Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zespół architektoniczno-krajobrazowy „Uroczysko Zaborek” w Janowie Podlaskim jako przykład ochrony zabytkowej architektury drewnianej

Landecka H.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 3

7--16

PL

Zabytkowe obiekty drewniane narażone są na szczególne zagrożenia wynikające ze specyfiki materiałowej, którymi są w szczególności: zwiększona wrażliwość na działanie wilgoci i aktywność czynników biologicznych oraz łatwopalność. Najgorsze warunki przetrwania mają obiekty nieużytkowane, niezabezpieczone, pozbawione opieki. Uroczysko Zaborek w Janowie Podlaskim stanowi ciekawy przykład prywatnego, „ośrodka kultury wiejskiej”, w którym zamiar ochrony zabudowy drewnianej połączono ze współczesnym jej wykorzystaniem. Powstały zespół architektoniczno-krajobrazowy złożony z translokowanych i poddanych konserwacji obiektów z terenu Lubelszczyzny stanowi wielofunkcyjny ośrodek turystyczny starannie zakomponowany w naturalnej scenerii Podlasia. Dodatkowym walorem miejsca są malownicze tereny przyległe: rzeka, skupiska lasów i pól, a także dogodne połączenia komunikacyjne z Janowem Podlaskim i Białą Podlaską. Założenie obejmuje obszar około 70 hektarów. Kompozycja ma układ swobodny, oparty o przebieg czterech dróg wewnętrznych. Obiekty architektoniczne: dawne chaty, budynki gospodarcze, dworek, plebania, wiatrak, kościół, zaadaptowane zostały na cele muzealne lub turystyczne (miejsca noclegowe, gastronomia). Pomimo iż Zaborek nie jest zespołem o statusie muzealnym, jednak pełni ważną rolę edukacyjną promując dziedzictwo kulturowe wsi poprzez czynną ochronę jej materialnych i niematerialnych wartości. W 2013 roku Uroczysko Zaborek znalazło się w piątce wyróżnionych w międzynarodowym konkursie EDEN 2013 (European Destinations of Exellence – Modelowe Ośrodki Turystyczne Europy) – jako ciekawe miejsce promujące turystykę wiejską i ochronę dziedzictwa.

EN

The historic wooden structures are exposed to specific risks arising from the nature of material used, in particular: increased sensitivity to moisture/active biological agents and flammability. The worst preservation conditions are present in unhabited, unused and unsecured structures. Uroczysko Zaborek in Janow Podlaski is an interesting example of private „resort of rural culture“ in which the intention of preservation of wooden buildings came in pair with its contemporary use. The resulting architectual/landscape complex consisting of translocated and preserved structures from the Lublin area is used as multifunctional tourist resort carefully situated in the natural and surroundings of Podlasie region: river, forests and picturesque fields. Good transport links with nearby cities Janow Podlaski and Biala Podlaska are additional advantages. Complex covers an area about 70 hectares of free composition based on the course of four internal roads. Architectural objects: old cottages, farm buildings, manor house, vicarage, windmill, church have been adapted either for museum or tourist accommodation/catering. Although Zaborek has not been granted a formal museum status, it plays an important educational role by promoting the cultural heritage of the countryside through the active protection of its tangible and intangible values. In 2013 Uroczysko Zaborek were amount the five awarded places in an international competition EDEN (European Destinations of Excellence) as an interesting place to promote rural tourism and preserve national heritage.

2

Budowanie miasta. Ochrona dóbr kultury współczesnej na przykładzie Lublina

Landecka H.

Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN

|

2014

|

No 253

200--213

PL

Budowanie miasta jest procesem ciągłym. Przemiany dokonywane są w nowych, dotychczas niezagospodarowanych obszarach, ale także w strefach już wcześniej zabudowanych i zorganizowanych przestrzennie, w których przekształcenia wynikają z konieczności dostosowania do nowych potrzeb funkcjonalnych i standardów użytkowych. W istniejącej strukturze miasta dostrzegano dotychczas potrzebę ochrony historycznych obiektów architektonicznych lub zespołów zabudowy określanych mianem „zabytku”, jako dzieła minionej epoki, którego zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową W latach 90. XX w. środowiska naukowe architektów, urbanistów, konserwatorów zabytków zwróciły uwagę na zasadność ochrony dóbr kultury współczesnej, powstałych po II wojnie światowej. Stwierdzono, że wiele powojennych realizacji związanych z nazwiskami uznanych twórców poddawanych jest niekorzystnym przebudowom, bez poszanowania ich wartości, a część bezpowrotnie znika z przestrzeni miast. W przepisach prawnych umieszczone zostały ustalenia o konieczności uwzględniania tego typu dóbr. Budowaniu prawnego systemu ochrony dzieł współczesnej architektury i urbanistyki musi jednak towarzyszyć świadomość społeczna i odpowiedzialność zawodowa wszystkich uczestników procesu planowania przestrzennego.

EN

The post-war changes in Poland, marked by the shaping of the people’s government, and reconstruction of the country after the devastation were also significantly reflected in the development of a new architectural thinking. The concept of ownership clearly related to the „state”, „nation”, „community” determined the approach to design. Architects and city planners faced great opportunities for creative action. The destroyed historic buildings needed reconstruction, the intended long-term development plans of the city required urban planning. Most of the spatial concepts were prepared by an open architectural competitions, with the participation of many teams. An example of such selected projects in Warsaw are the following concepts: the Saxon Axis, Marszałkowska residential area, building development at the Victory Square, and the greatest of urban designs – the East-West Route (Trasa W-Z). Exhibitions and presentations of architectural projects were systematically organized in subsequent years in order to evaluate the solutions, primarily in terms of compliance with the demands of socialist realism, but also to present the architectural output. The architectural works of the period of socialism were dominated by solutions formed in the spirit of eclecticism, however, the architects also sought inspiration in the domestic forms, derived from the Polish cultural heritage and folk tradition. Examples include the complex of buildings at the Maria Curie-Skłodowska University designed on the order of university authorities in 1948 by Czesław Gawdzik and Tadeusz Witkowski. The complex of clinics and units of the Faculty of Veterinary Medicine at the Maria Curie-Skłodowska University, distinguished within the university, presented during the Regional Architecture Exhibition in 1951 in Lublin, received positive opinions not only as a solution of great values of urban planning, but also as the design adequately referring to the tradition and regional forms in architecture. The body of the building of the clinics of the Faculty of Veterinary Medicine that was opened in 1955, survived to the present day and has become an inherent part of the landscape of the city. As a result of growing awareness of conservation needs of contemporary architecture and urban planning works, called by law „contemporary cultural goods”, in 2003 the professional architects and urban planners started the discussion on the criteria which should be used when selecting objects to be protected. In addition, the team responsible for analysis, designation, selection and preparation of the directory of modern facilities and areas, the value of which would justify special solicitude for their preservation, was appointed in 2009 in Lublin. As a result of the two years of work of experts, a list of contemporary cultural goods was drawn up and provided to the President of Lublin in 2011. Unfortunately the example of Lublin shows that the work of experts is not used in practice. Only a small percentage of the area of the city is covered by local spatial development plans, and only the plans, as documents of the local law, enable the creation and introduction of the principles of protection of contemporary cultural goods. In the absence of such conditions, the cinema „Kosmos” was demolished and disappeared from the area of Lublin in 2011, the building of Gymnasium at ul. Kunickiego has been deformed, the urban layout of the Słowacki housing complex designed by Oskar Hansen has been affected by the expansion of commercial pavilions. The described in the introduction veterinary medicine building at ul. Głęboka has also been sentenced to demolition. The process of urban development, therefore in city’s spatial transformations reflect the interests of various participants in the process. Land development regulations should be the basis of those activities, therefore the districts are obliged by law to draw up planning documents. As can be seen from the statistics, however, only a small part of the Polish territory is covered by the planned development, and at the same time, in many cases the merit of the local plans does not conform to the standards. The role of the urban planner has also changed. From the position of expert and professional in matters of land development who indicates the most appropriate paths of transformation and development directions of the city, the role of the urban planner was virtually reduced to a „draughtsman”, who – as a person professionally prepared, but without the right to give opinions – must prepare the document under the dictation of investors. Until the statutory regulations are introduced, all working professionals in the field of architectural and urban design anyway bear responsibility for their decisions and original designs. In accordance with professional ethics they should be guided by the principle of seeking the solutions reflecting the value of the space not only within the „ordered task”, or the „scope of official activities” but in the context of widely understood conditions with a meaning of „public good”. With such approach, directories of goods recognized as valuable, even if they have no form of a legally binding document, could be used in the current work as a material useful in the decisions of substance. An observation made by Jerzy Szczepanik-Dzikowski, an active architect, seems to be an appropriate summary of this idea: We must finally understand (following most European countries) that the care of architecture is not the law, not legislation, but competent and committed people who care about the city.

3

Kościół parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kraśniku - nowe ustalenia badawcze po I etapie badań - 2008-2009

Landecka H.

Budownictwo i Architektura

|

2010

|

vol. 7, nr 2

53-66

PL

Kraśnik należy do najstarszych miast na Lubelszczyźnie - badania archeologiczne potwierdzają, że w XIII wieku istniała tu osada z zamkiem i kościołem Prawa miejskie nadane zostały w roku 1377, gdy miasto należało do rodu Gorajskich. Murowany kościół, ufundowany został przez rodzinę Tęczyńskich ok. 1448 r. Dziś odpowiada mu wykonane z gotyckiej cegły prezbiterium, do którego w kolejnej fazie dobudowana została zakrystia i skarbiec. W 1461 r. do Kraśnika sprowadzono z Krakowa zakon kanoników regularnych, którzy zbudowali klasztor i rozbudowali kościół. Z kamiennych bloków wzniesiona została nawa główna i nawy boczne, a gotycki kościół został włączony w nową bryłę. Kolejne przebudowy prowadzone są w I połowie wieku XVI (podwyższenie murów, nowe sklepienia, renesansowe dekoracje wnętrza, polichromie, kaplice grobowe). Po zniszczeniach kościoła w wojnach szwedzkich i przejęciu kościoła przez rodzinę Zamojskich, dokonana zostaje przebudowa w stylu barokowym ( nowe szczyty w elewacjach, budowa kaplicy - w której zachowała się data - 1657). W 1864 roku, po kasacie zakonu, kościół został zajęty przez władze rosyjskie. Zniszczony przez pożary wymagał napraw (elewacje, dach). W roku 1911 odnotowany jest ostatni etap zmian – nadbudowa wieży zegarowej. Kościół w Kraśniku ze swoją 600 letnią historią od lat przyciągał badaczy architektury. W 1986 r. odkryte zostały dwie arkadowe nisze z romańską kolumną, ceglana krypta grobowa, fragmenty posadzki kamiennej. W 2007 roku rozpoczęty został remont elewacji kościoła. Pierwsze prace przy usuwaniu tynku ujawniły, że znakomicie zachowane są kamienne bloki i detale architektoniczne z najwcześniejszych faz budowy (fragmenty gotyckiego szczytu, kamienne obramienia okien, lico murów). Badania konserwatorskie, archeologiczne i architektoniczne we wnętrzu kościoła, w poziomie fundamentów, poddasza i elewacji pozwoliły na odkrycie nowych elementów i pełniejsze ustalenie etapów budowy świątyni. W oparciu o wyniki badań podjęto decyzję o przywróceniu - rzadkiej na Lubelszczyźnie – gotyckiej formy kościoła, ekspozycji ceglanego lica najstarszego kościoła, jego kamiennej bryły (z II fazy), z pięknym gotyckim szczytem schodkowym, portalem, wysokimi oknami i detalami architektonicznymi. Prowadzone w związku z remontem badania są kontynuowane, co pozwoli poszerzyć wiedzę o historii budowlanej kościoła, klasztoru i miasta.

EN

The town of Kraśnik is one of the oldest of its kind in the Lublin region - archaeological researches confirmed that that in the XIII century in the same place existed a settlement with castle and a church. Municipal rights were granted to Krasnik in 1377, when town was ruled by Gorajski family. A brick church was founded by Teczynski family around 1448. Today this is reflected by the chancel build around the altar from Gothic bricks, to which in the next phases vestry and reasury has been constructed. In 1461 a n Canons Regular of the Lateran Order has been brought to Krasnik from Cracow. The Order extended the original structure and built a monastery. From stone blocks they erected main nave and church aisles and Gothic church was incorporated in the new form. Consecutive rebuilding continued in 1st half of XVI century (raising of church walls, new arches, Renaissance decorations, polychrome wall paintings, memorial chapels). After damages to the church caused by the wars with Sweden, it became a property of Zamoyski family, who rebuilt it in the Baroque style (new elevation copings, building of new chapel in which the foundation date remained - 1657). In the year of 1864 after the cessation of the Order, church has been taken under the control of Russian government. Damaged by fires it required renovations (front elevations, roof). In 1911 the last phase of modifications was recorded - extension to the clock tower. Church in Krasnik with its 600 years of history always attracted attention from architectural researchers and scientists. In 2007 renovation of front elevation commenced. Initial works on removing plaster revealed perfectly preserved stone blocks and details from the earliest phases of the construction (fragments of a Gothic arch, stone window framings, front walls). Conservatory and archaeological researches inside the church on the foundation, roof and elevation levels uncovered new architectural elements and therefore allowed to understand in more complete way the construction phases of the church. As the results of the research, a decision has been made to restore the Gothic form of the church (rarely found in Lublin region) and to expose the oldest brick front, stone contour with beautiful stepped facade, portal, high windows and architectural details from the II phase of construction. Research to reveal more about the history of church, monastery and the town itself continues along with reconstruction works.

4

Wokół koncepcji Placu Litewskiego w Lublinie

Landecka H.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2008

|

Nr 24

74-81

PL

Wykształcony już w XVI wieku u zbiegu głównych traktów komunikacyjnych Lublina plac, którego oprawę stanowią ważne obiekty architektoniczne - pałace, klasztory, gmachy publiczne, zespoły kamienic - jest centralnym punktem - śródmieścia Lublina. Początkowo miał formę trójkątną i jak tradycja głosi, był miejscem obozowania szlachty litewskiej w 1569 roku, gdy dokonywał się akt podpisania Unii Lubelskiej. Z czasem przekształcił się w regularny prostokąt. Wielokrotnie poddawany przebudowom na przełomie XIX i XX wieku, uzyskał swą obecną formę w latach 60. ubiegłego stulecia. Od dwóch stuleci utrwaliła się też nazwa. Plac Litewski, dla upamiętnienia znaczących dla Lublina i Rzeczpospolitej wydarzeń. Plac zawiera w swej kompozycji zasadę trójpodziału w układzie południkowym ze strefami: d. ogrodu pałacowego, otwartą przestrzenią z centralnym .salonem. i fontanną, a także strefą skweru zachodniego oraz dwupodziału w układzie równoleżnikowym z wyodrębnioną strefą reprezentacyjną przyległą do Krakowskiego Przedmieścia i rekreacyjną - od strony północnej. Obszar placu nie jest zabudowany żadnymi obiektami kubaturowymi. Istotnymi elementami jego kompozycji są usytuowane na nim pomniki. W szczególności ważną rolę dominanty i elementu zamykającego o. widokową ulicy Krakowskie Przedmieście (z kierunku od Bramy Krakowskiej) pełni XIX-wieczny pomnik Unii Lubelskiej. Na Placu zlokalizowane są także trzy inne pomniki: w zachodniej części wnętrza pomnik Konstytucji 3 Maja, wzniesiony w roku 1916 i pomnik Nieznanego Żołnierza z roku 1924, oraz Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego wystawiony w miejscu rozebranego w latach 90. Pomnika Wdzięczności. Ze względu na swą mniejszą skalę i formę pierwszy z wymienionych nie stanowi wyraźnej dominanty, za. drugi, którego kompozycję tworzy zestaw leżących płyt kamiennych, pozostaje wręcz słabo czytelny w przestrzeni placu. Pomnik konny Marszałka Piłsudskiego na wysokim cokole został wzniesiony w roku 2001, jako obiekt tymczasowy. Opinie konserwatorów i rzeczoznawców wskazywały na zasadność wyznaczenia innej lokalizacji pomnika . przed Domem Żołnierza, na nowym placu planowanym w pobliżu teatru lub w osi pałaców w pierzei północnej Placu Litewskiego. Pomnik zdominował pozostałe elementy na płaszczyźnie Placu i do dziś wzbudza kontrowersje. Sposób współczesnego wykorzystania Placu Litewskiego jako głównego placu miasta był od lat przedmiotem licznych analiz, projektów i studiów, a także rozbieżnych pomysłów użytkowych. Jako "serce miasta" wykorzystywany jest bowiem dla celów uroczystości patriotycznych (o czym przesądzają usytuowane na nim pomniki historyczne), rekreacji (fontanna, zadrzewione strefy spacerowe, plac zabaw dla dzieci), aktywizacji społecznej (ekspozycje, kiermasze, pokazy, festyny świąteczne, okazjonalne wystawy). Służy także bieżącym potrzebom mieszkańców (tranzytowe ciągi komunikacji pieszej, przystanki autobusowe, szalet). Plac Litewski wciąż czeka na przemyślaną koncepcję funkcjonalno-przestrzenną odrestaurowania, jako ważne miejsce historyczne, urbanistyczne, publiczne. Jest to nie tylko potrzeba wysuwana przez specjalistów - architektów, urbanistów czy konserwatorów. Zauważają to sami mieszkańcy miasta, dla których także jest to miejsce szczególne i którzy - równie trafnie jak specjaliści - widzą potrzebę pilnego przywrócenia jego wartości. W roku 2007 samorząd miasta podjął inicjatyw ę przygotowania projektu rewaloryzacji, w związku z czym opracowane zostały aktualne wytyczne konserwatorskie.

EN

The square formed already in the 16th century at the point where the main trade routes to Lublin converged, and framed by the significant architectonic structures - palaces, monasteries, public buildings, rows of tenement houses - constitutes the focal point of Lublin downtown. The area of the Square has not been butli - in with any volume objects. The significant elements of its composition are the monuments located there. The particularly important role of the dominating element enclosing the scenic axis of the Krakowskie Przedmieście Street (leading from the Krakow Gate) is played by the 19th- century monument of the Lublin Union. There are also three other monuments located on the Square: in the west part of the interior there is the monument of the 3rd of May Constitution, erected in 1916, the monument of the Unknown Soldier from 1924, and the monument commemorating Marshal Józef Piłsudski, erected on the site of the Gratitude Monument dismantled in the 1990s. Because of its smaller scale and form the first of the above mentioned monuments does not constitute a distinctly dominant feature while the second, which is composed of several horizontally placed stone slabs, remains almost invisible in the Square space. The equestrian monument of Marshal Piłsudski on its high pedestal was erected in 2001, as a temporary structure. The conservators and experts. opinions indicated the necessity of selecting a different location for the monument - in front of the Soldiers. House, on the new square planned in the vicinity of the theatre or on the axis of palaces in the northern frontage of the Lithuanian Square. The monument has dominated the remaining elements on the Square surface and has evoked controversial reactions to this day. The way of contemporary functioning of the Lithuanian Square as the main square of the city has for years been the subject of numerous analyses, projects and studies, as well as divergent ideas concerning its use. As the 'heart of the city' it has been used both for celebrating patriotic occasions (which is determined by the historic monuments located there), recreation (fountain, green zones for walking, a playground for children), and social activities (exhibitions, sales, open-air shows, holiday feasts, occasional displays). It also serves current needs of the local residents (transit pedestrian traffic routes, bus stops, and toilets). The Lithuanian Square is still waiting for well thought-out functional and spatial concepts of its restoration, as an important historic and urban public place. Not only is this issue emphasized by specialists - architects, urban planners or conservators. It has also been noticed by the city residents themselves for whom the Square is a special place and who, as accurately as specialists, perceive the urgent need to restore its previous value. In 2007, local authorities took the initiative in preparing a revalorisation project, which resulted in the preparation of current conservation guidelines. Initially it was triangular in form and, as tradition has it, was the place where Lithuanian noblemen camped in 1569, when the Polish - Lituanian Unionwas being signed. Gradually it transformed into a regular rectangle. At the turn of the 19th and 20thcentury it was numerously rebuilt until it obtainedits present form in the 1960s. The name - LithuanianSquare - has also lasted for two centuries, Hus commemorating the events which were so significant for both Lublin and the Republic of Poland. The composition of the square follows the ruleof three-part division in the longitudinal layout with the following zones: the old palace garden, open space with the central "interior" and fountain, and the zone of the western square; and two-part division in the latitudinal layout, with a separateformal zone adjacent to Krakowskie Przedmieście Street and a recreation zone in the north.

5

Mosty zabytkowe - szanse ochrony na przykładzie powiatu Biała Podlaska w województwie lubelskim

Karaś S., Landecka H., Kowieska K.

Drogownictwo

|

2008

|

nr 11

384-390

PL

Konwencja genewska o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy nakazuje chronić różne wytwory techniki, w tym mosty. W powiecie Biała Podlaska jest kilka mostów i przepustów wymagających ochrony. Należą do nich: most drogowy w Konstantynowie, mosty kolejowe w Roskoszy i Białej Podlaskiej oraz przepust kamienny w Leśnej Podlaskiej.

EN

Geneva convention on architectonic heritage protection of Europe obliges to protect various products of technology, including bridges. There are several bridges and culverts requiring protection in Biała Podlaska county. The following objects belong to them: road bridge in Konstantynów, railway bridges in Roskosz and in Biała Podlaska, and stone culvert in Leśna Podlaska.