Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Walory przyrodnicze i estetyczne łąk w krajobrazie wiejskim na przykładzie Płaskowyżu Kolbuszowskiego

Wolański P., Rogut K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 4

55--74

PL

Zbiorowiska łąkowe odznaczają się dużymi walorami estetycznymi i krajobrazowymi. Decyduje o tym ich różnorodność florystyczna, zmienność barw kwiatów i liści poszczególnych gatunków roślin podczas sezonu wegetacyjnego oraz strefowość wynikająca z położenia w zmiennych warunkach uwilgotnienia i zasobności w składniki pokarmowe. Celem badań była charakterystyka zbiorowisk łąkowych Płaskowyżu Kolbuszowskiego pod względem różnorodności florystycznej i walorów estetycznych w krajobrazie otwartym. Na podstawie badań fitosocjologicznych prowadzonych w latach 2012–2016 dokonano ich charakterystyki pod względem różnorodności florystycznej oraz walorów krajobrazowych. Wykonane zdjęcia fitosocjologiczne zakwalifikowano do zespołów i zbiorowisk roślinnych. Badając ich różnorodność florystyczną, określono liczbę gatunków ogółem, średnią ich liczbę w jednym zdjęciu oraz wskaźnik Shannona–Wienera H’. Metodą Kościka przeprowadzono waloryzację środowiskową. Wyróżniono 8 zespołów i 9 zbiorowisk, w tym 11 na siedliskach wilgotnych, a 6 na świeżych. W większości badanych zbiorowisk licznie występowały rośliny motylkowe i zioła, które decydowały o walorach estetycznych krajobrazu tego regionu. Do najbogatszych florystycznie zaliczono: Arrhenatheretum elatioris, Cirsietum rivularis oraz zbiorowisko Agrostis capillaris. Wskaźnik Shannona–Wienera dla tych zbiorowisk wynosił około 3. Fitocenozy badanych zbiorowisk wyróżniały się kolorystycznie, szczególnie latem, na tle monotonnych upraw rolniczych i roślinności leśnej. Uwilgotnienie, sposób użytkowania lub jego brak wpływały na skład gatunkowy i walory estetyczne tych fitocenoz.

EN

Meadow communities are known for their high aesthetic and landscape values, due to their floristic diversity, colour variability of species’ flowers and leaves depending on seasons as well as on soil humidity and edaphic conditions. The research objective was to characterize the meadow communities of the Kolbuszowski Plateau with respect of their floristic diversity and aesthetic values in the context of open landscape. The study was performed in 2012–2016. The phytosociological refeleves have been assigned to either associations or to plant communities. As the parameters of the floristic diversity, the total number of species, the average species number per releve as well as Shannon–Wiener H’ index. Also the environment’s evaluation was performed with the Kościk method. As a result, 8 associations and 9 plant communities have been distinguished, 11 on wet and 6 on slightly wet sites. In most of the studied assemblages abundant legume plants and herbs was a chief aesthetic landscape’s asset in the region. Among the most floristically richest were Arrhenatheretum elatioris, Cirsietum rivularis and the Agrostis capillaris community, with their Shannon–Wiener index around 3. Such colourful phytocenoses, in particular in summer time, stand out from the monotonous backdrop of agricultural crops and forests. The meadows use or abandonment as well as moisture conditions influence their species composition and the aesthetic values.

2

Zagrożone zbiorowiska łąkowe i murawowe o dużych walorach estetycznych w regionach niżowych i podgórskich województwa Podkarpackiego

Trąba C., Wolański P., Rogut K.

Topiarius. Studia krajobrazowe

|

2017

|

T. 2

182--193

PL

W niniejszej pracy przedstawiono na mapach rozmieszczenie zagrożonych wyginięciem zbiorowisk roślinnych łąk oraz muraw kserotermicznych psammofilnych i występujących na siedliskach bogatych w wapń, z udziałem gatunków rzadkich, chronionych i o dużych walorach estetycznych w krajobrazie. Uwzględniono ich występowanie w regionach niżowych i podgórskich województwa podkarpackiego. Zagrożone zbiorowiska należały do rzędów Arrhenatheretalia i Molinietalia klasy MolinioArrhenatheretea, rzędu Festucetalia valesiacae klasy Festuco-Brometea oraz rzędu Corynephoretalia canescentis klasy Koelerio glaucae – Corynephoretea canescentis. Zwrócono także uwagę na współczesne zagrożenia analizowanych zbiorowisk oraz sposoby ich ochrony.

EN

The following paper presents in the form of a map, distribution of endangered meadow plant communities, xerothermic grassland communities found on loose sands, as well as grasslands that occur in habitats rich in calcium, with participation of rare, protected species of high aesthetic value of the landscape. The occurrence of the above mentioned communities in lowland and foothill regions of the Podkarpackie region was taken into account. Endangered communities were represented by the orders Arrhenatheretalia and Molinietalia belonging to the MolinioArrhenatheretea class, the Festucetalia valesiacae order of the FestucoBrometea class and the Corynephoretalia canescentis order of the Koelerio glaucae – Corynephoretea canescentis class. Attention was also drawn to contemporary threats to the analyzed communities and solutions to protect them.

3

Różnorodność florystyczna oraz walory krajobrazowe muraw kserotermicznych na Pogórzu Przemyskim

Wolański P., Trąba C., Rogut K.

Przestrzeń i Forma

|

2016

|

nr 26

331--346

PL

Na podstawie 121 zdjęć fitosocjologicznych wykonanych w latach 2010–2014 w zbiorowiskach muraw kserotermicznych na Pogórzu Przemyskim oraz bogatej dokumentacji foto-graficznej dokonano charakterystyki tych ekosystemów pod względem różnorodności florystycznej oraz walorów krajobrazowych. Wyróżniono zbiorowisko Brachypodium pinnatum zróżnicowane na siedem wariantów. Występowało ono w urozmaiconych warunkach siedliskowych (zbocza wzniesień o zróżnicowanej wystawie i nachyleniu, wierzchowiny wzniesień). Wyróżnione fitocenozy były bogate florystycznie. Licznie występowały w nich rośliny dwuliścienne o barwnych kwiatach, które decydują o walorach krajobrazowych. Badane murawy kserotermiczne wyróżniały się kolorystycznie, szczególnie latem, na tle monotonnej barwy upraw rolniczych i roślinności leśnej. Bogactwo gatunków roślin w płatach muraw i ich aktualna faza rozwojowa to ważne elementy, które wpływają na estetykę krajobrazu rolniczego Pogórza Przemyskiego.

EN

On the basis of 121 phytosociological relevés taken in the years 2010–2014 in xerothermic grassland communities in the Przemyśl Foothills and rich photographic documentation, these ecosystems were characterized in terms of floristic diversity and landscape values. The community of Brachypodium pinnatum was distinguished and differentiated into 7 variants. It occurred in varied habitat conditions (slopes of varying exposition, angle, and altitude). The distinguished phytocenoses were floristically rich. Dicotyledonous plants with colourful flowers, which determine landscape values, occurred abundantly. The studied xerothermic grasslands could be distinguished by colour, especially in summer, against monotonous agricultural crops and forest vegetation. The richness of plant species in grassland patches and their current development phase are important elements that affect aesthetics of the agricultural landscape of the Przemyśl Foothills.

4

Występowanie oraz wartość paszowa ziół i runi łąkowej z ich udziałem na Pogórzu Dynowskim

Wolański P., Trąba C., Rogut K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

127--144

PL

Celem badań była analiza występowania ziół w zbiorowiskach łąkowych Pogórza Dynowskiego na tle niektórych czynników siedliskowych i określenie walorów jakościowych paszy z tych łąk. Na podstawie zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych metodą Brauna-Blanqueta, wyróżniono zbiorowiska roślinne, w których porównano występowanie wybranych gatunków ziół. Pobrano także próbki gleby i runi do analiz chemicznych. Określono plon suchej masy z 1 ha oraz liczbę wartości użytkowej (Lwu) metodą Filipka. W 12 zbiorowiskach wyróżniono 27 gatunków ziół. Zdecydowanie więcej ziół było w zespołach z rzędu Arrhenatheretalia, a najczęściej i najliczniej: krwawnik pospolity (Achillea millefolium), brodawnik zwyczajny (Leontodon hispidus), babka zwyczajna (Plantago lanceolata), szczaw łąkowy (Rumex acetosa) i mniszek lekarski (Taraxacum officinale). Z kolei w zbiorowiskach z rzędu Molinietalia, występujących na siedliskach silniej uwilgotnionych, udział ziół o właściwościach paszowych i terapeutycznych był mniejszy, a częściej i liczniej rosły gatunki małowartościowe i trujące: jaskier rozłogowy (Ranunculus repens), jaskier ostry (Ranunculus acris), tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris), ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus), skrzyp błotny (Equisetum palustre), sity (Juncus sp.) i turzyce (Carex sp.). Mineralne gleby tych łąk charakteryzowały się odczynem kwaśnym. Były na ogół ubogie w przyswajalny fosfor i bogate w magnez, a zawartość potasu była zróżnicowana. Plon s.m. runi wyróżnionych zbiorowisk był zróżnicowany i zawierał się w przedziale od 1,9 do 4,7 t•ha-1 . Z kolei wartość użytkowa Lwu zależała głównie od wartościowych traw pastewnych i roślin z rodziny bobowatych. Stwierdzono, że udział ziół w wielogatunkowej runi zwiększał zawartość makroelementów: P, K i Mg oraz mikroelementów: Cu, Zn i Fe w uzyskiwanej paszy.

EN

The study aimed at determining the occurrence of herbs in meadow communities of Dynowskie Foothills in relation to certain habitat factors and quality of fodder obtained from the meadows. Based on phytosociological relevés taken in compliance with the Braun-Blanquet method, plant communities were distinguished and further compared for the occurrence of selected herbs. Samples of soil and sward for chemical analysis were also collected. Dry matter obtained from 1 ha and fodder value of sward were determined with the method elaborated by Filipek. Twelve distinguished communities included 27 herb species. Definitely more herb species were found in associations belonging to the order Arrhenatheretalia, but most common and most frequent were: Achillea millefolium, Leontodon hispidus, Plantago lanceolata, Rumex acetosa and Taraxacum officinale. By contrast, the share of herbs of fodder and therapeutic properties was smaller in communities of the order Molinietalia from moist habitats. The following less valuable and poisonous species occurred frequently: Ranunculus repens, Ranunculus acris, Lysimachia vulgaris, Cirsium rivulare, Scirpus sylvaticus, Equisetum palustre, Juncus sp. and Carex sp. Mineral soils of these grasslands were generally acid, poor in easily available phosphorus, rich in magnesium and of diverse K content. The yield obtained from the first regrowth was variable ranging from 1.9 to 4.7 t from 1 ha. Fodder value of sward depended mainly on the valuable forage grasses and legumes. Excessive contribution of herbs (above 10%) reduced the efficiency of meadows and the fodder value. However, herbs favorably affected the chemical composition of the sward, increasing the content of macronutrients P, K and Mg and micronutrients Cu, Zn and Fe.

5

Zróżnicowanie zbiorowisk muraw psammofilnych w południowo-wschodniej Polsce

Trąba C., Rogut K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 1

143--169

PL

Na podstawie 143 zdjęć fitosocjologicznych, wykonanych w latach 2009–2010 w zbiorowiskach muraw napiaskowych na terenie województwa podkarpackiego i południowo–wschodniej Lubelszczyzny metodą Brauna-Blanqueta, wyróżniono sześć zespołów oraz trzy zbiorowiska, które zaliczono do klasy Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis Klika in Klika et Novak 1941. Na podstawie składu florystycznego zdjęć fitosocjologicznych obliczono metodą fitoindykacyjną Ellenberga średnie wartości wskaźników ekologicznych (L – nasłonecznienie, T – warunki termiczne, F – uwilgotnienie gleby, R – odczyn, N – zasobność gleby w azot), a następnie średnie dla wyróżnionych zbiorowisk. Płaty zespołu Spergulo vernalis-Corynephoretum (R.Tx. 1928) Libb. 1933 dominowały na najlżejszych piaskach nieużytków porolnych niżowych regionów województwa podkarpackiego. Zespoły i zbiorowiska ze związków Koelerion glaucae (Volk 1931) Klika 1935 oraz Vicio lathyroidis-Potentillion argenteae Brzeg in Brzeg et M. Wojt. 1996 występowały głównie na Lubelszczyźnie. Zbiorowiskiem pośrednim między fitocenozami związków Corynephorion Klika 1934 i Koelerion glaucae (Volk 1931) Klika 1935 był Festuco-Thymetum serpylli (R.Tx. 1928) Kornaś 1957. Najmniej zaawansowanym w rozwoju sukcesyjnym był pionierski zespół Spergulo Corynephoretum typicum (R.Tx. 1928) Libb. 1933 Czyżewska 1992 typicum w wariancie typowym, a najbardziej – zespół Diantho-Armerietum Krausch 1959. Skład gatunkowy wyróżnionych zespołów i zbiorowisk bardziej różnicowały czynniki edaficzne niż klimatyczne ocenione metodą fitoindykacyjną. W fitocenozach badanego terenu stwierdzono 142 gatunki roślin naczyniowych oraz 15 gatunków mchów i porostów. Zagrożeniem dla muraw zespołu Spergulo vernalis-Corynephoretum R.Tx. 1928) Libb. 1933 jest sukcesja leśna oraz budownictwo mieszkaniowe i rekreacyjne, a dla pozostałych dodatkowo wydobywanie piasku, deptanie oraz zrywanie gatunków leczniczych.

EN

Based on 143 phytosociological relevés made in 2009–2010 in the grassland communities developer on sands in the Podkarpacie province and in SE part of Lubelskie province we distinguished six associations and three communities assigned to the class Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis Klika in Klika et Novak. Based on floristic composition we calculated average values of Ellenberg ecological indices (L – insolation, T – thermal conditions, F – soil moisture, R – soil reaction, N – nitrogen availability) for the phytosociological releves and then the averages for the distinguished communities. The association of Spergulo vernalis-Corynephoretum (R.Tx. 1928) Libb. 1933 dominated on lightest sands of post-agricultural fallows in lowland parts of the Podkarpacie province. The associations and communities of the Koelerion glaucae (Volk 1931) Klika 1935 and Vicio lathyroidis-Potentillion argenteae Brzeg in Brzeg et M. Wojt. 1996 alliances occurred mainly in the Lubelskie province. Festuco-Thymetum serpylli (R.Tx. 1928) Kornaś 1957 was an intermediate community lin king phytocoenoses of the Corynephorion Klika 1934 and Koelerion glaucae (Volk 1931) Klika 1935 alliances. While the least advanced in successional development was a pioneering association of Spergulo Corynephoretum typicum (R.Tx. 1928) Libb. 1933 Czyżewska 1992 typicum in the typical variant, the most advanced was the community of extensive meadows with Dianthus delthoides. According to the phytoindication, the species composition of distinguished associations and communities was more diversified by the edaphic than by climatic factors. We identified as many as 142 species of vascular plants and 15 species of mosses and lichens in the distinguished associations and communities. Housing and recreational development pose major threat to grasslands of the Spergulo vernalis-Corynephoretum R.Tx. 1928) Libb. 1933 association, and sand exploitation, trampling and collection of medicinal plants to the other phytocoenoses.

6

Zróżnicowanie florystyczne zbiorowisk nieużytkowanych łąk z rzędu Arrhenatheretalia na Pogórzu Przemyskim

Wolański P., Rogut K.

Ekologia i Technika

|

2012

|

R. 20, nr 5

294-305

PL

W niniejszej pracy opisano 4 zbiorowiska roślinne: Poa pratensis-Festuca rubra, z Festuca rubra, z Agrostis capillaris i z Anthoxanthum odoratum, występujące na nieużytkowanych łąkach i polach Pogórza Przemyskiego (południowo-wschodnia Polska), na tle niektórych czynników ekologicznych określonych metodami laboratoryjnymi i metodą fitoindykacyjną Ellenberga. Zbiorowiska wyróżniono na podstawie 222 zdjęć fitosocjologicznych wykonanych w latach 2006-2010. Uwzględniono bogactwo gatunkowe zbiorowisk oraz wskaźnik różnorodności Shannona-Wienera. Wyróżnione zbiorowiska występowały na glebach mineralnych, umiarkowanie wilgotnych, o odczynie kwaśnym, niskiej zawartości fosforu, średniej azotu i potasu a wysokiej magnezu. Zajmowały południowe i zachodnie stoki wzniesień, dobrze nasłonecznione i umiarkowanie ciepłe. Najwyższą średnią liczbą gatunków w l zdjęciu oraz wartością wskaźnika Shannona-Wienera H' wyróżniało się zbiorowisko z Agrostis capillaris, a najniższą zbiorowisko z Anthoxanthum odoratum. Różnice w składzie florystycznym zbiorowisk, poza gatunkami dominującymi były niewielkie. Duży udział w składzie florystycznym i w pokryciu powierzchni miały gatunki łąkowe charakterystyczne dla rzędu Arrhenatheretalia i klasy Mo linio-Arrhenatheretea. Uwagę zwraca występowanie licznych gatunków ruderalnych i segetalnych, szczególnie w zbiorowisku z Agrostis capillaris, co wskazuje na porolne pochodzenie fitocenoz. Udział drzew i krzewów był największy w zbiorowisku z Anthoxanthu.modoratum, a w pokryciu powierzchni w zbiorowisku z Agrostis capillaris, Gatunki rzadkie i chronione, m. in. Platanthera bifolia, Centauriwn erythraea, Dianthus deltoides, Polygala vulgaris i Cirsium decussatum najliczniej występowały w zbiorowisku z Agrostis capillaris.

EN

Four plant communities are described in this study: Poa pratensis-Festuca rubra, with Festuca rubra, with Agrostis capillarys, and with Anthoxanthum odoratum, occurring on unused meadows and fields of Przemyskie Foothills (SE Poland) in the context of selected ecological factors, calculated with laboratory and phytoindication method by Ellenberg. The communities were identified on the basis of 222 phytosociological releves mare in 2006-2010. Species richness and S-W biodiversity index were taken into consideration. The distinguished communities occurred on mesie mineral and acidic soils with low phosphorus, intermediate nitrogen and potassium, and high magnesium contents. Most commonly they developed on insolated, intermediately warm sites of south and western slopes. The highest average species richness and S-W H' values had communities with Agrostis capillaris, and the lowest with Anthoxanthum odoratum. Except for the dominating species, differences in floristic compositions were slight. Meadow species of the Arrhenatheretalia order and Molinio-Arrhenatheretea class had a substantial share in the floristic composition. There was a conspicuous occurrence of numerous ruderal and segetal species, particularly in the Agrostis capillaris community, which indicates the origin of field-grasslands. The share of trees and shrubs was the highest in the community with Anthoxanthum odoratum, while their cover in the community with Agrostis capillaris. Protected and rare species, such as Platanthera bifolia, Centaurium erythraea, Dianthus deltoides, Polygala vulgaris, and Cirsium decussatum, most commonly occurred in the community with Agrostis capillaris.