Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ponowna likwidacja starych odwiertów eksploatacyjnych : potencjalne źródła zanieczyszczenia środowiska w nieczynnych złożach węglowodorów w Republice Czeskiej

Bujok P., Klempa M., Slivka V., Ryba J., Němec I., Štastná V., Porzer M.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 6

379--387

PL

W artykule omówiono ważny problem ochrony środowiska w rejonie złóż ropy i gazu, którym ostatnio poświęcano wiele uwagi. Obecność starych, niedostatecznie uszczelnionych lub całkowicie nieuszczelnionych otworów wiertniczych, wcześniej wykorzystywanych do eksploatacji ropy i gazu ziemnego, jest poważnym zagrożeniem. W Czechach, na Południowych Morawach (obszar eksploatacji węglowodorów zarówno w przeszłości jak i obecnie), istnieje bardzo wiele (setki) otworów eksploatacyjnych. W materiałach archiwalnych bardzo trudno (często wręcz niemożliwe) jest znaleźć informacje na temat zarówno sposobu zakończenia eksploatacji w tych otworach, jak i zastosowanych procedur ich likwidacji. W trakcie niedawno prowadzonych badań i prac nad ponowną likwidacją otworów stwierdzono, że wiele z nich było zlikwidowanych nieodpowiednio i nieprofesjonalnie, a niektóre nadal nie zostały zlikwidowane. Stwarza to znaczne zagrożenie dla obszaru Południowych Moraw, w szczególności dla źródeł wody pitnej oraz rolnictwa (Obszar Chroniony Naturalnej Akumulacji Wód- CHOPAV, Czwartorzęd Rzeki Morawy). Co więcej, jest to poważne zagrożenie dla obszaru występowania bardzo cennych biotopów. Artykuł omawia możliwości usunięcia tych ekologicznych zagrożeń na obszarach złóż węglowodorów poprzez recykling dawnych otworów eksploatacyjnych będących źródłem zanieczyszczenia gleb i wód. Podobne problemy z pewnością pojawiają się na obszarze Polski, gdzie intensywnie eksploatowano znacznie więcej złóż, a otwory istniały już w XIX w., w okresie kiedy zarówno wiedza o procedurach likwidacji otworów wiertniczych, jak i świadomość znaczenia właściwego uszczelnienia starych otworów były niewielkie.

EN

This article deals with a significant issue of environmental protection of oil and gas deposits that have recently drawn a considerable attention. The presence of old insufficiently sealed or entirely unsealed wells, formerly serving a purpose of oil and natural gas extraction, pose a significant threat to the environment. In the South Moravia region of the Czech Republic (an area of hydrocarbon extraction both in historical and recent times), there is a significant amount (hundreds) of production wells. It is very difficult or often even impossible to find information in archival materials on the cease of extraction from these wells and on the system of abandonment procedures applied. During the recent surveying and re-abandonment works, it was found that many wells had been abandoned inadequately and unprofessionally, and numbers of wells still have not been abandoned at all. This poses a considerable risk to the South Moravian landscape, especially to the sources of drinking water and to agriculture (to the Protected Area of Natural Water Accumulation - CHOPAV, Morava River Quaternary). Furthermore, it is a significant threat to the areas where extremely valuable biotopes occur. This article discusses the possible disposal of these ecological hazards to the areas of hydrocarbon deposit occurrences through recycling of old drawing wells as potential pollution sources of soil and water. Similar problems have certainly appeared in the Polish territory, where intense extraction took place at a far greater number of deposits, and where the wells already operated in the 19th century, in days gone by when there was little knowledge of abandonment procedures and little awareness of proper old well sealing.

2

Research of Stowing Material for Filling of Free Underground Spaces of Old Mine Works

Klempa M., Malis J., Sancer J., Slivka V.

Inżynieria Mineralna

|

2018

|

R. 20, nr 2

321--325

EN

In the areas with long-lasting coal mining (many centuries ago) a number of old mining works have emerged as a communication channel for uncontrolled methane outputs. Disposal of these underground areas represents not only a technical but also an economically challenging task, which requires a combination of technical knowledge from the use of materials and the creation of free spaces with an emphasis on high environmental protection. Semi-fluid mixtures based on fly ash and cement binder and waste sand bits appear to be the ideal solution for filling these open spaces in terms of their behavior and production economics. These building filler compounds are able to prevent the transport of mining gases at individual discontinuous sites of the mining environment. Their final strengths will ensure the stability of the sanitized site and at the same time will prevent the further creation of communication spaces of the surrounding rock environment.

PL

Na obszarach o długotrwałym wydobyciu węgla (wiele wieków temu) powstało wiele starych prac górniczych jako kanał komunikacyjny dla niekontrolowanych produktów metanu. Utylizacja tych obszarów podziemnych jest nie tylko zadaniem technicznym, ale także trudnym ekonomicznie, wymagającym połączenia wiedzy technicznej z wykorzystania materiałów i tworzenia wolnych przestrzeni z naciskiem na wysoką ochronę środowiska. Mieszaniny półpłynne na bazie popiołu lotnego i spoiwa cementowego oraz odpadających piasków wydają się idealnym rozwiązaniem do wypełnienia tych otwartych przestrzeni pod względem ich zachowania i ekonomiki produkcji. Te wypełniacze budowlane są w stanie zapobiegać transportowi gazów wydobywczych w poszczególnych nieciągłych miejscach środowiska górniczego. Ich ostateczne moce zapewnią stabilność oczyszczonego miejsca, a jednocześnie zapobiegną dalszemu tworzeniu przestrzeni komunikacyjnych otaczającego środowiska skalnego.

3

Wody kopalniane w kopalniach węgla brunatnego w Czechach – sytuacja obecna oraz tendencje rozwoju procesu ich oczyszczania

Vidlar J., Slivka V., Thomas J.

Przegląd Górniczy

|

2011

|

T. 67, nr 7-8

225--229

PL

Wody kopalniane stanowią wyjątkowy rodzaj wód i są zdefiniowane w §40, Dyrektywy Nr 254/2001 (Dyrektywa w sprawie wody) oraz w §40, Dyrektywy Nr 44/1988 (Dyrektywa w sprawie kopalń). Wypompowywane wody z kopalń odkrywkowych lub podziemnych zawierają podwyższone ilości jonów żelaza, manganu, anionów siarczanowych, kwaśnych węglanów oraz mają kwaśny odczyn. Typowe jest dla nich przekraczanie dopuszczalnych wartości substancji rozpuszczonych. Stężenia omawianych zanieczyszczeń wód kopalnianych z określonych kopalni nie pozwalają na ich bezpośrednie odprowadzanie do wód powierzchniowych, ani nawet na ich wykorzystanie bez wcześniejszego poddania ich odpowiednim zabiegom lub oczyszczaniu. Technologie oczyszczania wód kopalnianych w poszczególnych miejscowościach można scharakteryzować jako procesy mechaniczno- chemiczne obejmujące sedymentację cząstek stałych oraz procesy dalszego zobojętniania, itp. Procedura ta zapewnia odpowiednią jakość uzdatnianych wód w zakresie prawie wszystkich granicznych parametrów zanieczyszczeń, pozwalającą na ich odprowadzanie do wód powierzchniowych. Wyjątek stanowi tu przekroczenie stężenia substancji rozpuszczonych (powyżej 1000 mg/l) i przekroczenie dopuszczalnego stężenia siarczanów (powyżej 300 mg/l). Chemiczne procesy odsiarczania, które reprezentuje strącanie, są korzystne pod względem możliwości ich realizacji i niskich kosztów. Chemiczne wytrącanie odpowiada koncepcyjnie wymogom skutecznego usuwania siarczanów. Dlatego też na Wydziale Górnictwa i Geologii, VŠB-TU Ostrava (Wyższa Szkoła Górnicza – Uniwersytet Techniczny Ostrawa) największą uwagę zwrócono na zastosowanie metod łączących w sobie naturalne, przyjazne dla środowiska jony wapnia i glinu, które zapewniają niezawodne usuwanie siarczanów. Jako najbardziej obecnie odpowiednie procesy oczyszczania wód kopalnianych wydają się być metody trzeciego stopnia oczyszczania wykorzystujące procesy fizyczne i elektrochemiczne, w szczególności technologie membranowe, które są stosowane po bardzo skutecznym oczyszczaniu wstępnym usuwającym cząstki stałe. Techniki membranowe mogą być stosowane w procesie ostatecznego uzdatniania jako zaawansowana technologia, która dostarcza zarówno wody zdemineralizowanej (przesączu) jak i koncentratu soli. Oba produkty są przeznaczone do dalszego gospodarczego wykorzystania.

EN

Mine waters constitute an exceptional type of waters and are defined in clause 40 of the Directive No 254/2001 (Directive concerning water) and clause 40 of the Directive No 44/1988 (Directive concerning mines). The waters pumped out from opencast or underground mines contain increased quantities of iron ions, manganese, sulfate anions, hydrogen carbonates and have an acid reaction. Typical for them is exceeding of permissible values of dissolved substances. The concentrations of discussed mine water contaminations from determined mines do not allow their direct discharge into surface waters or even their use without previous subjecting to suitable interventions or purification. The technologies of mine water purification in individual localities can be characterised as mechanicaland- chemical processes comprising the sedimentation of solid particles and processes of further neutralisation etc. This procedure ensures suitable quality of treated waters with respect to almost all boundary contamination parameters, allowing their discharge into surface waters. An exception constitutes here the exceeding of concentration of dissolved substances (more than 1000 mg/l) and exceeding of the permissible sulfate concentration (more than 300 mg/l). Chemical desulfurisation processes, which represents precipitation, are advantageous with respect to the possibilities of their realisation and low costs. Chemical precipitation corresponds conceptionally with the requirements of efficient sulfate removal. Therefore in the Department of Mining and Geology of VŠB TU Ostrava [ Higher Mining School – Technical University Ostrava] the greatest attention was drawn to the application of methods connecting natural, friendly for the environment calcium and aluminium ions, which ensure reliable sulfate removal. As currently most suitable mine water purification processes seem to be the methods of third level purification using physical and electrochemical processes, especially membrane technologies, which are applied after very efficient initial purification removing solid particles. Membrane techniques can be used in processes of final treatment as an advanced technology, which supplies both mineralised water (filtrate) and salt concentrate. Both products are designed for further economic use.

4

Hałdy pozostałe po wydobyciu węgla - alternatywne źródło materiałów wsadowych dla przemysłu ceramicznego

Jelinek J., Malis J., Danek T., Thomas J., Slivka V.

Inżynieria Mineralna

|

2011

|

R. 12, nr 1

61-72

PL

Hałdy poeksploatacyjne są integralną częścią krajobrazu, na który wpływ ma przemysł wydobywczy. Budujący je materiał jest niejednorodny. W wielu wypalonych lub palących się hałdach znajdują się skały podobne do porcelanitu. W trakcie endogenicznego pożaru wewnątrz hałdy zachodzą kaustyczne przemiany skały płonnej. Bogata w minerały ilaste skała płonna przekształca się w porcelanit. Warunki cieplne wewnątrz płonących hałd są podobne do warunków produkcji wsadowych materiałów ogniotrwałych i wypełniaczy w piecach rotacyjnych. Badanie dotyczy oceny skał ilastych, towarzyszących wydobyciu węgla, będących potencjalnym wtórnym (alternatywnym) źródłem do produkcji wsadowych materiałów ogniotrwałych i wypełniaczy stosowanych w przemyśle ceramicznym. Zmienione pod wpływem ciepła materiały zostały zanalizowane pod względem fazy i składu chemicznego. Zmierzono stopień zmiany kaustycznej glinki kaolinowej oraz zawartość nowo uformowanego materiału w hałdach, określono także warunki termiczne potrzebne do ich powstawania podczas pożaru endogenicznego. W artykule omówiono także możliwą utylizację materiałów będących substytutem materiałów wsadowych rzadko występujących w przemyśle.

EN

Coal refuse heaps are integral parts of the landscape influenced by mining. Their material is heterogeneous. In many burnt-out or still burning refuse heaps there are altered rocks similar to porcelanites. In the course of endogenic fire inside the heap, caustic metamorphosis of the waste rock occurs. Waste rock rich in clay minerals transforms into porcelanite. The temperature conditions inside burning heaps are very similar to the production conditions of refractory opening materials and extenders in rotary furnaces. The research focused on the valorization of clayey rocks accompanying coal mining as a potential secondary resource for the production of refractory opening materials and extenders applicable in the ceramic industry. The thermally altered material was examined from the point of phase and chemical composition. The degree of caustic metamorphosis of kaolinitic claystone in the heaps and contents of newly formed materials were observed and temperature conditions of their formation during endogenic fire were determined. The paper also discusses a possible utilization of the interest material as a substitute for scarce industrially produced opening materials.

5

Environmental and safety problems of Ostrava-Karvina district

Dvoracek J., Slivka V.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2004

|

z. 260

551-558

EN

Basing on the Ostrava-Karvina District example the article shows a whole number of environmental problems caused by the character of mining industry. One of the most dangerous is a non-controlled leakage of mine gases which explosiveness and cumulation can lead to a danger of crashes and extraordinary events.

PL

W artykule przedstawiono szereg istotnych problemów ochrony środowiska w rejonie Ostrava-Karvina, związanych ze skutkami zaniechanej eksploatacji górniczej na obszarach zlikwidowanych kopalń. Szczególnym problemem jest zagrożenie niekontrolowanymi wypływami gazów niebezpiecznych oraz ich gromadzenie się w strefach i obiektach na powierzchni.