Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rola trwałych użytków zielonych w zapewnieniu stanu równowagi ekologicznej środowiska przyrodniczego

Burczyk P., Gamrat D., Gałczyńska M., Saran E.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 3

21--37

EN

Maintaining permanent grassland contributes to the preservation of biodiversity. They also play an important role in the greenhouse gas balance. By storing soil organic matter and humus, they improve the structure of the soil, its ability to store water and resistance to erosion. Because of their functions, meadows are an important factor limiting hazards and contribute to maintaining the balance of the natural environment. This paper presents a query of the literature on the subject in order to present the results of studies on the functions performed by permanent grassland in the economy, environmental protection and the countryside landscape.

PL

Utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ) przyczynia się do zachowania różnorodności biologicznej. Odgrywają one także istotną rolę w bilansie gazów cieplarnianych. Poprzez magazynowanie glebowej substancji organicznej i próchnicy poprawiają strukturę gleby, jej zdolność magazynowania wody i odporność na erozję. Ze względu na pełnione funkcje łąki są istotnym czynnikiem ograniczającym zagrożenia i przyczyniają się do zachowania równowagi środowiska przyrodniczego. W pracy przedstawiono kwerendę literatury przedmiotu w celu przedstawienia wyników opracowań z zakresu pełnionych funkcji przez trwałe użytki zielone w gospodarce, ochronie środowiska i krajobrazie terenów wiejskich.

2

Ocena skuteczności pracy oczyszczalni ścieków w Gryfinie

Szczerbińska N., Gałczyńska M., Ulas K., Burczyk P., Mikołajczak M., Buśko M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 2

85--98

PL

Polska – wchodząc w struktury Unii Europejskiej – zobowiązała się do uporządkowania gospodarki ściekowej do końca 2015 r. Dzięki prawidłowej pracy oczyszczalni ścieki odprowadzane do wód odbiornika nie stanowią dla nich zagrożenia. Jest to szczególnie ważne ze względu na potrzebę utrzymania dobrego stanu wód powierzchniowych. Celem badań było określenie efektywności oczyszczania ścieków przez mechaniczno-biologiczną oczyszczalnię ścieków w Gryfinie na podstawie analizy ilości zanieczyszczeń niesionych wraz ze ściekami komunalnymi. Badania przeprowadzono na terenie oczyszczalni ścieków w Gryfinie. Analizy składu ścieków surowych i oczyszczonych obejmowały pięcioletni okres – od 2011 do 2015 r. Analizowano BZT5, ChZT, zawiesinę ogólną, Nog i Pog. Obliczono efektywność pracy oczyszczalni ścieków, skuteczność zmniejszania zanieczyszczeń i wskaźnik technologicznej sprawności oczyszczania. Wyniki badań opracowano statystycznie. Stwierdzono, że średni wskaźnik sprawności oczyszczania ścieków w odniesieniu do zawiesiny ogólnej wyniósł 98,0%, BZT5 – na poziomie 98,9%, natomiast ChZT – na poziomie 97,4%. Średni wskaźnik sprawności oczyszczania ścieków w odniesieniu do azotu ogólnego oraz fosforu ogólnego wyniósł odpowiednio 89,6% i 96,4%. Ustalono, że efektywność oczyszczalnia ścieków w Gryfinie była bardzo duża i zgodna z przepisami.

EN

Poland entering the structures of the European Union committed itself to organize wastewater management by the end of 2015. Due to the correct operation of the sewage treatment plant, the sewage discharged into the receiver water does not pose any danger to them. This is especially important because of the need to maintain good surface water quality. The aim of the study was to analyse the amount of pollutants transported with municipal wastewater, to determine the efficiency of wastewater treatment by mechanical-biological sewage treatment plant in Gryfino. The research was carried out on the sewage treatment plant in Gryfino. Analyses of raw and purified wastewater were carried on a five year period from 2011 to 2015. BOD5, COD, general suspension, total nitrogen and total phosphorus were analyzed. The efficiency of sewage treatment plant operation, efficiency of pollution reduction and the technological wastewater treatment efficiency rate were calculated. The results of the research were statistically analyzed. It was found that the average wastewater treatment efficiency rate for the total suspended solids was 98.0%, and BOD5 – 98.9%, and COD – 97.4%. The average efficiency index of wastewater treatment for total nitrogen and total phosphorus was 89.6% and 96.4% respectively. It was found that the efficiency of the wastewater treatment plant in Gryfino was very good and consistent with the regulations.

3

Substancje i preparaty chemiczne wykorzystywane do inaktywacji fosforu w ekosystemach jeziornych

Gałczyńska M., Buśko M.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 1

140--143

PL

Wyjaśniono pojęcie eutrofizacji wód powierzchniowych, a w szczególności zwrócono uwagę na negatywne skutki tego zjawiska dla ekosystemów jeziornych. Omówiono metodę inaktywacji fosforu uznawaną za jedną z najefektywniejszych metod rekultywacji jezior. Na podstawie pierwiastka wiążącego związki fosforu (wapń, żelazo, glin i lantan) podzielono i scharakteryzowano substancje i preparaty chemiczne, w tym koagulanty, wykorzystywane w tej metodzie. Podano warunki ich stosowania oraz określono wady i zalety chemicznej rekultywacji jezior. Na przykładach z całego świata wskazano jeziora, w których prowadzono inaktywację fosforu oraz przytoczono za literaturą sumaryczną dawkę wprowadzonych do zbiorników wodnych substancji i preparatów chemicznych.

EN

A review, with 62 refs., of coagulants based on selected Ca, Fe, Al or La compds.

4

Różnorodność wysp krajobrazowych w krajobrazie rolniczym Równiny Nowogardzkiej i Goleniowskiej

Gamrat R., Gałczyńska M., Kupiec M.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2017

|

nr 35

29--41

PL

Liczba typów wysp krajobrazowych na obszarach rolniczych uzależniona jest od szeregu czynników, m. in.: rzeźby terenu, powierzchni i rozmieszczenia gruntów ornych oraz intensywności ich użytkowania. Istotnym czynnikiem funkcjonalności struktury krajobrazu rolniczego jest stopień fragmentacji użytków, oraz wzajemne położenie w przestrzeni wysp krajobrazowych. Badaniami objęto fragmenty rolniczych krajobrazów na obszarach równinnych Polski północno-zachodniej. Przeanalizowano zróżnicowanie i trwałość m.in.: śródpolnych oczek wodnych, zadrzewień i alei na wybranych poligonach badawczych Równin: Nowogardzkiej i Goleniowskiej. Na badanym obszarze presja rolnicza spowodowała zanik lub przekształcenie znacznej części wysp krajobrazowych. Większa różnorodność elementów przyrodniczych oraz brak barier spowodowały, że na terenie Równiny Nowogardzkiej zaobserwowano liczniejsze i bardziej bogate florystycznie i fitosocjologicznie wyspy krajobrazowe.

EN

The number of landscape islands forms in the agricultural areas depends on a number of factors: the relief character, distribution of arable land and the intensity of use. An important factor in the functionality of the structure of the agricultural landscape is the degree of fragmentation of its components and the relative position of the environmental islands. The study describes environmental island distribution and their floristic characteristics on agricultural landscapes in lowland areas of Nowogard Plain and Goleniowska Plain in north-western Poland. Diversity and sustainability of environmental islands in the selected training ground were researched. In the study area agricultural pressures caused the disappearance or transformation of a large part of the islands. Greater variety of natural elements in the landscape and the lack of barriers caused that in the Nowogard Plain more rich floral and phytosociological variety of landscape islands were observed.

5

Wpływ rodzaju nawożenia azotowego na zawartość biomasy żywych mikroorganizmów w glebie i emisję ditlenku węgla

Burczyk P., Gałczyńska M., Michalcewicz W., Gamrat R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 2

5--15

PL

Celem badań było określenie zawartości biomasy żywych mikroorganizmów w glebie i emisji ditlenku węgla w warunkach zróżnicowanego nawożenia azotem mieszanki traw w uprawie wazonowej. W próbkach glebowych w dwóch terminach oznaczono biomasę żywych mikroorganizmów w glebie, wykorzystując opracowaną przez Andersena i Domscha fizjologiczną metodę polegającą na pomiarach wydzielania ditlenku węgla. Przeprowadzono również pomiary emisji ditlenku węgla za pomocą polowego miernika fotoakustycznego gazów INNOVA 1412. Uzyskane wyniki badań poddano dwuczynnikowej analizie wariancji. Określono także parametry korelacji liniowej pomiędzy biomasą mikroorganizmów a emisją ditlenku węgla. Zastosowana w badaniach dawka nawożenia azotem (saletra amonowa – 50 kg N∙ha-1 lub gnojówka 50 kg N∙ha-1) nie ograniczała rozwoju mikroorganizmów glebowych. Na biomasę mikroorganizmów glebowych w uprawie mieszanek traw miały wpływ zarówno rodzaj, jak i liczba dawek azotu. Biomasa mikroorganizmów glebowych dodatnio wpłynęła na emisję ditlenku węgla w warunkach nawożenia organicznego i mineralnego.

EN

The aim of the study was to determine the biomass content of microorganisms in soil and carbon dioxide emissions in conditions of nitrogen fertilization in the cultivation of pot grass mixtures. In soil samples in two terms size of the biomass of living microorganisms was measured using developed by Andersen and Domsch physiological method based on measurements of generating carbon dioxide. Measurements of carbon dioxide emissions using field gas monitor INNOVA 1412 were also carried out. The results of the study were treated by two-factor analysis of variance. The linear correlation between microbial biomass and carbon dioxide emissions was performed. Used in the studies, doses of nitrogen fertilization (ammonium nitrate – 50 kg N∙ha-1, liquid manure – 50 kg N∙ha-1) do not influenced the development of soil microorganisms. The volume of soil microbial biomass in the cultivation of grass mixtures was affected by the type and number of doses of nitrogen fertilization. Both mineral and organic fertilization affected positively on soil microbial biomass and the volume of carbon dioxide emission.

6

Wieloletnia analiza wpływu przedsiębiorstwa górniczo-chemicznego Siarka w Jaworowie (Ukraina) na stężenie siarczanów(VI) i chlorków w wodzie transgranicznej rzeki Szkło

Kowalczyk A., Gałczyńska M., Kuźniar A.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 2

310--313

PL

Przedstawiono zmienność zawartości siarczanów(VI) i chlorków w wodzie w granicznym i ujściowym punkcie rzeki Szkło w latach 1990–2013. Wskaźniki zasolenia wód porównano w czterech przedziałach czasowych związanych z oddziaływaniem Państwowego Górniczo-Chemicznego Przedsiębiorstwa Siarka w Jaworowie (Ukraina). Ustalono, że korzystne zmiany jakości wody zostały spowodowane rekultywacją terenów po zlikwidowanym przedsiębiorstwie. Zaobserwowany znaczny spadek średniej zawartości siarczanów(VI) w punkcie ujściowym rzeki Szkło w stosunku do poprzednich okresów może wskazywać na wzrost efektywności samooczyszczania się rzeki na terenie Polski.

EN

The variability of the SO42- and Cl- contents in Szkło River water was detd. At distance of 20 km from the Polish border, there is a former mining-chemical enterprise “Sulfur” in Jaworów. This can have the impact on the water quality in the Polish section of the Szkło River. Long-term water quality data (1990–2013) in two sites were studied. In the last years, some favourable changes of the water quality were obsd. as a result recultivation carried out in 2003–2006 in the former mine. A significant decrease in the av. content si of SO42- took place after reclamation at the estuary point of the Szkło River, compared to previous period, and in relation to the border point. An increase in the efficiency of self-purification of the river on Polish territory was assumed.

7

Ocena stężenia magnezu i wapnia w wodach gruntowych na terenach rolniczych Pomorza Zachodniego

Burczyk P., Rawicki K., Gałczyńska M., Brysiewicz A., Marciniak A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

15--23

PL

Celem pracy była ocena stężenia wapnia i magnezu w płytkich wodach gruntowych na terenach położonych w bezpośredniej zlewni Jeziora Miedwie, będącego źródłem wody pitnej dla Szczecina. Pomocniczo oznaczano również pH wody oraz jej przewodność elektrolityczną. Badania prowadzono od kwietnia do listopada 2012 i 2013 r., wykorzystując do tego celu sieć 20 piezometrów, zlokalizowanych w sąsiedztwie gruntów rolnych oraz gospodarstw. Próby pobierano raz w miesiącu. Klasyfikacji jakości wód dokonano na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych. Stężenie wapnia w płytkich wodach gruntowych wahało się od 8,8 do 238 g•m-3 (średnio 91,5 g•m-3 ). Większość prób (43%) sklasyfikowano jako odpowiadające II klasie jakości wód, a 33% klasie III. Do klasy I zaliczono 18% prób, natomiast do najniższej (V) żadnej. W przypadku magnezu stężenie wynosiło od 2,4 do 179,6 g•m-3 (średnio 41,1 g•m-3 ), a 60% prób spełniało wymagania I klasy czystości. W klasach II i III znalazło się ich odpowiednio 19,4 oraz 14,0%, natomiast w klasach IV i V znalazło się po 3,3% prób. Również ocena pH oraz przewodności elektrolitycznej, w większości wypadków, pozwala na zakwalifikowanie wód do I i II klasy jakości wód podziemnych. Pod względem analizowanych parametrów, stan wód na badanym obszarze można ocenić jako dobry.

EN

The aim of this study was to evaluate the content of calcium and magnesium in shallow ground waters in direct catchment of Lake Miedwie, the source of drinking water for Szczecin. pH of the water and the electrolytic conductivity were also determined. Piezometers were located in the vicinity of agricultural lands and farms. Classification of water quality was based on the Decree of the Minister of Environment of 23 July 2008 on the criteria and methods of ground water evaluation. The study was conducted from April to November 2012 and 2013 with the use of a network of piezometers. Water samples were taken at 20 points once a month. Calcium content in the shallow ground water ranged from 8.8 to 238 g•m-3 (mean 91.5 g•m-3 ). Most samples (43%) were classified to the second class of water quality and 33% to the third class. Eighteen percent of samples were ascribed to the first class and none to the fifth. Magnesium content ranged from 2.4 to 179.6 g•m-3 (mean 41.1 g•m-3 ) and 60% samples met the requirements of the first class water quality. The second and third classes included 19.4 and 14.0% samples, respectively while 3.3% samples fell into each of the fourth and fifth class. The assessment of pH and conductivity, in most cases, allowed for the classification of water to the first and second class of ground water quality. In terms of the analyzed parameters, the status of water in the study area can be assessed as good.

8

Zmiany stężenia tlenu i temperatury w warunkach różnych głębokości wody w śródpolnym oczku wodnym

Wesołowski P., Brysiewicz A., Gałczyńska M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 4

135--144

PL

Badania przeprowadzono w latach 2010–2013 w śródpolnym oczku wodnym Stare Czarnowo, w województwie zachodniopomorskim. Celem podjętych badań było określenie stężenia tlenu rozpuszczonego w wodzie i jej temperatury w warunkach zróżnicowanej głębokości wody. Pomiary wykonywano w trzech pionach badawczych o zróżnicowanej głębokości wody. W okresie badań stwierdzono, że stężenie tlenu rozpuszczonego w wodzie oczka wodnego zależało od jej głębokości w badanych pionach pomiarowych. Największe średnie z lat 2010–2013 wartości tlenu rozpuszczonego w wodzie w okresach wegetacyjnych (IV–X) zanotowano w trzecim pionie pomiarowym (III) w warunkach największej głębokości wody (3,00 g O2•m-3). Mniejsze wartości średniego stężenia tlenu stwierdzono w warunkach mniejszych głębokości wody: w pierwszym pionie badawczym (I) – 1,96 g O2•m-3, a w drugim (II) – 2,22 g O2•m-3.

EN

Studies were carried out in the years 2010–2013 in a mid-field pond Stare Czarnowo in Zachodniopomorskie Province. The aim of the study was to determine dissolved oxygen concentration and temperature at different water depths. Measurements were performed in three water profiles of different depth. The concentration of dissolved oxygen in water was found to depend on water depth. The highest mean (April to October 2010–2013) concentration (3.00 g O2 m-3) was noted in the third, deepest water profile. Lower mean concentrations of oxygen were recorded in the first (1.96 g O2 m-3) and second (2.22 g O2 m-3) water profile.

9

Wpływ użytkowania terenu na warunki siedliskowe i szatę roślinną wybranych śródleśnych i śródpolnych oczek wodnych

Gamrat R., Gałczyńska M., Kochanowska R., Burczyk P.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 4

17--29

PL

Różnorodne pasy roślinne ułożone koncentrycznie wokół tafli wodnej oczek, spełniają funkcje biocenotyczne i ochronne w odniesieniu do jakości i ilości wody w glebie i w zbiorniku. Celem podjętych badań było określenie wpływu pasów roślinnych w dwóch środowiskach oczek wodnych, tj. pola i lasu, na szatę roślinną i wilgotność siedlisk. Prace florystyczno-fitosocjologiczne przeprowadzono w latach 2008–2010 – w dwóch grupach, po trzy oczka. Wykonano 54 spisy florystyczne oraz 62 zdjęcia fitosocjologiczne. Badania prowadzono na terenie leśnego Parku Krajobrazowego Dolina Słupi oraz na obszarze pól w sąsiedztwie leśnego kompleksu Puszczy Bukowej. Określono zależność zróżnicowania wilgotnościowego siedlisk, określanego metodą Oświta na podstawie szaty roślinnej, od sąsiedztwa. Wyniki badań potwierdziły wcześniejsze założenia o większej wilgotności siedlisk śródleśnych oczek wodnych. Na podstawie analizy wariancji wartości parametru wilgotnościowego ustalono, że istotny wpływ na jego wartość miały głównie dwa czynniki: typ oczka i rodzaj ochronnego pasa roślinnego. Podobną zależność określono w przypadku liczby gatunków roślin w oczkach. Więcej gatunków roślin (105) i zbiorowisk (15) stwierdzono w śródpolnych oczkach wodnych, pomimo braku sąsiedztwa jakichkolwiek struktur ochronnych, tj. drzew lub krzewów. Różnice te potęgowała obecność wszystkich roślinnych pasów wokół oczek śródpolnych, których, ze względu na brak pochyłości skarpy, w przypadku oczek śródleśnych nie wyodrębniono. Analiza statystyczna wyników badań parametrów fizykochemicznych wody wskazała istotny wpływ wartości czynników, takich jak: typ oczka i pora roku.

EN

Various plant belts arranged concentrically around the water surface in ponds have biocoenotic functions but are also important for water quality and the amount of water in soil and in the pond. The aim of this study was to determine the influence of vegetation belts in two pond surroundings – Fields and forest – on vegetation and habitat moisture. In the years 2008-2010, floristic and phytosociological research was conducted in two groups of three ponds in each. Fifty four floristic lists and 62 phytosociological relevés were made. The study was performed in a forest of the Słupia Valley Landscape Park and on fields near the forest complex of the Beech Forest. The relationship was analysed between habitat moisture (estimated with the Oświt’s method) and the type of surrounding. Obtained results confirmed preliminary assumptions about higher moisture in the habitat of midforest ponds. The analysis of variance showed a significant impact of the type of pond and the type of protective plant belt on moisture parameters. The same factors were decisive for the number of species in ponds. More plant species (105) and communities (15) were found in the studied midfield ponds despite the absence of any protective structures like trees or shrubs in the vicinity. Midfield ponds had a complete vegetation belt which was not defined in forest ponds, due to the absence of an escarp. Statistical analysis of physical and chemical parameters of water showed significant differences between pond types and seasons.

10

Wpływ antropopresji i trwałości lustra wody na wielkość stężenia wybranych makroskładników pokarmowych w wodach śródpolnych oczek

Gałczyńska M., Gamrat R., Burczyk P., Horak A., Kot M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2013

|

T. 13, z. 3

41--54

PL

W pracy oceniono wpływ antropopresji i trwałości lustra wody na wielkość stężenia potasu, sodu, wapnia i magnezu w wodzie małych, zróżnicowanych florystycznie śródpolnych oczek. Badania składu chemicznego wód, pobranych z 10 oczek śródpolnych położonych w powiecie pyrzyckim, prowadzono od marca do czerwca w latach 2003–2004. Analizę stężenia metali przeprowadzono techniką emisyjnej i absorpcyjnej spektrometrii atomowej. Statystyczną interpretację wyników pomiarów oparto na 2-czynnikowej analizie wariancji dla wyodrębnionych grup oczek i lat badań. Pierwszy podział oczek uwzględniał zbiorniki bez (1 A) oraz z dodatkowym obciążeniem misy oczka (1 B) różnymi odpadami, a drugi – trwałość lustra wody (oczka z wodą w całym okresie wegetacyjnym – 2 A oraz oczka wypełnione wodą do czerwca – 2 B). Na podstawie badań florystycznych prowadzonych w okresie wegetacyjnym w 2003 i 2004 r. zidentyfikowano gatunki roślin zarówno w wydzielonej strefie buforowej oczek, jak i na tafli wody oraz obliczono dla nich współczynnik synantropizacji. Ustalono, że brak pełnej strefy buforowej wokół wielu oczek ma wpływ na jakość wody i możliwości rozwoju roślinności na tafli wody. Duża dostępność, zwłaszcza potasu, wapnia i magnezu w wodzie oczek zanieczyszczonych różnymi odpadami, przyczynia się do nadmiernego rozwoju makrofitów, co przy niskim poziomie wody w oczkach prowadzi do przyspieszenia procesu ich zarastania. Zmiany warunków uwilgotnienia siedlisk w 2-letnim okresie badań wpłynęły na zmianę liczby gatunków roślin w analizowanych oczkach.

EN

This study was aimed to determine the effect of human impact and the stability of water surface on the concentration of potassium, sodium, calcium and magnesium in floristically diverse mid-field ponds. Studies of the chemical composition of water collected from 10 mid-field ponds located in the district of Pyrzyce were conducted from March to June in 2003–2004. Concentrations of elements were analysed with atomic emission and absorption spectrometry. Statistical interpretation of results was based on a 2-factor analysis of variance for separate groups of mid-field ponds and for different study years. The first division into discrete groups of mid-field ponds comprised water bodies with (B) and without (A) additional contamination by different forms of wastes and pollutants; the secondo division was based on the stability of the water surface (ponds filled with water in the whole vegetation period – A and ponds filled with water until June – B). Based on floristic study conducted in the vegetation periods 2003 and 2004, plant species were identified both in the separated buffer zones and on the water surface and the index of floristic synanthropisation in these water zones was calculated. Mid-field ponds contaminated by various types of wastes showed higher concentrations of sodium, calcium and magnesium in water than the other ponds. Water table stability was far less important for the concentrations of macronutrients. The lack of a complete buffer zone around many ponds affected water quality and the possibility of plant development on the water surface. The high availability of potassium, calcium and magnesium in particular in water of ponds contaminated with different forms of wastes contributed to the excessive development of macrophytes, which in turn accelerated their eutrophication at low water levels. The changes of habitat humidity in the 2-year study period influence the number of plant species present in each of the studied ponds.

11

Successive Influence of Fluidal Ashes on General Number of Bacteria, Actinomycetes and Fungi in Pot Experiments

Michalcewicz W., Stankowski S., Gałczyńska M., Gibczyńska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 12

1715-1720

EN

The aim of conducted studies was to determine the impact of fluidal ashes obtained from coal combined with fermented sewage sludge and straw and using effective microorganisms, on the overall abundance of bacteria, fungi, actinomycetes and coli bacteria. The experiments were conducted in a pot environment. An increase in the number of bacteria and actinomycetes in the samples containing fluidal ashes and various organic components was observed in comparison with the first year of studies. However, the number of coli bacteria, compared with the first two years of the experiment, was significantly reduced.

PL

Celem przeprowadzonych badań było określenie następczego wpływu popiołów fluidalnych z węgla kamiennego w połączeniu z przefermentowanym osadem ściekowym i słomą, przy użyciu efektywnych mikroorganizmów, na ogólną liczebność bakterii, grzybów, promieniowców oraz bakterii z grupy coli. Badania prowadzono w warunkach wazonowych. Stwierdzono wzrost liczebności bakterii i promieniowców w próbkach zawierających popiół fluidalny oraz różne komponenty organiczne w porównaniu z pierwszym rokiem badań. Natomiast liczebność bakterii z grupy coli w porównaniu z dwoma pierwszymi latami doświadczenia uległa istotnemu zmniejszeniu.

12

Próba określenia wpływu rodzaju uprawy na stężenie związków azotu i fosforu w wodach wybranych śródpolnych oczek wodnych na Pomorzu Zachodnim

Gałczyńska M., Burczyk P., Gamrat R.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 4

47-57

PL

Stężenie związków azotu i fosforu w wodach śródpolnych oczek wodnych, położonych w powiecie pyrzyckim na terenie gminy Żabowo, oznaczano raz w miesiącu w okresach wegetacyjnych lat 2003 i 2004. Badano 11 oczek po 4 oczka, wokół których uprawiano pszenicę i rzepak i 3 oczka, wokół których występowały nieużytki. Badania florystyczne w 2003 i 2004 roku polegały na określeniu udziału gatunków dominujących na tafli wodnej i dnie zbiornika oraz rodzaju roślinności w strefie buforowej wokół lustra wody. Roślinność wodna, występująca w oczkach, bez względu na strefę buforową wokół lustra wody, może również wpływać na stężenie związków azotu i fosforu. Stężenie azotu mineralnego było większe, a ortofosforanów(V) mniejsze w wodach oczek, wokół których uprawiano pszenicę (0,766 mg Nmin.·dm-3 i 0,219 mg PO43-·dm-3) niż w wodach oczek sąsiadujących z uprawą rzepaku (0,630 mg Nmin.·dm-3 i 8,415 mg PO43-·dm-3). Duże stężenie ortofosforanów(V) w wodach oczek, wokół których rósł rzepak, może być rezultatem stosowania większych dawek fosforu w uprawie rzepaku niż pszenicy. Zbiorniki, wokół których występowały nieużytki, były miejscem składowania zużytych opakowań po nawozach, których pozostałości po przedostaniu się do wód wpłynęły na ich skład chemiczny. Ze względu na przekroczenie podanych przez Vollenweidera granicznych stężeń P-PO43- i azotu mineralnego w wodach analizowane oczka należy uznać za eutroficzne.

EN

Nitrogen and phosphorus concentrations were determined in waters of 11 mid-field ponds situated in Żabowo commune, Pyrzyce county once a month during vegetation period in the years 2003-2004. The results were analysed in relation to the type of cultivated crop in the surrounding of midfield ponds. Four mid-field ponds were surrounded by wheat fields, 4 by rape crops and 3 were situated in barren lands. Floristic studies in 2003 and 2004 consisted in determination of floating-leaved and submerged macrophytes and vegetation in the buffer zone around the water body. Higher concentrations of mineral nitrogen and lower of orthophosphates (0.766 mg Nmin.·dm-3 and 0.219 mg PO43-·m-3) were found in waters of mid-field ponds surrounded by wheat crops than in those surrounded by rape fields (0.630 mg Nmin.·dm-3 and 8.415 mg PO43-·dm-3). A high concentration of orthophosphates in the latter could be a result of larger doses of phosphorus fertilisers used in rape cultivation. Aquatic vegetation in mid-field ponds, irrespective of the buffer-zone around the water body, may also affect nutrient concentrations in water. Mid-field ponds situated in barren lands were treated as dumping sites for used fertilizer bags etc. which could influence water quality. Because of high concentration of P-PO43- and mineral nitrogen (higher than Vollenweider's threshold values), analysed mid-field ponds should be classified as eutrophic.

13

Contents of heavy metals in roadside soils and spatial distribution of metallophyte plant species on the roadsides of Szczecin lowland

Wróbel M., Chudecka J., Tomaszewicz T., Gałczyńska M.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2009

|

Vol. 16, nr 1-2

91-98

EN

Research on soil pollution with heavy metals and roadside metallophyte plant species spatial distribution along public roads within forest and agricultural areas in Szczecin Lowland was carried out. The roadside zones of about 8 m total width were surveyed. The total content of Mn, Pb and Cu in field and forest roadside soil samples decreased in roadside zones as moving away from the road. However, in the zone of 2 m width the field roadside soil showed the accumulation higher level of the analyzed heavy metals as compared with that of forest one, ie by about 25 % more of Pb and Mn and about 60 % more of Cu. Differences in the content of heavy metals in roadside soils depended on a zone distance from the road, the soil granulation and pH reaction. Analysis of spatial and quantitative distribution of metallophyte species against the background of zonal roadside structure confirmed obtained results concerning the presence of heavy metals in roadside soil samples.

PL

Przedstawiono wyniki badań dotyczące zawartości wybranych metali ciężkich w glebach poboczy dróg i przestrzennego rozmieszczenia metalofitów - gatunków roślin tolerujących obecność tych pierwiastków w glebie. Badaniami objęto strefy pobocza o łącznej szerokości 8 m, wzdłuż dróg o nawierzchni utwardzonej przebiegających przez kompleksy leśne i tereny rolnicze na Nizinie Szczecińskiej. Ogólna zawartość Mn, Pb i Cu w próbkach przydrożnych gleb śródpolnych i śródleśnych zmniejszała się w kolejnych strefach pobocza, przy czym gleby śródpolne w strefie 2 metrów od drogi kumulowały o 25 % więcej Pb i Mn oraz o ok. 60 % więcej Cu. Różnice w zawartości badanych metali ciężkich w próbkach wynikały z położenia strefy względem drogi oraz zróżnicowanego uziarnienia i odczynu gleb przydrożnych. Potwierdziła to analiza przestrzennego i ilościowego rozmieszcze-nia gatunków metalofitów na tle strefowej budowy poboczy dróg na badanym terenie.

14

Zmiany zawartości związków azotu i potasu w wodach powierzchniowych w zlewni Jeziora Świdwie

Gałczyńska M., Wybieralski J., Baczuń K.

Ekologia i Technika

|

2007

|

R. 15, nr 2

70-74

PL

Od marca do października 2003 r. prowadzono badania zawartości N-NO3, N-NO, i N-NH4 i K w wodach powierzchnlowych na terenie zlewni jeziora Świdwie. Badane wody charakteryzowały się stosunkowo niskimi stężeniami N-NO3 i K, które przeczą negatywnemu wpływowi gospodarki rolnej na jakość wód w zlewni jeziora Świdwie. Ustalono, że dominującą formą azotu w wodach rzeki Gunicy i Małej Gunicy był N-NO3, a w kanałach Strugi Żurawiej i Bolków-Łęgi N-NH4. Zaobserwowana w VIII 2003 roku, we wszystkich punktach pomiarowych, około 4-krotnie większa wartość koncentracji K związana była 7. wystąpieniem w tym czasie intensywnych opadów atmosferycznych. Stwierdzony spadek stężeń związków azotu w porównaniu z okresem 1995-96 korzystnie wpłynął na jakość wód w zlewni Świdwia. Dodatkowe obniżenie stężeń N-NH4 w wodach Strugi Żurawiej i kanału Bolków-Łęgi uzyskać będzie można przez poprawę gospodarki wodno-ściekowej na terenie zabudowanym w sąsiedztwie tych cieków.

EN

The studies 011 the content of N-NO3, N-NO2 i N-NH4 and K in surface water of the catchment area of the Lake Świdwie have been carried out in the period III to X 2003. The analyzed water were characterized by rather Low concentrations of N-NO3 and K, which contradicts the belief that agriculture has a negative influence on the quality of water in the Świdwie basin. It was found that in water of Gunica and Mała Gunica rwers contained mostly N-NO3, and in canals of Struga Żurawia and Bolków Łęgi N--NH4 was dominant. The fourfold amount of potassium found in August 2003 in all sampling sites was connected with very high precipitation, Decreased concentrations of nitrogen compounds have been observed In 2003 and advantageous influenced on surface water quality in the Świdwie basin.

15

Zawartość związków mineralnych w wodach powierzchniowych w wybranych punktach terenów rolniczych województwa zachodniopomorskiego

Gałczyńska M., Wybieralski J., Siwek H.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr s1

59-65

PL

Wyznaczono zawartości związków azotu i fosforu w wodach powierzchniowych na terenie wsi: Bielice (kanał), Sobiemyśl (oczko wodne), Banie (J. Długie), Barzkowice (rz. Pęzinka) i Krąpiel (oczko wodne), w których prowadzona jest produkcja roślinna w ramach indywidualnych gospodarstw rolnych. Próbki wód do oznaczeń NO3-, NO2-, NH4+, NO43-, wykonane metodami kolorymetrycznymi za pomocą fotometru LF 205, pobrano w lipcu i listopadzie 2000 r. oraz w maju 2001 r. Ustalono, że zawartość biogenów w badanych wodach powierzchniowych zależała przede wszystkim od poziomu nawożenia pól, w mniejszym stopniu od rodzaju uprawy. Duże straty nawozów na skutek spływu powierzchniowego zwiększyły koszty produkcji i spowodowały zanieczyszczenie wód.

EN

Data were presented on the contents of N and P compounds in surface waters of the following villages: Bielice (canal), Sobiemyśl (water eye), Banie (Długie lake), Barzkowice (Pęzinka river), Krąpiel (water eye). Farmers in these villages ale involved in plant production. Water samples were taken in Juty and November 2000, and in May 2001. The analyses of NO3-, NO2-, NH4+, NO43- were done by colorimetric analysis using LF 205 colorimeter. It has been found that the content of biogenes in the analysed water depended mostly on the level of the applied fertilization, to a lesser extent on the kind of crop. Big losses of the fertilizers caused by surface run-aft increased the cost of production and caused water pollution.

16

Zawartość związków mineralnych w wodach powierzchniowych w wybranych punktach terenów rolniczych województwa zachodniopomorskiego

Gałczyńska M., Wybieralski J., Siwek H.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr s1

59-65

PL

Wyznaczono zawartości związków azotu i fosforu w wodach powierzchniowych na terenie wsi: Bielice (kanał), Sobiemyśl (oczko wodne), Banie (J. Długie), Barzkowice (rz. Pęzinka) i Krąpiel (oczko wodne), w których prowadzona jest produkcja roślinna w ramach indywidualnych gospodarstw rolnych. Próbki wód do oznaczeń NO3-, NO2-, NH4+, NO43-, wykonane metodami kolorymetrycznymi za pomocą fotometru LF 205, pobrano w lipcu i listopadzie 2000 r. oraz w maju 2001 r. Ustalono, że zawartość biogenów w badanych wodach powierzchniowych zależała przede wszystkim od poziomu nawożenia pól, w mniejszym stopniu od rodzaju uprawy. Duże straty nawozów na skutek spływu powierzchniowego zwiększyły koszty produkcji i spowodowały zanieczyszczenie wód.

EN

Data were presented on the contents of N and P compounds in surface waters of the following villages: Bielice (canal), Sobiemyśl (water eye), Banie (Długie lake), Barzkowice (Pęzinka river), Krąpiel (water eye). Farmers in these villages ale involved in plant production. Water samples were taken in Juty and November 2000, and in May 2001. The analyses of NO3-, NO2-, NH4+, NO43- were done by colorimetric analysis using LF 205 colorimeter. It has been found that the content of biogenes in the analysed water depended mostly on the level of the applied fertilization, to a lesser extent on the kind of crop. Big losses of the fertilizers caused by surface run-aft increased the cost of production and caused water pollution.

17

Temperatura wody jako czynnik wpływający na zawartość nieorganicznych form azotu w rzekach

Wybieralski J., Siwek H., Gałczyńska M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2005

|

Vol. 12, nr s4

539-548

PL

Zmiany zawartości: azotu azotanowego(V), azotu azotanowego(III), azotu amonowego i azotu organicznego w warstwie powierzchniowej trzech eutroficznych rzek: Odry, Iny i Regi obserwowano przez okres trzech lat hydrologicznych (od października 1993 r. do września 1996 r.). Zauważono sezonowość zmian wszystkich badanych form azotu podobną do obserwowanej w jeziorach. Przy stosunkowo niskich średnich temperaturach wody w sezonie zimowym 1995-96 (w granicach 1-2,5°C) we wszystkich rzekach odnotowano kilkakrotny wzrost formy amonowej oraz prawie dwukrotny spadek formy azotanowej(V) i formy ogólnej w odniesieniu do lat poprzednich. Dla tego okresu znaleziono istotne zależności między zawartością azotu amonowego a temperaturą wody

EN

Changes in the contents of dissolved: nitrate nitrogen(V), nitrate nitro,-en(lll), ammonia nitrogen and organic nitrogen in a surface water of the rivers undergoing eutrophication: Odra, Ina and Rega were observed during three hydrological years. Seasonal variations of the assessed forms of nitrogen in the rivers were similar to those present in stagnant eutrophic waters. A recurring several times increase of the ammonia form and a nearly twice decrease of the nitrate(V) form in comparison with other years were observed in the winter 1995-96, with the lowest of the average water temperature. An significant relationships between the contents of ammonia nitrogen and the water temperature was found for the winter seasons.

18

Wpływ czasu użytkowania filtru na skład chemiczny wody pitnej

Gałczyńska M., Wybieralski J., Siwek H.

Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology

|

2004

|

R. 9, NR 1-2

83--87

PL

Określono wpływ czasu użytkowania filtru do wody na zawartość mikro- i makroelementów w wodzie wodociągowej miasta Szczecina. Oznaczenia metali (Mg, Fe, Cu, Mn, Zn, K, Na i Ca) przeprowadzono w wodzie wodociągowej nieoczyszczanej i oczyszczonej po przefiltrowaniu odpowiednio 45 dm3 (3 tyg. użytkowania), 120 dm3 (2 mies.70 dm3 wody (4,5 mies. użyt.). Pomiary zawartości badanych pierwiastków wykonano na spektrofotometrze AAS-3. Ustalono że w zalecanym przez producenta czasie użytkowania wkładu filtrującego - 1 miesiąc, w oznaczanej wodzie wodociągowej miasta Szczecina uzyskano redukcję zawartości badanych jonów metali. Przedłużony czas użytkowania do 3 czy 4 5 miesiąca wpłynął na obniżenie sprawności procesu filtracji i wzrost zawartości w filtrowanej wodzie głównie Fe czy Cu.

EN

The analysis of the influence of length of use of the water filter on the content of micro- and macroelements in drinking water in Szczecin was performed. To obtain suitable drinking water of good quality, the manufacturer recommends the use of the filter for one month, or filtration of 150 dm3 water. The contents of Mg, Fe, Cu, Mn, Zn, K, Na, Ca were assessed in non-purified and purified water, after filtration of 45 dm3 (3 week use), 120 dm3 (2 month use) and 270 dm3 (4.5 month use). It was found that water purified by the filter used for the time recommended by the manufacturer contained less of the analysed metals. If the time of use the filter had been extended to 3 or 4.5 months, its efficacy dropped, and the drinking water contained more ions, mainly Fe and Cu.

19

Ocena stanu troficznego wód powierzchniowych w zlewni jeziora Świdwie

Gałczyńska M., Wybieralski J., Siwek H.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2004

|

Vol. 11, nr S4

525--531

PL

Oceniono stan troficzny cieków wodnych w zlewni j. Świdwie. Wartości oznaczeń chlorofilu a, jako wskaźnika zawartości biomasy, przedstawiono na tle zmian stosunku zawartości fosforanów(V) i azotu mineralnego (N-NO3-, N-NO2- i N-NH4+). Ustalono, że największe średnie wartości stężeń chlorofilu a w okresie wegetacyjnym występowały w 1 roku hydrologicznym w Kanale Jezioro-Łęgi na poziomie 15 mg/m3, a w II roku w Kanale Bolków-Łęgi wynosiły one 17 mg/m3, zaś w rzece Gunicy, wypływającej z jeziora Świdwie, 13 mg/m3. Biorąc pod uwagę zawartość w wodzie chlorofilu a, można stwierdzić, że wody powierzchniowe w zlewni jeziora Świdwie są na pograniczu mezotroficznych i eutroficznych. Przeprowadzone badania wskazują, że pierwiastkiem limitującym rozwój glonów wydaje się być azot w kanale Jezioro-Łęgi i Bolków-Łęgi, natomiast fosfor w rzece Gunicy i Kanale BY.

EN

This study concerns the evaluation of the trophic status of the surface waters in the Świdwie lake basin. The water samples were taken monthly during two years, and were analysed for the content of chlorophyll a, phosphorus and nitrogen. The surface waters were mezotrophic/eutrophic. In Jezioro-Łęgi canal and Bolków-Łęgi canal eutrophication limited nitrogen, but in the Gunica river and BY canal- phosphorus.

20

Roczne zmiany biomasy fitoplanktonu i wskaźników zanieczyszczeń organicznych w rzekach

Siwek H., Wybieralski J., Gałczyńska M.

Chemia i Inżynieria Ekologiczna

|

2002

|

Vol. 9, nr 2-3

291-296

PL

Zmiany zawartości biomasy i wskaźników zanieczyszczeń organicznych w powierzchniowych wodach trzech rzek: Odry, lny i Regi obserwowano przez trzy lata hydrologiczne (od października 1993 r. do września 1996 r.). Jako wskaźnik zawartości biomasy obumarłego fitoplanktonu przyjęto zawartość feofityny_a (Feo_a), a wskaźnikami ogólnego zanieczyszczenia substancjami organicznymi w wodach były: pięciodobowe biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT 5) oraz chemiczne zapotrzebowanie tlenu chromianowe (ChZT-Cr). W lnie i Redze zawartość Feo_a była porównywalna, średnie roczne zawartości wynosiły odpowiednio 4,2 i 5,0 mg . m-3, natomiast w rze_e Odrze były znacznie wyższe i wynosiły 23 mg . m-3. Średnie roczne wskaźniki zanieczyszczenia substancjami organicznymi we wszystkich rzekach były porównywalne, ChZT-Cr wahało się w przedziale 31,6-39,8 mgO2 . dm-3, a BZT5 w przedziale 4,1-4,56 mgO2 . dm-3. Dodatkowo w rzece Odrze odnotowano sezonowość zmian zawartości Feo_a oraz BZT5 i ChZT-Cr, w sezonie wegetacyjnym osiągały one wartości maksymalne, a w sezonie zimowym wartości minimalne. W dwóch pozostałych rzekach zaobserwowano sezonowość zmian jedynie w przypadku Feo_a. Przeprowadzone badania wskazują, że w rzece Odrze zanieczyszczenia organiczne mogą w znacznym stopniu pochodzić z rozkładu obumarłych glonów, natomiast w lnie i Redze ze źródeł allochtonicznych.

EN

Changes of biomass and dissolved organic compounds content in surface water of 3 rivers: Odra, Ina and Rega during hydrological year were analysed during period 1994-1996. The content of pheophytine_a (Feo_a) served as an indicator of the dead phytoplankton, and as indexes of the total pollution of water by organic substances were used: 5-day biochemical oxygen demand (BOD5) and chromate chemical oxygen demand (COD-Cr). The content of Feo_a in Ina and Rega was comparable - 4.2 and 5.0 mg. m -3, respectively. The average yearly indexes of pollution by organic substances were similar in all three rivers, COD-Cr was 36.9-39.8 mgO2 . dm-3, and BOD5 was in the range of 4.1-4.56 mgO2 . dm-3. Additionally, in the Odra river there were seasonal changes of all three indexes, during the vegetation season they were the highest, and during winter the lowest. In the two other rivers seasonal changes were observed only for Feo_a. This study have shown that organic pollutants in the Odra river can to a great extent be traced to dead algae, whereas in Rega and Ina to other sources. Comparable levels of the indexes of pollution by organic substances found in the rivers, so different as far as the biomass production was concerned, may be due to the fact that the self-cleaning processes in Ina and Rega are less active then in the Odra river.