Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Water Requirements of Bird Cherry (Padus avium Mill.)

Rolbiecki S., Stachowski P., Ptach W., Jagosz B., Kasperska-Wołowicz W., Figas A., Rolbiecki R., Grybauskiene V., Chmura K., Dobosz K.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2018

|

Tom 20, cz. 1

145--162

EN

Bird cherry (Padus avium Mill.) is a medicinal and ornamental plant. Its flowers, fruits and bark are used in herbal medicine. Bird cherry is planted in parks, along roads and also used in the landscape and reclamation plantations. The first three years after planting determines the seedling survival rate of introduced plants. During this period, the plants should have adequate soil moisture, which can be provided by the properly designed and operated irrigation system. The aim of the research was to assess the bird cherry water needs during the first three years after planting. As a measure of water requirements, the potential evapotranspiration (Etp) of the plants was applied. The modified for Polish conditions by Żakowicz (2010) Blaney-Criddle’s formula using the adjusted crop coefficients was applied. It was assumed that the growing season of plants starts on April 1 and ends on October 31. The estimates were carried out for five agro-climatic regions of Poland during the years 1981-2010. The rainfall deficiency (or excess) in the period from April to October was calculated based on the difference between the plants water needs (showed as Etp) and the precipitation totals. The average water requirements of bird cherry in all studied regions during the period of the highest water needs (July-August) were 233 mm. The highest water requirements (around 242 mm) in the period July-August occurred in the central-north-western and central-eastern regions. The lowest water requirements (227 mm) were noted in the north-eastern and south-eastern regions. In each decade of the long-term, a significant rising tendency of water needs in the period July-August by 5 mm was noted. During the years 1981-2010, the rainfall deficiency in the period July-August occurred in 29 years in the north-eastern and central-eastern regions, in 28 years in the central-north-western region, in 27 years in the south-western region and in 25 years in the south-eastern region. In all studied regions during the long-term, the increasing tendency of bird cherry water requirements during the growing season was noted. The temporal variability of bird cherry water needs, with the exception of the central-north-western region, was important for each region.

PL

Czeremcha zwyczajna (Padus avium Mill.), nazywana również czeremchą pospolitą, jest rośliną leczniczą i ozdobną. Jej kwiaty, owoce i kora są wykorzystywane w ziołolecznictwie. Bywa sadzona w parkach i przy drogach, a także stosowana w zadrzewieniach krajobrazowych i rekultywacyjnych. Decydującym o wysokiej udatności nasadzeń jest zwłaszcza okres pierwszych trzech lat po nasadzeniu roślin wprowadzanych na dany teren. Wymaga to zapewnienia wystarczającej ilości wody poprzez dobrze zaprogramowane nawodnienia. Celem podjętych badań była próba oszacowania potrzeb wodnych czeremchy zwyczajnej w pierwszych trzech latach po nasadzeniu. Jako miarę zapotrzebowania wody przez rośliny przyjęto ewapotranspirację potencjalną. Wykorzystano do tego celu, zmodyfikowany dla warunków Polski przez Żakowicza (2010), wzór Blaney-Criddle’a, z użyciem dostosowanych do niego współczynników roślinnych. Przyjęto, że sezon wegetacyjny czeremchy zwyczajnej rozpoczyna się 1 kwietnia a kończy 31 października. Obliczenia przeprowadzono dla różnych regionów agro-klimatycznych Polski w latach 1981-2010. Niedobory (lub nadmiary) opadów w okresie kwiecień-październik obliczono z różnicy pomiędzy potrzebami wodnymi czeremchy, wyrażonymi, jako Etp dla tego okresu, a sumą opadów atmosferycznych. Potrzeby wodne czeremchy w okresie jej największego zapotrzebowania na wodę (lipiec-sierpień) w 5 regionach Polski wyniosły 233 mm. Największe potrzeby wodne w lipcu i w sierpniu, wystąpiły w dwóch regionach Polaki: środkowo-północno-zachodnim i środkowo-wschodnim (około 242 mm). Najmniejsze potrzeby wodne (średnio 227 mm), stwierdzono w północno-wschodnim i południowo-wschodnim regionie Polski. W każdej dekadzie analizowanego wielolecia zaznaczyła się istotna tendencja wzrostu zapotrzebowania na wodę o 5 mm w okresie lipca i sierpnia. W badanym trzydziestoleciu, niedobory opadów w okresie lipiec-sierpień wystąpiły w 29 latach w regionach północno-wschodnim i środkowo-wschodnim, w regionie środkowo-północno-zachodnim w 28 latach, w południowo-zachodnim w 27 latach, a w południowo-wschodnim niedobory opadów wystąpiły w 25 latach. We wszystkich badanych regionach rozpatrywanego trzydziestolecia, zaznaczyła się tendencja do zwiększenia się potrzeb wodnych czeremchy w okresie wegetacji. Trend zmienności czasowej potrzeb wodnych był, z wyjątkiem regionu środkowo-północno-zachodniego, istotny w przypadku każdego regionu.

2

Zmienność temperatury powietrza w Bydgoszczy w latach 1931–2013

Kasperska-Wołowicz W., Bolewski T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

25--43

PL

Celem pracy była charakterystyka warunków termicznych oraz analiza zmienności temperatury powietrza w Bydgoszczy w latach 1931–2013. Badaniami objęto temperaturę średnią roczną, półrocza letniego (IV–IX) i zimowego (X–III) oraz miesięczną. Średnia temperatura powietrza w analizowanym wieloleciu wyniosła 8,5°C. Zauważono istotny trend rosnący średniej rocznej temperatury powietrza w Bydgoszczy, który wyniósł 0,19°C na 10 lat. Silniejszy trend rosnący objął półrocze zimowe (0,23°C na 10 lat), zaś słabszy półrocze letnie (0,14°C na 10 lat). Półrocze zimowe charakteryzowało się również większą niż letnie zmiennością temperatury. Wyraźne ocieplenie półrocza zimowego obserwowano w latach 70. XX w., a półrocza letniego dekadę później. Określono średnią temperaturę roczną, półroczy i miesięcy o określonym prawdopodobieństwie nieprzewyższenia, na podstawie którego dokonano klasyfikacji termicznej badanych okresów. Wyszczególniono okresy, w których obserwowano ekstremalnie i anomalnie niską bądź wysoką temperaturę powietrza. Udział lat ekstremalnie i anomalnie chłodnych wyniósł łącznie 12,0%, zaś ekstremalnie i anomalnie ciepłych – 8,4%. Lata normalne stanowiły 16,9% w badanym okresie wieloletnim. Ze względu na długą (83 lata) serię danych o temperaturze powietrza w Bydgoszczy wyniki analizy mogą być wykorzystane do analiz porównawczych z innymi wieloletnimi ciągami pomiarów meteorologicznych. Mogą być również przydatne do analizy i oceny zmian klimatu oraz oceny warunków termicznych zarówno w minionych, jak i następnych latach.

EN

The aim of the paper was to characterise thermal conditions and to analyse air temperature variability in Bydgoszcz in the years 1931–2013. The study included annual, summer half-year (April– September), winter half-year (October–March) and monthly mean temperatures. The average air temperature in the analysed long term period was 8.5°C. We noticed a significant increasing trend in the mean annual air temperature in Bydgoszcz, which raised by 0.19°C per 10 years. Stronger increasing trend was observed for winter half-year (0.23°C per 10 years) than for summer half-year (0.14°C per 10 years). Winter months were characterised by greater temperature variability than summer months. Distinct warming of the winter half-year was observed in the 1970s, that for summer half-year – one decade later. We determined mean annual, half-year and monthly temperature for a given probability of nonexceedance. On this basis we performed thermal classification of examined periods (year, half-year, month). We specified periods with extremely and abnormally low or high air temperatures. The share of the extremely and abnormally cold years was 12.0% whereas that of extremely and abnormally warm years – 8.4%. Normal years accounted for 16.9% in the whole 83-year study period. Due to the long data series of temperature in Bydgoszcz (83 years), the results of the analysis can be used for comparative analysis of other long lasting temperature series. They can also be useful for the analysis and assessment of climate change and assessment of thermal conditions either in the past or in the future.

3

Monitorowanie warunków agroklimatycznych na polu buraka cukrowego na Kujawach

Kasperska-Wołowicz W., Kanecka-Geszke E.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2008

|

Vol. 17, No. 1

42--53

EN

The results of agrometeorological and soil moisture monitoring in the field of sugar beet in the Kujawy region in 2005-2006 are shown in the paper. The examined growing seasons (IV-IX) were average in precipitation according to the SPI index. The moderate drought occurred in August-September 2005 and June-July 2006. The time distribution of precipitation and soil moisture in 2006 was more favourable than in 2005 for sugar beet growing. According to crop drought index CDI for sugar beet, the severe drought was in 2005 and severe bordered to moderate drought was in 2006. The measured in the field and calculated according to CROPBALANCE model values of soil moisture in the root zone were agreeable. The meteorological and soil moisture data and mathematical modelling can be the important and useful elements in the system of agrometeorological monitoring and information in the Kujawy region. The indices of meteorological (SPI) and agricultural (CDI) drought can be the significant complement of this system.

4

Wpływ głębokości odwodnienia na warunki wilgotnościowe gleby torfowej średnio zmurszałej

Kaca E., Kasperska-Wołowicz W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2007

|

T. 7, z. 2a

159-172

PL

Przedmiotem podjętych w ramach pracy badań jest wpływ głębokości odwodnień, w warunkach różnej intensywności gruntowego dopływu wody i różnych warunków klimatycznych Polski, na czas występowania stanów nadmiernego, dostatecznego i niedostatecznego uwilgotnienia korzeniowej warstwy gleby o średnim stopniu zmurszenia, występującej pod ekstensywnie użytkowaną dwukośną łąką. Problem praktyczny to pytanie o "najlepszą" głębokość odwadniania, gwarantującą najdłuższy czas dostatecznego uwilgotnienia gleby. W wyniku przeprowadzonych badań z wykorzystaniem kalibrowanego i weryfikowanego matematycznego modelu symulacyjnego stwierdzono m. in., że: 1. Głębokość odwodnienia i intensywność gruntowego zasilania gleby w wodę mają istotny wpływ na czasy trwania nadmiernego, dostatecznego i niedostatecznego uwilgotnienia korzeniowej warstwy gleby. Wpływ ten jest w małym stopniu zróżnicowany zmiennością warunków klimatycznych Polski. 2. Istnieje taka głębokość odwadniania, nazywana normą rolnośrodowiskową odwodnień, w warunkach której osiąga się najkorzystniejsze uwilgotnienie korzeniowej warstwy gleby - największą wartość średnią z rocznych sum czasów trwania dostatecznego uwilgotnienia korzeniowej warstwy. Norma ta jest równa: - minimalnej normie odwodnienia z1 - w przypadku opadowego zasilania gleby w wodę, - średniej wartości z minimalnej z1 i średniej z2 normy odwodnienia - w przypadku gruntowego zasilania gleby w wodę ze stałą intensywnością q = 1 mm·d-¹, - średniej normie odwodnienia z2 - w przypadku dopływu wód gruntowych ze stałą intensywnością q = 2 mm·d-¹. 3. Brak odwadniania badanej gleby może być akceptowany tylko w przypadku opadowego zasilania jej w wodę. Efekty są tym lepsze, im suchszy rok, szczególnie zaś - suchszy okres zimowy. Najgorsze (nieakceptowalne) efekty, tj. duża częstość występowania długich okresów nadmiernego uwilgotnienia, występują w glebach o opadowo-gruntowym zasilaniu w wodę. 4. Niekontrolowane (samoczynne) odwodnienia stanowią dobrą metodę regulacji stosunków powietrzno-wodnych w glebach o opadowo-gruntowym zasilaniu w wodę. W przypadku gleb zasilanych w wodę tylko przez opady, taki sposób melioracji może być korzystny tylko w latach wilgotnych i po śnieżnych zimach.

EN

The study was focussed on the effect of the draining depth, at variable intensity of ground water input and climatic conditions in Poland, on the prolongation of excessive, sufficient and insufficient moisture content in the rhizosphere of moderately mineralised soil under extensively used 2-cut meadow. Practical problem consisted in looking for "the best" draining depth which would guarantee the longest period of sufficient soil moisture. As a result of performed studies with the use of calibrated and verified simulation mathematical model it was found that: 1. Draining depth and the intensity of ground feeding with water exerted significant effect on the prolongation of excessive, sufficient and insufficient moisture in the soil rhizosphere. The effect was to a small degree differentiated by variable climatic conditions in Poland. 2. There is such a draining depth, termed agro-environmental draining standard, at which the most beneficial moisture of the soil rhizosphere is obtained. The latter means the highest mean of annual sums of the periods of sufficient soil moisture. The standard is equal to: - minimum draining standard z1 - in the case of soil feeding from rainfall, - mean value of the minimum z1 and the mean draining standard z2 - in the case of ground water feeding with a constant intensity of q = 1 mm·d-¹, - mean draining standard z2 - in the case of ground water feeding with a constant intensity of q = 2 mm·d-¹. 3. The lack of drainage of the studied soil is acceptable only in the case of soil feeding from rainfall. The effects are the better the drier is the year - particularly its wintertime. The worst (unacceptable) effects i.e. high frequency of long periods of excessive moisture can be obtained in soils fed from mixed ground and rainfall sources. 4. Uncontrolled (spontaneous) draining is a good method of regulation of water and air relations in soils fed from mixed ground and rainfall sources. In soils fed exclusively from the rainfall such a way of reclamation might be favourable only in wet years and after snowy winters.

5

Realizacja i zamierzenia programu małej retencji w województwie kujawsko-pomorskim

Smarzyńska K., Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L., Miatkowski Z.

Gospodarka Wodna

|

2007

|

Nr 3

115-117

PL

W artykule przedstawiono stan realizacji (do końca 2004 r.) i zamierzenia rozwoju (do 2015 r.) małej retencji dla województwa kujawsko-pomorskiego. Do końca 2004 r. wykonano 171 obiektów małej retencji, co spowodowało przyrost retencji o 27 404 tyś. m3. Realizacja programu w latach 2005-2015 pozwoli na uzyskanie przyrostu retencji o 13 071 tyś. m3, będącego efektem wykonania 83 budowli piętrzących na ciekach oraz podpiętrzenia 70 jezior.

EN

In the paper there is presented the state of realization (by the end of year 2004) and purposes of development (till the year 2015) of small retention in the province Kujawy - Pomerania. By the end of year 2004 there have been built 171 objects of small retention what resulted in an increase in volume of retention by 27 404 thousand m3. Realization of the programme in the period 2005-2015 comprising building of 83 dams on streams and damming - up of 70 lakes will result in an increase in volume of retention by 13 072 thousand m3.

6

Koncepcja systemu monitorowania suszy na obszarach rolniczych

Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. 1

161-171

PL

W pracy przedstawiono koncepcję systemu monitorowania suszy, działającego w skali lokalnej na obszarach szczególnie zagrożonych wystąpieniem tego zjawiska i jego skutkami. System ten będzie obejmował następujące elementy: pomiary i obserwacje, łączność, gromadzenie i przetwarzanie danych, prognozowanie i ostrzeganie oraz rozpowszechnianie informacji na użytek społeczeństwa, organów decyzyjnych państwa i gospodarki narodowej. W koncepcji przewiduje się monitorowanie suszy za pomocą sieci automatycznych stacji do pomiaru elementów agrometeorologicznych i agrohydrologicznych, a przetwarzanie danych i prognozowanie - z zastosowaniem modeli matematycznych. Monitoring umożliwi określanie warunków wilgotnościowych, termicznych i energetycznych produkcji rolniczej i przesyłanie odpowiednio przetworzonej informacji do odbiorców. Monitoring i ocena suszy umożliwią podejmowanie działań w zakresie produkcji rolniczej, gospodarowania wodą na obszarach rolniczych, nawadniania, ochrony zasobów przyrody w dolinach rzek użytkowanych rolniczo i in. Efektem realizacji systemu monitorowania suszy będzie utworzenie nowoczesnej bazy technicznej i metodycznej umożliwiającej precyzyjną i wiarygodną osłonę meteorologiczną i hydrologiczną rolnictwa.

EN

The concept of drought monitoring system is presented in the paper. The system will include: measurements and observations, communication, data collecting and processing, forecasting, warning and dissemination of information for the use of society, decision making state authorities and for national economy. Drought monitoring will be carried out using a network of automatic stations for measuring agrometeorological and agrohydrological elements. Data processing and forecasting will be carried out with mathematical models. The monitoring will help to estimate moisture, thermal and energy conditions of agricultural production and to transfer processed information to the recipients. Monitoring and evaluation of drought would allow for undertaking activities in agricultural production, water management in rural areas, irrigation and protection of natural resources in agriculturally used river valleys etc. Modern technical and methodological background that enables precise and reliable meteorological and hydrological protection of agriculture will be the effect of realization of drought monitoring.

7

Uwilgotnienie siedlisk łąkowych w warunkach nawodnień w dolinie górnej Noteci w latach o zróżnicowanych opadach

Łabędzki L., Kasperska-Wołowicz W., Kanecka-Geszke E.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2005

|

T. 5, z. spec.

221-230

PL

W pracy przedstawiono przebieg położenia zwierciadła wody gruntowej - jako podstawy do oceny uwilgotnienia gleby torfowo-murszowej - w dwóch siedliskach łąkowych na glebie kompleksu okresowo posusznego BC i okresowo suchego CD na tle opadów atmosferycznych oraz nawodnień podsiąkowych w roku ekstremalnie suchym i umiarkowanie mokrym. W glebie torfowo-murszowej kompleksu BC zwierciadło wody gruntowej utrzymywało się między minimalną dopuszczalną a maksymalną dopuszczalną głębokością przez cały okres wegetacyjny w roku umiarkowanie mokrym (1998), natomiast tylko w okresie intensywnych nawodnień w roku ekstremalnie suchym (1992). W glebie kompleksu CD zarówno w roku ekstremalnie suchym, jak i umiarkowanie mokrym zwierciadło wody układało się poniżej maksymalnej dopuszczalnej głębokości, jednak w 1998 r. płycej niż w 1992 r. Nawodnienie było niewystarczające na glebie kompleksu CD w obydwu analizowanych latach.

EN

Variability of groundwater table depth in two meadow sites - as a basis to evaluate their moisture - on peat-moorsh soil of BC (periodically drying) and CD (periodically dry) complexes is presented in the paper. The precipitation sum and subirrigation in the extremely dry and moderately wet year are the background of these changes. In the peat-moorsh soil of BC complex the groundwater table depth was between minimum and maximum admissible depth in the whole moderately wet growing season of 1998 but only in the period of intensive irrigation in the extremely dry 1992 year. In the soil of the CD complex the groundwater table was below maximum admissible depth in both extremely dry and moderately wet year. Irrigation was insufficient in the CD complex soil in both analyzed years.

8

Temperatura i wilgotność powietrza w warstwie przygruntowej w okresie wegetacyjnym w różnie uwilgotnionych siedliskach łąkowych

Roguski W., Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L., Smarzyńska K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2005

|

T. 5, z. 2

111-130

PL

Badania prowadzono w rejonie Bydgoszczy w trzech zróżnicowanych siedliskach łąkowych: wilgotnym na madzie średniej w dolinie Wisły (Grabowo), wilgotnym okresowo suchym na glebie torfowo-murszowej (Frydrychowo) oraz suchym na glebie murszowej (Prądki) - oba w dolinie Noteci. Wyniki badań porównywano z uzyskanymi w Bydgoszczy w siedlisku suchym na glebie brunatnej. Pionowy rozkład i przebieg dzienny badanych elementów meteorologicznych były różne w badanych siedliskach. Średnie dobowe wartości ciśnienia pary wodnej i niedosytu wilgotności powietrza obliczane z trzech terminów pomiarów różniły się od obliczanych na podstawie czterech terminów, zwłaszcza w siedliskach łąkowych. Średnia dobowa wartość niedosytu wilgotności powietrza zależała od metody obliczania; dotyczy to szczególnie częstości i terminów wykonywania poszczególnych pomiarów meteorologicznych w ciągu doby. Zróżnicowanie dobowego przebiegu temperatury i wilgotności powietrza oraz ich pionowego rozkładu powoduje, że relacje między parowaniem z odkrytego lustra wody i średnią dobową wilgotnością powietrza są różne w badanych siedliskach. Zróżnicowane wartości dobowe, ich przebieg oraz rozkład pionowy określany różnymi metodami powodują, że współczynnik higrometryczny (stosunek parowania z odkrytego lustra wody do niedosytu wilgotności powietrza) osiąga różne wartości. Współczynnik ten w zależności liniowej osiąga najmniejsze wartości w siedlisku suchym na glebie brunatnej, zaś największe w siedlisku wilgotnym okresowo suchym na glebie torfowo-murszowej.

EN

Studies were carried out in three different grassland sites near Bydgoszcz: wet site in fluvial soil in the Vistula River valley (Grabowo), wet periodically dry site in peat-moorsh soil (Frydrychowo) and dry site in mineral-moorsh soil (Prądki), both in the Noteć River valley. Measurements carried out in the dry site in mineral soil (Bydgoszcz) were used for comparison. Vertical distribution and daily course of examined meteorological factors were different in the examined sites. Mean daily water vapour pressure and water vapour pressure deficit calculated from three measurements at 7 a.m., 1 p.m. and 7 p.m. CET differed from those calculated from four measurements, especially in dry sites. It appeared necessary to include also a measurement at 1 a.m. or to use data from automatic stations. Mean daily water vapour pressure deficit depended on adopted calculation method, especially on the frequency and on terms of particular measurements during twenty-four hours. Differentiation of the daily courses of temperature and air humidity and their vertical distribution caused that relationships between water evaporation and mean daily air humidity were different in the examined sites. The values, daily courses and vertical distribution diversity of water vapour pressure deficit resulted in differences of the higrometric coefficient (the ratio of water evaporation to vapour pressure deficit). The coefficient, in the linear relationship, was the lowest in the dry site in mineral soil, and the highest in wet periodically dry one in peat-moorsh soil.

9

Gospodarowanie wodą w glebach torfowo-murszowych metodą regulowanego odpływu w dolinie Biebrzy

Łabędzki L., Kasperska-Wołowicz W., Kaca E.

Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Nr 12

209-210

10

Porównanie ewapotranspiracji wskaźnikowej według Penmana i Penmana-Monteitha w różnych regionach Polski

Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2a

123-136

PL

W pracy porównano ewapotranspirację wskaźnikową w latach 1970-1995 obliczoną dwoma metodami dla 17 stacji agrometeorologicznych, położonych w różnych rejonach agroklimatycznych Polski. Ewapotranspiracja wskaźnikowa obliczana według wzoru Penmana była większa średnio o 21% od obliczanej według wzoru Penmana-Monteitha. W okresie wegetacyjnym różnica ta wynosiła średnio 80-100 mm. Najmniejsze wartości ewapotranspiracja wskaźnikowa osiągała na obszarze Polski północno-wschodniej, a największe - w Polsce Centralnej i Zachodniej. Z porównania wynika, że wartość współczynnika roślinnego stosowana do obliczania zapotrzebowania roślin na wodę na podstawie ewapotranspiracji wskaźnikowej powinna być dostosowana do metody obliczania ewapotranspiracji wskaźnikowej.

EN

The analysis of reference evapotranspiration estimated by two methods in the years 1970-1995 for 17 meteorological stations located in different regions of Poland has been presented in the paper. Reference evapotranspiration calculated according to Penman formula was by 21 % lower then that calculated according to Penman-Monteith formula. In the growing season the difference was 80-100 mm on the average. The lowest values of reference evapotranspiration were found in the north-eastern region of Poland and the highest - in central and western Poland . The analysis has shown that for estimating water needs of plants according to reference evapotranspiration and crop coefficient, the value of this coefficient have to be adjusted to the method of calculating reference evapotranspiration.

11

Dobowa zmienność temperatury i wilgotności powietrza na wysokości 2,0 i 0,5 m w siedlisku wilgotnym w dolinie Noteci i siedlisku suchym w Bydgoszczy

Roguski W., Łabędzki L., Kasperska-Wołowicz W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2a

137-156

PL

W pracy przestawiono analizę dobowej zmienności temperatury i wilgotności powietrza w okresie wegetacyjnym w dwóch siedliskach w rejonie Bydgoszczy. Wykazano duże zróżnicowanie wartości, przebiegu w ciągu doby i rozkładu pionowego w przyziemnej warstwie atmosfery: temperatury, wilgotności względnej, ciśnienia pary wodnej i niedosytu wilgotności powietrza. Przyczyną tego zróżnicowania jest uwilgotnienie siedliska glebowo-wodnego oraz pokrywa roślinna. Zmienność temperatury i wilgotności powietrza w ciągu doby i ich pionowy rozkład powodują, że zależności parowania wody od średniego dobowego niedosytu wilgotności powietrza są różne w badanych siedliskach.

EN

The paper presents analyses of the variability of air temperature and humidity in the growing season at two sites in the Bydgoszcz region. The values, daily course and vertical distribution of air temperature, relative humidity, vapour pressure and vapour pressure deficit were different in the near ground layer of atmosphere. The moisture of soil-water site and plant cover are the reasons of this variability. Daily variability of air temperature and humidity and their vertical distribution are responsible for different relationships between evapotranspiration and vapour pressure deficit in the studied sites.

12

Okresy posuszne w rejonie Bydgoszczy

Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L., Bąk B.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2003

|

T. 3, z. spec. (9)

39--56

PL

Do oceny okresów posusznych w rejonie Bydgoszczy w okresie wegetacyjnym wykorzystano: metodę ciągów dni bezopadowych, klasyfikację opadów Kaczorowskiej na podstawie wskaźnika względnego opadu i klasyfikację Marcilonka na podstawie rozkładu prawdopodobieństwa opadu. W rejonie Bydgoszczy opady atmosferyczne są małe i często występują okresy posuszne. W latach 1972-2001 w ciągu okresu wegetacyjnego notowano średnio dwa okresy posuszne trwające 11-15 dni i jeden trwający 15-20 dni. Co drugi rok występował okres posuszny trwający ponad 20 dni. Najdłuższy okres bezopadowy trwał 38 dni, a średnio w badanym wieloleciu 21-22 dni. Co roku można spodziewać się około 50-60 dni z posuchą atmosferyczną. W każdym miesiącu istnieje możliwość wystąpienia posuchy. Na podstawie klasyfikacji według Kaczorowskiej i Marcilonka kwiecień, maj, czerwiec oraz wrzesień najczęściej były miesiącami suchymi. Były one bardziej suche niż przeciętne w ponad 40% przypadków. Ze względu na to, że w klasyfikacji Kaczorowskiej i Marcilonka najkrótszym okresem oceny warunków opadowych jest miesiąc, nie są one przydatne do operacyjnego monitorowania suszy. Do tego celu przydatna może być metoda ciągów bezopadowych, pod warunkiem ustalenia miarodajnego opadu przerywającego okres posuszny.

EN

Three methods were used to evaluate dry periods in the Bydgoszcz region in the growing season: sequences of the days without precipitation, the relative precipitation index and the Kaczorowska's classification, the probability distribution of precipitation and the Marcilonek's classification. Low precipitation and dry periods are common in the Bydgoszcz region. In the growing season of the years 1972-2001 two dry periods of 11-15 days and one period lasting 15-20 days were noted on the average. The period lasting more then 20 days occurred every second year. The longest period without precipitation lasted 38 days and the long term mean duration was 21-22 days. About 50-60 days with atmospheric drought may be expected every year. Dry period may occur every month. According to the Kaczorowska's and Marcilonek's classifications April, May, June and September were the most often dry months with the frequency of over 40%. Because a month is the shortest period for evaluation of precipitation in the Kaczorowska's and Marcilonek's methods, they are not useful for operational monitoring of droughts. The method of sequences of days without precipitation can be useful for this purpose providing the reliable rainfall breaking a dry period is determined.

13

Kwantyfikacja ewapotranspiracji łąki trzykośnej w zlewni górnej Noteci z zastosowaniem współczynnika roślinno-glebowego

Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2003

|

T. 3, z. spec. (9)

79--97

PL

W pracy przedstawiono model ewapotranspiracji łąki trzykośnej, w którym zastosowano współczynniki roślinno-glebowe. Na podstawie wyników badań lizymetrycznych prowadzonych w latach 1973-1995 na użytkach zielonych w dolinie górnej Noteci przeprowadzono kalibrację i weryfikację modelu. Wpływ warunków siedliskowych na parametry modelu ewapotranspiracji zbadano w dwu zróżnicowanych siedliskach glebowo-wodnych, na glebie torfowo-murszowej i mineralno-murszowej. Wykazano, że założenia opracowanego modelu były prawidłowe i może być on stosowany do wyznaczania zużycia wody przez użytki zielone w siedliskach gleb hydrogenicznych. Do obliczania ewapotranspiracji można stosować uśrednione parametry wyrażające zależność ewapotranspiracji od fazy rozwojowej roślin i warunków meteorologicznych. Są one zbliżone w dwóch badanych siedliskach łąkowych. Parametr wyrażający wpływ wilgotności gleby na ewapotranspirację, przyjmuje wartości zróżnicowane w zależności od właściwości wodnych gleby. Mniejsze wartości osiąga on na glebach o dobrych właściwościach podsiąkowych i retencyjnych, a większe na glebach słabszych pod tym względem.

EN

An evapotranspiration model where the crop-soil coefficients were used is presented in the paper. The model was calibrated and validated upon lysimeter investigations carried out in the years 1973-1995 in grasslands in the upper Noteć river valley. The influence of habitat conditions on the model parameters was examined in two different soil-water sites in the peat-moorsh soil (MtIIIbb) and mineral-moorsh soil (Mr11). It was shown that the assumptions of the analysed model were correct and the model can be used to estimate water consumption by grasslands in the hydrogenic soil sites. To calculate evapotranspiration one can use the average parameters that express the dependence of evapotranspiration on the stage of plant growth and on meteorological conditions. They are similar in both examined meadow sites. The parameter expressing the influence of soil moisture on evapotranspiration assumed different values in relation to soil water properties: lower values were found in soils of efficient capillary raising and good retention properties and higher values - in soils of worse properties.

14

Ewapotranspiracja i plonowanie łąki dwukośnej na glebie torfowo-murszowej w dolinie Noteci

Łabędzki L., Roguski W., Kasperska-Wołowicz W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2003

|

T. 3, z. spec. (9)

57--77

PL

W pracy przedstawiono wyniki trzyletnich (1999-2001) badań ewapotranspiracji i plonowania łąki dwukośnej w dolinie Noteci. Celem badań, prowadzonych w lizymetrach, było określenie przebiegu i zmienności ewapotranspiracji oraz plonowania nienawadnianej łąki dwukośnej, nawożonej w małych ilościach, w naturalnych warunkach położenia wody gruntowej i uwilgotnienia gleby. Stosując małą ilość nawozów mineralnych (160 kg NPK·ha-¹), w warunkach braku nawodnień lub z krótkotrwałym nawodnieniem podsiąkowym w okresie szczególnie suchym na glebie torfowo-murszowej średnio zmurszałej, można uzyskać plon siana z łąki dwukośnej około 9 t·ha-¹. Zużycie wody na ewapotransprację wynosi wówczas około 400 mm. Na podstawie uzyskanych wyników pomiarów ewapotranspiracji oraz pomiarów meteorologicznych określono współczynniki roślinno-glebowe do wzoru Penmana w okresach dekadowych. Wykazano ponadto przydatność modelu ewapotranspiracji opartego na metodzie współczynnika roślinno-glebowego do obliczania ewapotranspiracji łąki dwukośnej.

EN

Results of the 3-year (1999-2001) study on evapotranspiration and yielding of a 2-cut meadow in the upper Noteć river valley are presented in the paper. The study was aimed to determine in lysimetric experiments the course and variability of evapotranspiration and yielding of a non-irrigated and low-fertilised 2-cut meadow in natural conditions of ground water level and soil moisture. Using low rates of fertilisation (160 kg NPK·ha-¹) without irrigation or with a short-term capillary rising one may obtain a hay yield of 9 t·ha-¹ from moderately mineralised peat-moorsh soil in particularly dry period. Water consumption for evapotranspiration equals then 400 mm. Basing on meteorological and evapotranspiration measurements, the crop-soil coefficients were calculated for the Penman's formula in ten-days time intervals. Evapotranspiration model based on the method of crop-soil coefficients was shown to be useful in calculating water consumption by a two-cut meadow.

15

Porównanie ewapotranspiracji wskaźnikowej obliczanej na podstawie pomiarów wykonanych na standardowej i automatycznej stacji agrometeorologicznej

Łabędzki L., Kasperska-Wołowicz W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2002

|

T. 2, z. 2

21--31

PL

Powszechnie stosowaną metodą obliczania ewapotranspiracji upraw rolniczych jest metoda współczynników roślinnych, polegająca na mnożeniu ewapotranspiracji wskaźnikowej przez empiryczny współczynnik roślinny. Współczynniki roślinne zostały określone w wieloletnich pomiarach lizymetrycznych ewapotranspiracji i odniesione do ewapotranspiracji wskaźnikowej obliczanej według wzoru Penmana na podstawie pomiarów meteorologicznych na stacji standardowej. Wprowadzenie nowej, automatycznej metody zbierania i przetwarzania danych meteorologicznych zrodziło pytanie, czy ewapotranspiracja wskaźnikowa liczona na podstawie pomiarów automatycznych różni się od liczonej na podstawie pomiarów standardowych. Pomiary na standardowej i automatycznej stacji agrometeorologicznej prowadzono jednocześnie od 11 czerwca do 30 września 1997 roku w dolinie Noteci. Sumy dekadowe ewapotranspiracji wskaźnikowej obliczanej na podstawie pomiarów na stacji automatycznej były o 1–8 mm mniejsze od obliczanych metodą standardową. Stosowanie ewapotranspiracji wskaźnikowej obliczanej na podstawie automatycznych pomiarów z dotychczasowymi wartościami współczynników roślinnych może prowadzić do zaniżania obliczonych wartości ewapotranspiracji rzeczywistej roślin. W związku z tym należałoby określić i stosować współczynniki do przeliczania wartości współczynników roślinnych lub ewapotranspiracji wskaźnikowej, jednak biorąc pod uwagę dokładność obliczania ewapotranspiracji rzeczywistej roślin potrzebną do określania ilości wody do nawodnień, stwierdzone różnice ewapotranspiracji wskaźnikowej nie są znaczące.

EN

The crop factor method is commonly used to estimate evapotranspiration under conditions of sufficient water supply. It is an indirect method based on estimation of reference evapotranspiration and crop coefficients. The crop coefficients are determined from multiannual local lysimeter experiments as the ratio of measured evapotranspiration to calculated reference evapotranspiration. Up-to-day the reference evapotranspiration was estimated with the use of standard meteorological measurements. Introducing new (automatic) method of collecting and processing meteorological data causes the problem whether the reference evapotranspiration calculated from automatic measurements differs from that calculated from standard measurements. If so, then the crop coefficients should be adjusted to the new method of reference evapotranspiration estimation. Studies were carried out in the period between 11 June and 30 September 1997 in the upper Noteć river valley. Ten-day period sums of reference evapotranspiration estimated from automatic station were 1-8 mm lower than those calculated with the standard method. Using mean 24-hour meteorological data obtained with the automatic station and the crop coefficients determined with the standard method of meteorological measurements underestimated actual evapotranspiration of crops. Therefore, factors for the crop coefficient or for the reference evapotranspiration should be corrected. However, taking into account the accuracy of calculation of actual evapotranspiration for the estimation of irrigation water requirements, the differences in reference evapotranspiration are not significant.