Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Peptydy jako potencjalne ligandy wiążące jony metali przejściowych

Krupa K., Lesiów M. K., Kowalik-Jankowska T.

Wiadomości Chemiczne

|

2018

|

[Z] 72, 7-8

597--608

EN

Peptides are crucial ligands for transition metal ions and form complexes with them, that can have important biological activity. Many factors impact on the creation of complexes such as: protection of amine group from N-terminal or carboxylate group from C-terminals of the protein, the presence of noncoordinating and coordinating side chains in the peptide sequence, the number of histidyl residues and their location in the peptide chain. In complexes the metal ion can be bound bound by various donor atoms from amino acids residues (e.g. nitrogen, oxygen or sulphur). In general, the protection of N- or C-terminal groups influences the less stable formation of complexes. Stable complexes are created, if the free amine group from the N-terminal is involved in the coordination process. Peptides with noncoordinating side chains include alanine or glycine. Glycine complexes are more stable than these with alanine. Histidyl residue is the most effective amino acid residue in binding metal ions. The amine group of the lysyl residue, thiol from cysteine or carboxylate from aspartyl or glutamyl residues are also functional groups that coordinate metal ions. The coordination process is initiated by a group that anchors metal ion. A free amine group from N-terminus or imidazole nitrogen are the best examples of anchor groups. The metal ions can also be bound through amide nitrogens, after their forced deprotonation by the anchor group and formation of chelate rings. Peptides containing two or more histidyl residues exhibit high structural diversity in the complexes formation. In addition, these peptides can also form macrochelates and polynuclear complexes. The location of amino acid residues in the peptide chain (especially histydyl residue) also results in the thermodynamically stable formation of complexes.

2

Białka błony zewnętrznej fusobacterium nucleatum jako potencjalny czynnik promocji nowotworu jelita grubego

Lesiów M. K., Krupa K., Komarnicka U. K., Walencik P. K.

Wiadomości Chemiczne

|

2018

|

[Z] 72, 7-8

585--596

EN

Fusobacterium nucleatum is a Gram-negative, anaerobic bacterium located in an oral cavity. This bacterium can migrate with blood to the different part of the human body e.g colon. The studies suggest participation of Fn in a colorectal cancer promotion, but a particular mechanism of this disease is still unclear. Colorectal cancer leads to million of new death cases each year. It is third in the worldwide in terms of mortality. The predictions for the coming years are not optimistic. The statistics encourage researchers to know the details of the mechanism of colorectal cancer. It is suggest, that outer membrane proteins of Fn are responsible for development of this disease. Transition metal ions such as Cu(I), Cu(II), Fe(II) can coordinate to proteins and generate free radicals by Fenton reaction. Reactive oxygen species (ROS) destroy important biological macromolecules such as DNA, proteins or lipids and cause different diseases. The paper presents characteristics of Fn and its outer membrane proteins, description of copper(II) complexes and their ability to ROS generation.

3

Antybiotyki fluorochinolonowe i ich modyfikacje strukturalne

Komarnicka U. K., Walencik P. K., Lesiów M. K., Krupa K.

Wiadomości Chemiczne

|

2018

|

[Z] 72, 7-8

543--561

EN

The quinolones are synthetic antibiotics derived from nalidixic acid. Chemical modification of basic structure (nalidixic acid) has led to the development of a group of various compounds currently used in medicine. This article discusses the generation of quinolones, mode of their action, and relationship between activity and structure of these antibiotics. The most common quinolones, lomefloxacin and sparfloxacin were discussed in details, also the therapeutic potential of newer agents was reviewed. Recently, understanding of how molecular modifications among quinolone core structure can affect antimicrobial and anticancer activities has progressed rapidly. In this paper we discussed few examples of fluoroquinolone structural modifications. It was proved that many organic and inorganic compounds derived from fluoroquinolones overcame bacterial drug-resistance. Furthermore, chemical modification improved fluoroquinolone’s anticancer activities.

4

Technologia wytwarzania bezwodnego octanu sodu

Stanek K., Krupa K.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 4

546--549

PL

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom rynku krajowego przeprowadzono badania dotyczące technologii otrzymywania bezwodnego octanu sodu. Wyznaczono ciepło neutralizacji kwasu octowego węglanem sodu. Przeprowadzono badania operacji rozpryskowego suszenia roztworu posyntezowego i przedstawiono zależność uziarnienia produktu od temperatury powietrza suszącego. Wykonano analizę ziarnową produktu.

EN

Anhydrous AcONa was produced in reaction of AcOH with Na2CO3 in aq. soln. at 80°C for 5 h and sepd. by spray drying in air stream at 110-120°C. The neutralization enthalpy was 14.276 kJ/kg, the grain size of the product was 80–500 μm.

5

Prospects for energy storage in the world and in Poland in the 2030 horizon

Krupa K., Nieradko Ł., Haraziński A.

Polityka Energetyczna

|

2018

|

T. 21, z. 2

19--34

EN

The second decade of the 21st century is a period of intense development of various types of energy storage other than pumped-storage hydroelectricity. Battery and thermal storage systems are particularly rapidly developing ones. The observed phenomenon is a result of a key megatrend, i.e. the development of intermittent renewable energy sources (IRES) (wind power, photovoltaics). The development of RES, mainly in the form of distributed generation, combined with the dynamic development of electric mobility, results in the need to stabilize the grid frequency and voltage and calls for new solutions in order to ensure the security of energy supplies. High maturity, appropriate technical parameters, and increasingly better economic parameters of lithium battery technology (including lithium-ion batteries) result in a rapid increase of the installed capacity of this type of energy storage. The abovementioned phenomena helped to raise the question about the prospects for the development of electricity storage in the world and in Poland in the 2030 horizon. The estimated worldwide battery energy storage capacity in 2030 is ca. 51.1 GW, while in the case of Poland it is approximately 410.6 MW.

PL

Druga dekada XXI wieku to okres intensywnego rozwoju magazynowania energii elektrycznej w formach innych niż elektrownie szczytowo-pompowe. Szczególnie szybko rozwijającym się segmentem magazynowania są technologie bateryjne oraz cieplne. Obserwowane zjawisko jest pochodną kluczowego megatrendu, tj. rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) o nieciągłym charakterze pracy (wiatr, fotowoltaika). Rozwój OZE, przebiegający głównie w modelu rozproszonym, w połączeniu z dynamicznym rozwojem elektromobilności, skutkuje potrzebą stabilizacji parametrów sieci elektroenergetycznej (napięcie, częstotliwość) oraz wymusza podejmowanie nowych rozwiązań w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii. Technologią znajdującą się w odpowiednim stadium dojrzałości, o odpowiednich parametrach technicznych oraz coraz lepszych parametrach ekonomicznych, są baterie litowe (w tym litowo-jonowe), co skutkuje szybkim wzrostem mocy zainstalowanej tego typu magazynów. Przytoczone powyżej zjawiska pozwoliły postawić pytanie o perspektywy rozwoju magazynowania energii elektrycznej na świecie i w Polsce w horyzoncie roku 2030. Oszacowana w niniejszym artykule globalna moc magazynów bateryjnych na świecie w roku 2030 to około 51,1 GW, podczas gdy analogiczna wartość dla Polski wynosi około 410,6 MW.

6

New technologies for extending shelf life of birch tree sap

Bilek M., Cebula E., Krupa K., Lorenc K., Adamowicz T., Sosnowski S.

ECONTECHMOD : An International Quarterly Journal on Economics of Technology and Modelling Processes

|

2018

|

Vol. 7, No 4

3--8

EN

Three experiments were carried out to assess the effectiveness of the so-called new technologies in extending birch tree sap shelf life. In the first one, microfiltration of birch sap was carried out using 0.22 μm, 0.45 μm and 0.8 μm filters. In the second experiment, ultraviolet radiation was applied for 5, 15 and 45 minutes. In the third experiment ultrasound was applied with one-, two-, three- and four-fold use. Regardless of the pore diameter, all the microfiltered samples were non-perishable for at least a month at room temperature. The efficacy of ultrasound was also demonstrated. The four-fold use of ultrasound proved to be the most effective and prolonged the shelf life of birch sap from one to two days at room temperature and from four to twelve days in refrigeration conditions. In turn, the use of ultraviolet radiation did not extend the shelf life of birch sap, although in refrigeration conditions the clouding was significantly inhibited. However, there is no doubt that among the so-called new technologies, microfiltration is the most advantageous in extending shelf life of birch sap and has perspectives for use in food industry.

7

The complex of St. Florian and St. Catherine church in Gołąb as a unique example of military art of Lublin voivodeship

Krupa K., Gleń P.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2018

|

z. 65, nr 1

151--160

EN

With the development of the civilization and the need to ensure safety for the next generation and cultural material, it became more and more vital to provide defence in case of danger. That is why, the character of residential space and historical architecture was influenced by the conflicts, which had various forms. Aside from the buildings, which were fulfilling visible and explicitly defined military function like e.g. fortresses or defence walls, there were also others that have been subjected to the process of incastellation to respond to the needs of the society. Giving the defensive character to the buildings that had originally completely different purpose, especially religious, had been developed since the Roman times. Military art was purely functional at the beginning. Later it was intertwined with decorations and other architectonic elements that were occurring e.g. in churches and conventual complexes. The aim of this article is to analyse the expression of the late Renaissance architecture with the elements of military art (ars militaris) in the discussed church, the Loreto Chapel and the wall, which together constitute the religious complex of St. Florian and St. Catherine in Gołąb in Lublin Voivodeship. Referring to functional and architectural-construction solutions of the subject of our research, the author discusses the topic of giving defensive character to religious buildings while keeping their functional layout, decorativeness and rich architectural expression typical for the architecture of the Lublin Renaissance.

8

Analiza wpływu rozwoju elektromobilności na zużycie energii elektrycznej w Polsce

Krupa K., Kamiński J.

Rynek Energii

|

2017

|

Nr 6

8--13

PL

Światowy rozwój przemysłu motoryzacyjnego w obszarze samochodów elektrycznych charakteryzuje się imponującą dynamiką, co w oczywisty sposób rodzi pytanie o przyszłość tego sektora oraz branż z nim powiązanych. Większość prognoz opracowanych przez globalne centra analityczne (IAE, BP, EIA) wskazuje na znaczący wzrost udziału samochodów elektrycznych w rynku. Rozwój rynku samochodów elektrycznych w naturalny sposób prowadzi do pytania o wpływ elektromobilności na zużycie energii elektrycznej. Wykonanie tego rodzaju analizy dla warunków krajowych wydaje się tym bardziej zasadne, że elektromobilność wciąż znajduje się w początkowej fazie rozwoju. Według szacunków, na koniec 2016 roku w Polsce flota samochodów elektrycznych obejmowała ok. 856 pojazdów. Przeprowadzona dla 2025 roku analiza wskazuje, że wartość oczekiwana zużycia energii elektrycznej wynikającego z rozwoju elektromobilności w Polsce to ok. 1,33 TWh w skali roku, co stanowi ok. 0,8% krajowego zużycia energii elektrycznej za 2016 rok. Wzrost zużycia energii elektrycznej spowodowany rozwojem elektromobilności w Polsce nie powinien (nawet w przypadku skrajnych scenariuszy) przekroczyć wartości ok. 3,27 TWh/rok w 2025 r. (ok. 2,0% krajowego zużycia energii elektrycznej w Polsce za 2016 r.), natomiast wartość wyższa jest mało prawdopodobna. Biorąc pod uwagę początkowe stadium rozwoju elektromobilności w Polsce oraz brak kompleksowych analiz wpływu przedmiotowego zjawiska na sektor elektroenergetyczny, wykonane badanie uznać można za pionierską w skali kraju próbę estymacji wpływu elektromobilności na poziom zużycia energii elektrycznej.

EN

Global development in the field of electric mobility (e-mobility) demonstrates impressive dynamics, which raises natural questions as to the future of this sector and adjacent industries. Most forecasts by global analytical institutions (IEA, BP, EIA) anticipate a material increase of electric vehicles’ market share. Such course of events is a natural reason why the future development of e-mobility ought to be investigated with regard for its influence on consump-tion of electric energy. Performing such analyses for domestic markets seems all the more rational that e-mobility can still be considered to be in its infancy. According to estimates as at end of 2016, the number of passenger electric vehicles in Poland was ca. 856. Results of the subject matter study for 2025 indicate that the expected volume of electricity consumption resulting from developing e-mobility in Poland is ca. 1.33 TWh at an annual scale, being roughly 0.8% of the country’s electricity consumption in 2016. Increase in Poland’s electricity consumption attributable to developments in electric mobility should not exceed - even for extreme cases - ca. 3.27 TWh/a in 2025 (ca. 2.0% of Poland’s electricity consumption in 2016), while results above that level are less probable. Given the initial stage of electric mobility development in Poland and a lack of comprehensive studies of impacts of the phenomenon on the power sector, the subject matter analysis may be deemed a pioneering attempt at a national level to estimate the influence of e-mobility on Poland’s electricity consumption.

9

Pomiar temperatury za pomocą termopary naturalnej podczas szlifowania ściernicą jednowarstwową

Bazan A., Kawalec A., Babiarz R., Krupa K.

Mechanik

|

2017

|

R. 90, nr 8-9

760--762

PL

Zaprezentowano przykład pomiaru temperatury podczas szlifowania stali wysokostopowej ściernicami z cBN ze spoiwem nanoszonym metodą galwaniczną. Wykorzystano termoparę naturalną, której termoelementami były materiał szlifowany oraz taśma niklowa. Zaproponowano metodę wyznaczania charakterystyki termopary naturalnej.

EN

Presented is an example of temperature measurement during grinding of high-alloy steels with electroplated cBN grinding wheel. The grinding material and the nickel tape formed a natural thermocouple used for the measurements. A method for gaining the thermal characteristic of natural thermocouple was proposed.

10

Rozwój transportu wodnego na Kanale Gliwickim. Analiza możliwości z wykorzystaniem metody wielokryterialnej

Mańka A., Krupa K.

Komunikacja Publiczna

|

2017

|

nr 2

36--43

PL

W artykule przedstawiono wstępną analizę możliwości rozwoju transportu wodnego na Kanale Gliwickim, z uwzględnieniem zarówno aspektów ekonomicznych, społecznych, jak i środowiskowych. Celem artykułu nie jest jednak jednoznaczne wskazanie optymalnego wariantu inwestycji, a raczej przedstawienie metody analizy wielokryterialnej, która decydentom może pomóc w podejmowaniu wyważonej decyzji, zarówno w tej, jak i w innych inwestycjach. Wsparcie metodyczne pozwoli na uwzględnienie wielu aspektów oraz racji różnych środowisk, co jest szczególnie trudne w realizacji projektów ze środków publicznych.

EN

The paper presents a preliminary analysis of the possibilities of development of water transport on the Gliwice Canal, taking into account both economic, social and environmental aspects. The aim of the article is not clearly indicate the optimal variant of investments but rather the presentation of a multicriteria analysis method that can help decision-makers to make a balanced decision, taking into account many aspects and the rationale of different environments, both in this and other investments, which is typically difficult to implement in public projects.

11

Studium zrównoważonego rozwoju architektury Islandii

Gleń P., Krupa K.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 4/II

313--318

PL

Idea zrównoważonego rozwoju – sustainable development - jest stosunkowo nowym prądem myślowy. Termin ten został użyty po raz pierwszy w raporcie Światowego Komitetu ds. Środowiska i Rozwoju „the Brundtland Commission”, chociaż ogólny zarys zrównoważonego rozwoju nakreślony był już w 1972 roku w Sztokholmie podczas Konferencji ONZ „Środowisko Człowieka”. [1] W architekturze pojawia się od niedawna ale obecnie zaczyna mieć znaczący wpływ na kształtowanie myśli architektonicznej współczesnych projektantów. Miasta coraz większy nacisk kładą na architekturę ekologiczną. Przyczyną jest znaczna urbanizacja powierzchni i dynamiczny rozwój miast. Aby oddać ziemi powierzchnię zabraną przez powstające budynki coraz popularniejsze stało się stosowanie np. zielonych dachów. Zwiększa to powierzchnię biologicznie czynną. Autor pragnie przedstawić rozumienie definicji zrównoważonego rozwoju w kontekście architektonicznym. W niniejszym artykule na podstawie wymienionych przykładów architektury zrównoważonego rozwoju w Islandii, prezentuje sposoby myślenia oraz wykorzystywania naturalnych zasobów jakimi dysponuje. Omówione są również rozwiązania projektowe stosowane w ekologicznej wiosce Sólheimar w Islandii. Klimat na tej wulkanicznej wyspie jest niezwykle surowy, dlatego też według autora stanowi ona doskonały przykład pełnego wykorzystania wartości jakimi dysponuje. Niniejszy artykuł jest próbą przedstawienia pozytywnej drogi do architektury zrównoważonego rozwoju. Przykłady zaprezentowane w niniejszym tekście przez autora mają za zadanie zwrócenie uwagi na doskonałe wykorzystanie połączenia współczesnych technologii z rozwiązaniami stosowanymi już od wieków w Islandii.

EN

The idea of sustainable development is relatively well-dim current thinking. This term was first used in the report-nity Interior and Administration Committee. Environment and Development, "the Brundtland Commission", cho-pregnancy overview of sustainable development was already outlined in 1972 in Stockholm at the UN Conference "Environment Man". [1] In the architecture-sculpture it appears recently but is now beginning to have a significant impact on the shaping of architectural thought-Wani contemporary designers. Cities increasing emphasis on ecological architecture. The reason is the vast urbanization after surface and dynamic urban development. To return the land taken away from the surface formed by the buildings became increasingly popular to use eg. Green roofs. This increases the area of biologically active. The author wishes to understand the present-not the definition of sustainable development in the context of architecture. In st of this article on the basis of these examples of architecture-sustainable development in Iceland, it presents ways of thinking and the use of natural resources at its disposal. They are also discussed design solutions used in ecological village Solheimar in Iceland. The climate on this volcanic island is extremely severe, and therefore according to the author it is an excellent example of the full use of its disposal. This article is an attempt to present a positive way to the architecture of sustainable development. Examples presented herein by the author are intended blender!-Priced due to the excellent use of combination of modern technology and the solutions used for centuries in Iceland.

12

Rynek zdolności wytwórczych w aspekcie bezpieczeństwa dostaw oraz wpływu na rynek energii elektrycznej

Krupa K., Gola S.

Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN

|

2016

|

nr 95

105--115

PL

Obserwowany w przypadku wielu krajów problem brakujących przychodów wytwórców konwencjonalnych wynika ze zniekształceń sygnałów cenowych powodowanych m.in. zakłóceniami działania mechanizmu stosu mocowo-kosztowego w obliczu intensywnego rozwoju odnawialnych źródeł energii. Zjawisko brakujących przychodów zmusza wytwórców do czasowego lub trwałego wycofania istniejących jednostek konwencjonalnych oraz powstrzymania się od inwestycji w nowe moce. Powyższa sytuacja stwarza ryzyko wystąpienia braku zasobów wytwórczych adekwatnych dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Proponowanym rozwiązaniem powyższej kwestii jest wprowadzenie rynku zdolności wytwórczych, którego istotą jest zapewnienie odpowiednich przychodów dla wytwórców w zamian za dostarczenie przez nich odpowiedniego poziomu mocy dyspozycyjnej w okresach zagrożenia. Celem artykułu są: wyjaśnienie przyczyn problemu braku zasobów wytwórczych, prezentacja koncepcji rynku mocy dla Polski na tle innych mechanizmów mocowych, a także symulacja i dyskusja na temat wpływu rynku mocy na hurtowy rynek energii elektrycznej oraz próba krytycznego spojrzenia na ryzyka związane z wprowadzeniem rynków mocy. Artykuł wskazuje również obszary dla dalszych badań z zakresu rynków mocy.

XX

The issue of missing money in conventional generators, observed across many countries worldwide, stems from the distortions of price signals caused by the flawed functioning of the merit order principle, which, in turns, results from abundant or sometimes superfluous renewable energy sources. Missing money forces generators to mothball or permanently retire existing conventional units, or withdraw from new investments. Such a situation poses a substantial risk of missing adequate capacity for maintaining security of electricity supply. A proposed solution to the above issue seems to be the introduction of capacity remuneration schemes (CRS), the aim of which is to provide revenue to generators in return for their delivery of an adequate level of de-rated capacity during contingency periods The purpose of this article is to explain the reasons for the missing capacity issue, to present a ministerial concept of a CRS for Poland against other capacity mechanisms as well as to discuss the impact of a CRS on the electricity market. The final part of the paper aims to develop a critical view on the functioning of capacity remuneration schemes by focusing on experiences of the capacity market in Great Britain.

13

Bezpośrednia metoda otrzymywania azotanu cyrkonylu z krzemianu cyrkonu

Sołtysik B., Bodzek-Kochel M., Turkowska M., Miśkiewicz J., Krupa K., Strawa E.

Przemysł Chemiczny

|

2016

|

T. 95, nr 4

824--827

PL

Opracowana metoda polega na otrzymywaniu azotanu cyrkonylu bezpośrednio z krzemianu cyrkonu w warunkach podwyższonego ciśnienia i temperatury. Pozwala to na otrzymanie produktu końcowego z pominięciem wysoce energochłonnych etapów, stosowanych w znanych metodach kwaśnych i alkalicznych. Przebadano wpływ warunków prowadzenia procesu na jego wydajność i wyznaczono optymalne warunki procesu.

EN

ZrSiO₄ was treated under lab. conditions with concd. HNO₃ optionally after addn. of H₂SO₄, HCl or HF at 150°C under 0.3–0.65 MPa for 1–3 h to produce ZrO(NO₃)₂ sepd. Then from reaction mixt. by evapn., centrifugation, crystn. And filtration. The Zr recovery was up to 90%. Use of pure HNO₃ was recommended to avoid formation of other salts.

14

Toczenie wykończeniowe stopu Inconel 718 z zastosowaniem wysokiego ciśnienia cieczy chłodząco-smarującej

Laskowski P., Krupa K., Sieniawski J., Habrat W.

Mechanik

|

2016

|

R. 89, nr 10

1522--1523

PL

Artykuł zawiera wyniki badań toczenia wykończeniowego stopu Inconel 718 z zastosowaniem wysokociśnieniowego chłodzenia. Przedstawiono wyniki badań w zakresie zużycia ostrza skrawającego oraz procesu formowania i łamania wióra.

EN

The paper contains the results of the finish turning of Inconel 718 alloy with high pressure cooling. The results of research in the field of the wear of a cutting tool and the processes of forming and chip-breaking were presented.

15

Naprężenia własne w warstwie wierzchniej po toczeniu wykończeniowym stopu tytanu na osnowie fazy międzymetalicznej TiAl(γ)

Krupa K., Habrat W., Kocurek P., Sieniawski J.

Mechanik

|

2016

|

R. 89, nr 10

1508--1509

PL

W pracy przedstawiono wpływ warunków toczenia wykończeniowego stopu tytanu na osnowie fazy międzymetalicznej TiAl(γ) na naprężenia własne w warstwie wierzchniej. Badania prowadzono dla wkładek ostrzowych typu C z węglika spiekanego. Określono wpływ parametrów skrawania oraz zużycia ostrza narzędzia skrawającego na naprężenia własne w warstwie wierzchniej. Badania realizowano w zakresie parametrów skrawania (prędkość skrawania vc = 40 – 70 m/min, posuw f = 0,05÷0,15 mm/obr, głębokość ap = 0,15÷0,35 mm)

EN

This paper presents presents the influence of finish turning conditions of gamma titanium alloys TiAl(γ) on the surface residual stresses. The experimental tests were carried out with use of type C cutting inserts made of cemented carbide. Effects of machining parameters and cutting tool wear on the surface residual stresses were analyzed. The research was performed in a range of cutting parameters (cutting speed vc=40-70m/min, feed rate f=0,05÷0,15mm/rev and depth of cut ap=0,15÷0,35mm).

16

Wybrane aspekty techniczno-ekonomiczne produkcji i wykorzystania biogazu na cele energetyczne: studium przypadku Oczyszczalni Ścieków Tychy-Urbanowice

Krupa K.

Instal

|

2016

|

nr 2

22--25

PL

Fermentacja metanowa jest jedną z najstarszych przemian biochemicznych zachodzących na Ziemi w sposób naturalny, a jej zastosowanie w nowoczesnych oczyszczalniach ścieków pozwala na uzyskanie szeregu korzyści. Podstawowymi zaletami procesu jest wysokiej jakości stabilizacja osadów ściekowych oraz uzysk biogazu, stanowiącego odnawialne źródło energii (OZE) o wysokiej wartości opałowej oraz łatwości konwersji do postaci energii elektrycznej lub ciepła. Spalanie biogazu w agregatach kogeneracyjnych umożliwia oczyszczalniom osiągnięcie wysokiego stopnia samowystarczalności energetycznej, jak również pozwala przyczyniać się do budowania energetyki zrównoważonej. Oczyszczalnia Ścieków Tychy-Urbanowice dysponuje trzema biogazowymi agregatami kogeneracyjnymi o łącznej mocy 1 090 kWe oraz 1 462 kWth. Eksploatowane źródła pozwalają na uzyskanie wskaźników samowystarczalności energetycznej znacząco przekraczających 100%, co daje Oczyszczalni pozycję krajowego lidera w obszarze zrównoważonej energetyki biogazowej. Celem pracy jest analiza technicznych i ekonomicznych aspektów produkcji i wykorzystania biogazu w OŚ Tychy-Urbanowice, a wykonane studium przypadku może stanowić przydatną ilustrację dobrych praktyk w badanym obszarze.

EN

Anaerobic digestion – one of the oldest biochemical processes occurring naturally on Earth – allows modern wastewater treatment plants (WWTPs) to yield an array of benefits. Chief advantages of the process include high-quality neutralisation of sludge as well as emission of biogas – a valued renewable fuel with high net energy content and ease of conversion into electricity or heat. Combusting biogas in co-generation (CHP) engines allows WWTPs to achieve a high degree of self-sufficiency and contribute towards building a sustainable picture of the power and heat sector. Tychy-Urbanowice WWTP operates three biogas CHP engines (totalling 1 090 kWe and 1 462 kWth) which provide the plant with energy sufficiency ratios exceeding 100%, making Urbanowice national leader in sustainable biogas management. This paper aims to analyse technical and economic aspects of biogas production and use for power generation purposes at Tychy-Urbanowice WWTP. The resultant case study may provide useful guidance on best practices in the researched field.

17

Ochrona wartości przestrzennych i kulturowych Śródmieścia Lublina poprzez zachowanie modernistycznego gmachu Powszechnego Domu Towarowego w Lublinie

Krupa K., Trochonowicz M.

Budownictwo i Architektura

|

2016

|

Vol. 15, nr 4

173--181

PL

Artykuł porusza kwestię ochrony wartości przestrzennych i kulturowych Śródmieścia Lublina. Analiza kompozycyjna oraz funkcjonalna istniejącej zabudowy uwzględniającej modernistyczny gmach Powszechnego Domu Towarowego skłania do dyskusji na temat konieczności ingerencji we wskazaną tkankę miejską. Wartość „dodana”, efekt synergii, objawia się w efektach uzyskanych poprzez zachowanie istniejącej zabudowy, nadanie jej nowej wartości użytkowej przy poszanowaniu i uwydatnieniu wzajemnych relacji pomiędzy pierwotną funkcją,estetyką i kompozycją przestrzenną. Tadeusz Witkowski projektując w 1959 roku Powszechny Dom Towarowy (PDT) zmierzył się z lokalizacją wielkopowierzchniowej funkcji handlowej w ścisłym Centrum miasta Lublin. Wyczucie przez architekta kompozycji bryły, zrozumienie przestrzeni i zachowanie skali otaczającej zabudowy przyczyniło się do podkreślenia wartościowych osi widokowych i kompozycyjnych. W 2010 r. spółka inwestorska, właściciel budynku PDT, przedstawiła plan wyburzenia modernistycznego gmachu i powstania w tym miejscu nowoczesnej galerii handlowej. Dyskusja na temat przyszłości spuścizny Witkowskiego podzieliła środowisko lubelskich architektów. Jedną z form sprzeciwu i jego argumentacji były Warsztaty „Reaktywacja”, które odbyły się przy współpracy „Modernizmu w Lublinie” (inicjatywa mgr inż. arch. Marcina Semeniuka) oraz Studenckiego Koła Naukowego Architektury Współczesnej Politechniki Lubelskiej w 2015r. [1]. Młodzi architekci i studenci opracowali koncepcję adaptacji budynku PDT uwzględniające uatrakcyjnienie funkcji handlowej oraz wprowadzenie nowych, nastawionych na potrzeby i rozwój mieszkańców Lublina. Bazę koncepcji stanowił projekt Tadeusza Witkowskiego, który został rozbudowany zgodnie z wytycznymi uchwalonego dla tego obszaru Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego [2]. Omówione zagadnienia związane z problematyką ochrony, analizą wartości przestrzennej i kulturowej oraz udział inicjatyw społecznych w dialogu na temat przyszłości Powszechnego Domu Towarowego w Lublinie są rozpatrywane przez autora jako działania, których efektem jest synergia na kilku płaszczyznach.

EN

Article raises the issue of protection of spatial and cultural values of Lublin’s downtown. Analysis of composition and function of existing building, including modernistic edifice of Powszechny Dom Towarowy is leading to discussion about necessity of intervention in urban fabric. The added value, effect of synergy, is emerging in effects obtained by preserving existing building development, granting it new functional value respecting and bringing out mutual relation between initial function, aesthetic and spatial composition. During the design of PDT in 1959 Tadeusz Witkowski had to face the problem of locating large district area in exact city center of Lublin. Architect’s sense of structure composition, understanding of space and bearing scale of existing building contributed to highlight valuable view and composition axis. In 2010 investment company, owner of Powszechny Dom Towarowy building, introduced a plan of demolition existing modernistic edifice and developing new, modern shopping mall. Discussion about future of Witkowski’s legacy has divided Lublin’s architects community. One form of the objection was workshops, which took place with cooperation of “Modernism in Lublin” (mgr inż arch. Marcin Semeniuk’s initiative) and student’s scientific organization of Modern Architecture from University of Technology in Lublin in 2015. Young architects and students worked out idea of adaptation of Powszechny Dom Towarowy building considering enchantment of mercantile function and implementation of new, oriented toward needs and progress of Lublin’s citizens. Ideabased on Tadeusz Witkowski’s project, which was expanded according to guidelines of Local Area Plan. Author of this article considerates the problem of protection edifice of Powszechny Dom Towarowy in Lublin and participation of social initiative as an effect of synergy.

18

Adhesion investigation of rhodium electroplated layers on nickel substrate

Zagula-Yavorska M., Krupa K., Sieniawski J.

Advances in Manufacturing Science and Technology

|

2016

|

Vol. 40, nr 2

67--77

EN

The paper presents the evaluation of the quality and adherence of rhodium layers deposited on the nickel substrate. Rhodium layers (0.2 and 0.5 mm thick) were deposited by the electroplating method on the surface of the nickel substrate. The scratch test method (REVETEST R) was applied to determine the adhesion of layers. The increase of test force from 0.9 to 5 N and from 0.9 to 10 N did not lead to the rhodium layers detachment. Some microcracks were observed in the nickel substrate. The increase of load from 0.9 to 10 N leads to nested cohesive microcracks formation in the nickel substrate. Microcracks formed in the tensile stress field as a result of moving of the stylus. Good adherence of rhodium layers to the nickel substrate was observed.

PL

Prowadzono analizę wyników badań przyczepności powłoki rodu do podłoża niklu. Powłoki rodu (o grubości 0,2 i 0,5 mm) wytwarzano metodą elektrochemiczną. Przyczepność tych powłok określono metodą zarysowywania. Stwierdzono, że liniowa zmiana wartości siły dociskającej wgłębnik od 0,9 do 5 N oraz od 0,9 do 10 N nie powoduje oderwania powłoki od podłoża. Zwiększenie obciążenia siły dociskającej wgłębnik od 0,9 do 10 N prowadzi natomiast do powstawania mikropęknięć w podłożu niklu.

19

Zrównoważona energetyka biogazowa w oczyszczalniach ścieków

Krupa K.

Polityka Energetyczna

|

2015

|

T. 18, z. 4

101--112

PL

Pozyskiwanie energii w sposób zrównoważony jest zarówno priorytetem, jak i wyznacznikiem nowoczesnych społeczeństw. Spełnienie postulatu zrównoważonej energetyki możliwe jest między innymi dzięki wykorzystaniu fermentacji metanowej, będącej jedną z najstarszych przemian biochemicznych zachodzących na Ziemi w sposób naturalny. Powstający w efekcie fermentacji metanowej biogaz jest paliwem odnawialnym, cechującym się wysoką wartością opałową oraz łatwością konwersji do postaci energii elektrycznej lub ciepła. Obok korzyści energetycznych, fermentacja metanowa odgrywa przede wszystkim istotną rolę ekologiczną, pozwalając na utylizację niebezpiecznych odpadów organicznych, którymi są między innymi osady ściekowe. Wykorzystanie fermentacji metanowej w oczyszczalniach ścieków pozwala zatem na uzyskanie dwojakich korzyści – stabilizacji osadów i wytworzenia biogazu – oraz sprawia, że przedsiębiorstwa realizujące te procesy stanowią dobry przykład zrównoważonych i samowystarczalnych mikrosystemów energetycznych. Celem artykułu jest przedstawienie podsektora energetyki biogazowej w ujęciu globalnym, europejskim oraz krajowym, omówienie procesu fermentacji metanowej osadów w oczyszczalniach ścieków oraz analiza uzyskanego efektu energetycznego na przykładzie Oczyszczalni Ścieków Tychy-Urbanowice.

EN

Generating energy in a sustainable manner has become both a priority as well as a deter-minant of modern societies. Fulfilment of the sustainability goal is achievable, among other methods, by means of anaerobic digestion, this being one of the oldest biochemical processes occurring naturally on Earth. Biogas resulting from digestion is a full-fledged renewable fuel with relatively high net energy content and ease of conversion into electricity or heat. Aside from the abovementioned benefits, anaerobic digestion plays a substantial ecological role stemming from its ability to neutralise hazardous organic waste, part of which is inter alia, wastewater sludge. Given the above premises, wastewater treatment plants which apply anaerobic digestion reap twofold benefits – the stabilization of sludge and the production of biogas – and demonstrates a good example of sustainable and self-sufficient energy microsys-tems. The purpose of this article is to present the biogas energy subsector from the global, Euro-pean, and Polish perspective, discuss the actual process of anaerobic digestion of sludge at wastewater treatment plants and – based on the example of Tychy-Urbanowice Wastewater Treatment Plant – analyse the resultaing energy effect.

20

Analiza składowych siły skrawania podczas toczenia wykończeniowego stopu tytanu na osnowie fazy międzymetalicznej TiAl(γ)

Krupa K., Habrat W., Kubiak K.

Mechanik

|

2015

|

R. 88, nr 8-9CD2

46--54

PL

Przedstawiono wpływ warunków toczenia wykończeniowego stopu tytanu na osnowie fazy międzymetalicznej TiAl(γ) na wartości składowych całkowitej siły skrawania. Badania prowadzono dla wkładek ostrzowych typu C wykonanych z węglika spiekanego, regularnego azotku boru oraz diamentu polikrystalicznego. Analizowano wpływ rodzaju wkładki ostrzowej oraz parametrów skrawania na wartości oraz intensywność zmian (w wyniku zużycia narzędzia) składowych siły skrawania. Badania realizowano w szerokim zakresie parametrów skrawania (prędkość skrawania vc = 30÷210 m/min, posuw f = 0,05÷0,15 mm/obr, głębokość ap = 0,15÷0,35 mm).

EN

This paper presents the influence of finish turning conditions of gamma titanium alloys TiAl(γ) on the component of cutting force. The experimental tests were carried out with use of type C cutting inserts made of cemented carbide, regular cubic boron nitride and polycrystalline diamond. Effects of cutting inserts and machining parameters on value and intensity of changes (as a result of wear) of the cutting force components were analyzed. The research was performed in a wide range of cutting parameters (cutting speed vc=30-210m/min, feed rate f=0,05-0,15mm/rev and depth of cut ap=0,15-0,35mm).