Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Nagromadzanie i uwalnianie fosforu w glebach – źródła, procesy, przyczyny

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 1

77--100

PL

Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu przedstawiono źródła, procesy oraz ich mechanizmy, a także przyczyny i skutki nagromadzania i uwalniania fosforu w glebach, ze szczególnym uwzględnieniem gleb użytkowanych łąkowo. Celem opracowania było pogłębianie wiedzy o zachowaniu się fosforu w glebach i jego dalszych losach w środowisku, zwłaszcza w aspekcie jego przenikania do wód w zmieniających się warunkach gospodarki na świecie, również w Polsce. Omówiono propozycje zrównoważonego gospodarowania tym składnikiem w środowisku. Z dokonanego przeglądu wynika konieczność ograniczenia nawożenia fosforem tylko do gleb ze swej natury mało zasobnych oraz zubożałych w ten składnik. Wymaga to weryfikacji i dalszego rozwoju testów oceny dostępności dla roślin rezerw fosforu w glebach spod różnych upraw oraz z terenów łąkowych. W tym celu niezbędne jest prowadzenie badań podstawowych, między innymi w zakresie możliwości dostosowania mechanizmów pobierania przez rośliny fosforu z gleby z uwzględnieniem wpływu drobnoustrojów oraz mikrofauny glebowej. Ponadto istnieje potrzeba rozwoju badań stosowanych w zakresie wykorzystania fosforu z recyklingu materiałów organicznych do wzbogacenia gleb ubogich w ten składnik.

EN

The sources, reasons, mechanisms and results of accumulation and release of phosphorus in soils, especially in grassland soils, are presented on the basis of reviewed literature. The aim of this work was to deepen the knowledge about phosphorus behaviour in soils and its further fate in the environment, particularly in view of its penetration into waters; in conditions of changing world and Polish economy. On this background, propositions of sustainable environmental phosphorus management are discussed. Reviewed literature data indicate that fertilisation with phosphorus should be limited to soils with its naturally low content and to those impoverished in this nutrient. This requires verification and further development of soil tests to estimate the reserves of plant available phosphorus in soils under different cropping systems and in grassland areas. To this goal it is necessary to perform basic studies on a possibility of adjusting the mechanisms of phosphorus uptake by plants regarding the effect of microorganisms and soil microfauna. Moreover, some application studies should be developed on phosphorus recycling from organic materials to improve soils that are poor in this element.

2

Relationship between dissolved organic carbon and calcium and magnesium in soil water phase and their uptake by meadow vegetation

Sapek B.

Journal of Water and Land Development

|

2013

|

no. 19 [VII-XII]

69--76

EN

Studies on the effect of dissolved organic carbon (DOC) on the concentration of calcium and magnesium in soil water phase (ground water and soil solution) and on their uptake by plants are less numerous than those on nitrogen and phosphorus. This study was aimed at assessing the relationships between DOC in ground water and soil solution from under meadow on mineral soil and Ca and Mg concentrations and their uptake by plants. Presented studies were performed in the years 2004–2007 on long-term meadow experiments situated in Janki and Laszczki in Masovian Province. Increasing DOC concentrations in soil solutions increased Ca uptake and decreased Mg uptake by plants which was facilitated by decreasing soil acidity. A lack of significant effect of DOC concentration in ground water on Ca and Mg uptake but demonstrated opposite direction of this effect confirms the antagonism in calcium and magnesium behaviour in the environment. Obtained results indicate that mutual relationships among DOC, Ca and Mg in a ground water – soil solution – meadow vegetation system is complex and needs further studies.

PL

Badania wpływu rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO) na stężenie wapnia (Ca) i magnezu (Mg) w fazie wodnej gleby, tj. w wodzie gruntowej i roztworze glebowym, oraz na ich pobieranie przez rośliny są mniej liczne w porównaniu z badaniami azotu i fosforu. Celem pracy była ocena współzależności między stężeniem RWO w wodzie gruntowej i w roztworze glebowym spod łąki na glebie mineralnej oraz stężeniem w nich Ca i Mg, a również zbadanie zależności pobrania wymienionych składników z plonem roślinności od tej formy węgla w wodach glebowych. Prezentowane w pracy badania, obejmujące lata 2004–2007, realizowano na długoletnich doświadczeniach łąkowych usytuowanych w miejscowościach Janki i Laszczki w województwie mazowieckim. Wzajemne relacje RWO oraz Ca i Mg w wodach glebowych i ich oddziaływanie na pobieranie tych dwóch składników pokarmowych przez rośliny łąkowe w znacznym stopniu kształtuje odczyn gleby, zmieniający się w wyniku nawożenia oraz wszystkich zabiegów odkwaszających glebę. Wraz ze zwiększeniem stężenia RWO w roztworach glebowych zwiększało się pobranie Ca, a zmniejszało pobranie Mg z plonem roślin, czemu sprzyjało zmniejszenie kwasowości gleby. Brak istotnego wpływu stężenia RWO w wodzie gruntowej na pobranie z plonem Ca i Mg, lecz wykazany przeciwny kierunek zmian tego wpływu w przypadku obu pierwiastków potwierdza antagonizm w zachowaniu się wapnia i magnezu w środowisku. Uzyskane wyniki badań wskazują, że wzajemne oddziaływanie między RWO oraz Ca i Mg w układzie woda gruntowa–roztwór glebowy–roślinność łąkowa jest złożonym i uwikłanym procesem, wymagającym dalszych badań.

3

Calcium and magnesium uptake with the yield of meadow vegetation in relation to their content in atmospheric precipitation, ground water and soil solution

Sapek B.

Journal of Water and Land Development

|

2013

|

no. 18 [I-VI]

73--83

EN

The question was how and under which conditions the concentration and load of calcium and magnesium in atmospheric precipitation, ground water and soil solution may affect their uptake by vegetation in a managed meadow. The answer was based on results of Ca and Mg determinations in atmospheric fallout near Falenty, and in soil waters from two long-term meadow experiments on mineral soils situated in Masovian Province. Obtained results showed a complex effect of Ca and Mg deposition and associated effects of these components in ground water and soil solution on their uptake by plants due to fertilisation effect, harvesting and other factors of human impact. No distinctly positive effect was found of the increased deposition of Ca with atmospheric fallout on its uptake by plants on a long term basis. Such an effect was demonstrated for Mg load but only in very acidic soil. Under favourable physical and water conditions and at weakly acidic soil pH this effect was negative. The enrichment of ground water in Ca was accompanied by the increase of its uptake by plants and, at the same time, by the decrease of Mg uptake from very acidic soil. Under such soil pH, decreased Ca uptake was associated with its higher concentration in soil solution. Neutralization of soil acidity facilitated the increased Mg concentration in soil solution and its decreased uptake by plants. Obtained results inspire to undertake similar studies in natural grassland ecosystems and in the so-called lands of ecological use.

PL

Postawiono pytanie, czy, w jakich warunkach i w jaki sposób stężenie oraz ładunek wapnia i magnezu w opadzie atmosferycznym oraz w wodzie gruntowej i roztworze glebowym mogą wpływać na pobranie tych składników z plonem roślinności w warunkach użytkowanej łąki. Odpowiedzi na to pytanie poszukiwano na podstawie wyników oznaczeń Ca i Mg w opadzie atmosferycznym z rejonu Falent oraz w wodzie glebowej z dwóch długoletnich doświadczeń łąkowych na glebie mineralnej, usytuowanych w województwie mazowieckim. Na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzono złożony i uwikłany wpływ depozytu Ca i Mg z opadu oraz związane z nim oddziaływania tych składników w wodzie gruntowej i w roztworze glebowym na ich pobieranie z plonem z uwagi na działanie nawożenia, zbioru plonu oraz pozostałych czynników antropogenicznych. Nie stwierdzono jednoznacznie dodatniego oddziaływania zwiększenia ładunku Ca z opadu atmosferycznego na jego pobranie przez rośliny w wieloleciu. Wpływ taki wykazano w odniesieniu do ładunku Mg, lecz tylko na bardzo kwaśnej glebie. W korzystnych warunkach fizyczno-wodnych i słabo kwaśnego odczynu gleby ten wpływ był ujemny. Wzbogaceniu wody gruntowej w Ca towarzyszyło zwiększenie jego pobrania z plonem roślin i jednocześnie zmniejszenie pobrania Mg z gleby bardzo kwaśnej. W takich warunkach odczynu gleby zmniejszeniu pobrania Ca towarzyszyło większe jego stężenie w roztworze glebowym. Zobojętnienie nadmiaru kwasowości gleby sprzyjało zwiększeniu stężenia Mg w roztworze glebowym i mniejszemu jego pobraniu przez rośliny. Uzyskane wyniki inspirują do podjęcia podobnych badań w warunkach naturalnych ekosystemów łąkowych i tzw. użytków ekologicznych.

4

Znaczenie biopaliwa w pozyskiwaniu energii odnawialnej

Sapek A., Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 1

139-151

PL

W skali globalnej i krajowej są podejmowane na szeroko zakrojoną skalę działania, mające na celu uprawę roślin przeznaczanych na biopaliwo. Stanowi to poważne zagrożenie ograniczenia produkcji żywności, co będzie powodować zmniejszenie jej podaży oraz podwyższenie ceny. Spowoduje jeszcze większe zagrożenie środowiska, zwłaszcza w wyniku przeznaczania gleb naturalnych ekosystemów i lasów pod uprawę roślin energetycznych. Często pozyskiwanie plonów roślin energetycznych będzie odbywać się kosztem zanikania zasobu węgla organicznego w glebie. Innym zagadnieniem jest towarzyszące tym uprawom zwiększone rozpraszanie związanego azotu do środowiska wskutek niezbędnego nawożenia roślin tym składnikiem oraz ulatniania się do atmosfery tlenków azotu, powstających w czasie spalania biopaliwa, zawsze bogatego w ten składnik.

EN

Some attempts are undertaken at global and local scale to increase the use of some crops as biofuel, that might create a great social and environmental risk. First, the turning of some agricultural lands from food to biofuel crop production may result in food shortage and its increasing price. Second, the intensive growing of biofuel crops could accelerate the oxidation of soil organic matter resulting in the worsening of soil properties. Third, biofuel crops need high doses of mineral fertilizers, particularly of nitrogen. The biofuel plant material is rich in nitrogen, which during combustion will turn to nitrogen oxides, that would increase the risk of environmental eutrophication.

5

Wybrane zagadnienia z zakresu stosowania izotopów promieniotwórczych w badaniach chemiczno-rolniczych. Jubileusz 100-lecia przyznania Nagrody Nobla z dziedziny chemii Marii Skłodowskiej-Curie

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 1

153-166

PL

Celem opracowania było przypomnienie i przybliżenie w 2011r. - Międzynarodowym Roku Chemii oraz Jubileuszowym Roku Marii Skłodowskiej-Curie (1867-1934) - Jej wkładu w naukę światową i wiedzę o promieniotwórczości oraz w dziedzinę chemii, dzięki któremu był możliwy również dynamiczny rozwój nauk rolniczych oraz nauki o środowisku. W pracy przedstawiono niektóre metody radiochemiczne wykorzystywane w badaniach chemiczno-rolniczych. Na wybranych przykładach omówiono stosowanie izotopów promieniotwórczych - atomów znaczonych jako metodę badawczą zdarzeń i procesów, również ich przebiegu, w czasie historycznym Ziemi i człowieka oraz obecnie. Wskaźniki promieniotwórcze wykorzystano w badaniach przyczyn, dróg oraz dynamiki procesów przebiegających w glebach i roślinach (np. 40K, 32P, 59Fe, 15O) również do wyznaczenia wieku skał, minerałów, osadów oraz gleby (np. 14C, 238U, 235U, 232Th), a także w badaniach obiegu pierwiastków i ich promieniotwórczych izotopów w łańcuchu pokarmowym człowieka (np. 40K, 137Cs, 90Sr, 131I, 45Ca, 32P). Dalszy dynamiczny rozwój wiedzy oraz technik radiochemicznych umożliwił badania i monitoring rozproszonych w środowisku przyrodniczym radioizotopów naturalnych (np.40K, 238U, 210Pb, 210Po, 226Ra) i sztucznych (np. 32P, 59Fe, 60Co, 131I, 137Cs, 90Sr, 99Te), wprowadzonych do niego wskutek eksplozji nuklearnych, awarii reaktorów w elektrowniach jądrowych, a także pochodzących z różnego rodzaju odpadów promieniotwórczych. Stosowanie radioizotopów w laboratoryjnych badaniach procesów, odbywających się w warunkach kontrolowanych, umożliwia opis i ocenę ich przebiegu w środowisku przyrodniczym.

EN

Regarding the celebration of the 2011 as an International Year of Chemistry as well as the 100th anniversary of the awarding Maria Skłodowska-Curie (1867-1934) with individual Nobel Prize, the aim of this paper is to remind and illustrate the contribution of Maria Skłodowska-Curie to the world of science and to knowledge about radioactivity and chemistry. Thanks to Her achievements, dynamic development of agricultural and environmental sciences was also possible. The application of radioisotopes as a method of studying the events and processes in the Earth's history and human past and presence are discussed using selected examples. Radioactive tracers (for example 40K, 32P, 59Fe, 15O) were used to study the reasons, ways and dynamics of processes in soils and plants and to determine the age (radiometric dating) of rocks, minerals, sediments and soils (for example 14C, 238U, 235U, 232Th). Radiotracers were used in analysing the circulation of elements and their isotopes in the nutritional chain of humans (for example 40K, 137Cs, 90Sr, 131I, 45Ca, 32P). Furthermore, the dynamic progress of knowledge and of radiochemical techniques enabled the investigations and monitoring of natural (for example 40K, 238U, 210Pb, 210Po, 226Ra) and artificial (for example 32P, 59Fe, 60Co, 131I, 137Cs, 90Sr, 99Te) radioisotopes dispersed in the environment, released due to nuclear explosions, damage of reactors in the nuclear power plants and from different kind of radionuclide wastes. Application of radioisotopes in laboratory analyses of processes under controlled conditions permits the description and estimation of their ways in the natural environment.

6

Phosphorus sorption properties of deposits from peat-muck soil profile in the Kuwasy object

Sapek B.

Journal of Water and Land Development

|

2012

|

no. 16 [I-VI]

61-66

EN

Sorption capacity and the energy of phosphorus adsorption on muck and peat deposits were studied in peat-muck soil profile from a lowland peatland in the Kuwasy object. Soils of the area are characterised by a laminar structure which results in variable sorption properties of peat deposits of different origin, degree of humification (decomposition - R) and transformation of organic matter of upper muck layers (degree of mucking - Z). There was a relationship between the maximum phosphorus adsorption calculated from the Langmuir isotherm (b) and adsorption energy (k) and the type and degree of humification of peat and transformation of muck mass. Muck deposits of the maximum sorption capacity similar to that of peat deposits bind phosphorus less intensively than peats. One may expect that different sorption capacity and the strength of phosphorus binding will effect in different migration of inorganic and organic P compounds in soil profile and their transfer to ground waters.

PL

Badano pojemność adsorpcyjną i energię adsorpcji murszu oraz utworów torfowych zalegających w profilu gleby torfowo-murszowej odwodnionego torfowiska niskiego na obiekcie Kuwasy względem fosforu. Gleby tego obszaru cechują się budową warstwową, z czego wynika zmienność właściwości sorpcyjnych zalegających w nich utworów torfowych różnego pochodzenia i stopnia humifikacji (rozkładu - R) oraz przeobrażenia masy organicznej wierzchnich warstw murszu (stopnia zmurszenia - Z). Wykazano zależność obliczonych z równania izotermy adsorpcji Langmuira wartości maksymalnej adsorpcji fosforu (b) i energii adsorpcji (k) od rodzaju i stopnia humifikacji torfu zalegającego w profilu gleby oraz stopnia przeobrażenia masy murszu. Mursze o podobnej do torfów maksymalnej pojemności sorpcyjnej wiążą fosfor z mniejszą siłą niż torfy. Można przewidywać, że skutkiem różnej pojemności sorpcyjnej utworów i siły wiązania fosforu będzie zróżnicowanie migracji jego związków nieorganicznych i organicznych w profilu gleby i przenikania do wody gruntowej.

7

Sorpcja fosforu przez mursze i utwory torfowe w rejonie doliny Biebrzy

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 3

219-235

PL

Badano pojemność adsorpcyjną i energię adsorpcji murszów oraz utworów torfowych względem fosforu w profilu gleby torfowo-murszowej na tle właściwości fizykochemicznych gleb odwodnionego torfowiska niskiego w dolinie Biebrzy. Oceniono wpływ rodzaju utworu zalegającego w profilu gleby oraz jego właściwości sorpcyjne w aspekcie możliwości przenikania związków fosforu do wody gruntowej. Gleby tego obszaru cechują się budową warstwową, z czego wynika zmienność właściwości sorpcyjnych zalegających w nich utworów torfowych różnego pochodzenia i stopnia humifikacji (rozkładu - R) oraz przeobrażenia masy organicznej wierzchnich warstw murszu (stopnia zmurszenia - Z). Wykazano zależność obliczonych z równania izotermy adsorpcji Langmuira wartości maksymalnej adsorpcji fosforu (b) i energii adsorpcji (k) od rodzaju i stopnia humifikacji torfu zalegającego w profilu gleby oraz stopnia przeobrażenia masy murszu. Zależność ta nie zawsze jest prostą funkcją liniową. Mursze o podobnej do torfów maksymalnej pojemności sorpcyjnej wiążą fosfor z mniejszą siłą niż torfy. Jak można przypuszczać, skutkiem odmiennej pojemności sorpcyjnej i siły wiązania fosforu oraz zależności od wymienionych cech utworów będzie zróżnicowanie migracji jego związków nieorganicznych i organicznych w profilu gleby i przenikanie do wody gruntowej.

EN

Adsorption capacity and adsorption energy of phosphorus in moorsh and peat deposits were investigated in the profile of peat-moorsh soil and compared with of physical and chemical properties of soils of drained lowland bog in the Biebrza valley. The effect of deposit situated in the soil profile and its sorption properties were estimated in view of a possibility of phosphorus permeation into groundwater. The soils of this area are characterised by laminar structure resulting in the instability of sorption properties of peat deposits of different origin, humification (decomposition - R) and transformation of the organic mass of surface moorsh layers (moorshing - Z). Maximum phosphorus adsorption (b) and adsorption energy (k), calculated from the Langmuir adsorption isotherm, were related to the degree of peat humification and to the transformation of moorsh mass. This relationship was not always linear. Muck formations with the maximum adsorption capacity comparable to peat bound phosphorus less intensively. As may be supposed, different sorption capacity and binding force of phosphorus will result in different migration of inorganic and organic P compounds to ground waters.

8

Efektywność nawożenia saletrą amonową i wapniową w plonowaniu użytku zielonego na glebie mineralnej - wyniki wieloletnich doświadczeń

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 1

241-265

PL

W ocenie efektywności działania czynnika nawozowego oraz jego dynamiki należałoby brać pod uwagę nie tylko ilość uzyskiwanych plonów, lecz również jego oddziaływanie na środowisko przyrodnicze. Celem pracy była ocena plonowania użytków zielonych w wieloleciu na glebach mineralnych o zróżnicowanych właściwościach fizyczno-wodnych pod wpływem nawożenia saletrą amonową (AN) oraz saletrą wapniową (CN) na tle następczego wpływu wapnowania i zróżnicowanej dawki azotu, a także w warunkach zaniechania nawożenia fosforem. Oszacowano efektywność działania dwóch nawozów azotowych na przykładzie wyników dwóch długoletnich doświadczeń łąkowych (doświadczenie J, 1981-2007; doświadczenie L, 1982-2003) użytkowanych kośnie, założonych na kwaśnej glebie mineralnej, usytuowanych w województwie mazowieckim. Obserwowane zróżnicowanie plonowania rozważono w świetle ochrony gleby i kosztów nawożenia. W warunkach silnie kwaśnej gleby, ubogiej w Corg i stosowania większych dawek azotu (240 kg N·ha-¹) można oczekiwać większego efektu plonotwórczego nawożenia saletrą wapniową w porównaniu z saletrą amonową, również po zaniechaniu nawożenia jej fosforem. Bez względu na właściwości fizyczno-wodne gleby, nawożenie saletrą wapniową gwarantuje większą stabilność uzyskiwanych plonów w wieloleciu. Większy koszt azotu w tej samej dawce saletry wapniowej w porównaniu z saletrą amonową jest rekompensowany jego zwiększoną plonotwórczą efektywnością oraz działaniem prośrodowiskowym, tj. przeciwdziałaniem zakwaszeniu gleby i stabilizacją jej odczynu.

EN

Estimation of the efficiency of fertilisation and its dynamic should involve both the yield and environmental effects. The aim of this paper was to estimate long-term yield in grasslands on mineral soils of different physical and water properties fertilised with ammonium nitrate (AN) and calcium nitrate (CN) in relation to the secondary effect of liming and different dose of nitrogen and abandoned phosphorus fertilisation. The efficiency of the two nitrogen fertilisers was estimated from results of two long-term experiments set up on mown meadows (in Janki, 1981-2007; in Laszczki, 1982-2003) situated on acid mineral soil in Mazowieckie province. Observed yield differentiation was considered in the light of soil protection and the cost of fertilisation. In very acid soil, poor in Corg and at a higher dose of nitrogen (240 kg N·ha-¹) one may expect higher yields with calcium than with ammonium nitrate fertilisation even after the abandonment of phosphorus fertilisation. Regardless of physical and water properties of soil, fertilization with calcium nitrate guarantees higher long-term stability of yields. The higher cost of nitrogen in calcium nitrate than in ammonium nitrogen is compensated by increased yield-forming efficiency and environmental-friendly effect of counteracting soil acidity and stabilising its pH.

9

Dziesięcioletnie badania zmian stężenia składników mineralnych w różnego rodzaju wodach z obiektów gleb torfowych Zakładu Doświadczalnego ITP w Biebrzy

Sapek A., Sapek B., Chrzanowski S., Jaszczyński J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 4

183-196

PL

Celem badań było rozpoznanie zmian stężenia składników mineralnych w różnego rodzaju wodach z obiektu gleb torfowych w Zakładzie Doświadczalnym ITP w Biebrzy. Śledzono zmiany w latach i sezonie. Pobierano próbki: wody gruntowej w 9 punktach kontrolnych, osobno z warstwy torfowej oraz podścielającej warstwy mineralnej gleby, próbki wody powierzchniowej z rowów melioracyjnych położonych w pobliżu punktów kontrolnych oraz z kanału doprowadzającego i odprowadzającego wodę na obiekt, próbki roztworu glebowego w punkcie kontrolnym umiejscowionym obok automatycznej stacji z głębokości 30, 60 i 90 cm profilu torfu. W doborze punktów uwzględniono zróżnicowanie stopnia zmurszenia, rodzaj utworu i stopnia rozkładu torfu w całym profilu gleby, sposób użytkowania i gospodarowania wodą. Wszystkie próbki pobierano w cyklu jednomiesięcznym. Omówiono zmiany stężenia fosforanów, azotanów, amonu, chlorków, sodu, potasu, magnezu i wapnia na podstawie wyników oznaczeń wykonanych w dziesięcioleciu 2000-2009. Średnie roczne stężenie składników w badanych wodach wykazywało istotne różnice w niektórych sąsiednich latach. 10 lat badań jest to jednak zbyt krótki czas, by można wnioskować o trwałości tych zmian. Istotne natomiast były różnice w średnich miesięcznych stężeniach, zwłaszcza azotu i fosforu. Stężenie azotanów we wszystkich rodzajach wody malało od wiosny ku jesieni, a stężenie amonu zwiększało się w tym czasie. Stężenie fosforanów wykazało maksimum w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, podobnie jak stężenie potasu. Stężenia azotu i fosforu w wodzie gruntowej było ok. 10 razy większe niż w wodzie powierzchniowej. Można więc wnioskować, że badany obiekt gleb torfowych nie jest źródłem tych dwóch składników powodujących eutrofizację. Zwiększone jednak stężenie azotanów, wykazane w próbkach wody gruntowej pobieranych zimą i wiosną wskazuje, że w tym czasie ten składnik może ulegać wymyciu do wód powierzchniowej. Większe stężenie fosforanów i amonu w wodzie gruntowej występowało w miesiącach letnich i wczesnojesiennych, tj. w czasie, w którym nie obserwuje się odpływu wody z torfowiska.

EN

The aim of this study was to trace changes in nutrient concentrations in different types of water from the peat soil object at Experimental Station of the Institute for Technology and Life Science in Biebrza. The following water samples were taken: groundwater samples from 9 control points, separately from peat layer and from underlying mineral layer, surface water samples from drainage ditches and the main canal, which serves to deliver and collect water from this object and soil solution samples at 30, 60 and 90 cm depths. The control points were selected with the consideration of: the extent of mucking, the type of peat and its decomposition in the whole soil profile, and soil and water use and management. All samples were taken every month from 2000 to 2009. Annual mean nutrient concentrations showed significant differences in some years. Ten years is, however, too short time period to conclude about the stability of these changes. Much more important were the differences in mean monthly concentrations, particularly of nitrogen and phosphorus. The nitrate concentrations decreased from winter to autumn in all types of water. The phosphate concentrations showed the maximum in summer and early autumn months, as did potassium concentrations. The concentrations of nitrogen and phosphorus in groundwater were ten times higher than those in surface water. Hence, the studied peat soil object was not a source of both nutrients that would pose a threat to water quality. Nevertheless, the increased concentration of nitrates in groundwater samples taken in winter and early spring indicates a possibility of their leaching to surface water at that time. Higher phosphate and ammonium concentrations were observed in summer and early autumn months i.e. at the time when no water flow from the object to surface waters was observed.

10

Uwalnianie azotu i fosforu z materii organicznej gleby

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 3

229-256

PL

Omówiono proces uwalniania azotu i fosforu z materii organicznej gleby na tle przebiegu i wydajności mineralizacji ich organicznych związków. Oceniono podobieństwa oraz różnice wpływu czynników, kształtujących te procesy, jako źródła dostępnych składników pokarmowych roślin oraz jako jednej z przyczyn rozpraszania tych pierwiastków w środowisku. Zagadnienie przedstawiono głównie na przykładzie procesów zachodzących w glebach użytków zielonych, wykorzystując, między innymi, wyniki badań na długoletnich doświadczeniach łąkowych, prowadzonych w Instytucie Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach. Wykazano, iż warunki wilgotnościowe gleby i związana z nimi ilość opadu atmosferycznego oraz temperatura powietrza, zwłaszcza w okresie wegetacyjnym, właściwości fizykochemiczne gleby, w tym zawartość węgla organicznego oraz odczyn, a także forma stosowanego nawozu azotowego i sposób użytkowania kształtują w głównej mierze przebieg i wydajność uwalniania azotu i fosforu z materii organicznej gleb łąkowych. Ich uwalnianiu z gleby, zwłaszcza zasobnej w węgiel organiczny, towarzyszy wymywanie rozpuszczalnych form tych składników do wody gruntowej, co w warunkach dużej wydajności mineralizacji i niewykorzystania przez roślinność, prowadzi do jej zanieczyszczenia związkami azotu i fosforu. Mineralizacja materii organicznej jest również źródłem emisji tlenków azotu [NOx, N2O], a wydajność i rodzaj emitowanych gazów zależą od panujących w glebie warunków red-ox.

EN

Release of nitrogen and phosphorus from soil organic matter was discussed in view of the course and efficiency of organic matter mineralization. Various factors affecting mineralization were estimated as a source of available plant nutrients and as one of the reasons of nutrient dispersion in the environment. This problem was presented mainly on the examples of processes taking place in grassland soils. Results of long-term grassland experiments carried out in the Institute of Land Reclamation and Grassland Farming in Falenty were mainly used. Soil moisture associated with atmospheric precipitation, air temperature (particularly in the vegetation season), physical and chemical properties including the content of organic carbon and pH, the form of nitrogen fertiliser and the way of land management were the main factors affecting nitrogen and phosphorus release from organic matter of grassland soils. Nutrients release from soil [particularly from that rich in organic carbon] was accompanied by their leaching to ground waters. High mineralization efficiency of nitrogen and phosphorus organic compounds and a lack of their uptake by plants led to water pollution with nitrogen and phosphorus. The mineralization of organic matter is also a source of nitrogen oxides emission [NOx, N2O]. The efficiency and the type of emitted gases depend on soil red-ox potential.

11

Mikroelementy w roślinności łąkowej nawożonej azotem w wieloleciu przed i po jednorazowym zastosowaniu mikronawozów na tle następczego wpływu wapnowania. Część II. Zmiany pobrania manganu, cynku i miedzi z plonem

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 4

205-224

PL

Oceniono pobranie Mn, Zn i Cu z plonem roślinności oraz jego zmiany na doświadczeniach łąkowych w ponad 20-letnim okresie badań, w warunkach braku nawożenia gleby tymi mikroelementami oraz po jednorazowym zastosowaniu mikronawozu. Zagadnienie rozważono na tle nawożenia azotem i następczego wpływu wapnowania w aspekcie wyboru i sposobu stosowania mikronawozów na użytki zielone, uwzględniającego jednocześnie potrzebę ochrony gleby i uzyskania dobrej jakości paszy łąkowej. Pobranie badanych mikroelementów z plonem roślinności przed zastosowaniem mikronawozów było dość stabilne w ramach wydzielonych obiektów nawozowych. Proces reacydyfikacji gleby z obiektów uprzednio wapnowanych sprzyjał zwiększeniu pobrania manganu wraz z upływem lat. Jednorazowe nawożenie gleby mikroelementami w ilości: 50 kg Mn·ha-¹, 30 kg Zn·ha-¹ i 10 kg Cu·ha-¹ z reguły zwiększyło ich pobranie, lecz działanie to było stosunkowo krótkotrwałe i zależało od zawartości badanych mikroelementów w roślinności oraz od właściwości gleby, zwłaszcza zasobności w materię organiczną. Wynikało też z różnic we właściwościach chemicznych pierwiastków. Pobranie mikroelementów zmniejszało się w wyniku następczego wpływu wapnowania gleby. Natomiast stosowanie większej dawki azotu skutkowało jego zwiększeniem, głównie z powodu wzrostu plonu roślinności. Rozważono sposoby uzupełniania niedoborów omawianych mikroelementów poprzez nawożenie gleby oraz dolistne dokarmianie roślinności. Z ich porównania wynika, iż należałoby preferować nawożenie dolistne. Jednak, w warunkach znacznego niedoboru któregoś z nich w glebie, proponowane w nawożeniu dolistnym dawki mogą być niewystarczające do uzyskania pożądanej jakości paszy łąkowej. Właściwe gospodarowanie glebowymi zasobami mikroelementów wymaga zachowania pH optymalnego dla gleby łąkowej.

EN

The uptake of Mn, Zn and Cu by plant yield and its changes in meadow experiments during 20-years of study was estimated under conditions of no fertilisation with micronutrients and under the effect of single micronutrient application. The problem was considered in relation to nitrogen fertilisation and the secondary effect of liming in view of the way of micronutrient application on grassland that would simultaneously provide soil protection and good quality of meadow fodder. Before microelements application, their uptake by plant yield was rather stable in distinguished fertilisation objects. The re-acidification of soil from the objects previously limed enhanced Mn uptake with time. The single soil fertilisation with microelements at a rate of: 50 kg Mn·ha-¹, 30 kg Zn·ha-¹ and 10 kg Cu·ha-¹ generally increased their uptake, but this effect was relatively of short duration and depended on soil properties, particularly on organic matter supply. It depended also on the analysed microelement. The uptake of microelements decreased in the secondary effect of soil liming. On the other hand, the uptake increased with increasing doses of nitrogen, mainly as an effect of larger plant yield. Supplementing microelement deficiency through soil fertilisation versus foliar nutrition of plants was also considered. Foliar application appeared to be the preferred one. However, under high deficiency of any microelement in the soil, proposed doses applied in foliar fertilisation would be too low to obtain the desired quality of meadow fodder. Proper management of microelement resources in soil requires maintenance of pH optimal for meadow soils.

12

Mikroelementy w roślinności łąkowej nawożonej azotem w wieloleciu przed i po jednorazowym zastosowaniu mikronawozów na tle następczego wpływu wapnowania. Cz. I. Zmiany zawartości manganu, cynku i miedzi oraz ich wpływ na plon

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2010

|

T. 10, z. 4

179-203

PL

Oceniono zawartość manganu, cynku i miedzi oraz jej zmiany w roślinności łąkowej przed i po jednorazowym zastosowaniu mikronawozów. Oceny dokonano na podstawie średnich wartości z wielolecia oraz w świetle rocznych zmian ich zawartości w ponad 20-letnim okresie badań. Zagadnienie rozważono w aspekcie jakości paszy łąkowej oraz wpływu zawartości mikroelementów na wielkość plonów, na tle corocznego nawożenia azotem oraz następczego wpływu wapnowania. Wykazano, iż jednorazowe nawożenie gleby Mn, Zn i Cu skutkowało zwiększeniem ich zawartości w roślinności, a w wieloleciu znaczną jej zmiennością, zwłaszcza w odniesieniu do Mn. Średnia z wielolecia zawartość badanych mikroelementów po zastosowaniu mikronawozu wynikała głównie z jej zwiększenia w pierwszych kilku latach. Zachowanie prawidłowej, ze względu na żywienie przeżuwaczy, zawartości omawianych mikroelementów wymagałoby, w zależności od właściwości gleby oraz pierwiastka, stosowania mikronawozów co 2-6 lat. W takim przypadku należy się liczyć ze znacznym wzbogaceniem, a nawet zanieczyszczeniem gleby tymi metalami. Plonotwórczego działania nawożenia gleby łąkowej mikroelementami można się spodziewać jedynie w warunkach ich znacznego niedoboru w roślinności. Wykazano, że ocena przebiegu zjawisk przyrodniczych zależy od czasu trwania ich obserwacji, a długoletnie badania empiryczne w większym stopniu przybliżają ich rzeczywisty obraz.

EN

The content of Mn, Zn and Cu and their changes in vegetation before and after a single application of micro-fertilisers were estimated. The assessment was based on average values from many years and in the light of annual changes of this content during 20 years-long study. The problem was considered in view of meadow fodder quality and the effect of microelement contents on yields and confronted with the secondary effect of liming and every-year nitrogen fertilisation. It was shown that single soil fertilisation with Mn, Zn and Cu resulted in their increased content in vegetation and marked year-to-year variability, especially of Mn content. Lon--term mean content of microelements after application of micro-fertiliser resulted mainly from their increase during the first several years. Maintenance of proper (for feeding ruminants) content of the discussed microelements would require application of micro-fertilisers every 2 to 6 years, depending on soil properties. In such a case one should take into account considerable enrichment or even pollution of soils with these metals. Positive effect of grassland fertilisation with microelements on crop yielding may be expected only in the case of considerable deficiency of particular microelement in vegetation. It was shown, that the estimation of the dynamics of natural phenomena depends on the time of observations and that long-term empirical study would better show their real picture.

13

Węgiel organiczny w glebie łąkowej na tle jej użytkowania, nawożenia i uwilgotnienia

Sapek B., Burzyńska I.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

111-127

PL

Oceniono zmiany zawartości węgla organicznego, utlenialnego (C-org) oraz rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO), oznaczonego w wyciągu z gleby za pomocą 0,01 mol CaCl2 dm-3, w mineralnej glebie dwóch doświadczeń łąkowych w ponad 20-letnim okresie badań. Przebieg i kierunek tych zmian w czasie użytkowania jako łąki kośnej oraz po jego zaniechaniu rozpatrzono na tle dawki i formy nawozu azotowego oraz odczynu jako skutku następczego wpływu wapnowania, a także stosowania saletry wapniowej. Zmiany zawartości C-org w glebie łąkowej użytkowanej kośnie zależały, w głównej mierze, od jej zasobności w węgiel i części ilaste oraz od panujących w niej warunków wilgotnościowych, kształtowanych poziomem wody gruntowej. W glebie łąkowej ubogiej w C-org stwierdzono jego akumulację w miarę upływu lat. W glebie łąkowej zasobnej w C-org i części ilaste oraz w warunkach sprzyjających mineralizacji materii organicznej istnieje możliwość ubytku węgla w miarę upływu lat. Zaniechaniu rolniczego użytkowania łąki kośnej towarzyszyło zmniejszenie zawartości RWO, czemu sprzyjała obecność jonów wapnia w glebie i uprzednie jej nawożenie saletrą wapniową. Ta mobilna forma węgla może być dobrym oraz prostym w oznaczeniu wskaźnikiem jego dynamiki w szeroko pojętym środowisku przyrodniczym.

EN

The changes of oxidizable organic carbon (C-org) content and of dissolved organic carbon (DOC) extracted with 0.01 M CaCl2· dm-3, from mineral soils of two meadow experiments were estimated during more than 20 years study period when meadows were mown and after abandonment of their utilisation. The changes of carbon content were confronted with doses and forms of nitrogen fertilizer and soil pH resulting from liming and calcium nitrate fertilization. Observed changes of organic carbon content and their direction depended chiefly on soil richness in carbon and clay particles and on soil humidity determined by groundwater level. Organic carbon in C-poor meadow soils was observed to accumulate with time. The loss of carbon was possible from C-rich meadow soil containing much clay particles under conditions favouring the mineralization of organic matter. The decrease of DOC content in the soil was confirmed after abandonment of agricultural use of mown meadows, which was further enhanced by the presence of calcium ions, particularly in the case of previous fertilization with calcium nitrate. This mobile form of carbon could be a good and simple to determine indicator of the carbon dynamics in the environment.

14

Uwagi do propozycji uznania całego obszaru Polski jako wrażliwego na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych

Sapek A., Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 2

157-168

PL

Przeprowadziliśmy krytyczną ocenę dokumentu "Ocena wyznaczonych w Polsce stref wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu" [2007], opracowanego przez konsorcjum koordynowane przez Alterra z Holandii. W dokumencie tym wykorzystano polskie materiały obrazujące stan jakości wody w Polsce oraz dane statystyczne o rolnictwie, wszystko z wyraźnym celem wykazania konieczności uznania całego obszaru rolnictwa w Polsce jako wrażliwego na związki azotu. Nie udowodniono wprawdzie, by zanieczyszczenie wody azotanami i eutrofizacja zasobów wody obejmowała istotnie większe obszary, niż wyznaczyło je Ministerstwo Środowiska w 2006 r. Uważamy, że zalecenie objęcia obszaru całego kraju jako wrażliwego na związki azotu jest merytorycznie nieuzasadnione, co udowodniliśmy, komentując poszczególne argumenty zawarte w dokumencie. Ponadto przyjęcie tego zalecenia spowodowałoby poważne konsekwencje dla społeczności rolników, a na pewno zniechęciłoby ją do jakichkolwiek spontanicznych działań na rzecz ochrony środowiska. Równocześnie uważamy, że wdrożenie dyrektywy azotanowej we wszystkich gospodarstwach polskich (lub ich większości) nie daje żadnej gwarancji poprawienia jakości wody w Polsce.

EN

We have presented a critical evaluation of the document "Assessment of the designation of Nitrate Vulnerable Zones in Poland' elaborated by Alterra, Wageningen, the Netherlands. The available Polish statistical data about water quality and agriculture were used, all on an evident purpose of demonstrating the necessity of acceptation of the whole area of Polish agriculture as Nitrate Vulnerable Zones. No evidence was given in the document, however, that water pollution by nitrates and eutrophication of water resources encompass areas larger than those established by the Ministry of Environment in 2006. We are of the opinion that the recommendation to assume the whole country area as vulnerable to nitrogen compounds is not justified which was shown in our comments on particular arguments in the document. Moreover, the inclusion of all or most of Polish farms into the Vulnerable Zone would have serious consequences to the farmers' community and would certainly discourage farmers from any spontaneous pro-environmental activity. At the same time we are of the opinion that the implementation of the Directive in all or most of Polish farms does not guarantee the improvement of water quality.

15

Zapobieganie stratom i sekwestracja węgla organicznego w glebach łąkowych

Sapek B.

Inżynieria Ekologiczna

|

2009

|

Nr 21

48-61

PL

Omówiono zagadnienie węgla organicznego (C-org), jako niezbędnego składnika gleby kształtującego jej jakość, na tle dynamiki jego wymiany z węglem atmosferycznym w ujęciu regionalnym i globalnym. Przedstawiono jego źródła, formy występowania, funkcję i rolę, jaką spełnia w glebie i środowisku, ze szczególnym uwzględnieniem ekosystemów łąkowych. Podano i wyjaśniono przyczyny i drogi strat węgla organicznego z gleby wskutek emisji gazowych - COz' CH4 (gazów cieplarnianych) oraz z powodu wymywania rozpuszczalnego węgla organicznego (RWO). Ponadto, podano sposoby sekwestracji węgla w glebie i sprzyjające jej metody gospodarowania materią organiczną (MO) w rolnictwie. Na podstawie literatury i badań własnych, przedstawiono użytki zielone, jako sposób rolniczego wykorzystania gruntów przyjazny zachowaniu węgla organicznego w glebie. Wykazano, iż ekosystemy łąkowe, mające znaczny udział w wymianie C-org w glebie i CO2 z atmosfery, sprzyjają ograniczeniu jego strat z gleby i spełniają znacząca rolę w zrównoważonym gospodarowaniu tym pierwiastkiem w środowisku.

EN

The problem of organic carbon (C-org), as an essential soil element that forms its quality was discussed on the background of the exchange with atmospheric carbon at the regional and global scale. There were presented the sources, forms, function and role of C-org that plays in the soil and in the environment, particularly in the grassland ecosystems. There were shown and explained the reasons and ways of losses of organic carbon from the soil on the account of gaseous emission - CO2 CH4 - greenhouse gases and as an effect of the leaching of dissolved organic carbon (DOC). Moreover, it was shown the mode of carbon sequestration in soil and a sound methods of organic matter (OM) management in agriculture. On the literature basis and on our own investigations, grasslands were presented as a friendly mode of soil use for organic carbon preservation. It was shown, that grassland ecosystems, playing an important part in the exchange between C-org in soil and CO2 in atmosphere, favours the limitation of carbon losses from the soil and takes part a significant role in the sustainable management of this element in the environment.

16

Relacja zawartości potasu do magnezu w roślinności łąkowej i w glebie jako wskaźnik środowiskowych przemian na użytkach zielonych

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 2b

139-151

PL

Na podstawie dostępnych wyników badań na dwóch długoletnich, ścisłych doświadczeniach łąkowych na glebie mineralnej przedstawiono propozycję wykorzystania ilorazu zawartości potasu i magnezu (K/Mg) w roślinności łąkowej i glebie jako wskaźnika przemian, jakie mogą zachodzić z upływem lat na użytku zielonym w warunkach stałego poziomu nawożenia mineralnego. Wyniki oznaczeń zawartości potasu i magnezu w roślinności i glebie oraz odczynu gleby w ciągu ponad 20 lat badań umożliwiły ocenę dynamiki zmian tego wskaźnika. Mimo stałego poziomu nawożenia, w tym również potasem, wykazane zmiany wartości K/Mg z upływem lat świadczą o braku równowagi jonowej w pobieraniu składników przez roślinność łąkową. W warunkach stwierdzanego niedoboru potasu oraz magnezu w polskich glebach, zwłaszcza zakwaszonych, duże i wzrastające w czasie wartości K/Mg wskazują na potrzebę wzbogacania takich gleb w magnez oraz ograniczania możliwości jego wymywania, a także na konieczność zrównoważonego nawożenia potasem użytków zielonych.

EN

A proposition was presented to use the potassium to magnesium ratio in plants and soil as an indicator of changes that might occur with time in grassland at constant mineral fertilization. The elaboration was based on results of a study on two long-term exact meadow experiments on mineral soil. Results of potassium and magnesium analyses in plants and soil as well as the determination of soil pH for more than 20 years enabled the estimation of the dynamics of proposed indicator. Despite constant fertilization, including fertilisation with potassium, the temporal changes of K/Mg ratio evidenced the lack of ionic equilibrium of the elements taken up by plants. In view of the recognised deficit of potassium and magnesium in Polish soils, especially in acid soils, high and still increasing K/Mg ratios point to the need of enriching such soils with magnesium and limiting the possibilities of its leaching. In such cases, balanced fertilisation of grasslands with potassium is indispensable.

17

Nawożenie saletrą wapniową gleby łąkowej w świetle działań proekologicznych

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2008

|

T. 8, z. 1

305-321

PL

Degradacja chemiczna gleb w Polsce, zwłaszcza systematyczne zwiększanie ich kwasowości, była inspiracją do podjęcia oceny nawożenia saletrą wapniową (CN) użytku zielonego na glebie wymagającej zmniejszenia kwasowości lub stabilizacji odczynu. Tendencja zmniejszania ilości stosowanych środków wapnujących, w tym nawozów wzbogaconych w wapń, skłania do stosowania saletry wapniowej, nawozu, którego działanie jest skuteczne, proekologiczne i jednocześnie nie zmniejsza efektów produkcyjnych. Ocenę działania tego nawozu wykonano na podstawie wyników długoletnich doświadczeń łąkowych, również w warunkach zaniechania produkcyjnego użytkowania łąki. Wyniki badań rozpatrzono również w świetle nowej strategii Komisji UE odnośnie do ochrony gleb Europy. Wykazano, że stosowanie tego nawozu przeciwdziała postępującemu zakwaszeniu i zubożeniu gleb w wapń, a także polepsza jakość runi łąkowej w wyniku zwiększenia w niej zawartości tego składnika oraz korzystniejszy, ze względu na żywienie przeżuwaczy, stosunek Ca/P. Dwukrotnie większa, w porównaniu z saletrą amonową (AN), cena tej samej ilości czystego składnika (azotu) w CN jest równoważona możliwością jej stosowania w dawce o połowę mniejszej, bez znaczącego zmniejszenia plonów rekompensowanego lepszą jakością zbieranej paszy łąkowej. Dodając do tego prośrodowiskowe działanie CN, szczególnie w ekstremalnych warunkach fizyczno-wodnych, nawóz ten może być rekomendowany do stosowania na trwałe użytki zielone.

EN

The chemical degradation of soils in Poland, particularly systematic increasing of its acidity, was the inspiration to undertake the estimation of the fertilisation with calcium nitrate (CN) the grassland that require the decrease of soil acidity or the stabilization the proper soil pH. The tendency to decrease the quantity of the liming medium, including fertilisers enriched with calcium, inclines to use of calcium nitrate as an efficacious and ecological positive activities that not decreases the productive effect. The estimation was made on the base of the results on long-term meadow experiments, as well as in the case of leaf off the productive meadow use. The investigation results examines also in the light of new strategy of EU Commission concerning protection of soils in Europe. The positive estimation of CN use confirms proved counteract and protect of soils from its progressive acidification and impoverishment with calcium, as well as shown the improving the quality of meadow sward resulting with increasing of calcium content and more profitable value of Ca/P relation with regard to ruminants food. Two time more price of the same quantity of pure constituent - nitrogen in CN as in ammonium nitrate (AN) is equilibrated by possible use of a half dose of nitrogen in the form of CN without remarkable lower yields. The losses on the lower yield recompense better quality of harvested pasture. In addition, the positive effect of CN for environment, particularly in the extreme physical and water conditions show calcium nitrate ought to be obliged on permanent grasslands.

18

Zmiany zawartości fosforu w glebie i roślinności łąkowej w siedem lat po zaniechaniu nawożenia tym składnikiem

Sapek A., Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. spec.

83-91

PL

Zaniechanie nawożenia fosforem gleby łąkowej nawożonej uprzednio przez 10 lat nadmiarem tego składnika nie spowodowało w kolejnych siedmiu latach istotnego zmniejszenia plonów suchej masy, lecz skutkowało istotnym zmniejszeniem jego zawartości w materiale roślinnym. Podobnie stężenie fosforanów w słabym wyciągu (1% K2SO4) drastycznie malało w kolejnych latach. Zmniejszanie tego stężenia ograniczało się tylko do powierzchniowej warstwy gleby. Test wyciągu 1% K2SO4 odzwierciedla zawartości dostępnego fosforu w glebie łąkowej, w odniesieniu do potencjalnej zawartości tego składnika w rosnącej zielonej masie roślin.

EN

The omission of phosphorus fertilization on a grassland fertilized with a surplus of this nutrient through ten previous years did not resulted in decreasing of dry matter yield during seven subsequent years, though resulted in decreasing of phosphorus content in sward samples from some harvests starting since the third year of experiment. Similarly, the phosphate concentration in a week soil extract (1% K2SO4) drastically declined almost immediately after canceling the phosphorus fertilization. This concentration has declined only in the upper soil layer. The test of 1 % K2SO4 extract reflects the amount available phosphorus in soil, regarding the potential its content in growing plants.

19

Wpływ opadu atmosferycznego i temperatury oraz uwilgotnienia gleby łąkowej na uwalnianie i dynamikę mineralnych form azotu

Sapek B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. spec.

29-38

PL

Na przykładzie długoletnich doświadczeń łąkowych na glebie mineralnej, oceniono wpływ warunków meteorologicznych (opadu i temperatury) oraz uwilgotnienia gleby łąkowej na zawartość mineralnych form azotu uwalnianych w procesie mineralizacji jego organicznych związków w latach 1995-2003. Stwierdzono, że przede wszystkim temperatura oraz wielkość opadu decydują o wydajności mineralizacji związków azotu, zwłaszcza w przypadku gleby łąkowej o mniej korzystnych warunkach uwilgotnienia. Obliczona różnicowa wydajność mineralizacji, wyrażona zawartością N-min, wynosząca ok. 70-150 kg N·ha-¹ stanowi nadwyżkę azotu mineralnego uwolnionego w glebie w procesie mineralizacji jego organicznych związków. Wykazany w ostatnich latach wzrost intensywności mineralizacji w glebach łąkowych może świadczyć o wpływie globalnych zmian klimatycznychna ten proces.

EN

The effect of meteorological conditions - precipitation and temperature as well as humidity of meadow soil on the content of mineral nitrogen forms released during mineralization of organic compounds was estimated in long-term grassland experiments in the years 1995-2003. Temperature and precipitation were found to primarily decide on mineralization efficiency of nitrogen compounds, especially in the case of meadow soils with poorer moisture conditions. Calculated differential efficiency of mineralization expressed as N-min content (about 70- 150 kg N·ha-¹) was the mineral nitrogen surplus that was released into the soil during mineralization of organic nitrogen compounds. Recently observed increased intensity of mineralization in grassland soils might indicate the effect of global climate changes on this process.

20

Uwalnianie mineralnych form fosforu w glebie i zawartość tego składnika w runi łąkowej w warunkach przewagi opadowej gospodarki wodą

Sapek B., Sapek A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. spec.

65-82

PL

Badano uwalnianie fosforu w glebie trwałej łąki kośnej w warunkach stosowania nawożenia fosforem, a także zaniechania na pewien czas tego zabiegu. W badaniach mineralizacji organicznych związków fosforu wykorzystano metodę inkubacji gleby in situ. Stwierdzono swoiste, zależne od odczynu i uwilgotnienia gleby oraz zawartości w niej węgla i postaci stosowanego nawozu azotowego, uwalnianie fosforu w wyniku mineralizacji połączeń organicznych lub desorpcji form nieorganicznych w glebie. Odczyn gleby bliski obojętnemu sprzyjał uwalnianiu związków fosforu. W przypadku okresowego braku nawożenia fosforem gleby należy się liczyć ze zubożeniem runi łąkowej w ten składnik, lecz pasza łąkowa produkowana na glebie zasobnej w fosfor oraz w próchnicę, o korzystnych warunkach wilgotnościowych, będzie właściwie zaopatrzona w ten składnik przez co najmniej trzy lata.

EN

Phosphorus released in the soil of permanent meadow was analysed in the case of phosphorus fertilization and when P treatment was periodically abandoned. The in situ soil incubation method was used in studies on organic phosphorus mineralization. Phosphorus released due to mineralization of its organic compounds or desorption of its mineral forms showed specific dependence on pH, carbon content, soil humidity and on the forms of nitrogen fertiliser. pH near neutral favoured the release of phosphorus compounds. Temporal discontinuation of phosphorus fertilisation may result in plant impoverishment in this nutrient but fodder produced on soil rich in phosphorus and humus and of appropriate moisture will be well supplied with phosphorus for at least three years.