Architektura, wbrew jakże częstemu traktowaniu jej jako homogenicznej dyscypliny, zajmującej się wyłącznie zrealizowanymi budynkami/budowlami, w dodatku wybranymi, bez kontekstu przestrzennego, jest w istocie fenomenem niesłychanie szerokiego kąta postrzegania, w przeciwieństwie do większości innych dyscyplin, artystycznych, technicznych czy humanistycznych. Wbrew pozorom zależność jej od stopnia wolności, w jakim powstaje, od jej nadmiaru do niedoboru czy wręcz braku, świadczy o jej kondycji. Z zależnością architektury od wolności jest podobnie, czyli ambiwalentnie, jak w przypadku prawa, władzy, religii czy stopnia własności: własne – wspólne.
EN
Architecture is usually treated as the homogenous and independent phenomenon strictly tight with the material result of human activity in the space we live. The problem is quite different: architecture depends on rules and laws, also on the kind of property – private or public, and on other, various circumstances. In creating of architecture we can not be quite free.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
What, if any, are the relationships between architecture and games and fun? Are games and fun identical values? Are these phenomena, when they come together, different depending on the specific cultural centres and the passage of time? I n this essay the author tries to answer this question.
PL
Jakie są, jeśli istnieją, związki między architekturą a grą i zabawą? Czy gra i zabawa są to wartości tożsame? Czy zjawiska te, gdy występują wspólnie, różnią się w zależności od specyfik ośrodków kulturowych i od upływu czasu? W eseju tym autor stara się na tak ustawione pytanie odpowiedzieć.
Po kilku przyczynkarskich przymiarkach, obecnych w różnych tekstach, także w książkach, autor podejmuje próbę szerokiego spojrzenia na problem polskiej przestrzeni, której cechami są chaos, brzydota i nijakość. Esej nie koncentruje się wyłącznie na skutkach, szukając przyczyn i sięgając głęboko w historię kraju, w szerokim kontekście europejskim i ogólnożyciowym: społecznym, gospodarczym, politycznym i kulturowym. Rozważania swe rozpoczynam od ominięcia kraju przez Rzymian, co faktycznie miało decydujący wpływ na postępującą izolację Polski od Europy, W przypadku naszych rozważań, także w istotnym sensie na naszą przestrzeń kulturową.
EN
The Romans didn’t visit us, to begin with. This essay treats about history of the Polish towns and the character of the country: the urban or the rural. The author’s ambition is to examine the problem from values perspective, not only the architectural point of view.
W nawiązaniu do pryncypiow semantyki języka, związanej z fenomenem architektury i pochodnych od niej terminow, a także do witruwiańskiej triady venustas, utilitas, firmitas, niniejsze rozważania koncentrują się na pojęciach piękna i dobra w kontekście teorii i realiow modernistycznych z ich kluczowymi wątkami, jak elitaryzm-egalitaryzm, codzienność i odświętność sztuki, szczegolnie architektury, i dalej, zahaczając o problem ładu i chaosu, nawiązują także do wątku: sztuka-kicz-religia.
EN
In reference to the principles of the semantics associated with the phenomenon of architecture and derived its terms, and to Vitruvian triad venustas, utilitas, firmitas, this discussion focuses on the concepts of beauty and good in the context of the theory and the realities of their key modernist motifs, as elitism – egalitarianism, everyday life and celebrating art and especially architecture, and beyond, touching on the issue of order and chaos, as well as the topic: art-kitsch-religion.
That’s what is seems to be objective, not always for obvious can be considered. Architecture is for people, of cource,but in practice we often design it, we architects, for themselves, their splendor and their own pleasure. How is this it? Let’s try to explain this problem yourself. In the present essay, the author tries to look at the problem of humanism architecture by dichotomous values understood phenomena such as modernism and tradition, and the legacy of antiquity and regionalism, or folklore, also elitism and egalitarianism, ethics and aesthetics; finally order (harmonious) and its antagonists, or chaos / anarchy and order total, or hyper-order.
PL
To, co jest zda się obiektywne, nie zawsze za oczywiste można uważać. Niby architektura jest dla ludzi, a w praktyce projektujemy ją, my architekci, dla siebie, własnego splendoru i własnej przyjemności. Jak to z tym jest?, spróbujmy sobie ten problem wyjaśnić. W przedstawionym eseju autor próbuje spojrzeć na problem humanizmu architektury poprzez dychotomicznie rozumiane wartości zjawisk jak modernizm a tradycja, a w niej spuściznę antyku oraz regionalizm, czyli ludowość, dalej elitaryzm i egalitaryzm, etyka i estetyka; wreszcie ład (harmonijny) i jego antagoniści, czyli chaos/ anarchia i ład totalny, czyli hiper-ład.
Tekst jest próbą syntetycznego ujęcia problemu polskiego mieszkalnictwa XX wieku, w nałożeniu się nań modernizmu w architekturze, a zgodnie z polską specyfiką łącząc dodatkowo nową architekturę z na nowo zaistniałym państwem po długim czasie jego nieistnienia. Rozważania rozgrywają się w trzech okresach: międzywojnia, czasów PRL-u i współczesności po roku 1989, czyli czasu po upadku rządów totalitarnych w Europie Wschodniej.
EN
This essey is the trial of the treating the problem of polish housing in XX century. We have here the example of phenomenon of joining the architectural modernism with regaining the independence by polish state after more than hundred years of dependence from the strange powers. Our reflections treat on three periods: the interwar, “The Polish Peoples” Republic and the time after the year 1989, or the fall of totalitarian rules in east Europe.
W konsekwencji przemian ustrojowych w Polsce po roku 1989 i przejściu od autorytarnego systemu rządzenia krajem oraz gospodarki planowej do demokracji z wolnym rynkiem dokonały się zmiany, nieuchronne, w gospodarowaniu przestrzenią architektoniczną oraz stosunkiem do niej społeczeństwa. Miało to wpływ i wciąż widoczne są tego skutki, gdy chodzi o dzisiejszy obraz naszej architektury.
EN
The political changes in Poland after 1989 from the totalitarian system to democracy and the free market, had the important meaning of architectural space, particularly from the point of view of new divisions on the private and the public properties. The influence of it, is important for the image of contemporary architecture.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Czy detal architektoniczny należy traktować jako dodatek do budynku/budowli, czyli stanowiący wartość dodaną - niezbędną bądź niekonieczną (ornament), czy też, jako jego/jej fragment, integralnie zespolony z całością obiektu architektonicznego?
EN
Is the architectural detail the small part added to the building, necessary or not necessary (the ornament) or is it integral part of the whole architectural structure?
W odwołaniu się do przykładów architektury międzywojnia (wczesny modernizm), jako też PRL-u (modernizm dojrzały), autor próbuje scharakteryzować i uporządkować obraz polskiej architektury, czy lepiej: przestrzeni ostatniego ćwierćwiecza, zaistniałej po roku 1989 w Polsce, w nowych warunkach politycznych, społecznych i gospodarczych. Obraz ten jawi się jako bardzo zróżnicowany: od liczących się osiągnięć w zakresie formy i funkcji, logiki czasu i miejsca, po totalną dezorganizację, chaos przestrzenny i brzydotę
EN
With reference to architecture of the early modernity of the between-two-world-wars time and the after-the-second-worldwar (polish people’s republic), the author tries to characterize and to tidy the picture of architecture and urban space realized after the year 1989, times of the new order of the policy, the social conditions and economy. This picture seems to be extremely differentiated: from the big achievements in form and function to completely disorganisation and ugliness of the architectural space.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W niniejszym artykule autor odchodzi od tradycyjnego traktowania trwałości jako pojęcia wiązanego z materią architektury, postrzegając ją szerzej, także jako wartości symbolicznej i znaczeniowej, a więc także i trwałości jej estetyki.
EN
In this essay strength of architecture is treated not only in the physical meaning. We observe it also from the intellectual point of view. More important here is the symbol and the significance of architecture than the strength of building itself.
Będzie tu o przejrzystości, która jest pojęciem uznawanym powszechnie, także w architekturze, jako pozytywne, bezdyskusyjnie. Autor jest przeciwnego zdania i uważa, iż traktując takie rozumowanie jako zasadę, zjawisko nudy, a i potrzeba niespodzianki i zaskoczenia często przemawia za koniecznością odchodzenia od niej. Można więc, i trzeba, polemizować z pozornym traktowaniem pojęć, co autor próbuje czynić, argumentując, opierając się na innych terminach czy konstrukcjach językowych. Dotyczy to architektury od urbanistyki aż po układy mieszkań czy budynków szkolnych, wreszcie – każdegoprzeznaczenia obiektów architektonicznych.
EN
The common interpretation of the term clarity is perceived in our language as always positive. Is it really right? In this paper the author tries to discuss a question and he suggests such thinking cannot be a norm in architeture. Both, in town-planning and in housing or in schools, a.s.o. the legibility is not always needed. We often need exception to the rule.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Architecture lies very often. This is because of conflicts between the form and the structure, the form and the function, the tradition and the modernity, urban and rural, and many other dependences. It is necessary to reflect: must be architecture true. I don't think we always need it.
The fiftieth anniversary of the birth of Tychy - New Town occasions reflections on a number of problems. The basic question is raised - to what extent did the town come into existence according to the plan worked out and approved of in 1951? The plan worked out by Hanna Adamczewska-Wejchert and Kazimierz Wejchert was undoubtedly a model of modernistic town, regarding zoning in the aspect of housing, work and recreation. In spite of the fact, that initially a new name of a dormitory-town for the coal mines in the southern part of Upper Silesia stuck to it, the plan from the very beginning anticipated town-creating element such as industrial areas on the outskirts, as well as the area for the university. Until the time of political system transformations in the country in 1989, the realization of the town in the shape defined in the plan was, in principle, almost finish. Yet, the planned centre was not realized and the cross-town railway ceased to function - the two important town-creating factors. The radical political, social, economic end economical changes exerted unquestionable influence on functioning of the town in the new conditions. Another aspect are post-modernistic concepts penetrating our lives, in them such elements which are brought in by the era of information civilization, the third wave forms of town functioning. How did they influence Tychy? In the considerations in dispute the author tackles the problem of replacing the nonexistent shopping centre by super- and hypermarkets appearing in the late 1990s in unforeseeable locations. Can they be equivalent to the nonexistent centre? Doesn't this state, in a sense, create a kind of a town within town?
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
This essay treats of the problem of the light and the dark in architecture as the dichotomic aspect. This phenomenon is shown in both contexts natural surroundings and artifitial space, next - architectural spaces: of home and church. The author refers to mythology and to Bible, also to modernism. This essay is the first chapter of the larger series, with the title: ARCHI-TEXTS.
Nowe oblicze polskiej szkoły średniej podzielonej na szkołę podstawową i gimnazjum, wymaga nowego kształtu architektury szkolnej. Istotne jest zweryfikowanie istniejących wzorców przestrzeni edukacyjnych z punktu widzenia ich przydatności do nowych potrzeb. Weryfikacja dotyczy tak istniejącej urbanizacji przestrzennej szkoły, jak i koncepcji projektowych nowych obiektów.
EN
The new education face of the secondary school and the creation as the part of it the high school needs the new shape of the school architecture. The important problem is the space for learning (class-rooms and its surroundings with the essential services). It is necessary to verify the existing schools in aspects of the possibility of the adaptation of architectural ideas. The project ought to bring the advantage in the investment process for architects (first of all) and investors, also for the school administration and different persons and institutions connected with the realization of the school buildings. The problem is still unknown in polish school scene.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Thirty years is a long period in a lifetime. This is how long the authors have worked on the Nowe Tychy-Town-project, and maintained uninterrupted contact with both professors.
W artykule niniejszym przedstawiono rolę i znaczenie architektury w nauce. Ukazano ją zwracając uwagę na podobieństwa i różnice w relacji do nauk ścisłych i humanistycznych. Określono miejsce architektury w nauczaniu na uniwersytecie, politechnice, akademii sztuki i w warunkach pełnej autonomii.
EN
The paper presents the specific role and meaning of architecture in science and its structures. Differences and similarities have been shown in relation to both the sciences and humanities. The place of architectural education at different levels of educationnal system i.e. universities, technical universities, arts academies and lso in the case of full educational autonomy has been discussed.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.