Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The multi-raw material documentation as the basis for a comprehensive and rational use of mineral deposit resources on the example of the area of the Bełchatów lignite deposit

Hycnar Elżbieta, Ratajczak Tadeusz, Uberman Ryszard

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2023

|

T. 39, z. 3

27--42

EN

The domestic (Polish) lignite deposits, including the Bełchatów deposit, are classified as multi-mineral and multi-raw materials. Ensuring the possibility of using a significant part of all minerals present in this type of deposits should be a matter of priority for mines. Over several dozen years of operation, the Bełchatów Lignite Mine, based on its own experience in documenting and exploiting both the main mineral and accompanying minerals, as well as rock mass components that are not solid minerals, this mine has developed a new approach to the problem of the comprehensive use of deposit resources. The content of the article is an attempt to answer the question: do the applicable laws guarantee a comprehensive and rational use of mineral deposits whose resources are non-renewable? On the example of the area of the Bełchatów lignite deposit, the comprehensive and rational use of mineral resources was analysed. It was indicated that the reasons for their use result from the lack of appropriate organizational, economic and financial solutions. Particular attention was paid to the need to modify the licensing procedures for prospecting, documenting and extracting minerals. It seems reasonable to introduce multi-resource concessions, which are an important element of the circular economy. Therefore, proposals were formulated regarding the introduction of additional legal regulations and instruments of an economic and financial nature. These would be able to guarantee the comprehensive and rational use of most mineral resources.

PL

Krajowe złoża węgla brunatnego, w tym również złoże Bełchatów, zalicza się do odmian wielokopalinowych i wielosurowcowych. Zapewnienie możliwości wykorzystania znaczącej części wszystkich kopalin występujących w tego typu złożach powinno być jednym z priorytetowych zadań realizowanych przez kopalnie. W czasie kilkudziesięciu lat funkcjonowania Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, w oparciu o własne doświadczenia związane z dokumentowaniem i eksploatacją zarówno kopaliny głównej, jak i kopalin towarzyszących, a także składników górotworu, które nie są kopalinami stałymi, kopalnia ta wypracowała nowe podejście do problemu kompleksowego wykorzystania zasobów złoża. Treść artykułu jest próbą odpowiedzi na pytanie: czy obowiązujące przepisy prawa gwarantują kompleksowe i racjonalne wykorzystanie złóż kopalin, których zasoby są nieodnawialne? Na przykładzie obszaru złoża węgla brunatnego Bełchatów dokonano analizy kompleksowego i racjonalnego wykorzystania zasobów kopalin. Wskazano, że przyczyny niedostatecznego wykorzystania zasobów mineralnych wynikają z braku odpowiednich rozwiązań organizacyjnych, ekonomicznych i finansowych. Szczególną uwagę zwrócono na konieczność modyfikacji procedur koncesyjnych na poszukiwanie, dokumentowanie i wydobywanie kopalin. Racjonalne wydaje się wprowadzenie koncesji wielosurowcowych, które są ważnym elementem gospodarki w obiegu zamkniętym. Dlatego sformułowano propozycje wprowadzenia dodatkowych regulacji prawnych oraz instrumentów o charakterze ekonomiczno-finansowym. Będą one w stanie zagwarantować kompleksowe i racjonalne wykorzystanie większości zasobów mineralnych występujących w złożu.

2

From reclamation to revitalisation – implementing Professor Goetel’s scientific principles to resource management

Uberman Ryszard, Cała Marek, Ostręga Anna Maria

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2023

|

T. 39, z. 2

195--208

EN

The article presents the principles of sozology formulated by Walery Goetel and examples of their development in the scientific and research works as well as implementation and teaching work performed at the Faculty of Civil Engineering and Resource Management at AGH University of Science and Technology. These works are aimed at the rational management of mineral deposits and its extraction, as well as at the creation of utility values of the post-mining areas. It has also been shown that the work carried out at the faculty has gone far beyond mining activities using the experience gained from them. This has included, for example, the preservation and accessibility of the subsoil of medieval towns and the revitalization of towns with a predominantly industrial character. Work has also been conducted to rehabilitate sites and facilities for additional public use. The most important directions of solutions in the field of the reclamation and revitalization of post-mining areas developed with the participation of the faculty staff as well as in cooperation with national and international researchers are in this article. The continuous development of the Faculty is also reflected in its name changes: from the Faculty of Mining, through the Faculty of Mining and Geoengineering, to the Faculty of Civil Engineering and Resource Management. The current name reflects the actual scope of the subject matter undertaken in research and teaching, specifically the management of natural mineral deposits and also of secondary resources that should be reused in a closed cycle.

PL

W artykule przedstawiono zasady sozologii sformułowane przez Walerego Goetla oraz przykłady ich rozwijania w pracach naukowo-badawczych i wdrożeniowych oraz dydaktycznych realizowanych na Wydziale Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami na Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica w Krakowie. Prace te ukierunkowane są na racjonalną gospodarkę złożem i jego eksploatację oraz nadawanie walorów użytkowych terenom poeksploatacyjnym. Pokazano także, że realizowane na wydziale prace wychodzą znacznie poza działalność górniczą wykorzystując doświadczenia z niej płynące. Dotyczyły między innymi zabezpieczania i udostępniania podziemi średniowiecznych miast czy rewitalizacji miast głównie o przemysłowej konotacji. Rozwijano także prace w zakresie zagospodarowania terenów i obiektów dla uzyskania dodatkowych wartości użytkowych niezbędnych społeczeństwu. W artykule dokonano przeglądu najważniejszych kierunków rozwiązań w rekultywacji i rewitalizacji terenów pogórniczych wykonanych z udziałem pracowników wydziału, a także we współpracy z naukowcami z kraju i zagranicy. Ciągły rozwój wydziału znajduje odzwierciedlenie także w zmianach nazwy: od Wydziału Górniczego, poprzez Wydział Górnictwa i Geoinżynierii, aż do Wydziału Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami. Obecna nazwa oddaje faktyczny zakres tematyki podejmowanej w badaniach i dydaktyce, czyli gospodarkę naturalnymi złożami kopalin, ale także zasobami wtórnymi, które powinny być zawracane do użytku w obiegu zamkniętym.

3

Procedures leading to acquirement of mineral raw materials from anthropogenic deposits

Uberman Ryszard

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2021

|

T. 37, z. 3

101--110

EN

An importance of secondary mineral raw materials sources for economy was demonstrated as well as sources of its acquirement were outlined. Various aspects of waste use in economy were discussed, underlining importance of waste removal for improvement of environment. A related legal framework in Poland and European Union was outlined. Results of already carried works in research and stocktaking of mineral waste accumulations in Poland were reminded. Legal procedures aiming at exploitation of mineral waste deposits formally defined and similar facilities falling outside definition of mineral waste deposits were discussed. It was evidenced that a gap in the legal framework exists, regarding particularity of waste acquirement from anthropogenic mineral deposits. Consequently, a need to require a preparation of equivalent of a resource report, feasibility study and a plan defining exploitation and conversion modes for material lifted from waste accumulations was demonstrated. For the sake of a clear terminology applied it was recommended to incorporate terms of “anthropogenic mineral resources” and “anthropogenic mineral deposit” as an appropriate adjustment to the existing regulation. A need to intensify stocktaking efforts on mineral waste accumulations in Poland was emphasized. It was also suggested that its results should be recognized in the Balance of Mineral Resources and State Resource Policy. In summary a recommended legal framework to regulate acquirement of mineral waste, recognizing particularities of such processes, was presented.

PL

W artykule wykazano znaczenie wtórnych surowców mineralnych dla gospodarki oraz scharakteryzowano źródła ich pozyskania. Zwrócono uwagę na aspekty gospodarcze wykorzystania odpadów, podkreślono także znaczenie usunięcia składowisk dla poprawy stanu środowiska. W krótkim rysie historycznym wykazano ewaluację stanu prawnego dotyczącego gospodarki odpadami w Polsce i w UE. Przypomniano też wyniki dotychczasowych prac badawczych i inwentaryzacyjnych nad zagospodarowaniem odpadów mineralnych w Polsce. Omówiono procedury pozyskiwania wtórnych surowców mineralnych ze składowisk odpadów, a także z innych obiektów, niebędących w świetle przepisów prawa składowiskami odpadów. Zwrócono uwagę na konieczność uwzględnienia w procedurach postępowania na wydobywanie odpadów specyfiki pozyskiwania surowców mineralnych, w szczególności podkreślono konieczność wykonania odpowiednika dokumentacji geologicznej złoża, zaprojektowania sposobu eksploatacji i przeróbki wydobywanego materiału skalnego. Dla uporządkowania terminologii i uzupełnienia obowiązujących procedur postępowania dla wydobywania odpadów przedłożono postulat usankcjonowania prawnego pojęć: „antropogeniczne zasoby mineralne” oraz „antropogeniczne złoże”. Podkreślono konieczność zintensyfikowania prac nad kompleksową inwentaryzacją składowisk odpadów mineralnych w Polsce. Zasugerowano też konieczność podjęcia prac nad usankcjonowaniem roli i udziału wtórnych surowców mineralnych w Bilansie Zasobów Mineralnych Polski oraz ich znaczenia w polityce surowcowej kraju. W podsumowaniu zaproponowano procedurę postępowania dla wydobywania odpadów mineralnych, uwzględniającą dodatkowe elementy specyficzne dla procedur pozyskiwania surowców mineralnych.

4

Mineral waste in light of the provisions of the Act on waste, the Act on extractive waste, and the Geological and mining law

Uberman Ryszard

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2021

|

T. 37, z. 1

117--140

EN

A systematic increase in the demand for mineral raw materials combined with the difficulty of obtaining them from primary sources, made it necessary to use secondary ones including mineral waste. The effectiveness of the management of mineral waste stored in landfills and from current production depends on many factors. The most important ones include the legal regulations of this activity and the technical and organizational determinants of deposit exploitation, processing, and refining of minerals. The paper analyzes the current waste (including mining waste) management regulations. The technological discrepancies in these regulations, as well as missing or inaccurate classifications, were demonstrated. The interchangeable use of notions: mining/mine and extractive/extraction is a primary source of problems. It also has to be noted that accompanying and joint minerals are not defined in appropriate legislation. Attention was also paid to the omission of important issues in these regulations, e.g. product structure, construction of anthropogenic deposits, etc. It was emphasized and demonstrated with examples that the comprehensive and rational exploitation of mineral deposits, combined with processing and refining of mineral raw materials is an effective way of using mineral waste. The obtained results allowed for formulating proposals regarding legal provisions regulating waste management and the recommendation of technical and organizational solutions for the activities of mining, processing, and refining of mineral raw materials.

PL

Systematyczny wzrost zapotrzebowania na surowce mineralne spowodował, wobec trudności z ich pozyskaniem ze źródeł naturalnych, konieczność wykorzystania odpadów mineralnych. Efektywność zagospodarowania odpadów mineralnych nagromadzonych w przeszłości na składowiskach oraz pochodzących z bieżącej produkcji zależy od wielu czynników. Szczególny wpływ wywierają uregulowania prawne tej działalności oraz czynniki techniczno-organizacyjne eksploatacji złóż, przeróbki i przetwórstwa kopalin. W artykule przeprowadzono analizę obowiązujących przepisów gospodarowania odpadami, w tym odpadami wydobywczymi. Wykazano występujące w tych przepisach rozbieżności technologiczne, brak lub nieadekwatność klasyfikacji. Podstawowym źródłem problemów jest wymienne używanie pojęć: górniczy/górnictwo i wydobywcze/wydobycie. Brakuje również w odpowiednich ustawach odpowiedników pojęć: kopaliny towarzyszące oraz równoległe. Zwrócono też uwagę na pominięcie w tych przepisach istotnych zagadnień, np. struktury produktów, budowy złóż antropogenicznych itp. Podkreślono i wykazano na przykładach, że skutecznym sposobem wykorzystania odpadów mineralnych jest kompleksowa i racjonalna eksploatacja złóż kopalin, w powiązaniu z procesami przeróbki i przetwórstwa surowców mineralnych. W podsumowaniu sformułowano propozycje i postulaty dotyczące przepisów prawnych regulujących gospodarkę odpadami, a także upowszechnienie rozwiązań techniczno-organizacyjnych procesów wydobycia, przeróbki i przetwórstwa surowców mineralnych.

5

Zabezpieczenie środków finansowych na likwidację zakładu górniczego działającego na podstawie koncesji udzielonej przez starostę

Uberman Ryszard

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2019

|

nr 109

137--147

PL

Obowiązujące w Polsce Prawo geologiczne igórnicze nie reguluje w sposób zadawalający zabezpieczenia środków finansowych na likwidację kopalń i rekultywację terenów pogórniczych. Sukcesywne gromadzenie środków na koncie funduszu likwidacji zakładu górniczego nie zapewnia pokrycia kosztów w przypadku wcześniejszej przed wyczerpaniem zasobów złoża konieczności zakończenia eksploatacji. W przepisach określających obowiązki przedsiębiorcy eksploatujących złoża kopaliny na podstawie koncesji udzielanej przez starostę, brakuje konkretnych rozwiązań dotyczących sposobu zabezpieczenia środków finansowych na likwidację kopalni. Dla rozwiązania tego problemu proponuje się wprowadzić sposób szacowania kosztów likwidacji kopalni wykorzystujący wskaźniki kosztów odniesione do jednostki zasobów operatywnych złoża bądź do jednostki powierzchni zajmowanej pod działalność wydobywczą.Oszacowane koszty likwidacji powinny być wnoszone na konto wbanku (podobnie jak wprzypadku kopalń tworzących fundusz likwidacjizakładu górniczego). Zaleca się, aby wnoszone one były jednorazowo i w całości, a wyjątkowo w dwóch ratach i stanowiły zabezpieczenie wykonania likwidacji kopalni. Uzupełnienie obowiązującego systemu prawno-finansowego likwidacji kopalń o proponowane rozwiązanie wymagać będzie nowelizacji przepisów Prawa geologicznego igórniczego oraz przygotowania informacyjno-organizacyjnego tego przedsięwzięcia.

EN

Geological and Mining Law enforced in Poland does not provide adequate regulations assuring financial means for amineclosure and mined land rehabilitation. The gradual accumulation of funds within aframework of amine rehabilitation fund may not provide the full coverage of costs of all the necessary works in the event the exploitation is terminated before lifting allminable resources. Regulations defining the duties of mining enterprises lack specific preclusions related to assurance of financial means for mine closures in the event amining license is issued by astaroste (prefect). To address this problem asimplified estimation method for establishing closing costs is put forward in the first stage. This is based on unified indicators related to deposits’ reserves or acreage used for mining activities. The equivalent of the closure costs established in this manner shall be paid to an escrow account on asimilar basis as means of rehabilitation funds are put aside. However, paying the entire amount either in one (preferably) or two instalments is recommended. The introduction of this recommendation requires an amendment to the Geological and Mining Law as well as securing appropriate competences in staroste’s offices along with aconvincing communication campaign.