The valuation of urban ecosystem services may be a valuable diagnostic tool for programming revitalization processes. At the same time, the specific nature of these processes and a multitude of their aspects, thus, a high cost of implementing them (as it involves extended social research, field studies, etc.), make it unjustifiable to undertake yet another environmental diagnosis due to financial and time reasons. It would thus seem reasonable to include such issues in the situations when it is possible to use data from other studies and analyses carried out in a given area or comparable data from other spatial units. Such an approach is illustrated by the case of programming the revitalization of a part of Osiedle Grunwaldzkie (Grunwaldzkie housing estate) in Gniezno. The valuation of different forms of ecosystem existing there was based on comparable results of survey made in different parts of Gniezno.
PL
Wycena świadczeń ekosystemów miejskich może stać się elementem ewaluacji działań strategicznych i planistycznych w miastach. Szczególnie wartościowa wydaje się w odniesieniu do procesów rewitalizacji przestrzeni. Specyfika procesu odnowy przestrzeni miejskiej, połączonej z szerokim spektrum interwencji społeczno- ekonomicznej, umożliwia wykorzystanie co najmniej kilku metod wyceny świadczeń. Zdecydowanie mniej kosztowne wydaje się jednak posługiwanie się wynikami badań prowadzonych dla innych potrzeb lub adaptowanie wyników z innych jednostek przestrzennych. Jako przykład praktycznego zastosowania zaprezentowano ewaluację świadczeń dla terenów zieleni poddawanych rewitalizacji w Gnieźnie.
Gminy na podstawie obowiązujących przepisów o ochronie środowiska powinny posiadać stosowne programy systematycznie aktualizowane. Część gmin w Polsce niestety nie wywiązuje się z tego zadania. W zmiennym i kontrastowym klimacie kraju z coraz większym nasileniem okresów niedoborów opadów, problematyka dotycząca małej retencji wodnej staje się aktualna i istotna. Celem opracowania jest identyfikacja działań podejmowanych przez gminy w ramach programów ochrony środowiska w zakresie ochrony i gospodarowania wodami w programach ochrony środowiska gmin nadwarciańskich, w tym w szczególności dotyczących małej retencji wodnej. Gminy leżące w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Warty powinny traktować te kwestie jako szczególnie istotne. Na podstawie przeprowadzonej analiz stwierdzono, że zadania z zakresu gospodarki wodnej zdominowane są przez budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji. Mała retencja wodna nie stanowi w żadnym analizowanym programie priorytetu, a tylko w jednym programie ujęta jest jako cel, jednak w odniesieniu do ochrony przeciwpowodziowej. Mała retencja wodna ujęta jest w programach ochrony środowiska dość licznie na poziomie zadań, aczkolwiek zadania z nią związane stanowią zaledwie 5–6% wszystkich zadań. Może to sugerować niewielki stopień rzeczywistego przywiązywania wagi przez władze lokalne do tego obszaru działań lub też ich realizację bardziej przy okazji, ewentualnie nie- dostrzeganie tego typu działań, jako prowadzonych przez inne jednostki. Jedną z głównych przyczyn marginalnego traktowania małej retencji w gminnych programach ochrony środowiska może być priorytetowe traktowanie obszaru budowy lub rozbudowy sieci sanitarnych oraz budowy oczyszczalni ścieków w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
EN
Municipalities according to existing environmental law ought to have regularly updated local environmental protection programs. Part of the municipalities in Poland, unfortunately, does not comply this requirement. In a changing and contrasting climate with increasing frequency of rainfall absence periods, the problems related to small water retention are becoming increasingly relevant and important. The aim of the study is to identify the actions assumed by municipalities in the area of the water protection and management in the local environmental protection programs. Municipalities lying in the immediate vicinity of the Warta River should treat these issues as particularly important. On the basis of the analysis, it was found that the area of water management is dominated by the tasks related to construction of wastewater treatment plants and sewerage systems. None of the analysed programs has a small water retention as priority, and only one program has a small water retention as a goal, but with regard to flood protection. A small water retention is included in environmental programs in relatively large numbers as the tasks, but it is only 5–6% of all tasks. This may suggest a slight degree of actual attention given by local authorities to the area of small water retention, or not recognizing this type of action, as carried out by other entities. One of the main potential causes of small water retention marginal treating in local environmental protection programs may be the treatment of the construction or expansion of the sanitary network and construction of sewage treatment plants as the priority due to the National Urban Wastewater Treatment Program realisation.
The aim of this article is to present the results of the valuation of street trees in the town of Gniezno. Thanks to the assumed methodology of the research, the obtained results help to compare the value which was determined with the compensation/replacement method and the value determined based on the provided ecosystem services.
PL
Do określenia wartości drzew na terenach zurbanizowanych są stosowane różnorodne metody. W związku z odmienną metodyką, uzyskiwane wyniki są często trudne do porównania. Powoduje to liczne trudności, zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i praktycznym. W artykule podejmowana jest próba porównania wyników wyceny wartości drzew uzyskanych dzięki zastosowaniu dwóch metod wyceny – metody kosztu odtworzenia i analizy korzyści. Badaniami objęte zostały drzewa przyuliczne miasta Gniezna.
W tekście przedstawiono zarys stanu badań nad świadczeniami ekosystemów w Polsce, który zrelacjonowano opierając się na materiałach Sympozjum ECOSERV2014. Na tle zaawansowania prac w instytucjach Unii Europejskiej zestawiono wyniki najnowszych badań w Polsce. Oprócz zagadnień teoretycznych, w tym metod oceny i wyceny, uwzględniono przydatność tego podejścia w zarządzaniu środowiskiem. W sposób szczególny wyodrębniono korzyści oferowane przez ekosystemy terenów zurbanizowanych i ekosystemy terenów wiejskich. Rozpatrując tę problematykę w świetle percepcji przez człowieka, pokazano wyniki badań nad kulturowymi świadczeniami ekosystemów. Przedstawiono ogólną ocenę badań w tej dziedzinie w Polsce i rekomendacje.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Celem artykułu jest przedstawienie kierunków zmian relacji gospodarka-środowisko oraz identyfikacja powodujących je czynników w Polsce w okresie transformacji ustrojowej. Cele szczegółowe zmierzają do wyjaśnienia kierunków i przyczyn zmian presji systemu społeczno-gospodarczego na otoczenie przyrodnicze, określenia motywacji podejmowania działań reakcyjnych przez ten system oraz wskazania czynników decydujących o zmienności stanu środowiska w Polsce w badanym okresie. Ważne jest ustalenie, czy system społeczno-gospodarczy zmierza w kierunku trwałego i zrównoważonego rozwoju.
EN
In Poland, during the transition period, economy-environment system has moved towards the demands of sustainable development. An anthropogenic pressure on the environment has been reduced and a state of environment has signifiycantly improved. These effects were achieved thanks to a strong response of socio-economic system. Changes of pressure, state of environment and response of socio-economic system allow to distinguish four phases of relationships between economy and environment during the transition period, defined as: reduce of pressure, first stabilization, fluctuation, second stabilization. There are five key factors which influenced on the economy-environment system and moved it between successive phases: changes in economy structure, institutional changes, technological and organizational changes and changes in environmental awareness and consumer behavior on the market.
Kierunek Gospodarka Przestrzenna prowadzony jest w różnych uczelniach, z których każda posiada specyfi czny, charakterystyczny dla swojego typu program nauczania, odmiennie akcentujący poszczególne treści. W politechnikach dominują zagadnienia z obszaru nauk technicznych, w uczelniach przyrodniczych z obszaru nauk przyrodniczych, natomiast w uniwersytetach ekonomicznych związanych z obszarem nauk społecznych, dziedziną dominującą są nauki ekonomiczne. Wydaje się, że najbardziej różnorodne programy nauczania kierunku występują w uczelniach typu ogólnouniwersyteckiego. Należy podkreślić, że konieczne jest zapewnienie w programach kształcenia pewnego zakresu treści wspólnych dla kierunku Gospodarka Przestrzenna, niezależnie od typu uczelni. W dziedzinie nauk ekonomicznych treści te zamykają się w ramach dyscyplin: ekonomia, nauki o zarządzaniu i fi nanse. Wiedza i umiejętności w tym zakresie stanowią podstawę do późniejszych, specjalistycznych treści wprowadzających w zagadnienia gospodarowania przestrzenią.
EN
Spatial Economy is a field of study which exists in different types of universities, including universities of economics. In these units it functions in strongly competitive surroundings of different courses, specific for this type of university. Existing competition causes number of threats, but it brings development opportunities as well. Fundamental threats are connected with student recruitment possibilities. Most significant opportunities are regarded as possibilities of forming unique skills adapted to the labor market. Through the acquisition of these skills graduates can gain the competitive advantage in many business units offering jobs for graduates of other programs in the school of economics, as well as graduates of Spatial Economy conducted at other universities.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Władze lokalne odgrywają ważną rolę w ochronie ekosystemów i ich struktury, zachodzących w nich procesów i pełnionych funkcji. Jednakże ich wpływ na ekosystemy, a w szczególności na dostarczane przez nie świadczenia jest ograniczony. Zależy od takich czynników, jak: potrzeby (popyt) społeczności lokalnej, dostęp do źródła świadczenia, możliwości techniczne oraz przyzwolenie prawne. W konsekwencji możliwości wpływu władz lokalnych na świadczenia ekosystemów są zróżnicowane. Część z nich, w szczególności świadczenia zasobowe, stosunkowo łatwo poddają się wpływowi władz. Inne, przede wszystkim świadczenia wspierające i regulujące, praktycznie nie poddają się temu wpływowi. Możliwość ingerencji władz na poszczególne świadczenia dostarczane przez ekosystemy zróżnicowana jest również w czasie i przestrzeni.
EN
The aim of the article is to identify possibilities of managing and protecting ecosystems along with their functions, which are the source of ecosystem services, by the local authorities. An attempt is made to categorize services in order to manage them properly. The results of analyses present the real impact of the local authorities, when it comes to ecosystem services, and allow for the creation of the typology of services. In practical terms analyses make it possible to fi nd any law imperfections concerning ecosystem services, which may be the guideline for implementing further changes.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Działalność człowieka wywołuje negatywne zmiany w ekosystemach, ujawniające się w zmniejszonej ilości i obniżonej jakości dostarczanych świadczeń. Dotychczasowe badania w tym zakresie pokazują, że zmiany wartości ekosystemów, ujawniają się w różnym stopniu, w zależności od kategorii świadczenia, rodzaju ekosystemu oraz obszaru badań. W niniejszym opracowaniu przeprowadzono identyfikację zmian poziomu dostarczanych świadczeń ekosystemów jeziornych Pomorza Środkowego w efekcie presji wywoływanej przez system społeczno-gospodarczy. Zastosowana metodyka badawcza, w tym autorska klasyfikacja jezior do sześciu typów ekosystemów oraz Millenium Ecosystem Assessment, pozwoliła na określenie, że niewielka antropopresja powoduje zwiększenie podaży świadczeń i w konsekwencji przyczynia się do wzrostu ich wartości. Mechanizm ten jest widoczny szczególnie dla świadczeń kulturowych. Po przekroczeniu pewnego, maksymalnego poziomu, szczególnie w ekosystemach zdegradowanych, następuje stopniowe obniżenie oferowanych przez ekosystem świadczeń, głównie regulacyjnych. Zaobserwowano także, że wraz ze spadkiem ilości i jakości świadczeń, przede wszystkim zasobowych, zmniejsza się z czasem deklarowana gotowość do ponoszenia kosztów na utrzymanie określonego ekosystemu.
EN
The aim of the research is to identify changes of ecosystem services’ level, caused by the socio-economic pressure. An attempt is made to determine changes in each service category. Moreover, the initial value of services is established and compared with its changes adequately to human pressure.