzienie, które istnieje w części klasztoru aż po dzień dzisiejszy. Poznanie Clairvaux - dla nieprzygotowanych do tego osób może być wstrząsające. Czynne więzienie, a w wyłączonych z jego przestrzeni, udostępnionych dla zwiedzających wnętrzach klasztornych, wystawione oryginalne klatki dla ludzi jako przykład "humanitarnych" warunków tworzonych dla więźniów w XIX w., wreszcie zniszczenia tego miejsca determinują jego odbiór, będąc jednocześnie wielką lekcją historii dla odwiedzajacych to miejsce osób.

EN

Clairvaux as is Citeaux is considered one of the model cistercian abbeys. Bernard came there from Fontaine in order to settle in the Valley Absinthialis, the name came from the bitterness of life that Bernard supposed to find in that place - less than fourty years later he left leaving it as bright Clara vallis. After twenty five years Bernard of Clairvaux built considerable political and religious capital, after his death the order never regained its former influence. The French Revolution did not cause any major destructions. In 1808 the monastery was transformed into a prison that still functions in part of the complex. Experiencing Clairvaux for unprepared visitors may be shocking. Active gaol, in visitors-available monastery interiors original human cages are exhibited as an example of "humanitarian" conditions for nineteen century prisoners, finally destruction of the place determine its reception being simultaneously an important history lesson for visitors.

17

Pilczańskie parki krajobrazowe - idea ochrony a praktyka

Milecka M., Różańska A.

Architektura Krajobrazu

|

2010

|

nr 1

4-10

EN

The Pilica River-a left tributary into the Vistula River - directing its water from piedmont terrains to Mazovia plain stands out from various landscapes connected with the river and its tributaries. One of the most interesting landscape parts of the Pilica valley are its fragments near Przedborze, Sulejów and Inowłódz. The towns lost their important position in the course of time - at present they are small but charming centers offering plenty of relics of the past with their beautiful silhouettes reflecting in the river. The landscape of the valley and the areas of upland surrounding it are enriched by woodlands, which are remnants of the old Pilicka primeval forest with all its wealth preserved as numerous nature reserves. In order to get complex protection of the Pilica valley landscape a Group of the Pilica Landscape Parks was set up in the 1980s which includes the Przedborski, Sulejowski and Spalski Landscape Parks. In the area of the parks and the surrounding terrains there are plenty of valuable non-natural objects which form a cultural heritage of the region. The objects are important places of tourism, one should not also forget about a tourist attraction that is the Sulejowski Zalew (Lake). The areas are visited by numerous tourists, on the other hand they are under protection, recently widened on quite large Nature 2000 areas. The situation causes spatial and social conflicts. In the article some ideas concerning protection of the group of three landscape parks are presented and some chosen problems connected with including the protection of these parks in the region's life.

18

Studzianna-Poświętne, tradycje kulturowe czynnikiem kształtującym zrównoważony rozwój wsi

Różańska A., Milecka M.

Architektura Krajobrazu

|

2004

|

nr 3-4

4-7

EN

The creation of Sanctuarium Studzannae is connected with the cult of a miraculous painting of the Holy family and is closely linked with the history of Philippine priests, who were almost from the beginning guardians of the holy painting and curators of the Sanctuary. From the preserved historical transmissions it is known that at the end of 1664 there already existed a cult of Studzianna painting, which has at its source the so called miraculous adventure of a mason called Wojciech Lenartowicz, who fell gravely ill while repairing a stove. Then the Holy Mary from the picture manifested herself to the sickly stove fitter, promising him a return to health in exchange for special reverence to her image. She asked him to build a shrine, also presaging widening of her cult in this place. After this event, numerous groups of pilgrims started to pour into Studzianna, paying homage to the Holy Mary in the painting which was situated in the court chapel. By special decree on the 16th March 1671 the church declared the painting of the Holy family miraculous, allowing it public cult. In 1968 the painting of the Holy Family was capped with Papal crowns, and in 1973 the temple in Studzianna received the title of basilica minor. Studzianna and Poświętne are two places situated at Opoczynska grounds, north of Opoczna, among cultivated fields separated by lines of midfield stand density and surrounded by woods on the River Pilica. Administrative relics are situated in Poświętne settlement but the name of the neighborhood village Studzinna is linked with it. That is why both names are usually given. The sanctuary existing for over 300 years has influenced the shaping and development of Studzianna and Poświętne towns. The specifics of the cult determined functional - spatial set of this area which is also perfectly visible today. The pilgrimage movement and actions by the Philippine fathers are still factors which continue to create the development of Studzianna and Poświętne. Actions which tended to sustainable development of Studzianna - Poświętne, should nowadays be proceeded bi-directionally. The first direction is broadening the Philippine priests actions for fuller use of pilgrimage back-up and also enrichment and diversity of tourist, educational and cognitive activities. The second direction is protective actions which aim at preventing degradation of the antique cultural landscape of Studzianny-Poświętne.