Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Separation of Copper from Telephone Cables by Gravity Concentration

Bedekovic G., Sobota I., Lasic J.

Inżynieria Mineralna

|

2018

|

R. 19, nr 1

67--72

EN

Waste electric and electronic equipment (WEEE) is the fastest growing waste stream compared to other types of waste and thus there is an increasing need for its efficient management. Disposal at landfills is not desired by the fact that this type of waste contains a number of useful materials that can be used again, as well as dangerous substances for which disposal is not desirable. This paper presents the results of laboratory tests of separating copper from telephone (UTP and STP) cables that are an integral part of electronic equipment. Testing was carried out by method of gravity concentration using Wilfley shaking table and Humphreys spiral concentrator. The results showed that these devices can be used successfully to obtain copper concentrate whereby better results were obtained at the shaking table.

PL

Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (WEEE) to najszybciej rosnący strumień odpadów w porównaniu do innych rodzajów odpadów, a tym samym powstaje zapotrzebowanie na jego skuteczne zarządzanie. Unieszkodliwianie odpadów na składowiskach odpadów nie jest pożądane z uwagi na to, że ten rodzaj odpadów zawiera wiele użytecznych materiałów, które można wykorzystać ponownie, a także substancje niebezpieczne, których składowanie wymaga spełniania rygorystycznych wymagań. W artykule przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych separacji miedzi z kabli telefonicznych (UTP i STP), które stanowią integralną część sprzętu elektronicznego. Separację przeprowadzono metodą wzbogacania grawitacyjnego na stole wytrząsającego Wilfley i Humphreys oraz separatorze spiralnym. Uzyskane wyniki wykazały, że te urządzenia mogą być z powodzeniem stosowane do uzyskania koncentratu miedzi.

2

Charakterystyka zmienności odpływu arktycznej rzeki lodowcowej w sezonie letnim na przykładzie rzeki Waldemara, Svalbard

Nowak M., Sobota I.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2016

|

Nr 26

71--82

PL

W pracy przedstawiono wybrane elementy zmienności odpływu Rzeki Waldemara (Svalbard) w sezonie letnim 2014 roku. Przeprowadzone badania stanowią kontynuację pomiarów trwających nieprzerwanie od 1996 roku. Przeanalizowano zmienność w sezonie (na podstawie uśrednionych danych dobowych) oraz zmienność w ciągu doby (na podstawie danych godzinowych). Wybrane elementy odpływu nawiązano do przebiegu wybranych elementów meteorologicznych, zarówno w ujęciu ich wpływu na kształtowanie przepływu w sezonie letnim, jak i nagłych zdarzeń znacznie modyfikujących odpływ. W okresie pomiarowym średni przepływ wyniósł 0,72 m3s-1 i wahał się od 0,11 do 1,85 m3s-1. Zmienność odpływu była powiązana głównie z trzema zmiennymi meteorologicznymi: temperaturą powietrza, opadem atmosferycznym i wilgotnością względną. W sezonowym rytmie odpływu stwierdzono zmniejszenie przepływów wraz z czasem. Dobowy rytm odpływu wykazywał cechy typowe dla rzek lodowcowych: maksimum natężenia przepływu występowało w godzinach popołudniowych, minimum zaś w godzinach porannych. Zmienność odpływu Rzeki Waldemara w sezonie letnim 2014 roku była znacznie modyfikowana dwoma epizodami opadowymi, które wystąpiły w drugiej dekadzie lipca oraz w ostatnich dniach sierpnia.

EN

In this work the selected elements of the Waldemar River discharge variations in summer season of 2014 were described. Discharge variability was analyzed in both scales: seasonal (based on daily means) and diurnal (based on hourly means). Runoff course was referenced to the selected meteorological parameters variability in both: their influence on the seasonal scale runoff shaping and sudden events, like rain floods. In the study period mean discharge was 0.72 m3s-1 and ranged from 0.11 to 1.85 m3s-1. General course of the Waldemar River runoff was connected with three meteorological variables: air temperature, precipitation and relative humidity. Correlation coefficients between them and runoff indicate strong relationships. In the seasonal scale the discharge decreasing with time was observed. However, this trend was interrupted several times when the periods of high and low air temperature or rain floods occurred. Daily discharge course was typical for proglacial rivers: maximum discharge was observed in the afternoon while the lowest discharge appeared in the morning. In the daily course evolution a certain regularity was revealed: discharges and its amplitudes were decreasing. It is also worth noting that the Waldemar River runoff course in the summer season of 2014 was strongly interrupted by rain events. Two significant rain floods were observed in days 17.07-20.07 and 28.08. Delay between strong precipitation occurrence and high discharge was small and amounted to 1-2 hours. In relations to the dynamic changes presently observed in glaciered areas the collected data constitutes valuable source of information about conditions and relations of outflow from glacial catchments.

3

Warunki meteorologiczne na Stacji Arctowskiego (Wyspa Króla Jerzego, Antarktyka) w 2012 roku

Kejna M., Araźny A., Sobota I., Piszczek J., Łabno R.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2013

|

Nr 23

43--56

PL

W artykule przedstawiono przebieg warunków meteorologicznych na Stacji H. Arctowskiego (Wyspa Króla Jerzego, Szetlandy Pd., Antarktyka) w 2012 roku. Pomiary prowadzono za pomocą automatycznej stacji meteorologicznej Davis Vantage Pro+ w interwale godzinnym. Przeanalizowano zmienność ciśnienia atmosferycznego, promieniowania słonecznego, temperatury i wilgotności powietrza oraz kierunku i prędkości wiatru w cyklu rocznym i dobowym. Uzyskane wyniki porównano z dłuższym okresem pomiarowym (1977-1999) oraz z równoległymi danymi z innych stacji prowadzących pomiary meteorologiczne na Wyspie Króla Jerzego.

EN

This paper presents the meteorological conditions at the Arctowski Station (King George Island, South Shetland Islands, Antarctica) in 2012. Measurements were carried out using an automatic weather station Davis Vantage Pro+. At the Arctowski Station the global solar radiation in the period from January 19 to December 31, 2012 amounted to 2985.3 MJ.m-2 (8.60 MJ.m-2.day-1). Taking into account the full year from 1 February 2012 to 31 January 2013, this totaled to 2909.6 MJ.m-2 (7.97 MJ.m-2.day-1). The highest monthly value of solar radiation occurred in December, 567.8 MJ.m-2 (18.32 MJ.m-2.day-1) and the lowest in June, 10.4 MJ.m-2 (0.35 MJ.m-2.day-1). The average annual air temperature was –1.5°C, with the highest monthly average in January (2.4°C) and lowest in June (–5.6°C). The maximum of air temperature was 9.6°C, and the minimum –17.2°C. In 2012 the average atmospheric pressure at sea level was 989.0 hPa, with a characteristic semi-annual oscillation of pressure with two minima: in summer (January 985.3 hPa) and winter (June 979.4 hPa) and two maxima: in autumn (April 996.7 hPa) and spring (September 994.9 hPa). The lowest pressure was 946.8 hPa and the highest 1020.7 hPa. At the Arctowski Station SW, NE, E and SE winds dominate in accordance with gradient of air pressure and the local orography. The average wind speed at 2 m above the ground was 4.8 ms-1, with maximum in winter (June 6.1 ms-1) and minimum in summer (December 3.1 ms-1). The maximum wind speed exceeded 40 ms-1. Relative air humidity was 83%. There is less humidity in summer (January 78%) than in winter (July, 87%). In the course of humidity indicate the day with low humidity during foehn winds. Arctowski Station area is warmer to other regions of King George Island (about 1°C in summer and 1.5°C in winter). On the King George Island and Antarctic Peninsula area occurred increase of air temperature. At the neighboring station Bellingshausen in the years 1968-2012 air temperature rise by 0.17°C/10 years.

4

Geomorphological settings of Polish research areas on Spitsbergen

Zwoliński Z., Giżejewski J., Karczewski A., Kasprzak M., Lankauf K. R., Migoń P., Pękala K., Repelewska-Pękalowa J., Rachlewicz G., Sobota I., Stankowski W., Zagórski P.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 22

125--143

EN

Paper described geomorphological characteristics of landform sets which occur on research areas investigated by Polish geomorphologists on Spitsbergen. These area involve four areas along the western coast of Spitsbergen, i.e. vicinities of the Kaffiøyra, the Werenskioldbreen, the Calypsostranda, and the Hornsund, as wel as one area located in the central part of Spitsbergen, i.e. vicinity of Billefjord with special emphasis on surroundings of the Petuniabkukta. Landforms are characterized in different morphogenetic terms, mainly glacial, peryglacial, deundational, slope, fluvial, even eolian factors and processes.

5

Warunki meteorologiczne w rejonie Stacji Arctowskiego (Wyspa Króla Jerzego, Antarktyka) w okresie 19.01-19.02.2012 roku

Kejna A., Sobota I., Araźny A.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2012

|

nr 22

103-116

PL

W artykule przedstawiono zróżnicowanie warunków meteorologicznych w rejonie Stacji H. Arctowskiego położonej na Wyspie Króla Jerzego (Szetlandy Południowe, Zachodnia Antarktyka) w okresie od 19 stycznia do 19 lutego 2012 r. Pomiary prowadzono na obszarze niezlodowaconym oraz na lodowcach Ekologii i Sphinx. Przeanalizowano różnice pomiędzy stanowiskami w zakresie temperatury i wilgotność powietrza (6 stanowisk), a ponadto promieniowania słonecznego oraz kierunku i prędkości wiatru (3 stanowiska). Stwierdzono znaczne zróżnicowanie topoklimatyczne związane z deniwelacjami terenu, ekspozycją, właściwościami podłoża oraz lokalną cyrkulacją atmosferyczną. Różnice te zmieniają się w cyklu dobowym oraz są ściśle uzależnione od czynników insolacyjno-radiacyjnych i cyrkulacyjnych.

EN

The topoclimatic research carried out in the summer 2012 (January 19 - February 19) showed diversity of meteorological conditions in the H. Arctowski Station surroundings. The analysed period had changeable weather conditions. An average level of solar radiation at the Arctowski Station was 14.3 MJ.m-2 a day, while its daily sums ranged from 1.7 to 24.6 MJ.m-2. Atmospheric pressure oscillated considerably from day to day. Its mean value was 980.8 hPa. The highest temperatures were recorded on the coastal lowland where the H. Arctowski Station was built (2.4°C). Air temperature at the front of the Ecology (1.6°C) and Sphinx (1.8°C) Glaciers is lower due to frequent influx of cool air masses from the glacial interior of the island. On the non-glaciated area air temperatures lower with the altitude. Between the Point Thomas and Arctowski Station the temperature difference was 0.81°C/100 m and between Jardine Peak and Arctowski Station was 1.18°C/100 m. These higher lapse-rates inform about frequent föhn processes which take place on the leeward side of the King George Island. The largest temperature lapse-rate over the glaciated areas is recorded at the contact zone between the glacier and its marginal zone. These differences grow when insolation is intensive, as it results in significant heating of the morainic ground, while the temperatures above the glacial surface remain low (ablation takes place at 0°C). Relative air humidity in the H. Arctowski Station region is high due to a large share of maritime air masses. Mean relative humidity on the seacoast ranged from 81% at the Arctowski Station and grew with the altitude to 91 on the Jardine Peak. The course of the relative humidity is significantly influenced by föhn winds, during which humidity drops to 60%. Lower relative air humidity is also recorded when dry continental air masses inflow from the sector between E through S to SW. Wind direction at the three analysed stations corresponds with the local relief layout. The prevailing winds at the H. Arctowski Station include the winds from the sectors SW (28,6%), NW (10,9%), and SE (7,9%). The most frequent winds at the front of the Ecology and Sphinx Glaciers are katabatic ones blowing along the tonque of glaciers from the Warszawa Icefield. Considering the diurnal course, the highest wind velocities at all the stations are recorded around noon as this is the time thermal and pressure lapse-rates increase above varied ground (land, maritime and glacial). Topoclimatic diversity in the H. Arctowski Station area depends on weather conditions. It grows when the weather shows insolation and radiation character, and it lowers at high cloudiness.

6

Dynamika odpływu ze zlodowaconej zlewni Rzeki Waldemara (NW Spitsbergen) w sezonach letnich 2009-2011

Sobota I., Nowak M.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2012

|

nr 22

57-68

PL

Jednym z ważnych zagadnień hydrologii obszarów zlodowaconych jest ustrój rzek proglacjalnych, rozumiany jako charakter zmienności ich odpływu w czasie. W pracy przedstawiono wyniki badań odpływu ze zlewni Rzeki Waldemara przeprowadzonych w sezonach letnich 2009, 2010 i 2011. Były one kontynuacją badań odpływu ze zlewni Lodowca Waldemara prowadzonych w sezonach letnich od 1977 oraz nieprzerwanie od 1996 roku. Dokonano analizy jego zmienności w oparciu o wybrane skale czasowe. Wybrane elementy odpływu odniesiono do przebiegu warunków meteorologicznych. W okresie objętym analizą wystąpiły znaczące różnice w charakterystyce odpływu Rzeką Waldemara. Średni przepływ w sezonach letnich 2009, 2010 i 2011 wyniósł odpowiednio: 0,84 m3s-1, 0,55 m3s-1 oraz 1,01 m3s-1. Rzeka Waldemara w różnych skalach czasowych charakteryzuje się specyficznymi warunkami odpływu, które kształtowane są przede wszystkim warunkami pogodowymi wpływającymi na intensywność ablacji lodowcowej, jak również warunkami śniegowymi na lodowcu. Istotną rolę w reżimie rzeki odgrywają zdarzenia niecykliczne, do których należą zjawiska fenowe oraz udrożnienie systemu drenażu lodowca.

EN

This paper presents the results of the research of runoff from the basin of the Waldemar Glacier conducted in summer seasons 2009, 2010 and 2011. The catchment area is about 5 km2, 50% out of which is covered by glacier. The main measurements point was located in the area of the leakage of the river onto the outwash plain. These investigations were a continuation of runoff research from the catchment conducted from the summer seasons of 1977 and continuously since 1996. An analysis of runoff changeability based on selected time scales was performed. Selected elements of the runoff were related to meteorological conditions. In the period under study there were significant differences in the characteristics of the outflow of Waldemar River runoff. The average discharge for the summer seasons 2009, 2010 and 2011 was 0.84 młs-1, 0.55 młs-1 and 1.01 młs-1 respectively. The Waldemar River at different time scales is characterized by specific conditions of the runoff, which are shaped primarily by weather conditions, the intensity of glacier ablation, and snow conditions on the glacier. Important role in the regime of the river plays a non-cyclical phenomenon, like a fohn, or sudden unblocking in- and/or subglacial drainage system.

7

Zlodzenie dolnej Wisły powyżej zapory we Włocławku zimą 2011 r.

Pawłowski B., Sobota I.

Gospodarka Wodna

|

2012

|

Nr 2

74-77

PL

Przedstawiono przebieg zlodzenia dolnej Wisły w sezonie zimowym 2011 r. na odcinku od Wyszogrodu do Włocławka. Na początku i pod koniec okresu zlodzenia wystąpiły tam piętrzenia zatorowe niosące ze sobą zagrożenie powodziowe. Podano wyniki lodowego wypełnienia koryta dla trzech przekrojów poprzecznych zlokalizowanych w obrębie zbiornika włocławskiego. Badania te są częścią monitoringu zlodzenia prowadzonego przez Zakład Kriologii i Badań Polarnych IG UMK w Toruniu.Dolna Wisła charakteryzuje się wyjątkowo dużą śryżogennością. Przy zmiennym charakterze koryta i zabudowie hydrotechnicznej prowadzi to do znacznego zróżnicowania struktury zlodzenia wzdłuż biegu rzeki. Na Wiśle, w warunkach klimatu Polski, w czasie zimy obserwuje się zazwyczaj więcej niż jeden cykl zlodzenia. Znamiennym bywa nakładanie się fazy formowania pokrywy lodowej (pochód śryżu) na fazę rozpadu pokrywy lodowej (pochód kry). Odcinek Wisły poniżej Modlina, wraz z górną częścią zbiornika stopnia wodnego Włocławek, jest najbardziej zatorowy w Polsce. Wynika to z charakteru koryta rzeki, które ma wszystkie niezbędne ku temu morfologiczne cechy, co utrudnia lub uniemożliwia prowadzenia akcji lodołamania. Zejście lodu odbywa się zazwyczaj w sposób naturalny (zatorowy). Jego ślady w postaci tzw. blizn lodowych można odnaleźć na pniach drzew poziomu zalewowego (Pawłowski 2005). Jak wskazują przeprowadzone w ostatnich latach badania i obserwacje, wiele sytuacji zatorowych (często nieodnotowanych przez posterunki), tworzy się także w okresie roz- Przedstawiono przebieg zlodzenia dolnej Wisły w sezonie zimowym 2011 r. na odcinku od Wyszogrodu do Włocławka. Na początku i pod koniec okresu zlodzenia wystąpiły tam piętrzenia zatorowe niosące ze sobą zagrożenie powodziowe. Podano wyniki lodowego wypełnienia koryta dla trzech przekrojów poprzecznych zlokalizowanych w obrębie zbiornika włocławskiego. Badania te są częścią monitoringu zlodzenia prowadzonego[...] więcejť

EN

The article presents the course of the 2011 lower Vistula winter icing in the river section between Wyszogród and Włocławek. At the beginning and at the end of the icing period, ice jams occurred, bringing along the risk of flood. The authors present results of measurements of ice filling in three cross-sections of the riverbed situated in the area of the Włocławek reservoir. The research consitutes part of icing monitoring carried out by the Department of Cryology and Polar Research of the Institute of Geography at the Nicolaus Copernicus University in Toruń.

8

Charakterystyka warunków batymetrycznych i termicznych kompleksu jezior na przedpolu Lodowca Aavatsmarka, Svalbard

Sobota I., Nowak M.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2011

|

nr 21

187-196

PL

W sezonach letnich 2009 i 2010 roku przeprowadzono badania warunków batymetrycznych i termicznych kompleksu jezior na przedpolu Lodowca Aavatsmarka. Określono czasowe i przestrzenne zróżnicowanie temperatury powierzchniowej warstwy wody oraz uwarstwienie termiczne w pionach pomiarowych zlokalizowanych w wybranych punktach jezior, a także ich związek z wybranymi warunkami meteorologicznymi. Stwierdzono rzadko spotykane uwarstwienie termiczne masy wodnej jeziora. Sporządzono również plan batymetryczny akwenu i określono jego wybrane cechy morfometryczne.

EN

In summer 2009 and 2010 the measurements of thermal conditions of the lakes located in the forefield of Aavatsmark Glacier, Oscar II Land, NW Spitsbergen, have been conducted. The object of research was the complex of a three moraine lakes: Upper, Middle and Lower. So far the bathymetry and selected elements of thermal and salinity conditions of those lakes was studied (Pietrucień and Skowron 1983; Małachowski and Sobota 2002, Sobota 2007). The results showed distinct differences in depth of lakes, which (beside physic characteristics and dynamic of water circulation) are the most important feature forming thermal conditions of water. The authors took regular measurements of the thermal stratification and temperature of a surface water layer (measured 0.4 m under water level). The area of the whole complex takes approximately 86 000 m2, with mean depth 2.6 m. These lakes are linked with the sea, so specific thermal and salinity conditions were observed. The heat flow in those reservoirs is mainly formed and dependent on characteristic salt and fresh water layers which has been shaped by water exchange between lakes and sea. Inflow of strongly saline sea water causing specific salinity stratification. In consequence the water masses with a different ability of heat absorption and cumulation are forming. Surface inflow is active only in a snowmelt period. Rainfall doesn't take important role in lakes alimentation. There is a need of further researches to define a detailed water circulation conditions.

9

Elektrostatyczna metoda oddzielania mieszaniny PET/PVC

Bedekovic G., Salopek B., Sobota I.

Inżynieria Mineralna

|

2011

|

R. 12, nr 2

63-76

PL

Ze względu na korzystne właściwości tworzywa sztuczne, wypierają inne typy materiałów, zwłaszcza w przemyśle pakowniczym. Przyczynia się to do ciągłego wzrostu ilości odpadów. Duża ilość odpadów, malejące powierzchnie ich składowania, długi czas rozkładu, czy emisja niebezpiecznych substancji powstałych na skutek procesów: spalania i wietrzenia przyczyniły się do stwierdzenia, że składowanie odpadów stało się bardzo ważnym zagadnieniem środowiskowym. Odpady tworzyw sztucznych poddane recyklingowi charakteryzują się mniejszym, szkodliwym wpływem na środowisko oraz umożliwiają zaoszczędzenie powierzchni oraz naturalnych zasobów. Celem tego raportu jest ocena wydajności elektrostatycznego separatora podczas oddzielania mieszaniny PET/PVC. Wpływ potencjału elektrodowego oraz prędkości obrotu wirnika na proces oddzielania był badany dla trzech różnych wielkości cząsteczek (4/3.15, 3.15/2 i 2/1 mm). Wskaźniki wydajności procesu separacji mieszaniny dwuskładnikowej to: stopień zagęszczenia, oraz stopień odzysku. Najlepsze wyniki (100% stopień i 87% odzysku) otrzymano dla procesu oddzielania cząstek gruboziarnistych 4/3.15 mm, po dwóch wcześniejszych etapach separacji przy potencjale elektrodowym 15,5 kV i dla prędkości obrotu 35 m/min.

EN

Nowadays, due to their numerous favourable properties, plastic materials replace other materials in many industries, especially packaging industries, and therefore the generation of plastic waste is constantly increasing. Due to increasing waste volume and decreasing landfill disposal capacity, as well as a long decomposition time of plastic materials and emissions of hazardous substances either by weathering, natural drying or incineration processes, the disposal of plastic waste has become an important environmental problem worldwide. Waste plastics can be recycled which decreases potential harmful influence on the environment and saves landfill space and natural resources. The aim of the research presented in this paper was to evaluate the performance of the electrostatic separator when separating a PET/PVC mixture. The effect of electrode potential and rotor speed on the separation have been studied on three different particle size classes (4/3.15, 3.15/2 and 2/1 mm). Indicators of separation efficiency for two component plastic mixture were the concentrate grade and recovery. The best result (100% grade and 87% recovery) was obtained by separating coarse particle size class 4/3.15 mm after two separation stage at the electrode potential of 15.5 kV and rotor speed of 35 m/min.

10

Charakterystyka i przyczyny zmienności natężenia przepływu rzeki lodowcowej w sezonie letnim na przykładzie Rzeki Waldemara, Svalbard

Sobota I., Ćmielewski M., Nowak M.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2010

|

nr 20

161-170

PL

Badania Rzeki Waldemara w sezonie letnim 2009 objęły wybrane cechy reżimu odpływu ze zlewni zlodowaconej, takie jak: zmienność przepływu w czasie, określenie prędkości płynięcia wody oraz transportu zawiesiny. Podjęto próbę oceny zmienności natężenia przepływu rzeki w sezonie letnim, a także w cyklu dobowym. Pomiary wykonywano w odcinku górnym i ujściowym rzeki. Rzeka Waldemara wypływa z Lodowca Waldemara. Jest to typowa rzeka roztokowa, posiadająca w swojej zlewni wiele koryt. Średni przepływ w sezonie letnim 2009 roku wyniósł w górnym odcinku 0,85 m3źs-1, natomiast w odcinku ujściowym 0,67 m3źs-1. Zmienność przepływu w czasie była uzależniona od temperatury powietrza, a w mniejszym stopniu od opadów deszczu. Są to czynniki, które mają najważniejszy wpływ na wielkość topnienia lodowca, czego efektem jest zasilanie rzeki lodowcowej. Jednakże zmienność natężenia przepływu w dużym stopniu uzależ-niona jest również od czynników niemeteorologicznych, takich jak na przykład skomplikowany drenaż i odpływ wewnątrzlodowcowy, czy też struktura hydrotermiczna lodowca.

EN

The river network of the Kaffiřyra Region is formed by river systems draining individual glaciers. In their drainage areas they often create the heavy, complicated system of channels. Flows are mainly fed with waters coming from ablation of glaciers, and next with waters coming from melting permafrost and melting patches of snow on the plain and mountains slopes. It is characteristic that the Kaffiřyra’s river network exist only in the period of the polar summer, as well as is changing during one season. The main aim of the project was the analysis of the outflow from the drainage area of the Waldemar River, the temporal changeability of the outflow, as well as short-term changes of the rate of flow (daily and hourly changeability) Hydrological characteristics of the river were analysed relating to weather conditions, as well as the size of glacier ablation. The another aim was suspended sediment transport. The catchment of the Waldemar River belongs to smallest and occupies the area about 4 km2, from what 62 % constitutes the Waldemar Glacier. The first measurements point was located in the area of the leakage of the river for the outwash plain, in the distance of the about 500 m from the front of the glacier. The length of the Waldemar River is an about 1 km to this place. From this place the river has braided character. The other measurements point was located in the river mouth area, about 20 m from the sea. From about 3 963 645 m3 in the Waldemar River in 2009, 64% comes from surface ablation on the Waldemar Glacier. During the years 1996-2005 this share was accounted for 26 to 81%. The other most important sources of river feeding comprise melting of icings, precipitation and water runoff down the surrounding slopes.

11

Badania glacjologiczne współczesnych zmian Lodowca Ireny, Svalbard

Sobota I.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2010

|

nr 20

143-159

PL

Badania glacjologiczne przeprowadzono na Lodowcu Ireny, o powierzchni 4,1 km2 (2009), zlokalizowanym na Kaffioyrze na północno-zachodnim Spitsbergenie. Obejmowały one zagadnienia topnienia lodowca, zmienności akumulacji śniegu w sezonie wiosennym i letnim oraz zmian bilansu masy, powierzchni i położenia czoła lodowca. Szczegółowo przeanalizowano lata 2008 i 2009. Różniły się one wyraźnie warunkami pogodowymi, zwłaszcza w okresie letnim, co miało istotny wpływ na poszczególne elementy określające wielkość zmian i dynamiki lodowca. W dłuższym przedziale czasowym (2002-2009), lodowiec Ireny charakteryzuje się wyraźnie negatywnymi zmianami, zwłaszcza ujemnym bilansem masy, jak również cofaniem się czoła i zmniej-szaniem powierzchni. Jednakże występują lata, które wyraźnie różnią się od ogólnego negatywnego kierunku zmian. Przykładowo sytuacja taka miała miejsce w roku 2008.

EN

The glaciological investigations of the Irene Glacier changes, a 4.1 km2 glacier located in NW Spitsbergen, Svalbard, were undertaken. Traditional glaciological mass balance measurements by stake readings and snow surveying have been conducted annually since 2002. In this paper 2008 and 2009 mass balance years were analyzed in details.. Glaciological research of the Irene Glacier refers to the following issues: glacier's melting, changes in the snow accumulation during the spring and summer seasons, and the changes of the area and the position of the glacier’s tongue. The years 2008 and 2009 were distinct in terms of the weather conditions, especially during the summer season. This significantly influenced the individual elements which describe the changes and dynamics of the glacier. Glaciological methods of mass balance estimation involve repeated stake measurements at the glacier surface to determine the rates of ablation and accumulation. These methods involve estimation of local mass balance using ablation poles, supplemented with studies of the snow cover in pits. At the end of the 2008 ablation season snow cover occured on about half of the glacier surface. In 2009 in the same time snow was visible only in the upper part of the accumulation zones of this glacier and at the foot of the mountain slopes. The 2008 winter balance of the Irene Glacier was 55 cm w.e, and 65 cm e.w.in 2009. In the balance year 2009, in spite of the winter snow accumulation higher than the average, the annual net mass balance of the Irene Glacier was definitely negative. In 2008 mean annual mass balance of the Irene Glacier was -38 cm w.e. In 2009 mean annual mass balance of the Irene Glacier was -63 cm w.e. and was very similar to the mean multi-annual value of the annual net mass balance of this glacier. Spatial diversity of mass balance of the Irene Glacier is mainly influenced by weather conditions over a specific part of the glacier and by local morphology. In 2009, the spatial diversity of the net mass balance of the Irene Glacier was mostly influenced by its negative value in the ablation area. The net mass balance in the ablation area of the glacier was up to -250 cm w.e. The zone of the negative net balance covered a larger area if compared to the previous years and especially to the year 2008. Such a situation predominantly resulted from a higher ablation. In 2009 mean annual mass balance of the Irene Glacier was similar to the mean multi-annual value of the net mass balance of this glacier. In the balance year 2009, in spite of the winter snow accumulation, higher than the average, the annual mass balance of the Irene Glacier was definitely negative. This was the result of intensive ablation during the summer season. The negative net mass balance of the Kaffiřyra region glaciers recorded in recent years influences their geometry, especially shrinking the area and lowering the surface, as well as changing their front positions. Between 2000 and 2009, the area of the Irene Glacier decreased by about 3%. In the years 2002-2009 the Irene Glacier showed negative tendencies, especially in its mass balance. Moreover, the retreat of the tongue and the decrease of the glacier’s area were recorded. However, there were also years which differed a lot from the general negative trend of changes. For instance, such a situation was recorded in 2008. It must be stressed that large winter snow accumulation does not necessarily influence the lower negative mass balance. Similarly, intensive melting during the summer season does not necessarily mean significant negative mass balance value. It is connected with the weather conditions in a given year and seasonal balance, as well as with other local conditions of the glacier. As a result, the inter-dependency between climate and mass balance may be slightly distorted. Nevertheless, mass balance of a glacier remains one of the most important indexes of modern climate changes. Glaciological studies of the Irene Glacier pose an important element in the estimation of modern changes in the cryosphere of the Kaffiřyra Region, which is an example of changes in the environment of the NW Spitsbergen.

12

Charakterystyka zmienności pokrywy śnieżnej w sezonie letnim (ablacyjnym) na lodowcach rejonu Kaffioyry (NW Spitsbergen)

Sobota I.

Problemy Klimatologii Polarnej

|

2007

|

nr 17

135-145

PL

Przeanalizowano wielkość oraz przestrzenną zmienność akumulacji śniegu na lodowcach rejonu Kaffioyry w sezonie letnim 2006 roku. Pokrywa śnieżna na lodowcach Waldemara i Ireny występowała do połowy sierpnia, a w najwyższych partiach pól akumulacyjnych i u podnóża stoków górskich przez cały sezon ablacyjny. W przypadku Lodowca Elizy pod koniec sezonu śnieg zajmował wyraźnie większą powierzchnię. Na podstawie szczegółowych pomiarów dokonano oceny zmienności akumulacji z wysokością nad poziomem morza oraz zróżnicowanie gęstości śniegu. Pozwoliło to określić ekwiwalent wodny pokrywy śnieżnej. Stwierdzono, że znajomość miąższości i przestrzennego zróżnicowania pokrywy śnieżnej w okresie letnim oraz stref glacjalnych na lodowcu stanowi ważny element w badaniach i ocenie tempa ablacji lodowcowej.

EN

Size and spatial variability of snow accumulation on the Kaffiřyra glaciers were analysed in the summer of 2006. The values of accumulation changeability at the growing altitude and the diversity of accumulation density were based on detailed measurements. This enabled to estimate the thickness of the snow cover in water equivalent (w.e.). In the summer season of 2006 average snow accumulation on the Waldemar Glacier was 9.3 cm of water equivalent. On average, it changed from 24.1 cm w.e. at the beginning of the summer season to 1.1 cm w.e. in August. Mean snow accumulation on the Irene Glacier amounted to 7.3 cm e.w.; on average it changed from 15.6 to 1.0 cm w.e. Mean snow accumulation on the Elise Glacier was 25.8 cm w.e. and it changed from 36.1 July to 12.0 cm w.e. at the end of August. The largest diversity of snow accumulation at the growing altitude was recorded on the Elise Glacier. From both the Waldemar Glacier and Irene Glacier the snow cover disappeared quickly. As a result, at the end of the ablation season snow was only visible in the upper parts of the accumulation zones of those glaciers and at the foot of the mountain slopes. The Elise Glacier had a longer-lasting snow cover on large areas which survived until the end of the season. This was not only the outcome of the weather conditions but, predominantly, larger altitude diversity between the snout of this glacier and its accumulative pars as well. In higher parts of the glacier a larger snow loss in time is recorded. Mean snow thickness in the summer season is nearly twice higher than during the spring season with the snow cover. There is a correlation between the snow cover thickness and the altitude. However, with time and the diminishing snow cover this interrelation is less distinct. Another distinct interrelation exists between spatial diversity of snow accumulation and the size and spatial diversity of snow ablation. Melting of the snow cover during the summer season favours the creation of different glacial zones which influence the intensity of summer ablation. The knowledge of the thickness and spatial variability of the snow cover during the summer season, as well as the glacial zones poses an important element of the study and assessment of the rate of glacial ablation.

13

www.stacja.arktyka.com

Grześ M., Sobota I.

Landform Analysis

|

2007

|

Vol. 5

153--155

14

The sample ice drilling on Waldemarbreen with Heucke Ice Drill : the demostration

Heucke E., Sobota I.

Landform Analysis

|

2007

|

Vol. 5

146--147

15

Summer balance of Waldemarbreen

Sobota I.

Landform Analysis

|

2007

|

Vol. 5

141--142

16

Summer balance of Elisebreen

Sobota I.

Landform Analysis

|

2007

|

Vol. 5

129--130

17

Subaqual recordings of the changes in the range of glaciers in the Forlandsundet region (NW Spitsbergen)

Grześ M., Król M., Sobota I.

Landform Analysis

|

2007

|

Vol. 5

148--150

18

Snow accumulation on Kaffiøyra glaciers

Sobota I., Grześ M.

Landform Analysis

|

2007

|

Vol. 5

143--145

19

Selected problems of changes in morphometry, bathymetry and thermal conditions in the lake complex at the forefield of Aavatsmarkbreen

Sobota I.

Landform Analysis

|

2007

|

Vol. 5

151--152

20

Mass balance monitoring of Kaffiøyra glaciers

Sobota I.

Landform Analysis

|

2007

|

Vol. 5

137--140