Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Transmission of ultrafine particles through separating systems of dust samplers

Skubacz K.

Journal of Sustainable Mining

|

2018

|

Vol. 17, iss. 2

48--55

EN

In underground mines there is a radiation hazard associated with natural radioactive nuclides. The main sources of radiation exposure in Polish mines are short-lived radon decay products, radioactive mine water containing radium and the sediments precipitated from these waters. For miners, the most common hazard is usually the short-lived radon decay products. Aspirators, equipped with separation systems, are mostly used in order to control this hazard. Inside these aspirators there are meters which measure the radiation emitted by radioactive aerosols collected on the filter. The purpose of these systems is to remove particles from the air stream that do not form the respirable fraction. At the same time, however, a deposition of small-size aerosols takes place in them because of the high values of their corresponding diffusion coefficients. This excludes the possibility of their proper detection by radiation meters. In this paper, the transmission of particles up to 100 nm in size by the separating systems is evaluated. The evaluated transmission ranged from about 60% for sizes of 7 nm, reaching up to 95% at the boundary values of the tested range. The influence of the particle distribution of the aerosols on the radiation calibration coefficients was also investigated in a radon chamber, through their exposure to conditions where the air contained low aerosol concentrations of about 4.0×108 particles/m3 and also when it was nearly 100-times higher. In the first case, the measured sensitivity of the meters was about 20-30% lower, which was probably due to a higher number of small aerosols and, as a result, particle transmission decreased. However, at higher aerosol concentrations, the sensitivity of the meters remained practically the same, regardless of whether the air reached the filters by the separation systems or if they were omitted.

2

Deconvolution of alpha spectra from air filters applied for measurements of the short-lived radon progeny concentration

Skubacz K.

Nukleonika

|

2017

|

Vol. 62, No. 3

229--234

EN

The paper contains a description of a method for the analysis of the complex alpha spectra generated during the measurement of the activity of filters outside of a vacuum chamber under environmental conditions. The peaks corresponding to the energies of alpha particles emitted by the specific isotopes are particularly large on the low-energy side of the peak maximum, and the energy resolution strongly depended on the applied filters. The analysis was based on the non-linear regression to a function designed for four, six and eight parameters. Satisfactory results were obtained for each of these functions, and the best-fitting results were achieved for the eight-parameter function. In addition, the uncertainties related to the estimated parameters, as well as the signals corresponding to functions that describe the shape of the energy peak, have been evaluated. There are also examples of the implementation of the method with respect to short-lived radon progeny and thoron decay products.

3

Ocena zagrożenia radiacyjnego od naturalnych izotopów promieniotwórczych w wyrobiskach podziemnych KWK „Chwałowice”

Miczajka M., Wysocka M., Skubacz K.

Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji

|

2016

|

z. 1 (13)

588--602

PL

Kopalnia „Chwałowice” systematycznie od wielu lat prowadzi badania stanu narażenia radiacyjnego, spowodowanego obecnością naturalnych izotopów promieniotwórczych w wyrobiskach podziemnych kopalni. Badania mają na celu określenie poziomu narażenia radiacyjnego górników tej kopalni, poprzez kompleksową analizę wszystkich czynników, powodujących to zagrożenie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi w KWK „Chwałowice” wykonano pomiary następujących czynników narażenia radiacyjnego: stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu, stężenia naturalnych izotopów promieniotwórczych w wodach, mocy dawki promieniowania gamma i dawek otrzymywanych przez górników, stężenia naturalnych izotopów promieniotwórczych w osadach.

EN

The monitoring of radiation hazard, caused by natural radioactivity, is performed routinely in underground galleries of Chwałowice Colliery since many years. The main goal of the monitoring is to estimate the radiation hazard for the miners. The important issue is to take into account all possible sources of the radiation hazard. Accordingly to the current regulations following sources of natural radioactivity have been monitored: the potential alpha energy concentration of short-lived radon decay products, the concentration of natural radionuclides in mine waters and sediments as well as gamma doses, received by miners due to working in the underground galleries.

4

Application of the Böhm chamber for reference beta dose measurements and the calibration of personal dosimeters

Skubacz K.

Nukleonika

|

2016

|

Vol. 61, No. 1

61--67

EN

Thermoluminescent dosimeters (TLDs) currently used in personal and area dosimetry are often utilized to measure doses of ionizing radiation in fields with a more complex structure and therefore they should be calibrated in relation to different radiation types. The results of such calibration presented for UD-813 TLDs allowed for evaluation of their capability in relation to different radiation types like the beta and photon radiation of different energies and neutron radiation generated by the 241Am-Be source. The detector response for 60 keV photons was 10% higher than for the 662 keV gamma radiation of 137Cs. There were also response differences in relation to photon and beta radiation between detectors with an enhanced concentration of lithium 6Li and boron 10B and detectors containing a natural level of these isotopes. Measurements of the reference beta doses were performed with the help of the Böhm chamber. This method is relatively more complicated compared to determining the reference photon and neutron doses and is described thoroughly in this paper. The corrected current measured by the Böhm chamber for the chosen parameters was a linear function for an entire available range of the chamber depths. The percentage of errors related to the evaluated reference beta doses were below 2% despite a rather large number of corrections that should be taken into account. The calibration distances varied from 11 cm to 50 cm. For this range and beta particle energy, the absorption of radiation in the air was negligible and their attenuation had a predominantly geometric character.

5

20 lat ochrony radiologicznej w polskich kopalniach – system monitoringu i kontroli narażenia

Wysocka M., Skubacz K., Michalik B., Chmielewska I., Bonczyk M.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2014

|

nr 10

3--10

EN

The radiation risk caused by the exposure to natural radionuclides, especially to short-lived radon progeny, is the significant component of the radiation hazard, both in the natural environment and working environment of people. The effective dose, due to the exposure to radon and radon progeny, exceeds 50% of the average dose for a man from all sources of the ionising radiation. In Polish mining industry the radiation hazard, caused by natural radioactivity is one among many other natural hazards The most important source of natural radiation is radon and its progeny. Another source of radiation hazard in coal mines is radium (izotopes of 226Ra and 228Ra), present in underground brines. Sediments, precipitated out from underground waters, may have enhanced radium content and may cause the increase of external gamma radiation dose rate. In the case of accidental ingestion or inhalation can cause internal contamination. It is estimated that in the single coal mine the amount of sediments with elevated content of radium may be as high as several thousand tons per year. Radium bearing waters do not pose a radiation risk as a result of ingestion because of their high salinity. Investigation of that the problem of radiation hazard in Polish hard coal underground mines started in early 1970’s. At the end of 1980’s first regulations were issued. Now monitoring and mitigation measures are obligatory not only for active mines but also for mines, excluded from the exploitation, and used for other purposes as museums, balneotherapy spas etc. Such solution is unique in non-uranium mining. The Central Mining Institute is involved in research of natural radioactivity in coal mines for over 30 years. The results of measurement are stored in databases and are a valuable source of information both for the authorities responsible for the safety of miners, as well as for researchers. The article presents the state of radiation hazard in 2012, against the background of twenty years of statistics. The scale of the risks due to the presence of various sources of radiation hazard, taking into account the nominal time miners was presented.

PL

Narażenie radiacyjne spowodowane ekspozycją na naturalne izotopy promieniotwórcze, a w szczególności na krótkożyciowe produkty rozpadu radonu, jest znaczącym składnikiem narażenia, zarówno w środowisku naturalnym, jak i miejscach pracy. W artykule przedstawiono podstawy prawne systemu kontroli narażenia radiacyjnego, funkcjonującego w polskim górnictwie. Omówiono wkład poszczególnych źródeł zagrożenia radiacyjnego do dawki, na jaką narażeni są górnicy. Przedstawiono stan zagrożenia radiacyjnego w 2012 r., na tle dwudziestoletniej statystyki. Pokazano skalę zagrożeń, wynikającą z obecności poszczególnych źródeł zagrożenia radiacyjnego, przy uwzględnieniu nominalnego czasu pracy.

6

Wielkoskalowy system do pomiarów dozymetrycznych w przemyśle i medycynie

Urban P., Skubacz K.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach

|

2013

|

Nr 1(9)

68--82

PL

W przemyśle, medycynie i nauce stosuje się wiele urządzeń wykorzystujących promieniowanie jonizujące, co rodzi konieczność monitorowania wynikających stąd zagrożeń. Jedną z najpowszechniej stosowanych obecnie metod detekcji promieniowania jest dozymetria termoluminescencyjna. W pracy opisano system pomiarowy firmy Panasonic oparty na tej technice i przeznaczony do oceny dawek w mieszanych polach promieniowania jonizującego o różnej energii. Jednocześnie z pomocą dawkomierzy UD-802, które są najbardziej popularnymi dawkomierzami stosowanymi w tym systemie, wykonano szereg pomiarów w placówkach medycznych stosujących instalacje do wytwarzania promieniowania jonizującego. Uzyskane wyniki porównano z rezultatami osiągniętymi równolegle przez dawkomierze Gamma-31, które są od dawna stosowane w Głównym Instytucie Górnictwa do oceny zagrożenia w podziemnych zakładach górniczych, gdzie mogą występować promieniotwórcze osady, emitujące promieniowanie gamma. Dla celów obligatoryjnego systemu kontroli w tych zakładach i środowiska wokół nich mogą być również stosowane dawkomierze UD- 802, chociaż ich konstrukcja jest bardziej wrażliwa na niekorzystne warunki środowiskowe (zapylenie, wilgotność i uszkodzenia mechaniczne).

EN

Plenty of devices using ionizing radiation, found application in industry, medicine and science. This application may cause the necessity for monitoring related hazards. One of widely applicable methods for radiation detection which is currently in use is thermo luminescence dosimetry. This publication describes the measuring system based on the same technique made by Panasonic. The system is intended for dose assessment in mixed radiation field with various energies. Simultaneously, by means of the Panasonic dosimeters, which are the most popular in this kind of systems, several measurements in medical institutions using the installations for ionizing radiation production, were made. All results were compared with indication of the dosimeters Gamma-31(exposed in the same time) which have for many years been used in Central Mining Institute. Gamma-31 are intended for assessment of radiological hazard in underground coal mines, caused by radioactive sediments emitting gamma radiation. For the purposes of mandatory control system in the mines and the environment around them, UD-802 dosimeters can also be used, although their construction is more sensitive to adverse environmental conditions (dust, moisture and mechanical damage).

7

Zasady kontroli zagrożenia radiacyjnego w kopalniach

Michalik B., Skubacz K., Chałupnik S., Wysocka M., Krajewski P.

Wiadomości Górnicze

|

2013

|

R. 64, nr 1

28-32

PL

Radon obecny w atmosferze kopalni oraz wody i osady zawierające izotopy radu są czynnikami powodującymi zagrożenie dla zatrudnionych w podziemnych wyrobiskach górników. Zagrożenie to, na mocy ustawy Prawo geologiczne i górnicze, zostało zaliczone do zagrożeń naturalnych występujących w kopalniach i od początku lat osiemdziesiątych XX wieku podlega systematycznej kontroli na podstawie przepisów wykonawczych do tej ustawy. W artykule zaproponowano zmiany w przepisach prawnych, pozwalających na unifikację kontroli zagrożenia radiacyjnego powodowanego obecnością wzmożonego promieniowania naturalnego z ogólnymi zasadami ochrony radiologicznej.

EN

Radon present in the atmosphere of the mine, water and sludges containing radium isotopes are factors casing the of risk for workers in underground miners. This hazard, under the Mining and Geological Law, has been classified to natural hazards occurring in the mines and from the beginning of the eighties of the twentieth century, is subject to regular inspection under executive regulations issued to the aforementioned Law. The article proposes changes in legal regulations, allowing the unification of the control of radiation hazard caused by the presence of intensified natural radiation with the general principles of radiation protection.

8

Nowe możliwości pomiarowe Śląskiego Centrum Radiometrii Środowiskowej Głównego Instytutu Górnictwa

Wysocka M., Michalik B., Skubacz K.

Postępy Techniki Jądrowej

|

2013

|

z. 1

2--7

9

Comparison of Panasonic`s dosimetric system with Gamma-31 dosimeters

Urban P., Skubacz K., Chmielewska I.

Journal of Sustainable Mining

|

2013

|

Vol. 12, iss. 4

24--33

EN

Equipment being used in medical or industrial institutions is often a source of ionizing radiation with different energies and types, which complicates the detection and assessment of doses. Up until now, for dosimetric measurements of ionizing radiation, Gamma-31 dosimeters have been used in the Central Mining Institute for many years. Now, this system will be expanded by a Panasonic system, for which measurement procedures were developed and comparisons with other dosimeters were held. The method is based on a four-element dosimeters UD-802 Panasonic equipped with CaSO and LiBO detectors additionally sheltered by filters of different surface mass. The use of UD-802 dosimeters, in contrast to Gamma-31 dosimeters, permits measuring radiation doses in a different range of photon energy. Consequently, it is possible to obtain a more accurate analysis of the hazards caused by gamma radiation in underground mines. The publication includes a description of the dosimetry system and presents the results of measurements conducted by means of both types of dosimeters. In order to verify the correctness of the indications of the new dosimetry system a series of measurements were carried out, which allowed examining the behaviour of the dosimeters under different environmental conditions. As a place of exposure, the selected laboratories in the Silesian Centre for Environmental Radiometry were chosen, where the work is connected with (TE)NORM and equipment producing ionizing radiation or containing sources of this type of radiation. Moreover, to observe the dosimeters behaviour in difficult environmental conditions, they were exposed in water treatment plants and an underground potassium salt mine.

10

Nowa kategoryzacja zagrożeń naturalnych w podziemnych zakładach górniczych – zagrożenie radiacyjne

Michalik B., Skubacz K.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2013

|

nr 8

3--10

PL

System kontroli zagrożenia radiacyjnego w podziemnych zakładach górniczych funkcjonuje od 1989 r. Doświadczone zgromadzone w czasie realizacji zadań systemu oraz zmiany w ogólnych zasadach ochrony radiologicznej umożliwiają optymalizację funkcjonujących rozwiązań. W artykule przedstawiono propozycje zmian wynikające ze zrealizowanego w ramach projektu strategicznego NCBR „Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach” przeglądu zasad i metod kontroli zagrożenia radiacyjnego w podziemnych zakładach górniczych.

EN

Radiation risk caused by presence of enhanced natural radioactivity in Polish underground coal mines has been controlled since 1989. Experience that has been collected and evolution of radiation protection rules let one optimise existing solutions. In the article the possible modifications emerged during the NCBR strategic project “Improvement of safety in mines” realisation are discussed. The proposed modifications concern measurement methodology as well as relevant legislation.

11

System monitorowania zagrożeń radiacyjnych w podziemnych zakładach górniczych

Skubacz K.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2011

|

nr 3

22-24

PL

Zagrożenie radiacyjne związane z występowaniem naturalnych izotopów promieniotwórczych w podziemnych zakładach górniczych podlega systematycznej kontroli prowadzonej przez służby kopalniane przy współpracy z Laboratorium Radiometrii Głównego instytutu Górnictwa. Artykuł zawiera ocenę niektórych elementów monitoringu: reprezentatywności miejsc pomiaru stężenia energii potencjalnej alfa oraz stosowanych współczynników konwersji kermy na dawkę skuteczną i propozycje zmian w przepisach prawnych.

EN

The radiation hazard related to the occurence of natural radioactive isotopes in underground mining facilities is subject to systematic monitoring of the mine supervision personnel in collaboration with the Radiometry Laboratory of the Central Mining Institute. The article provides an assessment of the chosen aspects of the monitoring methodology, namely the representativeness of the selected potential alpha energy measurement points and the kerma conversion coefficients applied per effective dose as well as the proposed amendments to the relevant legal regulations.

12

Naturalne zagrożenia radiacyjne w podziemnych zakładach górniczych w roku 2009

Skubacz K., Wysocka M., Michalik B., Mielnikow A.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2010

|

nr 12

21-33

PL

Zagrożenie radiacyjne związane z występowaniem wzmożonej naturalnej promieniotwórczych w podziemnych zakładach górniczych podlega systematycznej kontroli prowadzonej przez służby kopalniane przy współpracy z Laboratorium Radiometrii Głównego instytutu Górnictwa. Artykuł zawiera analizę ryzyka radiacyjnego przeprowadzoną w oparciu o wyniki pomiarów uzyskanych w 2009 roku.

EN

The radiation hazard connected with occurrence of increased spontaneous radioactivity in the underground mining enterprises is subject to system check carried out by mining service units in co-operation with the Radiometry Laboratory of General Mining Institute. The article contains an analysis of radiation risk conducted based on measurements results achieved in 2009.

13

Ocena systemu monitorowania zagrożeń radiacyjnych w podziemnych zakładach górniczych

Skubacz K.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2009

|

nr 3

9-14

PL

Zagrożenie radiacyjne związane z występowaniem naturalnych izotopów promieniotwórczych w podziemnych zakładach górniczych podlega systematycznej kontroli prowadzonej przez służby kopalniane przy współpracy z Laboratorium Radiometrii Głównego Instytutu Górnictwa. Artykuł zawiera ocenę niektórych elementów monitoringu: reprezentatywności miejsc pomiaru stężenia energii potencjalnej alfa oraz stosowanych współczynników konwersji kermy na dawkę skuteczną wykonaną na podstawie pomiarów przeprowadzonych w latach 2007-2008.

EN

Radiation hazard related with radioactive natural isotope in the underground mining plants is subject to regular control performed by mining plants sen/ices with cooperation of the Laboratory of Radiometry of the Central Mining Institute. The article comprises the assessment of selected monitoring elements: representative nature of measurement sites of potential energy concentration ALPHA as well as used KERMA conversion factors on the effective dose on the basis of measurements performed in years 2007-2008.

14

Measurements of aerosol size distribution in urban areas of Upper Silesia

Skubacz K.

Archives of Environmental Protection

|

2009

|

Vol. 35, no. 4

23-34

EN

Deposition of aerosols in the respiratory tracts depends on their size distribution. Investigation of such distribution has therefore great meaning for appropriate assessment of risk caused by hazardous pollutants that appear in environment both as a result of human activities like industry, emission from motor vehicles, municipal emission due to house furnaces and natural phenomena. The results of screening measurements of size distribution performed in several places located on highly populated areas in Upper Silesia, Poland are described in this paper. The applied equipment makes it possible to cover the range from several nanometers up to 20 žm, practically all particles that belong to the respirable class. Obtained results prove that a lot of particles having a size of the order of submicrons are produced close to high density traffic roads. This concentration strongly changed in time.

PL

Depozycją aerozoli w układzie oddechowym zależy od rozkładu ziarnowego aerozoli. Badanie rozkładu ma zatem duże znaczenie dla właściwej oceny zagrożenia spowodowanego przez szkodliwe substancje pojawiające się w środowisku bądź to w następstwie ludzkiej aktywności takiej jak produkcja przemysłowa, komunikacja i paleniska domowe bądź też w wyniku naturalnych procesów. W pracy opisano i oceniono wyniki pilotażowych pomiarów rozkładów ziarnowych aerozoli wykonanych w kilku miejscach zlokalizowanych na terenach zurbanizowanych. Zastosowana aparatura pomiarowa umożliwiała wykonanie badań rozkładów ziarnowych w szerokim zakresie od kilku nanometrów do 20 žm obejmującym praktycznie całą frakcję cząstek respirabilnych. Uzyskane rezultaty wskazują, że w miejscach położonych blisko dróg o dużym natężeniu ruchu pojawiają się duże liczny nanometrowych aerozoli, których liczba ulega w czasie dużym wahaniom

15

Ochrona radiologiczna w polskich kopalniach - system monitoringu i kontroli narażenia

Wysocka M., Skubacz K., Michalik B., Chałupnik S., Mielnikow A.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2008

|

Wyd. spec. nr 7

317-331

PL

Narażenie radiacyjne spowodowane ekspozycją na naturalne izotopy promieniotwórcze, a w szczególności na krótkożyciowe produkty rozpadu radonu, jest znaczącym składnikiem narażenia, zarówno w środowisku naturalnym, jak i w miejscach pracy. Dawką skuteczna, powodowana ekspozycją na radon, a szczególnie jego krótkożyciowe pochodne, przekracza 50% średniej dawki dla przeciętnego człowieka od wszystkich źródeł promieniowania jonizującego. W specjalnych warunkach, takich jak praca w miejscach o ograniczonej wentylacji (piwnice, tunele, wyrobiska górnicze w kopalniach) rola tego czynnika narażenia jest zazwyczaj jeszcze większa. Innym źródłem narażenia radiacyjnego w kopalniach węgla mogą być izotopy radu, obecne w solankach i osadach, które z tych solanek wytrącają się, wskutek czego powstają osady o podwyższonych stężeniach radu. Powoduje to wzrost mocy dawki promieniowania gamma w miejscach ich wytrącania, jak też może powodować skażenia wewnętrzne organizmu na skutek wchłaniania czy wdychania rozpylonych solanek czy osadów o podwyższonej promieniotwórczości. W polskim górnictwie węglowym narażenie radiacyjne, powodowane przez naturalne izotopy promieniotwórcze, jest traktowane jako jedno z zagrożeń naturalnych. Jego badania rozpoczęto we wczesnych latach 70. ubiegłego stulecia. Wieloletnie prace badawcze umożliwiły pod koniec lat 80. wydanie pierwszych przepisów, regulujących to zagadnienie - wydana została Polska Norma, w której określono wielkości limitów dawek, wymagania dotyczące zakresu i częstotliwości kontroli tego czynnika narażenia. W latach późniejszych, na bazie tejże normy, w poszczególnych gałęziach przemysłu wydobywczego, a szczególnie w górnictwie węglowym, przygotowane zostały i wdrożone przepisy wewnętrzne, dotyczące stosowanych metod monitoringu, jego zakresu, jak i metod ograniczania narażenia radiacyjnego. System ochrony przed promieniowaniem w podziemnych zakładach górniczych jest obligatoryjny od 1989 roku. Obecnie problemy kontroli narażenia radiacyjnego w górnictwie reguluje kilka ustaw - w tym Prawo atomowe, Prawo geologiczne i górnicze oraz akry wykonawcze z tego zakresu. Ich stosowanie jest kontrolowane przez Wyższy Urząd Górniczy we współpracy z innymi agendami rządowymi (głównie z Państwową Agencją Atomistyki - PAA). Monitoring i ograniczanie zagrożenia musi być prowadzone nie tylko w działających kopalniach ale także w nieczynnych zakładach górniczych, które są wykorzystywane np. jako muzea czy uzdrowiska balneologiczne. Tak kompleksowe rozwiązanie Systemu ochrony radiologicznej w górnictwie nieuranowym jest unikalne na świecie.

EN

The radiation risk due to the exposure to natural radionuclides. especially to short-lived radon progeny, is a component of the radiation hazard, common in the natural environment and working environment of people. The effective dose, caused by the exposure to radon (radon progeny), exceeds 50% of the average dose for a man from all sources of the ionising radiation. Under specific circumstances, for example as a result of working in confined space with low ventilation rate (cellars, underground galleries, tunnels, mines). the riskcaused by radon and its progeny can be enhanced and can reach significant levels. In Polish mining industry the radiation hazard, caused by natural radionuclides is one among many other natural hazards. It is worth to be point outthat besides radonanother source of radiation hazard in coal mines is radium, present in underground brines. Sediments. precipitated out from such waters, have enhanced radium content and may cause the increase of external gamma radiation dose rate as well as internal contamination due to accidental ingestion or inhalation. Investigation of that specific problem has been started in hard coal underground mines in Poland in early 1970's. At the end of 1980's first regulations were issued: the national standard have been prepared, in which dose limits and requirements of the radiation monitoring have been established. In following years in some branches of underground mining (mainly in coal mining industry) internal regulations for monitoring and mitigation measures were developed on the basis of the Polish standard. Due to being in force regulatory acts - Geological and Mining Law, Decree of the President of State Mining Authority and Decree of the Ministry of Economy - the monitoring and prevention against natural radiation is obligatory in all Polish underground mines since 1989. This duty is strictly supervised by local offices of Stale Mining Authority in co-operation with other governmental agencies. Monitoring and mitigation measures are obligatory not only for active mines but also for mines, excluded from the exploitation. and used for other purposes as museums, balneotherapy spas etc. Such solution is unique in non-uranium mining.

16

Zagrożenia radiacyjne w podziemnych zakładach górniczych

Wysocka M., Skubacz K., Michalik B., Mielnikow A., Chałupnik S.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2007

|

nr 5

20-31

PL

Zagrożenie radiacyjne związane z występowaniem naturalnych izotopów promieniotwórczych w podziemnych zakładach górniczych podlega systematycznej kontroli prowadzonej przez służby kopalniane przy współpracy z Laboratorium Radiometrii GIG. Artykuł zawiera posumowanie wyników pomiarów wszystkich czynników zagrożenia radiacyjnego uzyskanych w 2006 roku. Ponadto artykuł zawiera omówienie nowych przepisów prawnych, które zostały wprowadzone w połowie 2006 roku.

EN

The radiation hazard connected with the occurrence on natural radioactive isotopes in underground mining operation units is subject to a systematic inspection procedure conducted by the Mine's Service unit concerned in cooperation with Radiometry Laboratory of GIG. The article contains a summary of measurement results for all the factors of radiation hazards obtained in 2006. Besides, the article includes a discussion of the new legal regulations that were enforced in the mid-2006.

17

Badania materiałów filtracyjnych stosowanych do ochrony układu oddechowego przed aerozolami promieniotwórczymi zawierającymi radon i produkty jego rozpadu

Makowski K., Skubacz K.

Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka

|

2007

|

nr 1

15-18

PL

Wciąż istnieją zagrożenia, w odniesieniu do których brak jest zdefiniowanych wymagań oraz ustalonych metod badań sprzętu ochrony układu oddechowego (SOUO). W artykule przedstawiono opracowaną metodykę badań elementów filtracyjnych służących do ochrony układu oddechowego przed aerozolami promieniotwórczymi. Otrzymane wyniki badań wskazują na konieczność wprowadzenia dodatkowych testów SOUO przewidzianego do ochrony przed takimi aerozolami.

EN

There are still hazards for which there are no test methods or requirements defined for respiratory protective devices (RPD). This article presents a test method that has been worked out for filtration elements against radioactive aerosols. Test results show that additional test methods and requirements should be introduced for RPD intended for use against such aerosols.

18

Możliwości wykorzystania metod radiometrycznych w badaniach wyrzutów skał i gazów

Wysocka M., Lebecki K., Chałupnik S., Michalik B., Skubacz K.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2006

|

nr 4

53-62

PL

W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia podjęto próby wykorzystania wybranych metod radiometrycznych do wspomagania prognozy wystąpienia wyrzutów skał i gazów w wałbrzyskich kopalniach węgla kamiennego (Lebecka i inni 1988, 1990, 1991). Przez analogię do metody przewidywania trzęsień ziemi na podstawie zwiększonego wydzielania radonu z wód podziemnych, postawiono hipotezę o zmienności emanacji radonu w pokładach zagrożonych wyrzutami. Opracowano metodykę prowadzenia obserwacji zmian stężenia radonu w górotworze z wykorzystaniem aparatury, jaką w tym czasie dysponował Główny Instytut Górnictwa. Na podstawie wyników pomiarów stwierdzono, że zmiany stężenia radonu w górotworze zależą od poziomu zagrożenia wyrzutowego. Zaobserwowano, że przed wyrzutem następował gwałtowny spadek stężenia radonu, natomiast po wyrzucie stężenie stosunkowo szybko wzrastało. Związek między zmianami stężenia radonu a zagrożeniem wyrzutami, najlepiej uwidaczniał się, jeśli był przedstawiony w funkcji postępu przodka. Rezultaty badań były na tyle obiecujące, że rozpoczęto obserwacje zmian stężenia radonu w kopalniach miedziowych i węglowych w strefach zagrożonych tąpaniami. W tym przypadku korelacja występowania obu zjawisk była mniej wyraźna. Analiza wyników prowadzonych dotychczas badań, skłania do podjęcia obserwacji zmian stężeń radonu w górnośląskich kopalniach węglowych zagrożonych wyrzutami. W Głównym Instytucie Górnictwa znajduje się nowa, doskonalsza aparatura, umożliwiająca ciągłe pomiary radonu. Możliwe, że uda się opracować "radonowy wskaźnik wyrzutowości", wspomagający inne metody przewidywania wystąpienia groźnych zjawisk geodynamicznych.

EN

In 80's and 90's of twentieth century research activity toward an application of radiometric methods for supporting of outbursts' prediction in Lower Silesian mines has been undertaken. It was stimulated by an analogy to application of radon changes in water and soil gas for earthquakes, therefore a hypothesis was created, that similar phenomena may occur in coal seams before and during outbursts of gas and coal. In the Laboratory of Radiometry of the Central Mining Institute a technique of radon measurements in boreholes has been developed and applied for his purpose. An analysis of results showed that changes of radon concentration in the strata were correlated with the level of an outburst's hazard. Prior to the outburst a rapid decrease of radon concentration was often observed, while radon level grew quickly after the release of gas and coal. The best correlation between radon changes and outbursts' occurrence obtained when radon changes were shown as a function of the heading advance. Results of these investigations were very promising, therefore investigations of possible connections of radon changes and tremors have been started in coal and copper mines in Poland. In this case results and correlation weren't very clear and significant. In the meantime, Lower Silesian collieries have been abandoned and no further investigations were possible. Due to increase of outburst hazard in some of Upper Silesian coal mines is the inspiration for further investigations in these collieries. The Central Mining Institute has got a modern instrumentation for continuous measurements of radon concentration in the strata. Therefore we hope that it would be possible to develop a "radon outburst's indicator" to support other methods of prediction of very dangerous geodynamic phenomena.

19

Zagrożenia radiacyjne w górnictwie (cz. I.)

Skubacz K., Michalik B.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2005

|

nr 5

29-33

PL

W podziemnych wyrobiskach górniczych występują naturalne substancje promieniotwórcze, które są niejednokrotnie źródłem podwyższonego zagrożenia radiacyjnego. Należą do nich wody, promieniotwórcze osady oraz krótkożyciowe produkty rozpadu radonu w powietrzu. Zagrożenia związane z wymienionymi źródłami są systematycznie monitorowane od 1989 roku. Okres ostatnich lat przyniósł jednal wiele zmian w prawodawstwie spowodowanych w dużej mierze przystapieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Pojawiło się w związku z tym dużo pojęć z zakresu ochrony radiologicznej, które zostały w sposób systematyczny opisane w pracy.

EN

In underground workings there occur natural radioactive substances that are many a time a source of a higher-level radiation hazard. These include underground waters, radioactive deposits, and short-lived products of radon decay in the air. The hazards connected with the above specified sources have been systematically monitored since 1989. However, the period of the latest years has brought about a number of changes in legislation caused to a large extent by our country's joining the European Union. In this connection there appeared a number of terms have been described in this work in a systematic manner.

20

Pomiary dawek promieniowania gamma w podziemnych zakładach górniczych

Skubacz K.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2005

|

nr 12

21-24

PL

Promieniotwórcze wody dołowe są jednym ze źródeł zagrożeń, które mogą występować w podziemnych zakładach górniczych. Wytrącające się z nich promieniotwórcze osady mogą się stać znaczącym źródłem promieniowania gamma. Pomiar przenikliwego promieniowania staje się zatem w pewnych sytuacjach ważnym elementem systemu monitorowania naturalnych zagrożeń promieniotwórczych w podziemnych zakładach górniczych.

EN

The radioactive underground mine waters are one of the hazard sources that may occur in underground mining operation units. The precipitating radioactive sediments may turn to be a meaning-full source of gamma radiation. Thus, in certain situations the measurements of penetrating gamma radiation becomes an important element of the system of monitoring the natural radiation hazards in underground mining operation units.