Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Żwiry i piaski : analiza zmian jakości

Kozioł W.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2018

|

nr 4

14--21

PL

Artykuł jest próbą parametrycznego określenia w skali kraju i poszczególnych regionów zmian jakości udokumentowanych i wydobywanych zasobów żwirów i piasków. Wyniki powinny przyczynić się do opracowania dokładniejszych prognoz rynkowych zapotrzebowania i produkcji kruszyw naturalnych.

2

Kruszywa naturalne w Polsce – aktualny stan i przyszłość

Kozioł W., Baic I.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

T. 74, nr 11

1--8

PL

Wzrost światowego zapotrzebowania budownictwa i innych gałęzi gospodarki na kruszywa naturalne powoduje, że w niektórych krajach i regionach kruszywa są surowcem deficytowym, a ich ceny są bardzo wysokie. W Polsce w okresie 25 lat (1992–2017) wydobycie kruszyw (żwirów i piasków oraz kamieni łamanych) wzrosło 4-krotnie z 63 do 257 mln Mg, co spowodowało wzrost udziału ich wydobycia w łącznym wydobyciu stałych kopalin z 23,9 do 53,9%. Z analizy bazy zasobowej żwirów i piasków wynika, że stopniowo wzrasta udział złóż zaliczanych do grupy piasków. Wymiernym wskaźnikiem pogarszania się jakości zasobów jest tendencja zmian średniego punktu piaskowego PP (procentowa zawartość frakcji drobnej 0–2 mm) w udokumentowanych i wydobywanych zasobach. W ciągu 10 lat (2007–2016) w zasobach przemysłowych w kraju średni PP wzrósł o ponad 10%. Pogarszanie się jakości bazy surowcowej złóż i równocześnie wzrost zapotrzebowania budownictwa na najlepsze jakościowo grube frakcje kruszyw (5/8 mm, 8/11 mm, itd.) ma duży wpływ na wzrost w kopalniach frakcji trudno zbywalnych produkowanych kruszyw. Z analizy cykli rozwojowych budownictwa i produkcji kruszyw naturalnych wynika, że obecna tendencja wzrostowa wydobycia i produkcji kruszyw powinna się utrzymać do ok. 2020 r., po czym prawdopodobnie nastąpi kilkuletnie zmniejszenie zapotrzebowania i wydobycia.

EN

The increase of global demand for natural aggregates in civil engineering and other branches of the economy causes that in some countries and regions the aggregates are considered as a deficit resource, and their prices are very high. In Poland, within the period of 25 years (1992-2017) extraction of aggregates (gravels, sands and broken stones) increased by 4 times from 63 to 257 million Mg, which led to the increase of their contribution in the total mining of solid minerals from 23,9 to 53,9%. The analysis of the resource base of gravels and sands shows that the contribution of deposits belonging to the group of sands is gradually increasing. A measurable indicator of the quality deterioration of resources is the tendency of changes in the average sand point PP (percentage of fine fraction 0-2 mm) in the documented and extracted resources. The average PP increased over 10% within 10 years (2007-2016) in the country’s industrial resources. The quality deterioration of the raw material base and at the same period the increase of the construction demand for the best quality thick fractions (5/8 mm, 8/11 mm, etc.) has a significant impact on the growth of hardly-transferable aggregates. The analysis of construction development cycles and natural aggregates production shows that the current upward trend in the aggregate production and extraction should be continued up to around 2020. After this period a few-year reduction of the demand and the extraction will probably occur.

3

Rock Mining in Poland – Current Status and Conditions for Development

Kozioł W., Baic I.

Inżynieria Mineralna

|

2018

|

R. 20, nr 2

65--72

EN

This work presents development of extraction of rock raw minerals in the period 1950 - 2017 with particular emphasis on the extraction and production of natural aggregates in the last 30 years. In that time, share of rock raw minerals in the extraction of solid minerals in Poland increased from 36.8% to 66.9%, while the share of extraction of natural aggregates also increased by 30%, from 23.9% to 53.9%. One threat for the production of gravel aggregates is gradual decrease of gravel fractions in deposits, which are in great demand in the construction sector. Dolnośląskie, świętokrzyskie and małopolskie Voyvodships are of primary importance for the extraction and production of crushed aggregates (42 %, 35% and 12% respectively). In świętokrzyskie Voyvodship resources in developed deposits are at the stage of depletion. Development of rock mining, despite large and increasing demand for mineral materials, faces many difficulties, resulting, among others, from ecological (environmental), urban planning, social, economic conditionings.

PL

Przedstawiono rozwój wydobycia surowców skalnych w okresie 1950 - 2017 ze szczególnym uwzględnieniem wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych w ostatnim 30-leciu. W tym okresie udział wydobycia surowców skalnych w wydobyciu kopalin stałych w Polsce wzrósł z 36,8 do 66,9%, w tym udział wydobycia kruszyw naturalnych wzrósł również o. 30% z 23,9 do 53,9%. Zagrożeniem dla produkcji kruszyw żwirowych jest stopniowe zmniejszanie się w złożach zawartości frakcji żwirowych, na które jest duże zapotrzebowanie budownictwa. W wydobyciu i produkcji kruszyw łamanych dominujące znaczenie mają województwa dolnośląskie (42%), świętokrzyskie (35%) i małopolskie (12%). W województwie świętokrzyskim następuje wyczerpywanie się zasobów w złożach zagospodarowanych. Rozwój górnictwa skalnego pomimo dużego, wzrastającego zapotrzebowania na surowce mineralne napotyka na wiele trudności wynikających miedzy innymi z uwarunkowań ekologicznych (środowiskowych), urbanistycznych, społecznych, ekonomicznych i innych.

4

Wspomnienia szkolne z lat 1961-1966

Kozioł W., Żmigrodzki R.

Wiek Nafty : zeszyty naukowo-historyczne

|

2017

|

R. 26, nr 4

18--20

5

Środowiskowe aspekty eksploatacji kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody w Polsce

Kozioł W., Baic I., Góralczyk S., Machniak Ł., Borcz A.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2017

|

Tom 19

731--744

PL

Przemysłowa działalność człowieka w różnym stopniu oddziałuje na środowisko naturalne. Górnictwo związane z odkrywkową eksploatacją kopalin, charakteryzuje się przede wszystkim przekształcaniem morfologii terenu, ale również często wpływa na stosunki wodne (konieczność odwadniania złoża), na zasiedlenie obszarów przyległych przez różne gatunki zwierząt, ptaków, płazów, a także na lokalną florę. Szeroki zakres zastosowań a także wielkość popytu na kruszywa naturalne żwirowo-piaskowe i łamane powoduje, iż stanowią największą grupę wydobywanych i zużywanych w świecie surowców mineralnych. W Polsce zdecydowaną przewagę mają żwiry i piaski. Górnictwo kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w Polsce związane jest w większości (ok. 3/4 kopalń) z eksploatacją prowadzoną spod lustra wody. Kopalnie tego typu nie mają praktycznie wpływu na poziom zwierciadła wód podziemnych nie powodując osuszania przyległych akwenów oraz terenów objętych ochroną. W przeciwieństwie do wielu obszarów, w których działalność człowieka związana jest np. ze wzmożoną turystyką i rekreacją, z produkcją odpadów w obszarach przyrodniczo cennych i innych aktywności człowieka, w tym związanych z urbanizacją, w których dochodzi do dewastacji lokalnego środowiska, prowadzenie działalności wydobywczej obliguje na przedsiębiorcy górniczym w ramach obowiązkowej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych konieczność przywracania naturze obszarów cennych, co często w efekcie polepsza stan środowiska. Oczywiście również w górnictwie dochodzi do zaniedbań związanych z ochroną przyrody. Jednak pomimo początkowego i trwającego niejednokrotnie podczas prowadzenia eksploatacji wpływu na zmniejszenie liczebności gatunków zwierząt i roślin, takie przekształcanie środowiska daje nierzadko dużo skutków pozytywnych często przyczyniając się do tworzenia nowych i bogatszych siedlisk w stosunku do tych, które dotychczas występowały na badanym obszarze. Artykuł przedstawia podział technologii wydobywczych stosowanych w Polsce do eksploatacji żwirów i piasków i skalę ich oddziaływania na środowisko. Wytypowano technologie eksploatacji, które najmniej oddziałują na środowisko naturalne. Podano najważniejsze kryteria wrażliwości ekologicznej, które są niezbędne do podjęcia oceny oddziaływania eksploatacji na środowisko. Są to kryteria, które podawane są między innymi w wytycznych UE dotyczących obszarów związanych z ochroną rzadkich gatunków zwierząt i roślin. Krajowe górnictwo kruszyw żwirowo-piaskowych eksploatowanych spod wody oparte jest o rozwiązania techniczne, które nie wpływają na obniżanie zwierciadła wód. Siła oddziaływania kopalń na środowisko w stosunkowo małym stopniu zależna jest od czynników technicznych, zależy zaś głównie od innych czynników, w tym od samego środowiska, które podlega ochronie. Dotychczasowa praktyka górnicza wskazuje, że dzięki odpowiednio zaprojektowanej i wykonanej rekultywacji wyrobisk poeksploatacyjnych tereny pogórnicze stają się schronieniem rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków, gadów, płazów itp. Obszary te w wielu przypadkach można określić mianem wybitnych ostoi przyrody, chroniących zjawiska przyrodnicze nie występujące lub bardzo rzadko występujące gdzie indziej. Prowadzone prace we Francji, w Niemczech a również i w Polsce potwierdziły, że niektóre gatunki chronione, które w tych krajach lub regionach były bardzo nieliczne, znajdują schronienie w nowych siedliskach mieszczących się w dawnych lub też w czynnych wyrobiskach odkrywkowych. Za granicą mamy przykłady, że byłe wyrobiska włączane są do obszarów Natura 2000.

EN

Industrial human activities impacts in different levels on the environment. Mining related to the surface exploitation of minerals, is mainly characterized by the transformation of the terrain morphology, but also often affects water conditions (the necessity of deposits dewatering), for settlement adjoining areas for different species of animals, birds, amphibians, as well as the local flora. Wide range of applications as well as the demand for sand and gravel and crushed stones natural aggregates causes that they represent the largest group of extracted and consumed minerals in the world. In Poland decisive advantage have gravels and sands. Mining of these aggregates in Poland is related mainly (approx. 3/4 of mine) to the operations from under the water. Mines of this type do not have a real impact on the level of groundwater without causing drainage adjacent basins and protected areas. Unlike many areas in which human activity is related to for example with increased tourism and recreation, the production of waste in environmentally valuable areas and other human activities, including those related to urbanization, which comes to the devastation of the local environment, mining activities obliges mining entrepreneurs for mandatory reclamation, which need to restore valuable nature areas, often resulting in improving the environment. Of course, also in the mining industry it comes to failures related to nature conservation. However, despite the initial and ongoing frequently, during exploitation, impact on reducing the number of animals and plants species, including the transformation of the environment, often gives a lot of positive effects contributing to the creation of new and richer habitats in comparison to those that so far have been observed in studied areas. The article presents the division of mining technologies used in Poland to exploitation of gravels and sands and the scale of their impact on the environment. Technologies of exploitation were selected which has the lowest impact on the environment. The most important criterias of environmental sensitivity, that are needed to make impact assessment of exploitation on the environment, were given. These are the criterias that are given among other things in the EU guidelines on areas related to the protection of animals and plants rare species. Polish mining of sand and gravel aggregates exploited from under the water is based on technical solutions that do not affect lowering of the groundwater level. The impact of mines on the environment in a relatively low degree is dependent on technical factors and it mostly depends on other factors, including the environment itself which is subject to be protected. The current practice of mining shows that with properly designed and made reclamation of excavation workings mining areas have become shelter for rare and endangered species of birds, reptiles, amphibians, etc. These areas in many cases can be described as outstanding wildlife shelters, protecting natural phenomena which do not occur, or are very rare elsewhere. Work carried out in France, Germany and Poland also confirmed that some protected species which in those countries or regions were very rare found shelter in the new habitats coming up in the old or in operating workings of surface mines. Outside Poland we have examples of the former workings which are included in the Natura 2000 areas.

6

Regionalne zmiany bazy surowcowej i wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych w Polsce

Kozioł W., Baic I., Borcz A.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 10

65--72

PL

Przedstawiono rozwój wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem kruszyw żwirowo- piaskowych. Scharakteryzowano zmiany ilościowe i jakościowe udokumentowanej bazy surowcowej i wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych w kraju oraz w poszczególnych regionach i strefach. Podano najważniejsze zagrożenia i szanse rozwoju produkcji kruszyw w Polsce.

EN

This paper presents the development of extraction and production of natural aggregates in Poland with particular emphasis on gravel and sand aggregates. The quantitative and qualitative changes of the documented resource base and extraction of gravel and sand aggregates in the country in particular regions and zones, were characterized. The most important threats and opportunities for the development of aggregate production in Poland were given.

7

Eksploatacja kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody – porównanie technologii. Część 1

Lieske C., Kozioł W., Borcz A.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 4

62--69

PL

W artykule zaprezentowano podział technologii eksploatacji kruszyw żwirowo-piaskowych ze szczególnym zwróceniem uwagi na wydobycie spod wody, które w przeciągu ostatnich 40 lat zwiększyło swój udział o ponad 20%. Wynika to głównie z uwarunkowań złożowych związanych ze wzrostem głębokości eksploatacji. Przedstawiono porównanie wybranych technologii wydobycia. Do analizy wykorzystano dane przemysłowe z kopalń polskich i niemieckich. Dla przykładowego złoża zaprezentowano analizę kosztów wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych za pomocą zgarniarki linowej i pogłębiarki ssącej, a następnie podano porównanie wielkości wydobycia i jednostkowych kosztów eksploatacji dla czterech typów złóż i ośmiu sposobów wydobycia (po dwa dla każdego typu złoża). Uzyskane wyniki powinny być przydatne do oceny i wyboru właściwych technologii wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody.

EN

This paper presents the division of exploitation technologies of sand and gravel aggregates, with particular attention to mining from under the water, which in the past 40 years has increased its share by more than 20%. This is mainly due to the depositional conditions related to increase in the depth of exploitation. The paper also presents a comparison of selected technologies of aggregates extraction from under the water. For the analysis, data from Polish and German mines were used. Basing on a sample deposit, an analysis of the costs of sand and gravel aggregates extraction were presented, where a dragline scraper and suction dredger were used, and then a comparison of production and unit operating costs for four types of deposits and eight methods of extraction (two for each type of deposit) was performed. The obtained results should be useful for the evaluation and selection of appropriate production technology of sand and gravel aggregates exploited from under the water.

8

Eksploatacja kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody. Część 2 – Analiza ekonomiczna doboru technologii wydobycia

Lieske C., Kozioł W., Borcz A.

Przegląd Górniczy

|

2017

|

T. 73, nr 5

1--7

PL

W pierwszej części artykułu (Lieske i in. 2017) scharakteryzowane zostały technologie eksploatacji spod wody stosowane w polskim i niemieckim górnictwie odkrywkowym naturalnych kruszyw żwirowo-piaskowych. Dla wybranych technologii podano wartości możliwych do uzyskania wskaźników techniczno-ekonomicznych wraz z analizą kosztów wydobycia. Treść artykułu stanowi kontynuację tematyki doboru technologii wydobycia kruszyw, która zawiera głównie porównawczą analizę rentowności przykładowo zastosowanych technologii. Do tego celu wykorzystano podstawowe wskaźniki stosowane w ekonomicznych ocenach inwestycji (próg rentowności – BEP, wartość zaktualizowana netto – NPV, wewnętrzna stopa zwrotu – IRR). Uzyskane wyniki powinny być przydatne do oceny i racjonalnego wyboru właściwych technologii wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody.

EN

The first part of this paper (Lieske et al. 2017) describes the technologies used in Polish and German surface mining of sand and gravel natural aggregates, exploited from under the water. Also the values of the technically and economically feasible indicators for the selected technologies, along with the analysis of mining costs, are given. The content of the paper is a continuation on natural aggregates extraction technology selection, which mainly contains comparative analysis of profitability of exemplary technologies. For this purpose, basic indicators used in economical evaluations of investments (break-even point, net present value, internal rate of return) were used. The obtained results should be useful for the evaluation and rational choice of appropriate extraction technology of sand and gravel aggregates from under the water.

9

Regionalne zmiany bazy surowcowej kruszyw naturalnych do budowy dróg i autostrad

Kozioł W., Góralczyk S., Baic I., Borcz A.

Magazyn Autostrady

|

2017

|

Nr 3

46--52

PL

W artykule opisano wydobycie i produkcję kruszyw naturalnych w Polsce, zmiany regionalne produkcji kruszyw naturalnych w latach 2007-2015 oraz regionalną identyfikację struktury i tendencji zmian zasobów kruszyw żwirowo-piaskowych i łamanych w Polsce.

EN

The article presents the extraction and production of natural aggregates in Poland, changes in the regional production of natural aggregates in 2007-2015, as well as the regional identification of the structure and trends of gravel-sand and broken aggregates resources in Poland.

10

Wspomnienie o profesorze Arturze Bębnie

Kozioł W.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2017

|

Nr 4

10

11

W kruszywach rok 2016 gorszy od oczekiwań

Kozioł W.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2017

|

Nr 1

12--17

PL

Przedstawiono aktualny stan wydobycia i produkcji kruszyw naturalnych i zachodzące w ostatnich latach zmiany regionalne. Niestety ubiegły rok nie był pomyślny dla budownictwa i producentów kruszyw. Rok 2017 nie zapowiada się dużo lepiej, szczególnie dotyczy to pierwszego półrocza, drugie półrocze powinno być korzystniejsze dzięki oczekiwanemu rozpoczęciu na większą skalę budowy nowych dróg krajowych i samorządowych współfinansowanych ze środków unijnych z transzy 2014-2020.

EN

The article presents the current state of the mining and production of natural aggregates (gravel, sand and crushed stones) and also regional changes which have been taking place in recent years. The main attention has been paid to the risks for the aggregates industry and its expectations. Unfortunately, last year was not good for the construction industry and aggregates producers. The demand for aggregates (estimated) was much smaller than the production capabilities and lower than their production in 2015, which contributed to the maintaining of low prices for aggregates, or even lower as compared to the previous year. A particularly bad situation concerns small fractions of aggregates (gravel, sand and crushed stones), and the fraction of coarse crushed aggregates. The current year, 2017, is not going to be much better, especially its first half, the second half should be more favourable due to the expected onset of large-scale construction of new national and local roads co-financed with EU funds from the 2014–2020 tranche.

12

Ekonomiczna ocena doboru technologii wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych spod wody do warunków złożowych

Kozioł W., Lieske C., Borcz A.

Kruszywa : produkcja - transport - zastosowanie

|

2017

|

Nr 3

12--16, 85--89

PL

W artykule podano podstawowe wskaźniki techniczno-ekonomiczne (wydajność, koszty) wydobycia kruszyw żwirowo--piaskowych dla wybranych, najczęściej stosowanych typów pogłębiarek i czterech różnych złóż. Dane eksploatacyjne zebrano z kopalń kruszyw w Polsce i w Niemczech. Następnie przeprowadzono porównawczą ocenę techniczną i ekonomiczną doboru technologii wydobycia dla przykładowo wybranego złoża kruszywa żwirowo-piaskowego.

EN

The article presents basic technical and economic indicators (productivity, costs) of gravel and sand aggregate extraction for the most commonly used types of dredgers and four different deposits. The operational data were collected from aggregate mines in Poland and Germany. Then a comparative technical and economic evaluation of the selection of extraction technologies for exemplary selected gravel and sand aggregate was carried out.

13

Method of assessment of hard rock workability using bucket wheel excavators

Machniak Ł., Kozioł W.

Archives of Mining Sciences

|

2017

|

Vol. 62, no. 1

73--82

EN

A new hypothesis concerning a process of the mining solid rocks using bucket wheel excavators (BWE). Destroying of the rock mass structure is a result of breaking and not, as so far accepted, of cutting. This approach excludes, for the description of solid rock workability using bucket wheel excavators, used classifications based on individual linear or surface resistances of cutting. The possibility of a replacement mechanism for determining of the workability by bucket wheel excavators using rippers was assumed. On this basis, an innovative method for assessing the workability of solid rocks was developed, which is a combination of an derived empirical energy relationship LSE of breaking by tractor rippers from a compressive strength, a seismic wave velocity, a density of solid rock, and the modified classification of workability by bucket wheel excavators according to Bulukbasi (1991). The proposed method allows for multi-parameter assessment of the workability class based on the parameters that are independent variables in the specified dependencies.

PL

Dobór efektywnego rozwiązania technicznego w procesie urabiania skał zwięzłych, a zwłaszcza określenie możliwości wykorzystania podstawowych koparek wielonaczyniowych, jest jednym z ważniejszych problemów decyzyjnych na etapie projektowania, jak również w fazie odkrywkowej eksploatacji złóż węgla brunatnego. Dostosowanie maszyn tych do pracy w skałach zwięzłych jest mocno ograniczone, ale możliwe szczególnie w skałach (głównie osadowych) charakteryzujących się niższymi parametrami wytrzymałości, jak również spękanych czy poddanych procesowi erozji. Dotychczas stosowane metody oceny urabialności skał koparkami wielonaczyniowymi, oparte na jednostkowych oporach urabiania, należy ograniczyć głównie do eksploatacji skał okruchowych oraz spoistych. Wynika to z faktu, iż charakter procesu urabiania wielonaczyniowymi koparkami kołowymi, ze wzrostem zwięzłości urabianych ośrodków, odbiega w coraz większym stopniu od modelu procesu skrawania i do ilościowej oceny tego zjawiska nie można stosować miar opartych na dominacji tego procesu (Babiarz i in. 2007; Kołkiewicz, 2006; Machniak, 2013). W artykule przedstawiono nową hipotezę dotycząca procesu urabiania skał zwięzłych koparkami wielonaczyniowymi. Gdyż niszczenie struktury zwięzłego masywu skalnego następuje w wyniku zrywania, a nie jak do tej pory przyjmowano skrawania. Podejście takie wyklucza, do opisu urabialności skał zwięzłych koparkami wielonaczyniowymi (również jednonaczyniowymi), stosowane klasyfikacje oparte na jednostkowych liniowych bądź powierzchniowych oporach urabiania (Rys. 1). Postawienie nowej hipotezy, w zakresie urabiania skał zwięzłych, uzasadnia porównywanie realizacji procesu urabiania koparkami wielonaczyniowymi z innymi maszynami o takim samych charakterze pracy, np. zrywarkami. Zostaje zatem wprowadzona możliwość zastępczego mechanizmu określania urabialności z wykorzystaniem zrywarek. Parametrem konsolidującym prace obu maszyn jest energia urabiania LSE. Na tej podstawie opracowano metodę oceny urabialności skał zwięzłych koparkami wielonaczyniowymi, będącą połączeniem wyprowadzonej empirycznej zależności energii urabiania LSE zrywarkami ciągnikowymi od wytrzymałości na ściskanie, prędkości fali sejsmicznej, gęstości objętościowej masywu skalnego, i zmodyfikowanej klasyfikacji urabialności koparkami wielonaczyniowymi wg Bulukbasi (1991). Proponowana metoda pozwala na wieloparametrową ocenę klasy urabialności w oparciu o parametry będące zmiennymi niezależnymi w podanej zależności lub bezpośrednio w oparciu o propozycję nowej klasyfikacji urabialności przedstawionej w Tabeli 2.

14

Produkcja i zastosowanie kruszyw z wtórnych surowców odpadowych

Kozioł W., Baic I., Machniak Ł.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2016

|

Tom 18, cz. 1

831--852

PL

W gospodarce surowcami mineralnymi, duże znaczenie mają kruszywa mineralne ze względu na skalę produkcji i zużycia [średnio 6-7 Mg/osobę w roku]. Roczne wydobycie kruszyw na świecie szacuje się na 40 mld ton, co stanowi około 2/3 wydobycia wszystkich surowców kopalnych. Coraz częściej wiele państw staje przed problemem krajowego lub lokalnego niedoboru naturalnych zasobów kruszyw. Największe ilości kruszyw zużywa budownictwo i drogownictwo, ale również w innych gałęziach gospodarki kruszywa są ważnym surowcem. Ograniczone zasoby surowców mineralnych możliwych do wydobycia w UE powodują, że ostatnio coraz większą uwagę przywiązuje się do racjonalnej gospodarki surowcami naturalnymi i wykorzystania surowców wtórnych. Polityka surowcowa UE w dokumencie z 2008 roku, jako jeden z głównych celów przewiduje maksymalne wykorzystanie surowców wtórnych do produkcji wyrobów o jakości nie ustępującej produktom z surowców naturalnych. W artykule przedstawiono obecny stan produkcji i zastosowania kruszyw z surowców wtórnych [odpadowych] w Polsce na tle produkcji tych kruszyw w Unii Europejskiej. Szczególną uwagę zwrócono na podział i nazewnictwo poszczególnych grup kruszyw [sztuczne, wtórne, z recyklingu], ogólnie nazwanych kruszywami alternatywnymi w porównaniu do kruszyw naturalnych [żwirowo-piaskowych i łamanych]. Kruszywa alternatywne stanowią uzupełnienie produkcji i zużycia kruszyw naturalnych, a ich produkcja wpisuje się w podstawowe cele i zasady racjonalnej gospodarki odpadami polegającej miedzy innymi na: minimalizacji wielkości odpadów, minimalizacji ich wpływy na środowisko, odzysk zgodny z zasadami ochrony środowiska. W krajach z rozwiniętą gospodarką i dużą świadomością ekologiczną produkcja kruszyw alternatywnych stanowi znaczący odsetek łącznej produkcji kruszyw. Wyróżniającymi się pod tym względem krajami są Wielka Brytania i Holandia, w których udział kruszyw alternatywnych stanowi około 25% łącznej produkcji kruszyw. W Polsce wskaźnik ten wynosi niespełna 12% [około 30 min ton]. W najbliższych latach może jednak nastąpić zmniejszenie produkcji kruszyw z odpadów wydobywczych i hutniczych, co związane jest z wyczerpywaniem się bazy zasobowej starych składowisk i hałd dogodnych do eksploatacji (rozbiórki). Uzupełnienie utraconych zdolności produkcyjnych może nastąpić poprzez wzrost wykorzystania kruszyw z recyklingu, jak również większe wykorzystanie odpadów wydobywczych z bieżącej produkcji węgla kamiennego, a także produkcji kruszyw lekkich z osadów ściekowych, dennych itp.

EN

In management of mineral resources, an important role is played by mineral aggregates due to the scale of production and consumption [6-7 Mg per person a year on average]. The annual extraction of aggregates is estimated at the level of 40 billion tons, which constitutes approximately 2/3 of global extraction of all mine resources. More often many countries face the problem of national or local shortage of natural resources of aggregates. The largest amounts of aggregates are used in the civil engineering and road construction industries but also in other industry branches they are an important raw material. Limited mineral resources possible to be extracted in the EU are the reason why recently, more attention has been drawn to reasonable management of natural resources and the usage of recyclables. The EU resource policy in a document from 2008 anticipates, as one of the main goals, the maximum use of recyclables for production of goods offering quality which is not worse that the quality of goods made from natural resources. The article presents the current state of production and application of aggregates made of waste recyclables in Poland as compared to the production of such aggregates in the European Union. Particular attention was drawn to the division and names of particular aggregate groups (artificial, from waste or re cycled aggregates), generally called alternative aggregates as compared to natural aggregates (sand and gravel mix, crushed stone aggregate]. Alternative aggregates are a supplement of production and consumption of natural aggregates while their production meets the basic aims and principles of reasonable waste management which consists in the following: minimising the volume of waste, minimising its impact on the environment, recovery compliant-with the principles of environmental protection. In countries with developed economy and high eco-awareness, the production of alternative aggregates constitutes a significant share of the total aggregate production. Great Britain and the Netherland stand out in this respect, and their share of alternative aggregates is approximately 25% of total aggregate production. In Poland, this index is only 12% (approximately 30 million tons). Nevertheless, in the upcoming years aggregate production using extraction and steel waste may be reduced which is connected with exhaustion of the resource base of old dumping sites and heaps which allow exploitation (removal). The lost production capacities may be supplemented by increasing the use of recycled aggregate as well as higher use of extraction waste from the existing production of hard coal, as well as the production of light aggregates from sewage deposits and bottom sediments etc.

15

Systemy maszynowe w górnictwie odkrywkowym. Cz. 2. Maszyny w górnictwie światowym

Borcz A., Kozioł W.

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2016

|

Nr 1

56--61

PL

Górnictwo jest źródłem surowców, na których oparta jest gospodarka narodowa większości państw świata. Łączne wydobycie kopalin w górnictwie światowym szacuje się obecnie na ok. 60 mld t, z tego 2/3 stanowią kruszywa naturalne. W Polsce w 2014 r. wydobycie wszystkich surowców kopalnych wyniosło ponad 440 mln t, w tym ok. 76% przypadło na górnictwo odkrywkowe (wg stanu na 31 grudnia 2014 r.) [1].

EN

The article is a continuation of the issues concerning the machines used in surface mining (Part 1). Special attention was paid to the machines used in a variety of technologies for the exploitation of minerals in the world, also examples of several open cast mines, exploiting gold ore, copper ore or diamonds, with a focus on technologies relevant to the Polish conditions, used in rock mining including in the mines of aggregates and cement and lime raw materials were shown. In the final part of the article the basic assumptions and the benefits of the ongoing modern systems for monitoring, optimization and supervision of "fleet" of machinery and people were presented.

16

Stabilizacja na rynku kruszyw

Kozioł W., Góralczyk S., Kabziński A.

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2016

|

Nr 1

54--55

PL

O polskim rynku kruszyw w 2015 r. oraz perspektywach jego rozwoju rozmawiamy z prof. dr. hab. inż. Wiesławem Koziołem z Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego oraz Akademii Górniczo-Hutniczej, dr. hab. Stefanem Góralczykiem, prof. IMBiGS, dyrektorem Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego, oraz Aleksandrem Kabzińskim, prezesem zarządu Polskiego Związku Producentów Kruszyw.

EN

We talk about the Polish market for aggregates in 2015 and its development prospects with Professor Eng. Wiesław Kozioł, Institute of Mechanised Construction and Rock Mining and the AGH University of Science and Technology, Professor Stefan Góralczyk, Director of the Institute of Mechanised Construction and Rock Mining, and Eng. Aleksander Kabziński, President of the Polish Association of Producers of Aggregate.

17

Wykorzystanie powietrznych stołów koncentracyjnych FGX do oczyszczania kruszyw naturalnych łamanych

Góralczyk S., Blaschke W., Kozioł W., Sobko W.

Mining Science

|

2016

|

Vol. 23, Special Issue 1

37--46

PL

Proces suchej separacji prowadzony z wykorzystaniem powietrznego stołu koncentracyjnego FGX, oparty na wytworzeniu przez nadawę oraz powietrze autogenicznego ośrodka (medium), umożliwia rozdział ziaren w zależności od ich wielkości i gęstości. Zaletą tego procesu jest również możliwość oczyszczania frakcji drobnych z ziaren pyłowych. Wykorzystanie tego procesu stwarza podstawę jego zastosowania w uszlachetnianiu kruszyw łamanych. W Centrum Niskoenergetycznych Technologii Budowlanych i Zarządzania Środowiskiem Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego od 2012 roku prowadzi się prace badawcze z wykorzystaniem tego urządzenia. W artykule przedstawiono istotę metody suchej separacji, możliwości przeprowadzenia prób na instalacji badawczej oraz obszary potencjalnego zastosowania tego procesu w celu poprawy parametrów jakościowych kruszyw łamanych.

EN

Dry separation process is carried out using air concentration FGX table. It consists in creating (for feed & air) the fluidized bed, which allows separation of grains for depending on their size and density. The advantage of the process is the possibility of treating the fine fraction of the dust particles. Use these advantages of dry separation process creates the basis for its use in refining produced crushed aggregate. In the Center of Low-Energy Construction Technology and Environmental Management in Institute of Mechanized Construction and Rock Mining from 2012 research with the use of this device are carried out. The article presents the essence of the method of dry separation, the feasibility of testing on the pilot plant and the potential areas of application of this process to improve the quality crushed aggregates.

18

Górnictwo kruszyw w Polsce – szanse i zagrożenia

Kozioł W., Machniak Ł., Borcz A., Baic I.

Inżynieria Mineralna

|

2016

|

R. 17, nr 2

175--182

PL

Niniejszy artykuł przedstawia rozwój wydobycia i produkcji kruszyw w Polsce na tle kształtowania się produkcji kruszyw w wybranych krajach Unii Europejskiej. Kruszywa mają szerokie zastosowanie w wielu branżach przemysłowych. Są największą na świecie grupą eksploatowanych kopalin, a ich globalne wydobycie szacowane jest na poziomie ponad 20 mld Mg rocznie, z czego w Europie kształtuje się na poziomie 3,7 mld Mg/rok. W Polsce produkcja kruszyw w 2015r wyniosła ponad 0,23 mld Mg/rok i od lat 90. XX wieku wzrosła prawie czterokrotnie. W artykule zwrócono uwagę na rolę i znaczenie kruszyw naturalnych w gospodarce krajowej. Scharakteryzowano zmiany regionalne i jakościowe wydobycia kruszyw żwirowo-piaskowych w Polsce. W latach 2011–2015 wydobycie kruszyw naturalnych uległo głównie spadkowi – w czterech województwach nawet ponad 50%. Województwa utrzymują generalnie stałe pozycje w rankingu jeżeli chodzi o produkcję kruszyw łamanych. Istotną część artykułu stanowi analiza szans i zagrożeń produkcji kruszyw w Polsce, której nie grozi tak drastyczny spadek zapotrzebowania na kruszywa jak innym krajom Europy. Wynika to z faktu możliwości korzystania ze środków unijnych w najbliższych latach, jednak i po tym okresie prognozuje się nadal spore zapotrzebowanie wynikające z konieczności: rozbudowy i powiększenia obszarów szybkich dróg i obwodnic dużych miast, budowy inwestycji energetycznych oraz konieczności budowy mieszkań, których w Polsce jest zdecydowanie za mało. Niemniej pojawiają się również utrudnienia wynikające choćby z pogarszania się jakości złóż kruszyw naturalnych, czy wzrost głębokości eksploatacji i konieczność urabiania złóż trudno urabialnych, które wymagają zmiany technologii wydobycia, co przekłada się na wzrost kosztów produkcji. Istotnym elementem jest brak możliwości modyfikowania parków maszynowych przez kopalnie o dużych możliwościach produkcyjnych, w których sprzedaż kruszyw po niskich cenach wystarcza zaledwie na pokrycie kosztów zmiennych produkcji.

EN

This article presents the development of extraction and production of natural aggregates in Poland on the background of the formation of aggregates production in selected countries of the European Union. Aggregates are widely used in many industrial sectors. They are the world's largest group of exploited minerals, and their global production stands at more than 20 billion Mg per year, of which Europe stands at 3,7 billion Mg/year. In Poland, the production of aggregates stands at over 0,23 billion Mg/year (2015 year), and since the 90s of the twentieth century it grew almost four times. In this article attention was paid to the role and importance of natural aggregates in the national economics. Changes in the regional and qualitative extraction of sand and gravel aggregates in Poland were characterized. In period 2011–2015 extraction of natural aggregates has mostly decreased – in four provinces even more than 50%. The voivodeships remain generally on fixed positions in the ranking when it comes to the production of crushed stones aggregates. An important part of the article is description of the opportunities and threats of aggregates production in Poland, which threatened not so drastic decrease in demand for aggregates like in the other countries of Europe. This is due to the possibility of using EU funds in the coming years, however and after this period forecasts are showing still considerable demand resulting from the need to: expansion and enlargement of areas of fast roads and bypasses of major cities, construction of energy investments and the need for housing constructions, which in Poland are definitely not enough. However, there are also difficulties resulting even with the deterioration in the quality of deposits of natural aggregates, or an increase in the depth of exploitation and the need for excavate of deposits difficult to mine that require changes in production technology, which results into an increase in production costs. An important element is the lack of ability to modify machine parks by mines with high production capacity, in which the aggregate trade at low prices is sufficient just to cover the variable costs of production.

19

Górnictwo odkrywkowe kopalin okruchowych – spojrzenie geoprzestrzenne

Machniak Ł., Kozioł W., Łochańska D.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 9

92--97

PL

Złoża kopalin okruchowych są najpowszechniej eksploatowane spośród wszystkich złóż surowców mineralnych w Polsce. Wydobycie kopalin okruchowych w 2014 roku wyniosło około 158 mln Mg, w tym tylko piasków i żwirów 146,5 mln Mg. W artykule na podstawie danych geoprzestrzennych o złożach, obszarach górniczych oraz terenach górniczych przedstawiono charakterystykę struktury wielkości tych powierzchni, jak również wzajemną ich relację w odniesieniu do poszczególnych kopalin oraz granic administracyjnych województw. Przedstawiono również porównanie tych powierzchni w odniesieniu do powierzchni kraju, województw oraz form ochrony przyrody.

EN

The deposits of clastic mineral are the most exploited of all mineral deposits in Poland. The production of clastic minerals in 2014 amounted to approx. 158 million Mg, including sands and gravels with 146.5 million Mg. On the basis of geospatial data of deposits and mining areas, the size of the structural characteristics of these data, as well as their relationship in relation to particular minerals and administrative borders of provinces has been presented. A comparison of the areas with respect to the areas of countries, regions as well as nature conservation was presented as well.

20

Bezpieczeństwo pracy i system ratownictwa górniczego w kopalniach odkrywkowych w Polsce. Część 1

Borcz A., Kozioł W., Ciepliński A., Machniak Ł.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 12

82--89

PL

W artykule zaprezentowano podział zagrożeń jakie mogą przyczynić się do zaistnienia sytuacji zagrażających zdrowiu, a nawet życiu, pracownikom polskich kopalń odkrywkowych. Następnie przedstawiono wypadkowość w górnictwie odkrywkowego na tle górnictwa w Polsce, z uwzględnieniem danych za okres lat 2008-2014. Zaprezentowano udział wypadków ciężkich i śmiertelnych na tle wszystkich wypadków.Do wykonania analizy wykorzystano dane i raporty zgromadzone przez Wyższy Urząd Górniczy (WUG) w Katowicach.

EN

This paper presents the distribution of threats that may lead to situations threatening the health and even the life of workers in Polish surface mines. This is followed by surface mining accident rate against mining in Poland, including data for the years 2008-2014. The share of severe and fatal accidents on the background of all accidents was presented. To perform the analysis, data and reports collected by the State Mining Authority (SMA) in Katowice were used.