Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników

Znaleziono wyników: 15

Liczba wyników na stronie
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
Wyniki wyszukiwania
help Sortuj według:

help Ogranicz wyniki do:
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
1
Content available Relics of extreme land fragmentation in białystok
EN
Białystok, the capital of the Podlaskie region, N-E Poland, covers 102 km² and has ca. 293 000 inhabitants. In recent centuries the city has been incorporating its suburban villages. In effect, relics of village-like plot structures have been retained and immersed into the whole cadastral structure of the city. In the article, distribution of cadastral relics of extreme land fragmentation have been surveyed, based on two www GIS portals: http://gispodlasia.wrotapodlasia.pl and https://gisbialystok.pl. We extracted data about areas with extremely narrow and elongated plot structure, i.e. plots which are 1 to 20 m narrow while hundreds of meters long, sometimes of geometric proportions even as extreme as 1:600. About 50 areas with relics of extreme land fragmentation have been recognized, of which 15 areas seem to be essential for the city functional structure. Therefore, Białystok can be seen as an unique city in terms of its rural-derived structure with numerous remnants of extreme land frgmentation.
PL
Białystok to stolica województwa podlaskiego o zaludnieniu (w 2022 roku) 293.028 mieszkańców na obszarze 102 km². W przeszłości Białystok rósł, wchłaniając okoliczne wsie, czego pozostałością jest lokalnie zachowana specyficzna „wiejska” struktura podziałów gruntowych (katastralnych). Korzystając z internetowych portali udostępniających usługi informacji przestrzennej (w tym http://gispodlasia.wrotapodlasia.pl oraz https://gisbialystok.pl), rozpoznano jej relikty będące pozostałościami szachownicy gruntowej i przedstawiono w artykule ich lokalizację (rozkład przestrzenny) na obszarze miasta. Uwagę skupiono na obszarach pokrytych działkami geodezyjnymi węższymi niż 20 m, a długimi na kilkaset metrów, o proporcjach boków węższego do szerszego niekiedy sięgających nawet 1:600. Rozpoznano około 50 takich obszarów, z których 15 uznano za najbardziej istotne dla funkcjonowania miasta. Zatem Białystok wydaje się przestrzennym unikatem, wyróżniającym się obfitością reliktów szachownicy gruntowej.
EN
In June 2009 and October 2021 field surveys were performed in Ciechanowiec municipality, Wysokie Mazowieckie County, in south-western part of the Podlaskie region, N-E Poland, to look for semi-vernacular buildings made with raw materials or alternative constructions, such as rammed earth, wattle and daub, and cordwood masonry. In particular, a group of rammed earth barns was found and examined in a small village of Tworkowice. All those buildings were built in the 1950s, but their construction had been known in that region before that time. The intention behind this work has been to contribute to recognizing the distribution of hitherto underresearched vernacular or semi-vernacular earthen architecture in N-E Poland, as most researchers of vernacular and semi-vernacular architecture of the Podlaskie region have focused onto timber architecture rather than earthen constructions.
PL
W czerwcu 2009 i październiku 2021 roku na południowo-zachodnich krańcach województwa podlaskiego, w gminie Ciechanowiec w powiecie wysokomazowieckim przeprowadzono poszukiwania terenowe ukierunkowane na znalezienie dawnych wiejskich budynków wzniesionych z użyciem parabudulców i nietypowych konstrukcji, takich jak glinobitka, szachulec, mur z polan opałowych i tym podobne. Najliczniejszą grupę budynków glinobitych odnaleziono w niewielkiej wsi Tworkowice. Pochodzą one z połowy XX wieku, lecz reprezentują konstrukcję, która w tamtych okolicach występowała już wcześniej. W niniejszej pracy zaprezentowano pozyskane informacje o tworkowickich budynkach glinobitych, przy czym zamiarem autorów było, by ów ilustrowany opis mógł być przyczynkiem do szerszego rozpoznania występowania i zróżnicowania budownictwa glinianego (jako podzbioru lokalnej architektury ludowej) w regionie, które to zagadnienie jak dotąd wymykało się naukowemu opisowi, gdyż gros badań podlaskiej architektury ludowej dotyczyło budynków i konstrukcji drewnianych.
PL
W artykule omówiono niedawne zaistnienie w architekturze zamysłu „otwartych źródeł” wraz z pokrewnymi mu ideami, wskazując też na szerszy kulturowy kontekst dość charakterystycznego dla dzisiejszych czasów zjawiska, jakim jest przenikanie tego typu idei ze świata informatyki do szeroko pojętej kultury, a w szczególności do architektury. Na podstawie analizy odnośnego piśmiennictwa rozpoznano i uszeregowano chronologicznie etapy rozwojowe idei „architektury otwartoźródłowej”. Uporządkowano też rozproszone w różnych publikacjach, esejach i komentarzach spostrzeżenia krytyczne odnośnie do omawianego zagadnienia, próbując tym sposobem zdefiniować zamysł „architektury otwartoźródłowej” także przez pryzmat jego ograniczeń. Po przeprowadzonych badaniach dostrzeżono subkulturowy charakter „architektury otwartoźródłowej” mimo dwóch dekad rozwoju tego pojęcia.
EN
The IT-rooted idea of “open source” and its derivatives in architecture, have been analysed from historic viewpoint and with respect to wider cultural context, as well as with regard to the specific present-day phenomenon of a drift of notions and ideas that had originated inside IT business, then became widespread in popular culture and eventually have been implemented in architectural design and theory. Based on a bibliography survey, the milestones of “open source architecture” have been recognised and arranged chronologically. Moreover, the bibliography survey aimed at collecting numerous past reflections, remarks and opinions relevant to the subject matter, and to merge such a vast cloud of critical thoughts into a “critical framework to define open source architecture”. After all, we conclude that, in spite of its two-decade evolution and development, “open source architecture” have still been sort of subculture; namely, architectural subculture.
4
EN
In 2021, the authors performed a series of field surveys in Podlaskie region, northeastern Poland, looking for culturally significant specimens of vernacular architecture. The search in Brańsk commune (gmina Brańsk) have resulted with finding a small but extremely interesting farmhouse, built some 80 years ago, i.e. in the early 1940s, with the use of locally obtained materials. In this article the authors present their findings; namely, they have documented the unique history and essential features of this farmhouse in terms of its construction, materials, layout, architectural form and adornment. All these aspects also witness a tangled history of the village and its surroundings, as well as intricacies of the local culture. An observed accumulative nature of the house and the uniqueness of its long history attribute the house with moral values of commemoration. Both that reason and the recently-observed rapid deterioration of the house compose a rationale for its documenting.
PL
W 2021 roku wykonano serię poszukiwań terenowych na Podlasiu. Celem poszukiwań było rozpoznanie zachowanych po dziś dzień cennych przykładów budownictwa ludowego. W rezultacie znaleziono bardzo interesujący obiekt we wsi Olszewo w gminie Brańsk. Ten ponad osiemdziesięcioletni budynek wzniesiono około 1940 roku lub niewiele później z użyciem różnych materiałów miejscowych. W artykule scharakteryzowano go pod względem materiałowo-konstrukcyjnym, rozplanowania, kształtu (formy architektonicznej) i zdobnictwa, rozpoznając w tychże jego cechach wartość unikatu. Autorzy stawiają tezę o kulturowej esencjonalności opisywanego budynku jako wieloaspektowo upamiętniającego przeszłość swą formą, konstrukcją i zdobnictwem, przy czym mało który dawny wiejski dom (lub chałupa) równie bogato poświadczał minione zakręty historii. Czynnik ten zaważył na decyzji o jego naukowym opisie, niemniej także postępujące ostatnio techniczne zniszczenie domu dowodzi zasadności przedłożenia tu jego dokumentacji ku pamięci następnych pokoleń.
EN
In October 2021 a series of field surveys were performed in the gminy (communes) of Grajewo and Rajgród in north-eastern Poland, to assess the present-day occurrence of old semi-vernacular buildings that had been made with unique materials or unconventional structures. The secondary objective was to develop and test the best methods of recording such buildings, assuming that they are an important part of the local architectural heritage. Eventually, six rammed earthen buildings and two cordwood masonry houses were found, assessed and recorded. However, the authors failed to find two other cordwood masonry buildings that had been mentioned in earlier writings. Old hollow brick buildings were also found and mentioned as important elements of rural landscape due to their ornamental values.
PL
W październiku 2021 r. przeprowadzono szereg badań terenowych na terenie gmin Grajewo i Rajgród w północnowschodniej Polsce, w celu oceny współczesnego występowania starych, semi-wernakularnych budynków, wykonanych z unikalnych materiałów lub niekonwencjonalnych konstrukcji. Celem drugorzędnym było opracowanie i przetestowanie najlepszych metod rejestrowania takich obiektów, przy założeniu, że stanowią one ważną część lokalnego dziedzictwa architektonicznego. Ostatecznie odnaleziono, oszacowano i zarejestrowano sześć budynków z ubitej gliny i dwa murowane domy z drewna sznurowego; ponadto nie udało nam się znaleźć dwóch innych budynków murowanych z drewna sznurowego, o których wspomniano we wcześniejszych pismach. Odnaleziono również stare budynki z pustaków, które ze względu na walory ozdobne wymieniane są jako ważne elementy krajobrazu wiejskiego.
PL
Przedstawiono wyniki architektonicznych badań terenowych z 2019 roku w dolinie Biebrzy, ze szczególnym uwzględnieniem wsi Dolistowo Stare w gminie Jaświły. Tematem badań był stan zachowania miejscowej architektury wernakularnej, rodzimej, przedmodernistycznej (w sensie zaistnienia jeszcze przed ideowym przełomem właściwym temu stylowi), postrzeganej jako lokalne dziedzictwo kulturowe. Celem badań było też wskazanie miejsc, obiektów i zjawisk godnych dalszej przyszłej uwagi naukowej.
EN
Results of field survey and preliminary architectural research in villages of Biebrza Valley, with special focus on Dolistowo Stare, Jaświły commune, N-E Poland, are displayed in order to examine and to document local vernacular architectural heritage. The general objective of the paper is to define needs for future research in the region, by pointing places and phenomena that are worthy of detailed examination.
7
Content available Dawne wiejskie budynki żużlobetonowe
PL
W pierwszej połowie XX wieku zaczęto u nas sporadycznie stosować żużlobeton w budownictwie wiejskim, zwłaszcza we wsiach położonych na obszarach, na których funkcjonowały parowozownie, a później także ciepłownie. Choć stosowany rzadko, materiał ten w pewnym stopniu wpłynął na lokalną kulturę budowlaną, co jest tezą niniejszego artykułu. Poniższe rozważania są wszakże zaledwie przyczynkiem do zbadania takiego wpływu na przykładzie wybranych wsi – Piętki-Gręzki, Kołaki Kościelne i Durlasy – z dwóch gmin na pograniczu podlasko-mazowieckim.
EN
In the first half of the 20th century, in farm buildings in Poland, cinder concrete was used occasionally as a cheap building material, especially at regions where locomotive industry was developed or heating plants were established. The article contributes to the subject of how cinder concrete shaped local building culture at the turn of pre-industrial and industrial epochs, assuming that such an overturn occurred relatively recently at villages and hamlets of N-E Poland. Examples from Piętki-Gręzki, Kołaki Kościelne and Durlasy, are shown.
8
Content available remote Drewno we współczesnej architekturze. Cz.1 Wstęp do architektury drewnianej
PL
Niniejszy artykuł i jego przyszłe kontynuacje są próbą naukowego ujęcia rozwoju architektury drewnianej i jego usystematyzowania z perspektywy krytyki architektury, zatem z perspektywy niejako historycznej, choć skoncentrowanej na zjawiskach najnowszych, z uwypukleniem najciekawszych aktualnych tendencji. Tym poszczególnym tendencjom będą poświęcone kolejne odcinki, zaś niniejszy ma charakter propedeutyczny i streszcza całokształt zjawiska, ujmując je najpierw w trzy kategorie: materiału, konstrukcji oraz – pokrótce – także estetyki (formy), i wskazując te jego wytwory, które wyznaczają obecny stan oraz oczekiwany (przyszły) horyzont rozwoju nowoczesnej architektury drewnianej.
EN
The article opens a series devoted to evolution of timber architecture, polite rather than vernacular. The subject matter is taken under systematic examination in terms of history and theory of architecture, with focus on the most recent and most essential problems. The forthcoming articles of the series will refer to consecutive categories of the relevant problems, whilst this issue is of propaedeutic nature, as it formulates general framework for the subsequent examination of present-day timber architecture, namely, in threefold terms of material, construction and aesthetics. The milestones in the general development of timber-made architecture, are observed and defined, as well as resultant prognosis is formulated.
9
Content available remote Drewno we współczesnej architekturze Cz 3. "Plyscrapers"
PL
W artykule opisano historię użycia drewna w najwyższych budynkach i usystematyzowano odnośne osiągnięcia dawne oraz współczesne, odnosząc je do umownych czterech kategorii wysokości budynków i do analogicznych rekordów natury. Stwierdzono istotność zjawiska jako fenomenu kulturowego ostatnich lat, opatrywanego od niemal dekady medialnym słowem „plyscrapers” („sklejkowce”) i coraz intensywniej włączanego w wielostronne zależności między światem biznesu, kultury, sztuki oraz nauki akademickiej.
EN
History of high rise wooden building has been surveyed and presented. The superlative achievements have been categorized and compared, inter alia, to the tallest trees. The conclusion has been drawn that the present-day high-rise building is a cultural phenomenon of rapidly growing importance, giving a boost to building technology whilst also being boosted by economy factors, academia, and mass media.
10
Content available remote Drewno we współczesnej architekturze Cz 2. Budownictwo szybkościowe z drewna
PL
Tytułowy zamysł szybkościowego budownictwa drewnianego ujęto w chronologicznym wywodzie, począwszy od jego początków (XI wiek n.e.) aż po najnowsze zjawiska czerpiące z postępu technologicznego. Wywód systematyzuje też podejścia do szybkościowego budownictwa drewnianego w ciągu ostatniego tysiąclecia.
EN
New timber technologies support the recent shift towards ‘quick building’, which has been analyzed on wider historic background. The oldest traces of the ‘quick building’ idea (the 11th century CE) are presented in the article, and the latest market trends are also shown, if relevant. The historic and present-day concepts of ‘quick building’ with timber, are explained and classified.
PL
Przedstawiono wybór ujęć fotograficznych około 85-letniego drewnianego domu wiejskiego w Miniewiczach w gminie Zabłudów. Dom wybrano pod kątem jego reliktowości w kategoriach konstrukcji, rozplanowania i wyposażenia. Zaprezentowana dokumentacja, uzupełniona tu opisem krytycznym, stanowi osiągnięcie poznawcze, odzwierciedla bowiem zamiar utrwalenia wiedzy o wiejskich tradycjach budowlano-zdobniczych północno-wschodniej Polski, w szczególności Białostocczyzny. Przedstawiony w opisie i na ilustracjach dom reprezentuje kategorię obiektów architektonicznych szybko ustępujących z miejscowego krajobrazu i niemalże już zanikłych poza regionem, co także uzasadnia jego opis naukowy.
EN
Exemplary photo images of an 85-year old timber house in Miniewicze, Zabłudow Commune, Białystok region (Białystok voivodeship), N-E Poland, are presented with extended commentary, in order to document the construction, layout, furniture and adornment of the house, as relics of indigenous vernacular aesthetics and architecture of the region. Such vernacular „architectural culture”, whilst becoming obsolete in terms of contemporary construction and aesthetics, has also become rarity out of the region and is rapidly vanishing even here, in N-E Poland.
EN
The objective of the paper is to contribute to the knowledge of vernacular architecture in N-E Poland, especially concerning interiors of country houses in the region of Białystok. The apparent abundance of previously published contributive works, relevant to the subject matter, is elusive, as this subject has not been studied exhaustively yet. In particular, both the diversity of interior arrangements and their accumulative nature still seem very promising research issues. In this article, inventory illustrations of a timber house dated 1922 in Ostra Góra, Korycin commune, N-E Poland, are presented to the public, with the aim to record and preserve the relevant cultural heritage information. Since its erection, the interior of the surveyed house has been accumulating pieces of furniture, different equipment items and various adornments that have eventually amounted to a unique conglomeration, an amalgam of things, forms and patterns. Surprisingly, the final aesthetics of the interior have proven complex but quite uniform, being the astonishing result of old aesthetics, lore and patterns supported by new technologies. The conclusion has been drawn that one of the distinctive features of the region of Białystok is the cumulative nature of its country houses whose interiors can be perceived as a sort of a legacy transcript of great cultural value.
PL
Artykuł ma w zamierzeniu autorów być wkładem w poznanie i dokumentowanie wernakularnej architektury wiejskiej północno-wschodniej Polski, a w szczególności Białostocczyzny. Ten ogólny kierunek badawczy, mimo wielokrotnego przywoływania w szeregu publikacji naukowych, stanowi zagadnienie dalekie od wyczerpania, co poniekąd wynika ze specyfiki ludowej kultury materialnej regionu (w szczególności wiejskiego budownictwa i wystroju wnętrz mieszkalnych), mianowicie jej różnorodności i akumulatywności. Przykładem akumulatywności jest tytułowy, omawiany tu budynek, czyli drewniany dom we wsi Ostra Góra w gminie Korycin, wzniesiony w 1922 roku. Od tego czasu stale nawarstwiały się w nim, zwłaszcza w jego wnętrzu, estetyki właściwe kolejnym upływającym dekadom, a wraz z nimi wnętrze domu akumulowało wzory ornamentalne, elementy wyposażenia i umeblowania, itp. Oczekiwać można byłoby więc wizualnego chaosu, tymczasem wnętrze badanego domu wydaje się estetycznie spójne i dojrzałe (więc tym bardziej interesujące jako wytwór ludowego rozumienia przestrzeni), co zresztą ukazano tu na wybranych ilustracjach dokumentacyjnych: fotografiach i rysunkach inwentaryzacyjnych, wykonanych jesienią 2018 roku. Wywód oparty na materiale inwentaryzacyjnym zwieńczono wnioskiem o addytywnej akumulatywności jako specyficznej cesze wnętrz wiejskich domów Białostocczyzny. Wnętrza takie, w których współczesność łączy się z pozornie minionymi tradycjami, można uważać za cenne jako rodzaj zapisu czasu, a zarazem zapisu dziedzictwa kulturowego.
PL
Wskazano wartości towarzyszące koncentrycznemu (symetrycznie wielobocznemu, gwiaździsto-promienistemu i okrężnemu) rozplanowaniu historycznych struktur osadniczych. W Polsce odnaleziono czternaście przykładów, mianowicie trzy miasta (Krynki, Frampol i Głogów Małopolski, oba na wschodzie Polski) oraz jedenaście wsi reprezentujących różne typy morfogenetyczne: typ okolnicy (Łąkie w województwie lubuskim i Chorzewo w województwie wielkopolskim), typ wsi fryderycjańskiej (Paproć Duża w gminie Szumowo na pograniczu podlasko-mazowieckim, Nowosolna włączona obecnie do łódzkiej dzielnicy Widzew, wieś gminna Pokój na Opolszczyźnie i pobliska wieś Kup oraz osada Czerwona w gminie Oleśno), typ owalnicy albo wsi placowej (Jamno w gminie Parchowo na Kaszubach, Księże Pole w gminie Baborów w województwie opolskim i Pańków w gminie Tarnawatka w województwie lubelskim) oraz jedną wieś o nowszej genezie (Brzeście w gminie Sławno w województwie zachodniopomorskim). Zdiagnozowano współczesne zagrożenia, wskazując na potrzebę zapobieżenia utracie specyfiki przestrzennej przez te jednostki osadnicze, zwłaszcza w wymiarze estetyki krajobrazu. Zastosowane metody badawcze to studium przypadku i analiza porównawcza – obie na podstawie materiałów kartograficznych i informacji historycznych. Celem badań jest ocena skali problemu definiowanego jako amorfizacja wsi o rozplanowaniu koncentrycznym na obszarze Polski. Wynikającym stąd drugim celem będzie też zaproponowanie w przyszłości konceptów planistycznych eksponujących (i chroniących) morfogenetyczną specyfikę badanych jednostek osadniczych.
EN
Landscape values of radially-planned historic settlement units, have been recognized on examples of villages and towns in Poland. Amongst thirteen such examples, there are three towns (Krynki, Frampol and Głogów Małopolski, all these on the east part of Poland) and eleven villages which represent various morphogenetic categories: round hamlets (Łąkie and Chorzewo), Frederician villages (Paproć Duża, Pokój, Kup, Czerwona and Nowosolna, the last one being included in Łódź recently), oval-shape villages (Jamno, Księże Pole, Pańków) and a village Brzeście of contemporary origin. Threats for their spatial uniqueness have been recognized and the possible prevention strategy has been outlined. The research was conducted on the basis of comparative analysis of short case studies, with cartography material applied and on wider historical background. The general objective of the work was an assessment of ‘amorphization’ of radially-planned historic settlement units in Poland, as a general threat to their spatial legacy. The consecutive practical objectives include spatial planning concepts that would prevent ‘amorphization’ and preserve, or feature, or even augment morphogenetic characteristic of the settlement units; nevertheless, this still relates to the future phase of the research.
14
Content available Budownictwo z surowej ziemi na Sejneńszczyźnie
PL
Jesienią 2016 roku podjęto serię terenowych wyjazdów badawczych na Sejneńszczyźnie, na północy województwa podlaskiego. Zamierzonym celem badań miało być rozpoznanie występowania i ocena stanu budownictwa z surowej ziemi w tamtym rejonie. Zarejestrowano serię wywiadów z autochtonami i zgromadzono zasób dokumentacji fotograficznej kilkudziesięciu budynków gospodarczych z surowej ziemi (nie natrafiono na budynki mieszkalne o tej konstrukcji), wzniesionych około połowy XX wieku. W artykule zaprezentowano część zgromadzonego materiału z wnioskami odnoszącymi się do niuansów konstrukcyjnych, materiałowych, estetyki i występowania budynków z surowej ziemi na Sejneńszczyźnie.
EN
In October-December 2016 a few field surveys were performed in the country region of Sejny, Podlaskie Voivodeship, N-E Poland, in order to assess the prevalence of indigenous vernacular earthen architecture. A series of interviews were recorded, and photographs of a few dozens of earthen farm buildings were collected. Based of the collected material, the inductive reasoning led us to the conclusions about construction technology, building material and the present prevalence of vernacular earthen architecture in the region.
15
Content available remote Regionalizm w teorii i praktyce architektonicznej
PL
Referat traktuje o rozwoju historycznym postaw regionalizujących. Omówiono i porównano różne, genetycznie powiązane (choć nieraz sprzeczne) tendencje określane terminami: styl narodowy, regionalizm, regionalizm krytyczny, neoregionalizm, nowy regionalizm, wernakularyzm, neowernakularyzm, architektura oporu, architektura swojska, rodzima, wiejska, ludowa, styl lokalny, prowincjonalizm.
EN
A variety of regional and vernacular tendencies in architecture are presented in the paper, with a focus on meanings of notions such as national style, regional style, critical regionalism, neo-regionalism, new regionalism, vernacularism, neo-vernacularism, architecture of resistance, country architecture, folk architecture, local style, etc. The terms are discussed with relation to the specifically Polish semantic confusion and incompatibility with universal nomenclature. Historical aspects are mentioned.
first rewind previous Strona / 1 next fast forward last
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.