Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Przegląd stanu wykorzystania energii geotermalnej w Polsce w latach 2016–2018

Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2018

|

R. 57, nr 1

11--27

PL

Artykuł zawiera przegląd wykorzystania energii geotermalnej, a także badań oraz projektów inwestycyjnych w tym zakresie w Polsce w latach 2016–2018. Temat przedstawiono na tle sytuacji w Europie i na świecie. Podano obecny udział geotermii w miksie OZE, wskazano też na priorytetowe dziedziny jej zastosowań w najbliższych latach. Zasygnalizowano uregulowania prawne rozwoju geotermii, w tym sprzyjające zapisy oraz istniejące braki i niektóre bariery. Wskazano na rolę wprowadzonego w 2016 r. rządowego programu finansowego wsparcia energetycznego wykorzystania geotermii, którego efektem jest już przyznanie środków na wiercenia kilku otworów badawczych i inne projekty. Wymieniono strategiczne inicjatywy i dokumenty krajowe, które także powinny przyczynić do pobudzenia rozwoju geotermii.

EN

The article contains an overview of geothermal energy uses as well as research and investment projects in Poland in 2016–2018. The topic is presented against the background of the situation in Europe and the world. The current share of geothermal energy in the renewable energy mix is given, along with the priority areas of its application in the coming years. The regulatory aspects of the development of this area, including favorable provisions and existing deficiencies and some barriers, are also mentioned. The role of the governmental program of financial support for geothermal energetic applications introduced in 2016 is indicated. This has already resulted in the granting the funds for drilling several exploration wells and for other investment projects. Other national initiatives and documents which shall also contribute to enhance the geothermal development are also given.

2

Przegląd stanu wykorzystania energii geotermalnej na świecie i w Europie w latach 2015–2018

Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2018

|

R. 57, nr 1

5--10

PL

W artykule przedstawiono stan wykorzystania energii geotermalnej na świecie i w Europie. Podstawą były opracowania podsumowujące raporty krajowe ze Światowego Kongresu Geotermalnego w 2015 r., informacje nadesłane na Europejski Kongres Geotermalny w 2016 r., a także raport Europejskiej Rady Energii Geotermalnej dotyczący sytuacji w branży w 2017 r. Potwierdzono utrzymywanie się wzrostu wykorzystywania energii geotermalnej w skali świata i Europy. Zasygnalizowano perspektywiczne kierunki rozwoju geotermii w nadchodzących latach, a także niektóre sprzyjające temu inicjatywy branżowe oraz uwarunkowania krajowe i międzynarodowe związane ze strategicznymi dokumentami i zobowiązaniami.

EN

The status of geothermal energy uses in the world and Europe is presented. The basic data was derived from country update reports submitted for the World Geothermal Congress 2015, as well as from the European Geothermal Congress 2016 and 2017 EGEC Market Report. It was pointed out that the increase in the use of geothermal energy in the world and in Europe was maintained. The most prospective directions of geothermal development in the coming years are given. Some sectorial initiatives as well as strategic national and international documents which shall facilitate geothermal development are indicated.

3

Podsumowanie Projektu EOG "Energia geotermalna - podstawa niskoemisyjnego ciepłownictwa, poprawy warunków życia i zrównoważonego rozwoju – wstępne studia dla wybranych obszarów w Polsce"

Kępińska B., Midttømme K., Petursson B., Dumas P.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2017

|

R. 56, nr 2

5--15

PL

Artykuł przedstawia cele, działania, wyniki, propozycje i rekomendacje predefiniowanego Projektu EOG "Energia geotermalna – podstawa niskoemisyjnego ciepłownictwa, poprawy warunków życia i zrównoważonego rozwoju – wstępne studia dla wybranych obszarów w Polsce". Stanowi podsumowanie głównego opracowania Projektu – Raportu z wizyt studyjnych. Projekt był realizowany przez międzynarodowe grono specjalistów. Z Polski były to zespoły: IGSMiE PAN (lider Projektu), Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie oraz Politechniki Wrocławskiej, natomiast z zagranicy przedstawiciele światowych liderów w zakresie geotermii płytkiej – Christian Michelsen Research AS z Norwegii i głębokiej – z Krajowej Agencji Energii z Islandii (krajów Darczyńców Mechanizmu Finansowego EOG), a ponadto z Europejskiej Rady Energii Geotermalnej, eksperci i przedstawiciele miast do których adresowany był Projekt – Lądka-Zdroju, Konstantynowa Łódzkiego, Poddębic, Sochaczewa. Projekt zrealizowano w okresie od lipca do listopada 2017. Był on istotnym elementem wspierania szerszego rozwoju ciepłownictwa geotermalnego w Polsce, jednym z pierwszych projektów geotermalnych, jakie były wykonane w Polsce w ramach grantów Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Otworzył drogę do kolejnych projektów z zakresu geotermii w ramach wymienionego mechanizmu finansowego w nadchodzących latach.

EN

The article presents the objectives, main activities, results, proposals and recommendations of the pre-defined EEA Project "Geothermal energy – a basis for low-emission heating, improving living conditions and sustainable development − preliminary studies for selected areas in Poland". It summarizes the main Project outcome – Study visits Report. The Project was carried out by the Polish experts; from MEERI PAS (Project leader), the AGH University of Science and Technology in Kraków, the Wrocław University of Science & Technology as well as world leaders in shallow geothermal: Christian Michelsen Research AS from Norway and deeper geothermal: National Energy Authority, Iceland (donor countries of the EEA Financial Mechanism), in addition to the European Geothermal Energy Council, experts and representatives of towns to which the Project was addressed – Lądek-Zdrój, Konstantynów Łódzki, Poddębice, Sochaczew. The Project was conducted from July to November 2017. It was one of the important ways to support the broader geothermal heating development in Poland, and one of the first geothermal project to be implemented in Poland within the EEA grants. It opened the way for further geothermal projects within the framework of the mentioned financial mechanism in the coming years.

4

Geothermal utilization potential in Poland – the town of Poddębice. Part 2 : selected energetic aspects of current and future geothermal district heating in Poddębice

Kępińska B., Pająk L., Bujakowski W., Kasztelewicz A., Hajto M., Sowiżdżał A., Papiernik B., Petursson B., Tulinius H., Thorgilsson G., Einarsson O. P., Karska A., Peraj A.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2017

|

R. 56, nr 1

23--38

EN

The paper presents main energetic aspects of current geothermal district heating system in Poddębice, Poland, and its planned development in an optimal way from an energy and economic points of views (reservoir and production aspects are presented in Part 1). These topics, as part of pre-feasibility study, were elaborated in the framework of the EEA Project “Geothermal utilization potential in Poland – the town of Poddębice”. That town has both prospective resources and ambitious plans of further geothermal uses’ deployment for space heating and for wide range of other applications. They will contribute to low-emission heating, improvement the leaving conditions and modern local economy. Poddębice create a good study case for other localities in Poland which have geothermal resources. The paper gives in insight into the analyses, outcomes and recommendations that resulted from common works on Icelandic and Polish partners involved in the Project. Reservoir and production aspects are presented in Part 1 of this paper. The material presented in Part 2 is the result of the original work of the authors and includes only one citation of the literature. Most literary references were cited in part 1 accordingly.

PL

Artykuł przedstawia zagadnienia energetyczne dotyczące pracującego obecnie geotermalnego systemu ciepłowniczego w Poddębicach, jak i jego planowanego rozwoju z uwzględnieniem optymalnych sposobów funkcjonowania pod względem energetycznym i ekonomicznym (aspekty złożowe i eksploatacyjne są natomiast podane w części 1 artykułu). Tematy zostały opracowane jako część wstępnego studium możliwości w ramach Projektu EOG „Potencjał dla rozwoju wykorzystania energii geotermalnej w Polsce – miasto Poddębice”. Wymienione miasto posiada zarówno perspektywiczne zasoby, jak i znaczące plany rozwoju wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie i w szerokim zakresie innych zastosowań. Przyczynia się one do niskoemisyjnego ciepłownictwa, poprawy warunków życia oraz do nowoczesnej lokalnej działalności gospodarczej. Poddębice są dobrym przykładem dla innych miejscowości w Polsce, które posiadają zasoby geotermalne. Artykuł przedstawia wybrane analizy, ich wyniki oraz rekomendacje, które są rezultatem wspólnych prac zaangażowanych w Projekt partnerów z Islandii i Polski.

5

Geothermal utilization potential in Poland – the town of Poddębice. Part 1: selected reservoir and exploitation aspects of current and further geothermal district heating and other uses’ development in Poddębice

Kępińska B., Pająk L., Bujakowski W., Kasztelewicz A., Hajto M., Sowiżdżał A., Papiernik B., Petursson B., Tulinius H., Thorgilsson G., Einarsson O. P., Karska A., Peraj A.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2017

|

R. 56, nr 1

3--21

EN

The paper presents main reservoir parameters, and selected aspects of stable geothermal water production for the needs of current and future district heating and other uses in Poddębice, Poland. These topics, as a part of pre-feasibility study, were elaborated in the framework of the EEA Project “Geothermal utilization potential in Poland – the town of Poddębice”. That town has both prospective resources and ambitious plans of further geothermal uses’ deployment for space heating and for wide range of other applications. They will contribute to low-emission heating, improvement the leaving conditions and modern local economy. Poddębice create a good study case for other localities in Poland that have geothermal resources. The paper gives in insight into the analyses, outcomes and recommendations that resulted from common works on Icelandic and Polish partners involved in the Project. Energetic aspects are presented in Part 2. of this paper, which is a continuation of the material presented here.

PL

Artykuł przedstawia główne parametry złożowe i wybrane zagadnienia związane ze stabilnym wydobywaniem wody geotermalnej dla potrzeb systemu ciepłowniczego w Poddębicach – obecnie pracującego i rozbudowanego (jak jest planowane). Prezentowany materiał został opracowany jako część wstępnego studium możliwości w ramach Projektu EOG „Potencjał dla rozwoju wykorzystania energii geotermalnej w Polsce – Poddębice”. Wymienione miasto posiada zarówno perspektywiczne zasoby, jak i znaczące plany rozwoju wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie i w szerokim zakresie innych zastosowań. Wykorzystanie zasobów geotermalnych przyczynia się do rozwoju niskoemisyjnego ciepłownictwa, poprawy warunków życia oraz do rozwoju nowoczesnej lokalnej działalności gospodarczej. Poddębice są dobrym przykładem dla innych miejscowości w Polsce, które posiadają zasoby geotermalne. Artykuł przedstawia wybrane analizy, wyniki oraz rekomendacje, które są efektem wspólnych prac zaangażowanych w projekt partnerów z Islandii i Polski. Aspekty energetyczne przedstawiono w części 2. artykułu, która jest kontynuacją prezentowanego tutaj materiału.

6

Analiza i propozycja zastosowania pomp ciepła w geotermalnym systemie c.o. w Poddębicach

Pająk L., Skrzypczak R., Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2017

|

R. 56, nr 2

33--52

PL

Artykuł informuje o zasobach geotermalnych dostępnych w rejonie Poddębic w odniesieniu do dolno-kredowego poziomu wodonośnego. Scharakteryzowano infrastrukturę i moc systemu ciepłowniczego wykorzystującego tamże ciepło jego wód. Scharakteryzowano także potencjalnych nowych odbiorców ciepła z tego systemu. Przedstawiono model źródła energii dla obecnych i przyszłych odbiorców ciepła oraz przeanalizowano różne warianty jego pracy, w tym szczytowe zastosowanie pomp ciepła. Dla kolejnych wariantów oceniono efekty: energetyczny, ekonomiczny i ekologiczny. W odniesieniu do pracy systemu z uwzględnieniem nowych odbiorców ciepła wskazano na zasadność skorzystania wówczas z pomp ciepła, lecz jako efektywniejsze rozwiązanie zarekomendowano politykę obniżania wymaganej temperatury zasilania instalacji grzewczej u odbiorców i obniżania temperatury powrotu wody.

EN

The article informs about the geothermal resources available in the Poddębice region in relation to the Lower Cretaceous aquifer. It characterizes the infrastructure and power of the heating system utilizing the heat of its water. This is also characterized by potential new heat recipients from this system. A model of the source of energy for current and future heat consumers was presented, and various variants of its operation were analyzed, including the peak use of heat pumps. For further variants, the following effects were evaluated: energetic, economic and ecological. With respect to the operation of the system with regard to new heat consumers it was pointed out that the use of heat pumps was a good idea, but as a more effective solution, the policy of reducing the required flow temperature of the heating system the part of the customer and lowering the return temperature was recommended.

7

Some factors determining the geothermal energy uses’ development in the Central and Eastern European countries in coming years

Pająk L., Kępińska B., Kasztelewicz A., Bujakowski W., Tomaszewska B., Hołojuch G.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 92

337--357

EN

The paper presents the results of research on socio-economic aspects of the current state and prospects of wider geothermal resource development in the group of countries in Central and Eastern Europe (including Poland).The research was done by the team from the Mineral and Energy Economy Research Institute, PAS, Division of Renewable Energy Sources (in cooperation with partners from six countries)within the framework of the Project “Geothermal communities – demonstrating the cascaded use of geothermal energy for district heating with small scale RES integration and retrofitting measures”, GEOCOM). The project was part of the 7th Framework Programme and conducted in 2010–2015. The studies, with application of some foresight approach, allowed researchers to obtain the orientation of the types and groups of factors likely to influence the development of geothermal energy uses in theupcoming 10–20 years, as well as the actions that should betaken to create favorable development conditions for this energy sector.

PL

Artykuł przedstawia wybrane wyniki badań dotyczących aspektów socjologiczno-ekonomicznych obecnego stanu i perspektyw szerszego rozwoju wykorzystania zasobów geotermalnych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (także m.in. w Polsce). Badania wykonał zespół z Pracowni Odnawialnych Źródeł Energii IGSMiE PAN (przy współudziale partnerów z sześciu krajów) w ramach projektu unijnego pt. „Społeczności geotermalne – demonstracja kaskadowego wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie w integracji na małą skalę z innymi OZE wraz z modernizacją i opomiarowaniem” (GEOCOM). Projekt należał do 7 Programu ramowego UE, był realizowany w latach 2010–2015. Badania, w których posłużono się elementami podejścia typu foresight, pozwoliły na uzyskanie orientacji co do rodzaju i grup czynników, które prawdopodobnie będą miały wpływ na rozwój wykorzystania geotermii w perspektywie nadchodzących 10–20 lat, a także działań i środków, jakie powinny być podjęte dla kreowania sprzyjających warunków dla tego sektora energii.

8

Przegląd stanu wykorzystania energii geotermalnej w Polsce w latach 2013–2015

Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2016

|

R. 55, nr 1

19--35

PL

W artykule omówiono wykorzystanie energii geotermalnej w Polsce w latach 2013–2015. Temat przedstawiono na tle sytuacji na świecie i w Europie. Wymieniono prowadzone obecnie prace i projekty, wskazano na główne dziedziny rozwoju geotermii w nadchodzących latach, stosownie do możliwości złożowych, zapotrzebowania rynkowego, zobowiązań kraju w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych. Podano także m.in. obecny i oficjalnie prognozowany udział geotermii w Polsce, odnosząc jej nieznaczne wykorzystanie do innych krajów, w których w wielu przypadkach obserwowany jest istotny rozwój. Zasygnalizowano również uwarunkowania prawne rozwoju tej dziedziny, w tym wprowadzone w ubiegłych kilku latach sprzyjające zapisy i obecne nadal istotne braki i niektóre bariery.

EN

The article introduces the current geothermal energy uses in Poland. The subject is presented against the wider background of the world and Europe. The works and projects underway are presented along with the most prospective geothermal uses in the country in the upcoming years, according to the reservoir conditions, market demand, as well as liabilities of the country for the share of energy from renewable sources. The current and officially projected share of geothermal energy in the renewable energy mix in the country was present. Moderate geothermal uses in Poland were referred to other countries, where a significant development has been observed in many cases in recent years. Legal regulations that refer to geothermal deployment were indicated, including facilitating provisions (introduced recently) and the still existing shortages and barriers.

9

Przegląd stanu wykorzystania energii geotermalnej na świecie i w Europie w latach 2013–2015

Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2016

|

R. 55, nr 1

5--13

PL

Artykuł przedstawia stan wykorzystania energii geotermalnej na świecie i w Europie według danych z lat 2013–2015. Pochodzą one z raportów krajowych (prezentujących sytuację w ponad 80 krajach) przygotowanych na Światowy Kongres Geotermalny w 2015 r., a także z opracowań Europejskiej Rady Energii Geotermalnej, dotyczących lat 2013/2014 i 2015. Na uwagę zasługuje trwający od kilkunastu lat wyraźny wzrost wykorzystywania energii geotermalnej zarówno na świecie, jak i w Europie. W przypadku naszego kontynentu są to m.in. realizacje wielu projektów ukierunkowanych na ciepłownictwo sieciowe, kogenerację w układach binarnych. Towarzyszą im wprowadzane w kilku krajach systemy wsparcia oraz właściwe rozwiązania prawne. Wskazano także na przewidywane główne dziedziny zastosowania geotermii i kierunki rozwoju metod badań i technologii w nadchodzących latach.

EN

The article introduces the status of geothermal energy uses in the world and Europe according to the data from 2013–2015. They came from the country update reports submitted for the World Geothermal Congress 2015 (presenting the situation in over 80 countries, as well as from the market reports of the European Geothermal Energy Council for years 2013/2014 and 2015). A continuing increase clasting for several years in the use of geothermal energy both worldwide and in Europe (especially in heating sector) was notworthy. In the case of our continent many space-heating oriented projects (district heating systems), cogeneration systems (applying binary schemes), introducing the adequate support measures and appropriate regulatory solutions favorable to geothermal energy were carried out in several countries. The anticipated main fields of geothermal applications and directions of development of research methods and technologies in the coming years are also indicated.

10

Recommendations for the regulatory framework facilitating the geothermal district heating development in Europe

Kępińska B., Tomaszewska B., Kasztelewicz A., Pająk L.

Polityka Energetyczna

|

2016

|

T. 19, z. 2

109--118

EN

The article presents the recommendations of regulatory framework, the introduction of which would significantly facilitate the wider geothermal energy uses in district heating systems in European countries (including Poland). This is all the more urgent that the geothermal resources suitable for such applications on a much larger scale than now have many countries in our continent. Removing legal barriers and simplification of procedures to a large extent should encourage operators, investors, policy makers and other stakeholders interested in this field of ecological energy. The recommendations have been developed within the framework of the EU project „Promote geothermal district heating in Europe” GeoDH) conducted in 2012–2014 (http://www.geodh.eu). The project concerned fourteen countries and gathered the teams from ten countries, including Poland (Division of Renewable Energy Sources MEERI PAS). The proposed legal solutions were consulted and endorsed by many representatives of local authorities and other stakeholders from several countries.

PL

Artykuł przedstawia rekomendacje ramowych przepisów prawnych, których wprowadzenie w znacznym stopniu ułatwiłoby szerszy rozwój wykorzystania energii geotermalnej w sieciach c.o. w krajach europejskich (także w Polsce). Jest to pilna kwestia tym bardziej, że zasoby geotermalne nadające się do takiego zagospodarowania na znacznie większą niż dotychczas skalę posiada wiele państw naszego kontynentu. Usuwanie barier prawnych i uproszczenie procedur w znacznym stopniu powinno sprzyjać operatorom, inwestorom, decydentom i innym zainteresowanym tą dziedziną ekologicznej energetyki. Rekomendacje zostały opracowane w ramach Projektu unijnego „Promowanie geotermalnego ciepłownictwa sieciowego w Europie” (GeoDH) zrealizowanego w latach 2012–2014 (http://www.geodh.eu). Projekt dotyczył czternastu krajów, uczestniczyły w nich zespoły z dziesięciu państw, w tym z Polski (z Pracowni Odnawialnych Źródeł Energii IGSMiE PAN). Proponowane rozwiązania prawne były przedmiotem konsultacji i uzyskały poparcie wielu przedstawicieli władz lokalnych i innych podmiotów z kilkunastu krajów.

11

Przegląd sposobów wykorzystania energii geotermalnej na świecie

Kępińska B.

Czysta Energia

|

2016

|

Nr 3

26--30

12

Instalacja w Skierniewicach – poligon badawczy miękkiego kwasowania jako metody poprawy i utrzymywania chłonności w systemach geotermalnych

Bielec B., Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2015

|

R. 54, nr 1

95--114

PL

W artykule przedstawiono testy badawcze miękkiego kwasowania – zabiegu stymulacji służącego poprawie chłonności otworów i skał zbiornikowych w systemach geotermalnych. Wykonano je w warunkach instalacji w Skierniewicach, która była swoistym poligonem badawczym. Testy prowadzono w ramach Projektu „Opracowanie wytycznych projektowych poprawy chłonności skał zbiornikowych w związku z zatłaczaniem wód termalnych w polskich zakładach geotermalnych” (zamawianego przez Ministerstwo Środowiska) realizowanego w 2009–2011 r. przez konsorcjum Geotermii Mazowieckiej S.A. oraz Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN. Do badań wykorzystano nieeksploatowane wcześniej otwory Skierniewice GT-1 (produkcyjny) i Skierniewice GT-2 (chłonny). Ujmują one wodę geotermalną, dla której skałami zbiornikowymi są piaskowce dolnej jury. Wykonano osiem testów miękkiego kwasowania. W artykule opisano szczegółowo przebieg jednego z testów. Głównymi przyczynami spadku chłonności otworów są zjawiska korozji i wytrącania wtórnych substancji mineralnych. Z analizy zmienności parametrów hydrodynamicznych wynikało, że zabiegi miękkiego kwasowania udrażniały w pewnym zakresie odwiert i strefę przyodwiertową, powodując wzrost chłonności w trakcie i w ograniczonym czasie po ich zakończeniu. Testowana metoda miękkiego kwasowania, w tym dobrane parametry cieczy kwasującej, okazały się zasadniczo właściwe dla poprawy chłonności otworu i strefy przyodwiertowej w warunkach instalacji w Skierniewicach. Można ją także rekomendować dla innych instalacji w Polsce o podobnym charakterze i problemach. Jednakże, aby utrzymywać chłonność otworu i strefy przyodwiertowej na akceptowalnym poziomie przez wystarczająco długi okres, w praktyce w wielu przypadkach należałoby prowadzić omówione zabiegi stymulacji przy użyciu większej ilości cieczy kwasującej i w dłuższym czasie, z większą częstotliwością lub też nawet stosować ciągłe obniżanie odczynu pH zatłaczanej wody geotermalnej do odpowiedniej wartości. Wyniki i wnioski z testów miękkiego kwasowania, dla których poligonem badawczym była instalacja w Skierniewicach, były przydatne m.in. dla opracowania, po raz pierwszy w Polsce, wytycznych projektowych poprawy chłonności skał zbiornikowych w związku z zatłaczaniem wód geotermalnych w polskich zakładach geotermalnych.

EN

The paper presents the research testing of soft acidizing – a stimulation technique aimed at improving the injectivity of wells and reservoir rocks in geothermal systems. The works were done for installation in Skierniewice which served as a testing ground. They were conducted in the frame-work of the Project entilted “Development of design guidelines to improve the injectivity of reservoir rocks in relation to geothermal waters' injection in Polish geothermal plants” (ordered by the Ministry of Environment). The project was carried out by the consortium of Geotermia Mazowiecka S.A. and Mineral and Energy Economy Research Institute of PAS in 2009–2011. Two earlier unexploited wells Skierniewice GT-1 (production) and Skierniewice GT-2 (injection) served for research testing. They encounter geothermal water hosted by the Lower Jurassic sandstones. A total eight soft acidizing tests were carried out. One selected test was described in the paper. The main reasons for the injectivity drop are corrosion and precipitation of secondary minerals. This results from the analysis of hydrodynamic parameters' variation that soft acidizing treatment increased the injectivity of the borehole and near-borehole zones, to some extent during the treatment itself and for some time after its termination. The tested soft acidizing method, including parameters of applied acidizing fluid, proved to be basically proper to improve the injectivity of borehole and near-borehole zones in case of geothermal installation in Skierniewice. This can be recommended for other installations of similar characteristics and problems in Poland. However, in order to maintain an acceptable level of injectivity over a sufficient period, in many particular cases the soft acidizing technique should be carried out with the use of higher volume of acidizing fluid and over a longer period of time; more frequently; or even as a continuous decrease of pH of the injected geothermal water. The results and conclusions of the soft acidizing research testing (carried out for the case of the Skierniewice installation) contributed to the elaboration, for the first time in Poland, of design guidelines on improvement of reservoir rocks' injectivities in relation to geothermal waters' injection in Polish geothermal plants.

13

Warsztaty szkoleniowe i informacyjne na temat geotermalnych systemów ciepłowniczych w Europie i przykład dobrych praktyk w Uniejowie (Projekt GeoDH)

Smętkiewicz K., Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2014

|

R. 53, nr 2

51--56

PL

W artykule przedstawiono informację o warsztatach szkoleniowych i informacyjnych dotyczących tematyki geotermalnego ciepłownictwa sieciowego w Europie, z uwzględnieniem wybranych miejscowości polskich, w których funkcjonują geotermalne systemy grzewcze. Warsztaty zostały zorganizowane w Uniejowie w dniach 13–14 października 2014 r. przez Instytut Gospodarki Surowcami i Energią PAN w ramach unijnego Projektu IEE „Promowanie geotermalnych systemów centralnego ogrzewania w Europie” (GeoDH). Głównym celem Warsztatów było przekazanie aktualnej i wszechstronnej wiedzy związanej z wykorzystywaniem energii geotermalnej w ciepłownictwie oraz przedstawienie europejskich i polskich dobrych praktyk w tej dziedzinie. Kolejnym istotnym celem spotkań było wzmocnienie przekonania o potrzebie propagowania działalności geotermalnej, wypracowania sprzyjających warunków politycznych, prawnych i finansowych dla rozwoju ciepłownictwa geotermalnego w Polsce (wzorem wielu innych krajów europejskich) oraz o konieczności angażowania w te działania ze strony przedstawicieli różnych środowisk społecznych i gospodarczych – samorządowców, polityków, inwestorów, ciepłowników, instytucji finansujących oraz społeczności lokalnych.

EN

The paper presents the Training and Information Workshops on Geothermal district heating systems in Europe (including selected localities in Poland where such systems are operational) organized in Uniejów, 13–14 October 2014, by the Mineral and Energy Economy Research Institute of PAS in frame of the EU IEE Project “Promotion of geothermal district heating systems in Europe” (GeoDH). The main objective of the Workshops was to provide a current and comprehensive knowledge related to the use of geothermal energy for heating and presentation of good European and Polish practices in this area. Another important purpose of the meetings was to strengthen the awareness of the need to promote geothermal activity, to introduce favorable political, legal and financial tools for the development of geothermal heating in Poland (following the cases of several other European countries) and to engage in these activities the representatives of various social and economic environments – local authorities, politicians, investors, heating engineers, financing institutions and local communities.

14

Energia z wnętrza Ziemi

Kępińska B.

Energetyka Cieplna i Zawodowa

|

2014

|

Nr 3

86--91

PL

Energia geotermalna zawarta w parach, wodach i górotworze, w wielu krajach posiada odpowiednie zasoby dla jej wykorzystywania w celach energetycznych i do produkcji energii elektrycznej, ciepła oraz chłodu. Można ją wykorzystywać także w innym celu, m.in. w turystyce i lecznictwie. Na całym świecie obserwuje się stały wzrost stosowania tego źródła energii dzięki rozwojowi technologii, względom ekologicznym, ekonomicznym i społecznym. Energia geotermalna stanowi w wielu krajach jedno z najbardziej perspektywicznych odnawialnych źródeł energii.

15

Wykorzystanie energii geotermalnej w Polsce, 2012–2013

Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2013

|

R. 52, nr 1

5--24

PL

Artykuł zawiera przegląd stanu wykorzystania energii geotermalnej w Polsce w latach 2012–2013, z odniesieniem do lat poprzednich. Wody geotermalne są przedmiotem działalności gospodarczej w ponad dwudziestu instalacjach: w sześciu ciepłowniach, kilku uzdrowiskach oraz kilku ośrodkach rekreacyjnych. W zakresie tzw. płytkiej geotermii odnotowuje się przyspieszenie rozwoju stosowania pomp ciepła. W podanych latach zakończono lub też były w różnych stadiach realizacji projekty badawcze, inwestycyjne oraz inne prace. Wykonano cztery nowe otwory geotermalne, poddano rekonstrukcji jeden wykonany w latach 1970. W ostatnich latach wprowadzono sprzyjające geotermii przepisy w nowym prawie geologicznym i górniczym, z drugiej jednak strony obecne są bariery związane z dalszym finansowaniem projektów, które mogą znacząco ograniczyć rozwój geotermii. Wskazano na główne dziedziny rozwoju geotermii w nadchodzących latach, stosownie do warunków złożowych, zapotrzebowania rynkowego, zobowiązań kraju w zakresie udziału energii z OZE. Przedstawiono także m.in. obecny i prognozowany udział geotermii w grupie OZE w Polsce. Sytuację w zakresie jej nadal umiarkowanego wykorzystania odniesiono do krajów europejskich, w których w wielu przypadkach obserwowany jest istotny rozwój tej dziedziny.

EN

The article presents an overview of geothermal energy use in Poland in 2012–2013, with reference to some previous years. Geothermal waters are subject of economic activity in over twenty installations: six district heating plants, several spas and several recreation centers. In the shallow geothermal sector some acceleration of heat pumps deployment has been observed recently. In the given years several research projects, investment and other works were completed or were in various stages of realization. Four new geothermal wells were drilled, one borehole made in 1970 s undergone reconstruction for geothermal water abstraction. In recent years some regulations facilitating geothermal projects were introduced, but there are also the barriers to the further projects financing, what can significantly limit geothermal development. The main areas of geothermal uses in the coming years were pointed out (according to the reservoir conditions, market demand, as well as liabilities of the country for the share of energy from renewable sources). The current and officially projected share of geothermal in the renewable energy group in the country was discussed. Moderate geothermal energy uses in Poland was referred to the European countries, where in many cases a significant development has been observed in this area.

16

Energia geotermalna w projektach unijnych „GEOCOM” i „GeoDH”

Kasztelewicz A., Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2013

|

R. 52, nr 1

181--191

PL

W artykule przedstawiono niektóre prace wykonane w 2012–2013 r. w ramach dwóch projektów unijnych dotyczących energii geotermalnej, które są realizowane przy udziale zespołu IGSMiE PAN: „Społeczności geotermalne – demonstracja wykorzystania energii geotermalnej w ciepłownictwie w integracji na małą skalę z innymi OZE wraz z modernizacją i opomiarowaniem” (GEOCOM) oraz „Promowanie geotermalnego ciepłownictwa sieciowego w Europie” (GeoDH). Postępy projektów przedstawiono w nawiązaniu do ich założeń, celów i wcześniejszych działań.

EN

The paper presents some works done in 2012–2013 in frame of two EU-projects realized with the participation of the MEERI PAS team: “Geothermal Communities – demonstrating the cascading use of geothermal energy for district heating with small scale RES integration and retrofitting measures” (GEOCOM) and “Promote geothermal district heating systems in Europe” (GeoDH). The work progresses are given in reference to main assumptions, objectives and previous activities of both projects.

17

Electrochemical properties of selected types of steel in thermal water under conditions of drilling operation of Skierniewice GT-1

Mazurkiewicz B., Solarski W., Lelek-Borkowska U., Balcer M., Bujakowski W., Kępińska B., Banaś J.

Ochrona przed Korozją

|

2013

|

nr 3

97--103

EN

This paper presents the results of corrosion resistance tests of structural carbon St3S steel, low alloyed steel containing 5 or 9% Cr and stainless steel H18N11M3 in thermal water saturated with CO2 of Skierniewice thermal installation. The study was conducted using polarization techniques (OCP, LSV) and impedance spectroscopy (EIS). Corrosion of structural steel is determined by cathodic reduction of carbonic acid, a direct product of corrosion is a surface layer of magnetite. In case of high saturation of surface with CO2, diffusion control changes into mixed diffusion-capacitive control associated with the formation of corrosion products layer. Low alloyed chromium steel (P5) covers with more corrosion-resistant layer of corrosion products, and the corrosion rate is controlled by the barrier properties of this film (anodic control). The increase in the content of chromium in low-and medium-chromium steels stimulates the barrier properties of the anodic film. These layers observed at P5 and P91 steel are thick layers of sedimentary type. Proper passivation occurs only in the case of stainless steel H18N11M3.

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań odporności korozyjnej węglowej stali konstrukcyjnej St3S, niskostopowych stali zawierających 5 i 9% chromu oraz stali nierdzewnej H18N11M3 w instalacji termalnej Skierniewice w wodzie termalnej nasycanej CO2. Badania prowadzono za pomocą technik polaryzacyjnych (OCP, LSV) oraz spektroskopii impedancyjnej (EIS). Korozja stali konstrukcyjnych determinowana jest katodową redukcją kwasu węglowego, a bezpośrednim produktem korozji jest powierzchniowa warstewka magnetytu. W przypadku dużego nasycenia powierzchni stali w CO2 kontrola dyfuzyjna przechodzi w kontrolę mieszaną dyfuzyjno-pojemnościową związaną z tworzeniem się warstewki produktów korozji. Niskostopowa stal chromowa (P5) tworzy bardziej odporną na korozję warstewkę produktów korozji, a szybkość korozji tej stali kontrolowana jest właściwościami barierowymi tej warstewki (kontrola anodowa). Wzrost zawartości chromu w stalach nisko- i średniochromowych stymuluje właściwości barierowe warstewki anodowej. Warstewki te obserwowane na stali P5 i P91 są grubymi warstewkami typu osadowego. Właściwa pasywacja pojawia się dopiero w przypadku stali H18N11M3.

18

Energia geotermalna w ciepłownictwie

Kępińska B.

Czysta Energia

|

2013

|

Nr 5

42--43

19

Testowanie badawcze "miękkiego kasowania" w geotermalnych otworach chłonnych

Bielec B., Kępińska B.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2012

|

nr 82

71-87

PL

W trakcie eksploatacji złóż geotermalnych systemem otworów pracujących w "dublecie geotermalnym" występują często problemy związane z zatłaczaniem wody po odzysku energii lub wykorzystaniu jej do innych celów (rekreacja, balneoterapia). Jednym z takich problemów jest spadek chłonności na skutek procesów chemicznych oraz kolmatacji filtra i strefy okołofiltrowej. Filtr i część warstwy chłonnej w pobliżu filtra należą do najbardziej newralgicznych obszarów, w których zachodzą zjawiska mające decydujący wpływ na charakter pracy otworu chłonnego. W celu poprawy chłonności otworów ujmujących wodę geotermalną, przede wszystkim ze złóż w skałach węglanowych oraz piaskowcach o spoiwie węglanowym, stosuje się zazwyczaj zabieg kwasowania. Konwencjonalne kwasowanie wymaga jednak zazwyczaj użycia urządzenia wiertniczego, co czyni je dość kosztownym, stąd też stosowane jest głównie przy eksploatacji węglowodorów. Alternatywą dla konwencjonalnego kwasowania jest tzw. "miękkie kwasowanie" (ang. soft acidizing). W niniejszym artykule omówiono przebieg badawczych testów miękkiego kwasowania wykonanych w testowej instalacji geotermalnej. Badania w ramach projektu pn: "Opracowanie wytycznych projektowych poprawy chłonności skal zbiornikowych w związku z zatłaczaniem wód termalnych w polskich zakładach geotermalnych" przeprowadzi) zespół Pracowni Odnawialnych Źródeł Energii Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN we współpracy z Geotermią Mazowiecką S.A. Do badań wykorzystano nieeksploatowane wcześniej otwory geotermalne Skierniewice GT-1 i Skierniewice GT-2. W trakcie prac badawczych wykonano łącznie osiem testów miękkiego kwasowania. W trakcie sześciu z nich ciecz kwasująca o ściśle dobranym składzie podawana była przez przewód zabiegowy (ang. coiled tubing) bezpośrednio nad strefę złożową w otworze Skierniewice GT-2 na głębokość 2765 m. Natomiast w czasie dwóch testów ciecz kwasującą podawano bezpośrednio do obiegu wody złożowej. W artykule opisano przebieg jednego wybranego testu. Szczegółowe wyniki wszystkich badan opisane zostały w pracach Bujakowskiego i in. (2011) oraz Kępińskiej, Bujakowskiego [red. nauk.] i in. (2011). Do głównych przyczyn spadku chłonności otworu Skierniewice GT-2 należy zaliczyć zjawiska korozji i wytrącania wtórnych substancji mineralnych. Z analizy zmienności parametrów hydrodynamicznych wynika, że zabiegi stymulacji metodą miękkiego kwasowania dla odwiertu i skał zbiornikowych w Skierniewicach udrażniały w pewnym zakresie odwiert i strefę przyodwiertową, powodując wzrost chłonności. Ich efekty były jednak mniejsze i mniej trwałe niż efekty wywołane ciągłą korozją orurowania odwiertu i wtórnym wytrącaniem substancji mineralnych z wody geotermalnej, która ma wysoką mineralizację (ponad 100 g/dm3).

EN

During the exploitation of geothermal systems operating in the wells doublet scheme, problems are commonly encountered with water injection after energy extraction from geothermal water or its use for other purposes (recreation, spas). One such problem is the drop in injectivity due to chemical processes and clogging of the filter and near-filter zone. The filter and part of the injection near-filter layer are the most critical areas in which the occurring phenomena have a decisive influence on the performance of an injection well. Acid treatment is the procedure generally used to improve the injectivity of wells exploiting geothermal water primarily from carbonate rocks and sandstones with carbonate binders. Conventional acid, however, usually requires the use of drilling equipment, which makes it quite expensive. It is used mainly in the exploitation of hydrocarbons. An alternative to conventional acid treatment is so-called "soft acidizing". This article discusses the research process of soft acidizing treatment tests performed on a test geothermal installation. Research done under the project entitled: "Development of design guidelines to improve injectivity of reservoir rocks in relation to injection of geothermal waters in Polish geothermal installations" was conducted by a team from the Mineral and Energy Economy Research Institute of the Polish Academy of Sciences in collaboration with the Geotermia Mazowiecka S.A. During the project, previously unexploited geothermal wells, Skierniewice GT-1 and Skierniewice GT-2, were used. In total, eight tests of soft acidizing treatment were carried out during the research. During six of the tests acidizing fluid of a closely matched composition was injected by a coiled tubing just above the reservoir zone in the Skierniewice GT-2 well to a depth of 2,765 meters. During two other tests acidizing fluid was added directly into the geothermal water stream at the wellhead. This article describes one of the selected tests. The detailed results of all tests are described in the works by Bujakowski et al. (2011) and Kępińska, Bujakowski [sc. eds.] et al. (2011). The main reasons for the drop in injectivity of the Skierniewice GT-2 well include corrosion and precipitation of secondary minerals. These processes depend, among other things, on the flow rate and duration of injection of geothermal water. The analysis of the level of changes in the hydrodynamic parameters shows that stimulation procedures using a soft acidizing treatment for borehole and reservoir rocks in Skierniewice increased to some extent the injectivities of borehole and near-borehole zones. Their effects, however, were smaller and less persistent than the effects of the continuous well casing's corrosion and precipitation of secondary minerals from geothermal water (which has a high mineralization of ca. 110 g/dm3).

20

Międzynarodowe Dni Geotermalne Rumunia 2012 Felix Spa / Oradea, 6–7 czerwca 2012

Kępińska B.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2012

|

R. 51, nr 2

121--125

PL

29. edycja konferencji organizowanych od 1990 roku w wielu krajach Europy przez Letnią Szkołę Bezpośrednich Zastosowań Energii Geotermalnej.