Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

50% koszty uzyskania przychodów z twórczej działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej - koncepcja podejścia efektywnościowego

Szlachta M.

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2018

|

z. 132

524--536

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie podejścia efektywnościowego do sposobu określania części wynagrodzenia, do którego mogą mieć zastosowanie podwyższone koszty uzyskania przychodów (k.u.p.). Koncepcja oparta jest na, oczekiwanej przez pracodawcę i rzeczywiście osiągniętej przez pracownika, wartości wytworzonych utworów. Punkt wyjścia w koncepcji stanowiły obowiązujące regulacje prawne oraz zasady i wyniki kompleksowej oceny jednostek naukowych przeprowadzonej w 2017 r. Wykorzystanie obiektywnych danych wejściowych pozwoliło na wypracowanie formuły, którą można wykorzystać w różnych jednostkach prowadzących działalność naukową lub badawczo-rozwojową, niezależnie od formy prawnej jednostki i obszaru, w jakim prowadzone są badania. Ograniczeniem koncepcji jest możliwość zastosowania jej głównie do działalności naukowej i badawczo-rozwojowej oraz konieczność modyfikacji dla akademickiej działalności dydaktycznej.

EN

The aim of the article is to present an efficiency approach relating to the method of assessment of the part of remuneration payments, in the case when increased tax deductible costs may apply. The value of the composition actually created by the member of staff pertaining to employer expectation is the core of concept. Present legal regulations as well as the principles and results of the comprehensive assessment of scientific units carried out in 2017 is used as the starting point. The use of factual data input allowed to develop a formula that can be used in various entities conducting scientific or research and development activities, regardless both the legal status of the entity and the field of the research works. The possibility to apply the concept mainly to scientific activities and R&D works forms the frame of concept use. In the event of concept adaptation to didactic activity some adjustment is required.

2

Wojskowe jednostki naukowo-techniczne w kompleksowej ocenie jednostek naukowych 2013-2016

Seń A, Szlachta M.

Problemy Techniki Uzbrojenia

|

2018

|

R. 47, z. 146

51--71

PL

W 2017 r. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przeprowadziło kompleksową ocenę jednostek naukowych. Ocena dotyczyła działalności jednostek w latach 2013-2016. Objęto nią 993 podmioty, w tym 14 wojskowych jednostek naukowo-technicznych (6 instytutów badawczych i 8 jednorodnych, podstawowych jednostek organizacyjnych uczelni wojskowych). Porównano wyniki działalności naukowej wszystkich podmiotów według tej samej metodyki w celu poznania stanu polskiej nauki oraz określenia wymaganego poziomu dofinansowania poszczególnych jednostek ze środków budżetu państwa. W procesie oceny brano pod uwagę osiągnięcia naukowe i twórcze, potencjał naukowy jednostek, praktyczne efekty uzyskane z prowadzonej działalności naukowej i rozwojowej oraz pozostałe efekty. W publikacji przedstawiono pozycję wojskowych jednostek naukowo-technicznych na tle innych jednostek podlegających ocenie w ramach poszczególnych kryteriów. Na podstawie uzyskanych wyników wskazane zostały działania niezbędne do podjęcia w celu poprawy dorobku wojskowych jednostek naukowo-technicznych i uzyskania wyższej kategorii naukowej w trakcie kolejnej oceny.

EN

A comprehensive evaluation of scientific entities was made by the Ministry of Science and Higher Education in 2017. The evaluation concerned the activities of entities within 2013÷2016. It included 993 entities consisting of 14 military scientific and technical units (6 research institutes and 8 faculties of military universities). Results of scientific activities of all entities were compared by using the same methodology in order to find out an actual status of the Polish science and to estimate the required level of budget subsidies for particular entities. The process of their evaluation has accounted scientific and creative achievements, scientific capabilities, practical effects of scientific and development activities and other effects. The publication shows the ranking of selected military scientific-technical entities on the breakdown of other entities subjected to evaluation within the frame of specific criteria. Obtained results have been used to indicate necessary actions needed to improvement of achievements of the military scientific-technical entities and obtaining a higher scientific category in the next process of evaluation.

3

Usuwanie barwników organicznych z roztworów wodnych w obecności substancji humusowych z użyciem pyłowego węgla aktywnego i nanorurek węglowych

Szlachta M., Wójtowicz P.

Ochrona Środowiska

|

2018

|

Vol. 40, nr 2

45--50

PL

W pracy poddano ocenie przydatność pyłowego węgla aktywnego i wielościennych nanorurek węglowych do usuwania syntetycznych barwników organicznych z roztworów modelowych zawierających substancje humusowe. W badaniach, jako substancje modelowe, wykorzystano kationowy barwnik – błękit metylenowy, anionowy barwnik – czerwień Kongo oraz substancje humusowe o masie cząsteczkowej w zakresie 150÷8000 Da. Testowane adsorbenty węglowe charakteryzowały się odmienną strukturą porowatą oraz różnym chemicznym charakterem powierzchni, co wpływało na ich powinowactwo do adsorbatów usuwanych z wodnych roztworów modelowych. Wykazano, że skuteczność adsorpcji błękitu metylenowego i czerwieni Kongo w dużym stopniu zależała od rodzaju zastosowanego adsorbentu oraz ilości substancji humusowych w wodzie. Ponadto potwierdzono, że stosowanie materiałów węglowych częściowo wysyconych substancjami humusowymi niekorzystnie wpływało na skuteczność adsorpcji barwników. Wykazano, że pyłowy węgiel aktywny był skuteczniejszym adsorbentem w usuwaniu błękitu metylenowego, natomiast w przypadku czerwieni Kongo lepsze efekty procesu adsorpcji uzyskano stosując nanorurki węglowe. Wzrost ilości substancji humusowych (określany jako RWO) w oczyszczanym roztworze z 1 mgC/dm3 do 30 mgC/dm3 skutkował większą adsorpcją błękitu metylenowego na badanych adsorbentach węglowych. Odnotowany przyrost skuteczności usuwania tego barwnika wynosił około 12% na pyłowym węglu aktywnym i 34% na nanorurkach węglowych. Badania z udziałem czerwieni Kongo wykazały mniejszy stopień usunięcia tego barwnika z roztworów zawierających większe ilości substancji humusowych na obu adsorbentach węglowych.

EN

The study aimed to assess suitability of multiwalled carbon nanotubes and powdered activated carbon for removal of synthetic organic dyes from model solutions containing humic substances. The model solution contained cationic dye methylene blue, anionic Congo Red and humic substances of molecular weight in the range from 150 to 8000 Da. The carbon adsorbents tested had a different porous structure and surface chemistry which influenced their affinity towards adsorbates removed from the aquatic model solutions. It was demonstrated that the efficacy of the methylene blue and Congo Red adsorption depended on the adsorbent type and the amount of humic substances in water. Further, application of adsorbents pre-loaded with humic substances adversely affected the efficacy of dye adsorption. Studies revealed that the powdered activated carbon was more effective in the methylene blue adsorption, while the carbon nanotubes – in the Congo Red removal. An increase of humic substances (known as DOC) from 1 to 30 mgC/dm3 enhanced the adsorption of methylene blue on the carbon adsorbents tested. The noted increase in efficacy of the dye removal was approximately 12% for the powdered activated carbon and 34% for the carbon nanotubes. The opposite trend was observed for Congo Red where the presence of humic substances adversely affected adsorption on the two carbon adsorbent types.

4

Wojskowy potencjał naukowo-techniczny w badaniach na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa

Szlachta M.

Gospodarka Materiałowa i Logistyka

|

2018

|

nr 5

677--691, CD

PL

Obecnie badania na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa w zakresie techniki i technologii przestają być domeną podmiotów należących do wojskowego potencjału naukowo-technicznego. Coraz większe znaczenie w ich realizacji zaczynają odgrywać podmioty „cywilne” (uczelnie o profilu technicznym, instytuty badawcze, centra badawczo-rozwojowe i przedsiębiorcy). W artykule dokonano analizy udziału wojskowych jednostek naukowo-technicznych w cyklu życia sprzętu wojskowego. Przedstawiono zaangażowanie podmiotów wojskowych w realizację badań podstawowych i przemysłowych oraz prac rozwojowych, podejmowanych w celu wzmocnienia potencjału militarnego i bezpieczeństwa wewnętrznego.

EN

At present era, defence and national security research in the field of technology and technical solution ending as a domain of military scientific entities. Greater importance in these activities begin to belong to civilian entities (technical profile universities, civilian research institutes, research and development centers and entrepreneurs). The article analyzes the involvement and participation of military scientific and technical units in the life cycle of the military equipment. It presents an involvement and contribution of the military entities in implementation of basic and industrial research as well as development works undertaken to strengthen military capabilities and internal security.

5

Ferric hydroxide-based media for removal of toxic arsenic species. Kinetic, equilibrium and thermodynamic studies

Szlachta M., Wójtowicz P.

Environment Protection Engineering

|

2018

|

Vol. 44, nr 4

117--129

EN

Adsorption studies were conducted to assess the feasibility of ferric hydroxide-based material for treatment of highly arsenic-contaminated effluents. The experiments were performed in a batch adsorption regime using a synthetic aqueous solution. The contact time between arsenic ions and the adsorbent, initial concentration of arsenic in treated solution, temperature of solution and adsorbent dose had a significant effect on the adsorption performance in the system. Both the mechanism of the process involved and the rate of As(III) and As(V) adsorption were analyzed based on pseudo-firstand pseudo-second order kinetic models. The adsorption data at constant temperature were described by the Langmuir and Freundlich isotherm equation, and the theoretical adsorption capacity of ferric hydroxide was determined to be 43.75 mg/g and 44.04 mg/g for arsenic(III) and (V), respectively. The estimated thermodynamic parameters, including changes in free energy, enthalpy and entropy, revealed that the adsorption is spontaneous and endothermic under applied experimental conditions.

6

Synthesis and characterization of polyurethane-based biomaterials modified with chitosan and hydroxyapatite

Szlachta M., Pielichowska K.

Engineering of Biomaterials

|

2018

|

Vol. 21, no. 148

59

7

Polsko-ukraińska współpraca wojskowo-techniczna

Szlachta M.

Problemy Techniki Uzbrojenia

|

2017

|

R. 46, z. 142

121--142

PL

Polsko-ukraińska współpraca wojskowo-techniczna podjęta została na nowo w latach dziewięćdziesiątych w zmienionych uwarunkowaniach politycznych, gospodarczych i wojskowych. Jej przedmiotem jest sprzęt wojskowy, a podmiotami organizującymi współpracę - instytucje państwowe oraz przedsiębiorcy sektora obronnego. W artykule główna uwaga skoncentrowana została na ocenie aktualnego stanu dwustronnej współpracy, uwarunkowaniach jej rozwoju oraz diagnozie przyczyn braku wyraźnych efektów tej współpracy. Dwustronne kontakty na poziomie państwowym są intensywne, a ich głównym efektem są deklaracje o woli i chęci rozwijania współpracy. Jednak na poziomie podmiotów, których aktywność decyduje o wynikach kooperacji (przedsiębiorstw przemysłu zbrojeniowego i ośrodków naukowo-badawczych), rzeczywiste efekty są dalekie od oczekiwanych. Wśród głównych przyczyn takiego stanu rzeczy wskazane zostały post zimnowojenne uwarunkowania różnic rozwojowych obu krajów, odmienne cele w polityce zagranicznej i obronnej oraz organizacji zaplecza naukowo-produkcyjnego. Nieliczne przykłady wymiernych efektów wskazują na duże możliwości rozwoju wzajemnych relacji, a jednocześnie wskazują na szereg trudności niezbędnych do pokonania w przyszłości.

EN

Polish-Ukrainian military-technical cooperation was renewed in the nineties at changed political, economical and military conditions. The military equipment is the object of the cooperation and the state institutions and contractors of defence sector are the subjects involved in its organisation. The paper focuses on evaluation of current state of bilateral cooperation, conditions of its development and reasons for the lack of clear effects. Bilateral relations on the state level are intense and their main effect contains declarations of the willingness for developing the co-operation. But on the level of subjects, activity of which decide on results of co-operation (companies of defence sector and scientific-research centres), the real effects are far beyond the expectations. The post-cold war differences of development conditions in two countries, different objectives of foreign and defence policy, and organisation of scientific-industrial background are indicated as the main reasons of the situation. Some rare examples of real effects indicate on a great potential for development of mutual relations and at the same time on many difficulties that has to be overcome in the future.

8

Ocena skuteczności adsorpcyjnego usuwania związków arsenu z roztworów wodnych na granulowanym wodorotlenku żelaza

Szlachta M., Wójtowicz P.

Ochrona Środowiska

|

2016

|

Vol. 38, nr 4

47--52

PL

Badano skuteczność adsorpcyjnego usuwania związków arsenu(III) i (V) z modelowych roztworów wodnych na granulowanym wodorotlenku żelaza (CFH-12). Badania zrealizowano w układzie porcjowym i przepływowym w skali laboratoryjnej. Maksymalna pojemność adsorpcyjna materiału CFH-12 względem As(III) i As(V), obliczona na postawie równania izotermy Langmuira, wynosiła odpowiednio 43,75 mg/g i 44,04 mg/g. Do opisu kinetyki adsorpcji anionowych form arsenu w badanym układzie wykorzystano równanie kinetyczne pseudo I i pseudo II rzędu. Zaobserwowano podobny przebieg kinetyki usuwania As(III) i As(V), polegający na szybkiej adsorpcji jonów w fazie początkowej, a następnie stopniowym spowolnieniu procesu. Badania zrealizowane w układzie przepływowym potwierdziły dużą wydajność i stabilność adsorbentu CFH-12 podczas usuwania związków arsenu. Ich stężenie w odpływie z kolumn adsorpcyjnych utrzymywało się poniżej wartości dopuszczalnej 10 µg/dm3 przez czas pracy kolumn odpowiadający wymianie 15 tys. objętości złoża. Z tego względu zastosowanie granulowanego wodorotlenku żelaza do adsorpcyjnego oczyszczania wód i ścieków z przemysłu wydobywczego zanieczyszczonych związkami arsenu można traktować jako skuteczne i niezawodne rozwiązanie.

EN

Efficacy of arsenic(III) and (V) adsorptive removal from aqueous model solutions on the granular ferric hydroxide (CFH-12) was analyzed. Batch adsorption and fixed bed column experiments were performed on the laboratory scale. Maximum adsorption capacity of CFH-12 for As(III) and As(V) calculated by the Langmuir equation amounted to 43.75 mg/g and 44.04 mg/g, respectively. Pseudo-first and pseudo-second order equation was employed to description of adsorption kinetics of anionic arsenic species. A similar adsorption kinetics behavior of As(III) and As(V) was observed, relying on a quick ion adsorption in the initial phase, followed by a gradual process slowdown. The adsorption test results under dynamic conditions demonstrated high adsorbent efficacy and stability over a long period of time. The arsenic concentration in the effluent remained below the accepted threshold of 10 μg/dm3 during the column operation time corresponding to 15 thousand bed volumes. Hence, application of granular hydroxide to adsorptive treatment of arsenic contaminated water and wastewater from mine industry should be regarded as a robust and effective solution.

9

Measurement of air-water oxygen transfer of cylindrical vortex flow regulators at a recirculating system

Wójtowicz P., Szlachta M., Kotowski A.

Environment Protection Engineering

|

2013

|

Vol. 39, nr 3

207--215

EN

Hydrodynamic flow regulators are used for diversion and/or limiting excess discharge in wastewater and stormwater systems as a replacement for traditional flow throttling devices. They are highly efficient, reliable and free from common disadvantages of traditional devices. Recent research of the authors indicated that atomization of a liquid by vortex flow regulators accelerates oxygenation and prevents the putrefaction process in wastewater and storm water collection systems. The study presents experimental results of the oxygen transfer measurements for basic designs of cylindrical hydrodynamic flow regulators in a closed-circuit experimental setup at the semi-commercial scale. The oxygen mass transfer coefficient, standard oxygen transfer rate and standard aeration efficiency were determined for the range of tested configurations by the clean water test.

10

Technologie eliminacji naturalnych substancji organicznych występujących w wodach

Adamski W., Szlachta M.

Technologia Wody

|

2011

|

Nr 1 (9)

17-21

PL

Skład wód naturalnych rzadko pozwala na ich bezpośrednie wykorzystanie do celów bytowo-gospodarczych i przemysłowych. Nawet dokładna ochrona zlewni przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł antropogenicznych nie rozwiązuje problemu, ponieważ skład wód naturalnych kształtowany jest warunkami panującymi w zlewni i zależy od środowiska gruntowo-skalnego oraz hydrauliki przepływu.

11

Charakterystyka programu WASP

Szlachta M.

Wodociągi - Kanalizacja

|

2010

|

nr 7-8

28-31

12

Wody powierzchniowe - rodzaje zanieczyszczeń

Szlachta M.

Wodociągi - Kanalizacja

|

2009

|

nr 5

56-57

13

Jakość wody ujmowanej

Szlachta M.

Wodociągi - Kanalizacja

|

2009

|

nr 6

34-37

14

Wykorzystanie adsorpcji na pylistym węglu aktywnym do usuwania rozpuszczonych substancji organicznych z wody

Szlachta M., Adamski W.

Ochrona Środowiska

|

2009

|

Vol. 31, nr 2

61-66

PL

Określono skuteczność adsorpcji na pylistym węglu aktywnym (PWA) w usuwaniu rozpuszczonych naturalnych substancji organicznych z wody powierzchniowej. Stwierdzono, że substancje organiczne obecne w badanej wodzie miały duże powinowactwo do adsorbentu, o czym świadczył kształt otrzymanych izoterm adsorpcji. Adsorpcję tych zanieczyszczeń bardzo dobrze opisywał model Langmuira. Badano wydajność adsorpcji w zależności od dawki PWA i czasu kontaktu adsorbentu z wodą naturalną. Sprawność adsorpcji zmieniała się w funkcji czasu kontaktu PWA z wodą, przy czym wykazano, że w pierwszych minutach proces przebiegał bardzo szybko i wówczas sorbowała się większość cząsteczek o mniejszych rozmiarach. Wykazano również, że skuteczność adsorpcji w zmniejszeniu zawartości rozpuszczonego węgla organicznego (RWO) i absorbancji w UV ( =254 nm) rosła z dawką adsorbentu, przy czym większy stopień usunięcia uzyskano w przypadku substancji organicznych o charakterze aromatycznym. Znaczne różnice w skuteczności poszczególnych dawek świadczyły o dobrym wykorzystaniu powierzchni wewnętrznej struktury węgla aktywnego. Ponadto analizowano wpływ jakości wody na skuteczność procesu adsorpcji. W tym celu badano adsorpcję rozpuszczonych związków organicznych z wody surowej bez wstępnego oczyszczania i wody po koagulacji. Odnotowano wzrost adsorpcji substancji organicznych z wody wstępnie oczyszczonej, co mogło być spowodowane usunięciem z wody wielkocząsteczkowych cząstek koloidalnych blokujących dostęp mniejszym frakcjom substancji organicznych do wewnętrznej struktury porowatej węgla aktywnego.

EN

The efficiency of adsorption onto powdered active carbon (PAC) when used for the removal of dissolved organic matter (DOM) from surface water was determined. The DOM that was present in the investigated water showed a high affinity for the adsorbent, as could be inferred from the shape of the adsorption isotherms. The adsorption of these pollutants was well described by the Langmuir model. The efficiency of the adsorption process (which was analyzed in terms of PAC dose and time of contact between the adsorbent and natural water) was found to vary as a function of PAC-water contact time. During the first minutes the process ran at a very fast rate, and at that stage the majority of small-sized particles were subject to sorption. Adsorption efficiency in reducing dissolved organic carbon (DOC) concentration and UV absorbance ( =254 nm) increased with the increase in the adsorbent dose, the extent of removal being higher when the organic substances were of an aromatic nature. The substantial differences in efficiency between particular PAC doses suggested an effective utilization of the internal surface of the carbon's porous structure. Consideration was also given to the influence of water quality on the efficiency of the adsorption process. For this purpose experiments were conducted to determine the extent of DOC adsorption before and after coagulation, and they revealed an increase in the adsorption of DOM from pretreated water. This seems to be attributable to the removal of high-molecular-weight colloids, which may have prevented low-molecular-weight DOM fractions from entering the internal surface of the porous structure of the PAC.

15

Analiza wpływu pylistego węgla aktywnego na właściwości sedymentacyjne i adsorpcyjne osadu pokoagulacyjnego

Szlachta M., Adamski W.

Ochrona Środowiska

|

2009

|

Vol. 31, nr 1

37-40

PL

Przeprowadzono badania wpływu pylistego węgla aktywnego stosowanego podczas koagulacji objętościowej na właściwości sedymentacyjne i adsorpcyjne osadu pokoagulacyjnego. Określono ilość zsedymentowanych zawiesin kłaczkowatych w zależności od dawki pylistego węgla aktywnego, a także zdolność adsorpcyjną osadu powstałego w procesie koagulacji i koagulacji wspomaganej PWA w stosunku do rozpuszczonych substancji organicznych w wodzie naturalnej. Wykazano, że wspomaganie koagulacji pylistym węglem aktywnym w istotny sposób przyczyniło się do poprawy właściwości sedymentacyjnych zawiesin pokoagulacyjnych, co pozwoliło na osiągnięcie porównywalnej skuteczności w czasie krótszym o około 50÷75% niż przyjęty w badaniach dwugodzinny czas sedymentacji. Analiza kinetyki sedymentacji PWA wykazała, że po 2 h sedymentacji w wodzie pozostało średnio około 18% adsorbentu. Z tego względu w optymalizacji procesu koagulacji wspomaganej PWA szczególną uwagę należy poświęcić właściwemu doborowi kolejności dawkowania koagulantu i adsorbentu w celu zmniejszenia ryzyka przechodzenia ziaren PWA do oczyszczonej wody. Osad powstały w procesach koagulacji oraz koagulacji-adsorpcji z udziałem PWA miał zdolność do adsorbowania rozpuszczonych substancji organicznych (mierzonych jako RWO i absorbancja w UV) z oczyszczonej wody. Jednakże wydajność adsorpcji na osadzie pokoagulacyjnym była niewielka w porównaniu z osadem powstałym w procesie koagulacji-adsorpcji z udziałem PWA.

EN

The paper addresses the problem of how the powdered activated carbon (PAC) applied during coagulation affects the settling and adsorptive properties of coagulation sludge. The quantity of the settled flocs was related to the PAC dose used, whereas the adsorptive capacity of the sludge produced in the processes of coagulation and PAC-aided coagulation was determined in relation to the dissolved organic substances (expressed as DOC and UV absorbance) that were present in natural water. PAC-aided coagulation was found to substantially improve the settling properties of the coagulation sludge, thus making it possible to achieve a comparable efficiency in a time by approx. 50 to 75% shorter than the time of two hours adopted for sedimentation in our study. Kinetic analysis of PAC sedimentation has revealed that after 2 hours of the process approx. 18% of the adsorbent persisted in the water on average. For this reason it is recommended that during optimation of the PAC-aided coagulation process particular consideration should be given to the sequence in which the coagulant and adsorbent are dosed, in order to reduce the risk that the PAC grains will penetrate into the treated water. The sludge produced in the processes of coagulation and coagulation-PAC adsorption displayed a capacity to adsorb dissolved organic substances from the treated water. The efficiency of adsorption onto the coagulation sludge, however, was poor as compared to the sludge produced during the process where coagulation was combined with PAC adsorption.

16

Związki organiczne naturalnie występujące w wodach i technologie ich usuwania

Adamski W., Szlachta M.

Chemik

|

2009

|

Vol. 62, nr 10

364-367

PL

Szczególnym uwzględnieniem naturalnych związków organicznych. Omówiono parametry jakości wody będące miarą zawartości organicznych domieszek wód naturalnych. Przedstawiono dostępne technologie usuwania substancji organicznych z oczyszczanych wód, w tym powszechnie stosowany proces koagulacji objętościowej, jak również wysokosprawne techniki oczyszczania wody, jak adsorpcję na węglu aktywnym i wymianę jonową.

EN

The water quality with special emphasis on natural organic matter load has been discussed as well as the indicators of water organic pollution. The available water treatment unit processes, e.g. traditional coagulation process and advanced techniques as activated carbon adsorption and ion exchange has been presented.

17

Wpływ pylistego węgla aktywnego na usuwanie mało- i wielkocząsteczkowych związków organicznych w procesie koagulacji siarczanem glinu

Szlachta M., Adamski A.

Ochrona Środowiska

|

2008

|

Vol. 30, nr 4

39-43

PL

Na podstawie wykonanych badań określono skuteczność wspomagania procesu koagulacji adsorpcją na pylistym węglu aktywnym w usuwaniu mało- i wielkocząsteczkowych związków organicznych z wody naturalnej. W pracy dokonano oceny wpływu ilości dawkowanego koagulantu na skuteczność procesu. Wykazano, że dawkowanie większych ilości koagulantu pozwala na uzyskanie lepszej skuteczności oczyszczania wody oraz że dzięki realizacji procesu koagulacji łącznie z adsorpcją na PWA można znacznie zmniejszyć dawkę koagulantu i równocześnie uzyskać wysoką skuteczność procesu, porównywalną ze skutecznością koagulacji konwencjonalnej, z tym że realizowanej z dawką koagulantu większą o ponad 50%. Skuteczność usuwania substancji organicznych, mierzonych zawartością RWO i absorbancją w UV, uwarunkowana była również ilością dawkowanego węgla pylistego; wraz ze wzrostem jego ilości skuteczność procesu rosła. W całym zakresie testowanych dawek PWA odnotowano wyraźne zmniejszenie wartości SUVA po procesie, co wskazywało na zmniejszenie udziału reaktywnych form RWO, a tym samym na spadek ryzyka powstawania ubocznych produktów dezynfekcji. Analiza skuteczności procesu koagulacji-adsorpcji z udziałem PWA i koagulacji realizowanej bez adsorbentu w usuwaniu z wody zarówno mało-, jak i wielkocząsteczkowych substancji organicznych wykazała, że koagulacja była skuteczna w usuwaniu substancji organicznych o większych masach cząsteczkowych (2,1÷5,3 kDa), podczas gdy wzrost stopnia usunięcia małocząsteczkowych frakcji (1,0÷1,5 kDa) był widoczny dopiero podczas procesu koagulacji łącznie z adsorpcją na PWA.

EN

Experiments were conducted to assess the efficiency of the coagulation-adsorption process in removing low- and high-molecular-weight organic compounds from natural water. The extent of removal achieved in the combined process, where alum coagulation was aided by adsorption on powdered active carbon (PAC), was related to the quantity of the coagulant dose applied. The study has produced the following findings. The increase in the coagulant dose was concomitant with an enhancement of the removal efficiency; when the quantity of the coagulant dose increased, this led to an improvement in the quality of the treated water; the combined process of alum coagulation and PAC adsorption made it possible to reduce substantially the coagulant dose and attain a high efficiency of organic matter removal; the removal efficiency of the combined process was not only comparable with that of the conventional coagulation, but had been achieved with a notably lower coagulant dose than the one required for the conventional process. The removal of organic substances expressed in terms of dissolved organic carbon (DOC) and UV absorbance also depended on the quantity of the PAC dosed; as the PAC dose increased, so did the efficiency of the process. Over the entire range of the PAC doses tested, a substantial decrease in the SUVA value was observed after the process. This is an indication that the proportion of the reactive DOC forms has been reduced and, consequently, the risk that disinfection by-products will form. A comparison of the removal efficiency of the alum coagulation-PAC adsorption process with that of the coagulation conducted without an adsorbent has revealed that coagulation as a single process provides efficient removal of high-molecular-weight organic substances (2.1 to 5.3 kDa); an enhanced extent of low-molecular-weight fraction removal (1.0 to 1.5 kDa) was only observed during coagulation combined with PAC adsorption.

18

Ocena skuteczności usuwania naturalnych związków organicznych z wody w procesie koagulacji objętościowej

Szlachta M., Adamski W.

Ochrona Środowiska

|

2008

|

Vol. 30, nr 3

9-13

PL

W badaniach określono skuteczność procesu koagulacji objętościowej w usuwaniu substancji organicznych obecnych w wodzie naturalnej. Dokonano oceny wpływu pH, przy którym realizowano proces i ilości koagulantu na skuteczność koagulacji. Zaobserwowano, że zakwaszenie wody przed procesem pozwoliło na uzyskanie większej skuteczności usuwania zanieczyszczeń organicznych przy mniejszej dawce koagulantu, niż gdy koagulacja była prowadzona przy naturalnym pH wody. Wykazano, że konsekwencją realizacji procesu koagulacji przy większym pH (pHo?6,5) była większa stabilność układu koloidalnego oraz mniejsza skuteczność oczyszczania wody (mierzona intensywnością barwy, absorbancją w UV ( =254 nm) i zawartością RWO). Z kolei wraz ze wzrostem dawki koagulantu wyraźnie zwiększał się stopień usuwania substancji organicznych, przy czym w zakresie stosowanych dawek skuteczniej eliminowane były frakcje RWO charakteryzujące się dużą zawartością składników aromatycznych, a tym samym dużym potencjałem tworzenia ubocznych produktów dezynfekcji. Określone w badaniach zmiany rozkładu mas cząsteczkowych związków organicznych, występujących w próbkach wody surowej i po koagulacji, potwierdziły przydatność koagulacji w usuwaniu naturalnych substancji organicznych o większych rozmiarach (masa cząsteczkowa >2,2 kDa), gdy tymczasem skuteczność procesu w eliminacji z wody małocząsteczkowych związków (<1,6 kDa) była znacznie mniejsza i wynosiła ok. 10%.

EN

In this study, the efficiency of the coagulation process in removing organic substances from natural water was related to the pH at which the process was conducted and to the quantity of the coagulant applied. The experiments have produced the following findings. The application of an acidic pH prior to the process resulted in a higher removal efficiency at a lower coagulant dose than when coagulation was performed at a natural water pH. When coagulation was carried out at a higher pH (pHo?6.5), this was concomitant with a higher stability of the colloids and a lower efficiency of the water treatment process (measured in terms of color, UV absorbance ( =254 nm) and DOC). The increase in the coagulant dose noticeably raised the extent of NOM removal; it should, however, be noted that within the range of the coagulant doses applied the DOC fractions with a high content of aromatic compounds (and consequently with a high potential of generating disinfection by-products) were removed with a higher efficiency. The differences in the distributions of the NOM molecular weights between raw water samples and the samples treated by coagulation have substantiated the significant contribution of this process to the removal of the high-molecular-weight NOM (>2.2 kDa) (approx. 62%); in the case of low-molecular-weight NOM (<1.6 kDa), the efficiency of removal by coagulation was found to be substantially lower (approx. 10%).

19

Modelowanie skuteczności procesu adsorpcji na pylistym węglu aktywnym w układzie technologicznym oczyszczania wody

Szlachta M., Adamski W.

Ochrona Środowiska

|

2008

|

Vol. 30, nr 2

57-60

PL

Określono skuteczność usuwania frakcji substancji organicznych z wody naturalnej metodą adsorpcji na pylistym węglu aktywnym (PWA). Jako miarę zawartości rozpuszczonych związków organicznych w oczyszczanej wodzie przyjęto rozpuszczony węgiel organiczny (RWO). W przypadku realizacji adsorpcji łącznie z procesem koagulacji objętościowej, większa ilość dawkowanego koagulantu i adsorbentu dała większą skuteczność procesu oczyszczania wody. Z kolei skuteczność adsorpcji realizowanej jako wydzielony proces uwarunkowana była nie tylko dawką PWA, ale także czasem kontaktu adsorbentu z oczyszczaną wodą. Wyniki badań wykorzystano do wyznaczenia współczynników empirycznych w sformułowanym modelu matematycznym opisującym skuteczność adsorpcji związków organicznych na PWA. W zakresie przeprowadzonych badań technologicznych skuteczność usuwania substancji organicznych metodą adsorpcji, realizowanej jako wydzielony proces, uzależniono od czasu kontaktu i dawki PWA, natomiast przy realizacji adsorpcji łącznie z koagulacją - dodatkowo od dawki koagulantu. Ponadto określono współczynnik szybkości przenoszenia masy adsorbatu, którego wartość zmieniała się w funkcji czasu trwania procesu oraz jego sprawności, wyrażonej jako stosunek RWO pozostałego w wodzie po procesie do jego zawartości początkowej. Przedstawione modele matematyczne mogą przyczynić się do skutecznej kontroli procesu oczyszczania wody, a tym samym do zwiększenia stopnia usuwania rozpuszczonych substancji organicznych z wód powierzchniowych.

EN

The aim of the study was to examine the efficiency of removing organic matter fractions from natural water by adsorption onto powdered active carbon (PAC). Dissolved organic carbon (DOC) was adopted as a measure of the dissolved organic matter content in the treated water. When adsorption was conducted simultaneously with the process of volume coagulation, an increased coagulant and adsorbent dose upgraded the efficiency of the water treatment process. However, when adsorption was performed separately, the efficiency of the treatment process depended not only on the size of the PAC dose, but also on the time of contact between the adsorbent and the water being treated. On the basis of the experimental results, the empirical coefficients were determined for the mathematical model describing the efficiency of organic compound adsorption onto the PAC. Within the scope of technological investigations, the efficiency of organic matter removal was related to contact time and PAC dose when adsorption was performed as a single process; when adsorption was conducted in combination with the coagulation process, removal efficiency was additionally related to coagulant dose. Furthermore, technological investigations enabled the coefficient of the adsorbate mass transfer rate to be determined, which was found to depend on the duration of the process and on its efficiency expressed as the ratio of the DOC persisting in the water after the completion of the process to the initial DOC value. The mathematical models presented in the paper will improve the control of the water treatment process and thus enhance the efficiency of dissolved organic matter removal from water.

20

Ramowa dyrektywa wodna a akty prawne Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do jakości wody do picia

Szlachta M.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2008

|

Nr 6

6-11

EN

Conditions referring to drinking water quality concerning quality research methods, research frequency and indicators. Comparison of drinking water quality requirements according to EU directives contained within Frame Water Directive and to the Minister of Health Decree of 29 March 2007.