W artykule przedstawiono warunki występowania wód leczniczych na Dolnym Śląsku zwracając szczególną uwagę na specyfikę tego obszaru. Omówiono wielowiekową historię wykorzystywania dolnośląskich wód leczniczych oraz obecny stan udokumentowania ich zasobów. Na Dolnym Śląsku występuje wiele rodzajów wód leczniczych, m.in. szczawy, wody radonowe i lecznicze wody termalne, a także ich mieszaniny (szczawy termalne, szczawy radonowe). Wody te zawierają także szereg składników swoistych, takich jak żelazo, fluorki, kwas metakrzemowy i siarkowodór. Złoża tych wód w największym nagromadzeniu występują w Sudetach. Na obszarze bloku przedsudeckiego i monokliny przedsudeckiej są mniej liczne. Aktualnie na Dolnym Śląsku znajduje się 20 złóż wód leczniczych, z czego w 2020 r. wody wydobywano z 10 z nich. Wody lecznicze Dolnego Śląska są wykorzystywane głównie w balneoterapii i rozlewnictwie, także w rekreacji oraz do wytwarzania kosmetyków i produkcji naturalnego CO2. W artykule poruszono także najważniejsze zagadnienia związane z dokumentowaniem zasobów eksploatacyjnych ujęć wód leczniczych na Dolnym Śląsku.
EN
The article discusses the conditions of the occurrence of medicinal waters in Lower Silesia, paying special attention to the specificity of this area. The centuries-old history of the use of healing waters and the current state of documenting their resources are presented. There are many types of healing waters in Lower Silesia, incl. sorrel, radon and healing thermal waters, as well as their mixtures (thermal sorrel, radon sorrel).These waters also contain a number of specific components such as iron, fluorides, metasilicic acid and hydrogen sulfide.The deposits of these waters are mostly concentrated in the Sudetes.They are less numerous in the area of the Fore-Sudetic Block and the Fore-Sudetic Monocline.Currently, there are 20 healing water deposits in Lower Silesia, of which, in 2020, water was extracted from 10 of them.The curative waters of Lower Silesia are used mainly in balneotherapy and bottling, also for the production of cosmetics and the production of natural CO2.The article also deals with the most important issues related to documenting the exploitation resources of the Lower Silesian healing water intakes.
Medicinal waters are most common in spas and towns of southern Poland, including the Sudetes and the Carpathians with the Carpathian Foredeep (over 70% of spas and towns with medicinal waters). In addition, healing waters occur in Western Pomerania and in several places in the Polish Lowlands. Thermal waters occur in a significant part of the Polish Lowlands, in the Carpathians and their foothills, and in the Sudetes. Brines (highly mineralized Cl-Na or Cl-Na-Ca waters) are common, especially in the Polish Lowlands, at great depths, on the order of several thousand metres below the surface. Currently, according to the latest published data as at December 31, 2019, the number of medicinal, thermal and saline water deposits is 142. In this figure, the vast majority are medicinal water deposits, of which there are 108. The remaining are 33 thermal water deposits and one deposit of brines.
Wody lecznicze, termalne i solanki z uwagi na swoje specyficzne właściwości zostały zaliczone do kopalin. Stanowią one szczególny rodzaj kopaliny, odróżniający się od pozostałych dynamiką przepływu, odnawialnością zasobów oraz zmiennością parametrów fizyczno-chemicznych w czasie. Cechy te utrudniają wyznaczanie granic złóż wód podziemnych oraz określenie wartości granicznych parametrów definiujących złoże, co przy zróżnicowanych warunkach występowania wód leczniczych, termalnych i solanek, a także różnym stopniu odnawialności ich zasobów, uniemożliwia opracowanie jednolitych wytycznych dokumentowania. W artykule wskazano i szczegółowo omówiono najistotniejsze problemy wynikające z konieczności stosowania przepisów ustawy PGiG w odniesieniu do wód podziemnych. Zasygnalizowano konieczność korekty obowiązujących regulacji prawnych w zakresie opracowania spójnych dla hydrogeologii i geologii złożowej pojęć, a także określenia klasyfikacji i zasad oceny zasobów wód leczniczych, termalnych i solanek. Przejrzyste i jednoznaczne przepisy prawne pozwolą w większym stopniu chronić zasoby wód podziemnych zaliczonych do kopalin efektywnie przyczyniając się do racjonalnego gospodarowania zasobami złóż tych wód.
EN
Therapeutic and thermal waters and brines are classified as minerals due to their specific properties. They are a special type of mineral, differing from the others in terms of flow dynamics, resource renewal and variation of physico-chemical parameters over time. These features make it difficult to determine the boundaries of groundwater deposits and to determine the boundary values of the parameters defining the deposit. Different conditions for the occurrence of therapeutic and thermal waters and brines, as well as the different degree of renewal of their resources, make it impossible to develop uniform documentation. The article indicates and discusses in detail the most important problems resulting from the necessity to apply the provisions of the geological and mining law to groundwater. The need to correct the applicable legal regulations was signaled in the scope of compiling hydrogeology and geology definitions, as well as defining the classification and rules for documenting therapeutic and thermal water and brine resources. Transparent and unambiguous legal regulations will allow to protect the resources of groundwater classified as minerals to a greater extent, effectively contributing to the rational management of the resources of these waters.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Lubelszczyzna posiada bogatą historię współistnienia i przenikania się różnych tradycji, kultur i religii, świadkami wielokulturowej przeszłości tych ziem są miasta i miasteczka. Małe miasta Lubelszczyzny borykają się obecnie z różnorodnymi problemami przestrzennymi, które związane są m.in. z organizacją i rewitalizacją przestrzeni publicznych, postępującym rozproszeniem zabudowy czy zmianami w rozwiązaniach układów komunikacji. Celem opracowania jest przedstawienie problematyki dotyczącej kształtowania krajobrazu oraz rewitalizacji małych miast Lubelszczyzny na przykładzie Frampola.
EN
The Lublin region has a rich history of coexistence and interpenetration of different traditions, cultures and religions, witnessed by its cities and towns. Small towns of the Lublin region are now facing a variety of spatial problems which are related to, among others, the organization and revitalization of public spaces, progressive scattering of housing development or changes in the organisation of traffic. The aim of this article is to present problems connected with landscape design and the revitalization of small towns of the Lublin region as exemplified by Frampol.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule opisano przeobrażenia, jakim od 1989 r. podlegają osiedla mieszkaniowe Lublina powstałe po II wojnie światowej. Rok 1989 przyniósł zmiany ustrojowe, polityczne, ekonomiczne i społeczne. Zmiany te spowodowały nowe zjawiska w obrębie osiedli mieszkaniowych. Przeobrażenia osiedli dotyczą gównie terenów osiedlowych i w wielu przypadkach zmiany ich formy użytkowania.
EN
This paper describes the transformation which since 1989 are residential Lublin formed after World War II. The year 1989 brought a change in the political system, political, economic and social. These changes resulted in new developments within housing estates. Transformation of settlements concern mainly the residential areas and in many cases concern the change their form of use.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.