Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zagrożenia bezpieczeństwa stwarzane przez materiały pirotechniczne

Prasuła Piotr, Mazur Izabela, Czerwińska Magdalena, Cieślak Piotr

Problemy Techniki Uzbrojenia

|

2023

|

R. 52, z. 165

41--66

PL

Materiały pirotechniczne to rodzaj materiałów wybuchowych, które są stosowane do produkcji wyrobów wojskowych oraz cywilnych. Wyroby te, w przypadku nieodpowiedniego przechowywania lub użycia niezgodnie z ich docelowym przeznaczeniem, mogą zadziałać w sposób niekontrolowany. W skrajnych przypadkach może wystąpić zjawisko wybuchu masowego obejmującego cały ładunek, magazyn lub pojazd transportowy, co w konsekwencji może doprowadzić do znacznych strat w ludziach lub mieniu. Historia przytacza wiele przypadków, w których wybuch widowiskowych wyrobów pirotechnicznych, powszechnie uznawanych za niegroźne, miał katastrofalne skutki dla życia i zdrowia wielu ludzi. Zagrożenia związane ze stosowaniem materiałów pirotechnicznych mogą wynikać m. in. z zaniedbań ze strony producentów, organizacyjnych władz lokalnych, braku lub niezachowania odpowiedniego stopnia bezpieczeństwa przez sprzedawców, organizatorów imprez masowych oraz samych użytkowników. Szczególnie duże zagrożenie ze względu na ilości składowania w jednym miejscu, materiały pirotechniczne stanowią w miejscach wytwarzania oraz magazynowania. Na przestrzeni lat dochodziło do wielu katastrof związanych z przypadkowym zainicjowaniem energetycznych półproduktów lub gotowych wyrobów. Podano przykłady wypadków w Polsce i zagranicą, związanych z zadziałaniem materiałów pirotechnicznych. Przedstawiono metody określania stopnia zagrożenia stwarzanego przez towary niebezpieczne oraz przykłady testów serii 6 przeprowadzonych dla wyrobów pirotechnicznych.

EN

Pyrotechnic materials are one of the types of explosives which are used to manufacture products for military and civil purposes. These materials, in the event of improper storage or use contrary to their intended purpose, may work in an uncontrolled manner. In extreme cases, the phenomenon of a mass explosion involving the entire load, warehouse or transport vehicle may occur, which in turn may lead to significant losses in people or property. History cites many cases in which the explosion of spectacular pyrotechnic products, generally considered harmless, had catastrophic consequences for the life and health of many people. The risks associated with the use of pyrotechnic materials may result, among others, from: negligence on the part of producers, or organizational local authorities, lack or failure to maintain an appropriate level of security by sellers, organizers of mass events and users themselves. Due to the amount of storage in one place, pyrotechnic materials pose a particularly high risk in the places of production and storage. Over the years, there have been many disasters related to the accidental initiation of energetic semi-finished or finished products. This article describes accidents related to the activation of pyrotechnic materials in Poland and abroad. Methods for determining the degree of hazard posed by dangerous goods and examples of the Test Series 6 carried out for pyrotechnic articles are also presented.

2

Metodyka oznaczania śladów materiałów wybuchowych oraz ich pochodnych w złożonych matrycach na przykładzie wykorzystania biowskaźnika akumulacji

Baran Piotr A., Mazur Izabela, Kasprzak Piotr, Modzelewski Damian, Tszydel Mariusz, Błońska Dagmara

Problemy Techniki Uzbrojenia

|

2023

|

R, 52, z. 164

43--65

PL

W XXI wieku, różne wydarzenia polityczne i społeczne powodują pojawianie się nowych zagrożeń związanych z produkcją, przechowywaniem i użyciem środków bojowych zawierających kruszące materiały wybuchowe. Zanieczyszczenia stanowią wyzwanie dla specjalistycznych laboratoriów, które zajmują się ich wykrywaniem i identyfikowaniem źródła pochodzenia. Niestety, tego typu zanieczyszczenia mają poważny wpływ na ludzkie zdrowie powodując m.in. poważne uszkodzenia układów i narządów człowieka, a także długotrwałe skutki zdrowotne, takie jak choroby nowotworowe i inne poważne zaburzenia zdrowia. Dlatego ważne jest, aby zwrócić uwagę na te zagrożenia i zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby zapobiegać ich pojawianiu się i zminimalizować ich szkodliwe skutki. W badaniach ekosystemów częstym problemem jest niskie stężenie badanej substancji, które jest poniżej limitu detekcji urządzenia. W takich przypadkach biowskaźniki kumulacji okazują się być bardzo pomocne. Biomarkery są doskonałym narzędziem do wykrywania zanieczyszczeń w wodzie płynącej i w glebie Dzięki nim można stwierdzić obecność określonych czynników chemicznych, a jednocześnie są one czułym wskaźnikiem reakcji ekosystemu na skażenie. W oparciu o chromatografię cieczową została opracowana uniwersalna metoda, która umożliwia analizę trotylu i jego pochodnych w wytypowanym przez nas biowskaźniku akumulacji - larwach chruścików z gatunku Hydropsyche angu-stipennis, Curtis 1834 oraz próbkach gleby, czy innych złożonych matrycach. Metoda chromatograficzna pozwala na ilościowe i jakościowe oznaczenie różnych pochodnych trotylu, takich jak 2,6-diamino-4-nitrotoluen, 2,4-dia-mino-6-nitroto-luen, 1,3,5-trinitrobenzen, trójnitrotoluen, 2-amino-4,6-dinitrotoluen, 4-amino-2,6-dinitrotoluen i tetrylu w złożonej matrycy biologicznej. Dodatkowo prze-prowadzono badanie efektu kumulacji trotylu w tkance larw chruścików poddanych ekspozycji w rozworach testowych zwierających trotyl przez 1 do 24 godzin. Zauważono efekt wysycenia oraz zmierzono stężenie pochodnych trotylu. Zaobserwowane efekty potwierdziły użyteczność wytypowanej larwy jako biowskaźnika akumulacji zanieczyszczeń trotylu w ekosystemie.

EN

Different political and social events of the 21th century have been bringing about the appearance of new threats connected with production, storing and using of combat assets containing the high explosive materials. The contaminations are challenging for specialised laboratories dealing with their detection and identification of sources of origin. Unfortunately, such contaminations have a serious influence into the human health causing for instance significant injuries of human systems and organs, and long term problems with the health such as cancer diseases and other serious health disturbances. Therefore, it is important to focus attention on these threats, and to do everything possible to prevent their appearance and minimise the harmful effects. A low concentration of tested agent, below the instrument detection threshold, is a frequent problem at investigations of ecosystems. In such cases biomarkers of cumulation prove to be very helpful. Biomarkers can be a perfect tool for detection of contaminations in the flowing water and in the ground. They can be used to establish the presence of specific chemical agents and at the same time they are a sensitive indicator of eco-system’s reaction to the contamination. A universal method was developed basing on the liquid chromatography for analysis of trotyl and its derivatives present in larvae of caddisflies from species of Hydropsyche angustipennis, Curtis 1834, and in the samples of soil, or in other complex matrixes. The chromatographic method can label quantitively and qualitatively different derivatives of trotyl, such as 2,6-diamino-4-nitrotoluene, 2,4-dia-mino-6-nitrotoluene, 1,3,5-trinitrobenzen, trinitrotoluene, 2-amino-4,6-dinitrotoluen, 4-amino-2,6-dinitrotoluen, and tetryl in a complex biologic matrix. Additionally, an effect was investigated of trotyl cumulation within 1 to 24 hours in the tissue of cad-disfly larvae subjected to exposition of tested solutions contained trotyl. An effect of saturation was noticed and the concentration of trotyl derivatives was measured. Observed effects con-firmed the usefulness of chosen larvae as a bio-indicator of trotyl contamination accumulation in ecosystem.

3

Analiza termiczna wybranych inicjujących materiałów wybuchowych

Pniewski Wawrzyniec, Mazur Izabela, Borkowski Jacek

Problemy Techniki Uzbrojenia

|

2023

|

R. 52, z. 166

7--29

PL

W artykule przedstawiono podstawowe informacje o wybranych inicjujących materiałach wybuchowych, powszechnie stosowanych w środkach bojowych. Szczególną uwagę skupiono na właściwościach termicznych takich związków jak piorunian rtęci, tetrazen, azydek ołowiu, trójnitrorezorcynian ołowiu (TNRPb). Znajomość właściwości termicznych ww. inicjujących materiałów wybuchowych, pozwala na ich bezpieczne zastosowanie. Właściwości termiczne zostały zbadane z zastosowaniem technik DSC (różnicowa kalorymetria skaningowa) i TGA (analiza termograwimetryczna). Otrzymane wyniki potwierdzają, iż analiza termiczna (DSC i TGA) jest szybką i bezpieczną metodą pozwalającą badać właściwości termiczne inicjujących materiałów wybuchowych, jak i pozostałych materiałów wysokoenergetycznych.

EN

The article presents basic information about selected primary explosives commonly used in warfare agents. Special attention was focused on the thermal properties of such compounds as mercury fulminate, tetrazene, lead azide, lead trinitroresorcinate. Knowledge of the thermal properties of the above-mentioned primary explosives, allows their safe use. Thermal properties have been studied by using DSC (differential scanning calorimetry) and TGA (thermogravimetric analysis) techniques. The results obtained confirm that thermal analysis (DSC and TGA) is a fast and safe method to study the thermal properties of primary explosives as well as other high-energy materials.

4

Development of a Method of Analysing TNT and its Derivatives in the Trichoptera Larvae of the Genus Hydropsyche Angustipennis, Curtis 1834, Selected as a Bioaccumulation Indicator for the Detection of Aquatic Environment Pollution with Explosive Residues

Mazur Izabela, Baran Piotr A., Kasprzak Piotr M., Tszydel Mariusz, Błońska Dagmara

Problemy Mechatroniki : uzbrojenie, lotnictwo, inżynieria bezpieczeństwa

|

2023

|

Vol. 14, Nr 3 (53)

77--94

EN

Threats associated with the production, storage and use of warfare agents containing high explosives against the backdrop of political and social events emerging in the 21st century present new challenges for specialized laboratories involved in detecting contamination and identifying its source. A common analytical problem in studies conducted in the ecosystem is the low concentration of the test substance - below the detection limit of the instrument. Helpful in solving this dilemma are accumulation bio-markers, which appear to be an excellent tool for detecting contamination in, for example, flowing water. Such biomarkers make it possible to determine the presence of specific chemical agents at the same time they are a sensitive indicator of the ecosystem's response to contamination. The presented chromatographic method allows quantitative and qualitative determination of 2,6-diamino-4-nitrotoluene, 2,4-diamino-6- nitrotoluene, 1,3,5-trinitrobenzene, trinitrotoluene, 2-amino-4,6-dinitrotoluene, 4-amino-2,6- dinitrotoluene and tetryl in the biological matrix. The effects of accumulation in the tissue of crustaceans on TNT test solutions were studied from 1 to 24 hours. The saturation effect was observed and the concentration of TNT derivatives was measured. The observed effects confirmed the usefulness of the selected larva as a bio-indicator of TNT contaminant accumulation in the ecosystem.

PL

agrożenia związane z produkcją, przechowywaniem oraz użyciem środków bojowych zawierających kruszące materiały wybuchowe na tle wydarzeń politycznych i społecznych pojawiających się w XXI wieku stanowią nowe wyzwania dla specjalizowanych laboratoriów zajmujących się wykrywaniem skażeń oraz identyfikowaniem źródła jego pochodzenia. Częstym problemem analitycznym w badaniach prowadzonych w ekosystemie jest niskie stężenie badanej substancji – poniżej limitu detekcji urządzenia. Pomocne w rozwiązaniu tego dylematu są biowskaźnik kumulacji, które wydają się doskonałym narzędziem do wykrywania zanieczyszczeń np. wody płynącej. Biomarkery takie umożliwiają stwierdzenie obecności określonych czynników chemicznych jednocześnie są czułym wskaźnikiem reakcji ekosystemu na skażenie. Przedstawiona metoda chromatograficzna pozwala ilościowo i jakościowo oznaczyć 2,6-diamino-4-nitrotoluen, 2,4-diamino-6-nitrotoluen, 1,3,5-trinitrobenzen, trinitrotoluen, 2-amino-4,6-dinitrotoluen, 4-amino-2,6-dinitrotoluen oraz tetryl w matrycy biologicznej. Badano efekty kumulacji w tkance chruścików na roztworach testowych trotylu w czasie od 1 do 24h. Zaobserwowano efekt wysycenia oraz zmierzono stężenie pochodnych trotylu. Zaobserwowane efekty potwierdziły użyteczność wytypowanej larwy jako biowskaźnika akumulacji zanieczyszczeń trotylu w ekosystemie. Zaobserwowane efekty potwierdziły użyteczność wytypowanej larwy jako biowskaźnika akumulacji zanieczyszczeń trotylu w ekosystemie.