Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wiek utworów glacjalnych nad dolną Kamienną według analizy geomorfologiczno-litostratygraficznej, datowania metodą TL oraz analizy składu petrograficznego

Pożaryski W., Maruszczak H., Lindner L.

Przegląd Geologiczny

|

2002

|

Vol. 50, nr 1

87-90

PL

Dla osadów reprezentujących jeden cykl glacjalny nad dolną Kamienną uzyskano datowania metodą TL w przedziale od 274 do 721 ka. Wyniki analizy petrograficznej gliny zwałowej w obrębie tego cyklu są także wieloznaczne, ze wskazaniem na zlodowacenie warciańskie lub jedno ze zlodowaceń południowopolskich. Rezultaty uzyskane tymi dwoma metodami nie dają więc podstawy do kwestionowania pozycji wiekowej badanych osadów, określonej na zlodowacenie odrzańskie na podstawie analizy geomorfologiczno-litostratygraficznej.

EN

The sediments of a single glacial cycle on the lower Kamienna River were TL dated at 274 to 721 ka. The results of petrographic analysis of tills assigned to this cycle are also ambiguous indicating the Wartanian Glaciation or one of the South Polish Glaciations. The results derived from these two methods do not put in question the age of the examined sediments that have so far been ascribed to the Odranian Glaciation based on geomorphologic and lithostratigraphic analysis.

2

Skamieniałe szczątki drzew lasu mioceńskiego na Roztoczu (Polska SE i Ukraina NW)

Maruszczak H.

Przegląd Geologiczny

|

2001

|

Vol. 49 nr 6

532-537

PL

Zsylifikowane szczątki drzew na Roztoczu należą głównie do rodzaju sekwoja, który był najodporniejszy na degradację. Występują one wśród piasków środkowego badenu, akumulowanych w strefie NE brzegu Paratetydy (tzn. także dzisiejszych kotlin przedkarpackich). Sylifikacja tkanki drzewnej następowała synsedymentacyjnie, w płytkich zatokach - z wodami alkalicznymi sprzyjającymi rozpuszczaniu krzemionki - morza badeńskiego, w klimacie podobnym do dzisiejszego śródziemnomorskiego. Źródłem krzemionki mógł być biogeniczny opal występujący w opokach górnokredowych, budujących ówczesne, lądowe wzgórza roztoczańskie. Okazy ze złoża pierwotnego zwykle są słabo zlityfikowane i często łatwo kruszą się. Częściej spotyka się okazy na złożu wtórnym, wśród zboczowych utworów czwartorzędowych; wykazują one oznaki wielofazowej rekrystalizacji krzemionki, dzięki czemu są znacznie bardziej odporne na działanie mechaniczne.Część spośród tych ostatnich wykazuje oznaki eolizacji i występowania "naskorupień". Wyraźne naskorupienia - zabarwione żółtawo, brunatnawo, szaroczarno - mają cechy polew pustynnych. Powstawały one zapewne przy końcu miocenu, w okresie kryzysu messyńskiego; w tym czasie rozwijały się polewy pustynne na piaskowcach sarmackich, budujących ostańce najstarszej rzeźby na Wyżynie Lubelskiej i Roztoczu. Słabo rozwinięte naskorupienia mogły powstawać także w klimacie peryglacjalnym, w okresie zlodowaceń plejstoceńskich.

3

Definicja i klasyfikacja lessów oraz utworów lessopodobnych

Maruszczak H.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 7

580-586

PL

Less był kształtowany przez różne procesy proto-, syn- i epigenetyczne. Nie jest więc łatwo zdefiniować ten najbardziej znany spośród plejstoceńskich utworów ekstraglacjalnych. Dlatego niektórzy preferują najprostsze kryterium składu granularnego. W rezultacie obok " lessu typowego " wyróżniają pylasty także " less eluwialny " lub " less warwowy ", łącząc w ten sposób utwory o bardzo różnej genezie. Pojęcie lessu typowego również nie jest jednoznaczne, gdyż znane są trzy główne typy strefowo-geograficzne lessów: peryglacjalnych, perydesertycznych i perymedyterańskich (ryc. 1). Trudności nie unikamy stosując zamiast lessu pojęcie "formacji lessowej ". Podstawą wyodrębniania winny być kryteria genetyczne i to nie tylko lessu, ale także utworów do niego podobnych. Do lessów można zaliczać tylko te utwory pylaste, które w stadium syngenetycznym były transportowane i sedymentowane głównie drogą eoliczną. Tworzą one zwykle dość miąższe pokrywy obejmujące oprócz różnowiekowych warstw właściwego lessu węglanowego, warstwy zwietrzałe (odwapnione) oraz przekształcone pedogenetycznie. Lessy w takich pokrywach dzielą się na predysponowane rzeźbą różne facje genetyczne; katenę głównych facji lessu peryglacjalnego w Europie Środkowej przedstawia ryc. 2. Inne kryteria klasyfikacji lessu można stosować tylko jako podrzędne, np. według uziarnienia (lessy gliniaste, lessy, lessy piaszczyste) lub ukształtowania terenu (lessy wierzchowinowe, stokowe i dolinne - p. tab. 1). Utwory lessopodobne natomiast, przeważnie o znacznie bardziej zróżnicowanym uziarnieniu, były kształtowane w stadium syngenetycznym przy znacznym udziale innych procesów; zwykle są one mniej miąższe ifacjalnie mniej zróżnicowane. Peryglacjalne utwory lessopodobne w Polsce reprezentują głównie póżnoglacjalne utwory pokrywowe (eoliczne i deluwialne).

EN

Loess was formed by various proto-, syn- and epigenetic processes. Therefore, it is difficult to define loess which is known best among the Pleistocene extraglacial deposits. That is why some researchers prefer the simplest criterion of grain size and, besides " typical loess ", they distinguish " eluvial loess " and " varved loess " which are also silt deposits, including them into one group despite their very different origin. However, the concept of typical loess is not unequivocal because three main zonal-geographical types of loess are recognized: periglacial, peridesertic andperimediterranean (Fig. I). Using the concept of "loess formation" instead of loess, we have unavoidable difficulties. Genetic criteria should be the basis to distinguish not only loess but also similar deposits. Only those silt deposits, which were transported and sedimented mainly by wind during their syngenetic stage, can be included into loesses. They usually form rather thick blankets containing beds of proper carbonate loess of different ages, weathered (decalcified) beds, and pedogenetically transformed beds. Such blankets contain various genetic fades of loess which are conditioned by the relief; the catena of main fades of the periglacial loess in Central Europe is presented in Fig. 2. Other criteria for loess classification can be used only secondarily, e.g. classification according to the grain size (loamy loesses, loesses, sandy loesses), or relief (interfluve, slope and valley loesses) - vide Table I. Loess-like deposits have usually a much more differentiated grain size. They were formed at their syngenetic stage with a considerable participation ofnon-eolian processes; they are usually less thick and facially less differentiated. Periglacial loess-like deposits in Poland are mainly represented by the Late Glacial cover deposits (eolian and deluvial).

4

Młodoczwartorzędowe tarasy akumulacyjne i osady deluwialne w dolinie środkowej Wisły

Pożaryski W., Maruszczak H., Lindner L.

Przegląd Geologiczny

|

1999

|

Vol. 47, nr 9

808-812

PL

Zebrane materiały potwierdzają zasadność wyróżnienia przez Pożaryskiego (1953, 1955) trzech systemów tarasów rzecznych w strefie przełomowego odcinka doliny Wisły. Najstarszy z nich, określony jako zespół tarasów wysokich (III), sięgający 18,5-13,5 m nad poziom rzeki, utworzył się w starszej i środkowej części stadiału głównego (leszczyńsko-pomorskiego) zlodowacenia wisły (około 33-17 ka). Jego rozwój był synchroniczny z okresem akumulacji lessu młodszego górnego i osadów deluwialnych, które w 1953 r. wyodrębniono jako "piaski wysokiego zasypania". Następny z młodoplejstoceńskich systemów tarasowych, określony jako tarasy średnie (II) o wysokości 9,0-5,5 m, powstał w najmłodszej części stadiału głównego zlodowacenia (19-13 ka); jego ostateczne wykształcenie było synchroniczne z akumulacją cienkich, eolicznych utworów pokrywowych wyróżnionych w 1953 r. jako "lessy nadległe". Najmłodszy system tarasów rzecznych czyli zespół piaszczysto-madowych tarasów niskich (I) o wysokości 2,5-1,0 m powstał w holocenie.