Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wartość architektury w miejscu węzłowym miasta. Pałac w Radzyniu Podlaskim jako zabytek integrujący

Wrana J.

Budownictwo i Architektura

|

2018

|

Vol. 17, nr 2

39--50

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest wartości i integrującej roli architektury zlokalizowanej w miejscu węzłowym1 – „węźle miejskości” 2. Obiekty te podzielić można na dwa typy: budynki nowe (wzniesione w ciągu ostatnich dekad) oraz zabytkowe – od lat istniejące w historycznych węzłach. Są to w przeważającej części obiekty użyteczności publicznej, często mieszczące instytucje kultury – fi lharmonię, operę, instytut sztuki. Poza podstawową, przewidzianą w programie funkcją, odgrywają one rolę integrującą – zarówno przestrzennie, jak i społecznie. Wiele z nich stanowi dominanty w swoim otoczeniu, często są również wizytówkami swoich miast. W artykule omówiono oba wspomniane wyżej typy: współczesny i historyczny. Wybrano przykłady szczególnie interesujących, nowych obiektów kulturalnych ulokowanych w węzłach Oslo, Hamburga i Amsterdamu, których wpływ na miasto był pozytywny i wyraźny. W zakresie obiektów zabytkowych szczególną uwagę poświęcono pałacowi Potockich – najważniejszemu węzłowi miasta Radzyń Podlaski, który w drodze rewitalizacji odzyskuje swoją integrującą funkcję.

EN

This article discusses the value and integration role of a node-based architecture – the „node of the city”2. These buildings can be divided into two types: new buildings (constructed in the last decades) and historic ones – existing in historical nodes for years. These are, for the most part, public utility facilities, often hosting cultural institutions – philharmonic, opera, art institute. In addition to the basic function of the program, they play an integrating role – both spatially and socially. Many of them are dominant in their surroundings, and are often the showpieces of their cities. The article discusses both types mentioned above: contemporary and historical. Selected examples of particularly interesting new cultural facilities located in the nodes of Oslo, Hamburg and Amsterdam, whose infl uence on the city was positive and clear. In the fi eld of historic buildings special attention was paid to the Potocki Palace – the most important node of the town Radzyń Podlaski, which by way of revitalization regains its integrating function.

2

Value of the architecture in the nodal place of the city. Palace in Radzyń Podlaski as an integrating monument

Wrana J.

Budownictwo i Architektura

|

2018

|

Vol. 17, nr 2

39--50

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest wartości i integrującej roli architektury zlokalizowanej w miejscu węzłowym1 – „węźle miejskości” 2. Obiekty te podzielić można na dwa typy: budynki nowe (wzniesione w ciągu ostatnich dekad) oraz zabytkowe – od lat istniejące w historycznych węzłach. Są to w przeważającej części obiekty użyteczności publicznej, często mieszczące instytucje kultury – fi lharmonię, operę, instytut sztuki. Poza podstawową, przewidzianą w programie funkcją, odgrywają one rolę integrującą – zarówno przestrzennie, jak i społecznie. Wiele z nich stanowi dominanty w swoim otoczeniu, często są również wizytówkami swoich miast. W artykule omówiono oba wspomniane wyżej typy: współczesny i historyczny. Wybrano przykłady szczególnie interesujących, nowych obiektów kulturalnych ulokowanych w węzłach Oslo, Hamburga i Amsterdamu, których wpływ na miasto był pozytywny i wyraźny. W zakresie obiektów zabytkowych szczególną uwagę poświęcono pałacowi Potockich – najważniejszemu węzłowi miasta Radzyń Podlaski, który w drodze rewitalizacji odzyskuje swoją integrującą funkcję.

EN

This article discusses the value and integration role of a node-based architecture – the „node of the city”2. These buildings can be divided into two types: new buildings (constructed in the last decades) and historic ones – existing in historical nodes for years. These are, for the most part, public utility facilities, often hosting cultural institutions – philharmonic, opera, art institute. In addition to the basic function of the program, they play an integrating role – both spatially and socially. Many of them are dominant in their surroundings, and are often the showpieces of their cities. The article discusses both types mentioned above: contemporary and historical. Selected examples of particularly interesting new cultural facilities located in the nodes of Oslo, Hamburg and Amsterdam, whose infl uence on the city was positive and clear. In the fi eld of historic buildings special attention was paid to the Potocki Palace – the most important node of the town Radzyń Podlaski, which by way of revitalization regains its integrating function.

3

Między dziedzińcem a ogrodem

Wrana J., Fitta-Spelina A.

Zieleń Miejska

|

2017

|

Nr 12

18--19

PL

Pałac Potockich w Radzyniu Podlaskim uważany jest za jedną z najpiękniejszych rokokowych rezydencji w Polsce.

4

Razem dla spójnego miasta. Zjawisko synergii na przykładzie współpracy Politechniki Lubelskiej i Urzędu Miasta Zaklikowa

Wrana J., Fitta-Spelina A.

PUA Przestrzeń Urbanistyka Architektura

|

2017

|

Vol. 1

217--231

PL

Trzecie Warsztaty Studenckie z cyklu „Synergia w Architekturze” odbyły się w Zaklikowie w lipcu 2016 roku. Cykl ten jest organizowany od 2015 roku przez Politechnikę Lubelską we współpracy z władzami samorządowymi ośrodków-gospodarzy. Warsztaty zaowocowały pracami studialnymi i projektami oraz rozpoczęciem dialogu na temat przyszłości tego miasta – pomiędzy mieszkańcami, władzami i przedstawicielami uczelni. To pierwszy etap synergicznej współpracy, której celem jest spójny i nowoczesny Zaklików.

EN

The third Student Workshops from the series “Synergy in Architecture” took place in Zaklików in July 2016. This series is being organized since 2015 by the Lublin University of Technology in cooperation with the local government of the hosts. The results of the workshops were studies, projects and a dialogue about the future of the city – between inhabitans, government and representatives of the University. This is the first stage of synergistic cooperation, which aims at a coherent and modern Zaklików.

5

Dziedzictwo Lublina a synergia działań dla przyszłej metropolii

Wrana J., Fitta-Spelina A.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2017

|

z. 64, nr 3/II

429--442

PL

Lublin obchodzi w 2017 roku 700-lecie otrzymania praw miejskich, nadanych przez Władysława Łokietka w 1317 roku. Wydarzenie to jest okazją do dyskusji o przeszłości, współczesności i przyszłości tego miasta, również pod kątem jego struktury przestrzennej i dziedzictwa urbanistycznego. Struktura urbanistyczna Lublina, jak większości dużych miast, jest mocno zróżnicowana. Wyróżnić w niej możemy dzielnicę śródmiejską z zabytkową starówką, sześć dzielnic mieszkaniowych, cztery zgrupowania przemysłowo-składowe oraz system terenów otwartych. Dziedzictwo architektoniczne i urbanistyczne Lublina, jak również jego historia i tożsamość – są kartą przetargową miasta i elementem jego potencjału. Niestety, w wyniku zaniedbań okresu PRL i nieprzemyślanych inwestycji Lublin boryka się z problemem utraty spójności struktury przestrzennej. Od kilku lat prowadzone są działania mające na celu walkę z tym zjawiskiem, m.in. poprzez scalanie rozproszonych rejonów, lokalizowanie funkcji wyższego rzędu w punktach węzłowych, wprowadzanie koniecznych uzupełnień w tkance miasta. Często podnoszonym tematem jest również ochrona środowiska kulturowego, zrównoważony rozwój i innowacyjność, a także świadome kształtowanie struktury funkcjonalnoprzestrzennej miasta. Celem tych wszystkich działań jest nowoczesna metropolia, dążąca do innowacyjności, lecz pamiętająca o przeszłości.

EN

In 2017 Lublin is celebrating the 700th anniversary of receiving the city rights, granted by Władysław Lokietek in 1317. This event is an opportunity to discuss about the past, present and future of this city, also in terms of its spatial structure and urban heritage. The urban structure of Lublin, like most large cities, is strongly diversified. We can distinguish within it the inner city district (downtown) with the historic old town, six residential districts, four industrial and storage complexes and open areas. The architectural and urban heritage of Lublin, and hence its history and identity, are the bargaining card of the city and its potential. Unfortunately, as a result of the negligence of the People's Republic of Poland and ill-considered investments, Lublin faces the problem of the loss of cohesion of the spatial structure. For several years, efforts have been made to fight this phenomenon, among others by merging distributed areas, locating higher-order functions at node points, making the necessary additions in city tissue. The protection of the cultural environment, sustainable development and innovation, and the conscious shaping of the functional and spatial structure of the city are also frequently raised. The aim of all these activities is a modern metropolis, striving for innovation, but remembering the past.

6

Warsztaty studenckie – czerwiec 2016 – powrotem pamięci do bohaterów Ziemi Chełmskiej

Wrana J.

Budownictwo i Architektura

|

2017

|

Vol. 16, nr 2

89--108

PL

Na zaproszenie Regionalnego Towarzystwa Przyjaciół Żółkiewki, do uczestnictwa w przygotowaniach obchodów zbliżającej się 400-setnej rocznicy bohaterskiej śmierci Stanisława Żółkiewskiego, hetmana wielkiego i kanclerza wielkiego koronnego w bitwie pod Cecorą w 1620 roku, zorganizowane zostały Warsztaty Akademickie z cyklu „Synergia w Architekturze” w dniach 16-19.06. Inicjatorem zaproszenia był prof. dr hab. inż. Andrzej Wac-Włodarczyk, prorektor ds. studenckich Politechniki Lubelskiej. Warsztaty zorganizowane przez Samodzielną Pracownię Architektoniczną przy współpracy Fundacji Rozwoju Politechniki Lubelskie z grupą studentów pod opieką tu torów z Wydziału Budownictwa i Architektury były powrotem pamięci do bohaterów „Ziemi Chełmskiej”: Stanisława Żółkiewskiego, Jana Zamojskiego, Jana III Sobieskiego.

EN

At the invitation of the Regional Association of the Żółkiewka Friends to participate in the preparations of the celebration of the upcoming 400th anniversary of the heroic death of Stanisław Żółkiewski, the Grand Hetman and Crown Chancellor in the Ce- cora battle in 1620, the Academic Workshops were organised as part of the series “Synergy in Architecture” between 16th and 19th June. The initiator of the invitation was Prof. D.Sc. PhD. Eng. Andrzej Wac-Włodarczyk, prorector for Student Matters of the University of Technology in Lublin. The workshops, organised by the Independent Architectural Lab in cooperation with the Foundation of the Development of the University of Technology in Lublin, involving a group of students under the supervision of the tutors of the Faculty of Civil Engineering and Architecture, were the return of the memory to the heroes of the “Chełm’s land”: Stanisław Żółkiewski, Jan Zamoyski, Jan III Sobieski.

7

Synergia w nieidealnym „mieście idealnym” – próby integrowania Zamościa

Wrana J.

Budownictwo i Architektura

|

2017

|

Vol. 16, nr 1

5--17

PL

Zamość zrealizowane marzenie wielkiego hetmana koronnego Jana Zamoyskiego (1542-1605) to renesansowe „miasto idealne” którego początki sięgają roku 1579 – rozpoczęcia budowy miasta wg projektu włoskiego architekta Bernardo Morando (1540-1600). W układzie ówczesnego miasta można zauważyć odniesienia do teoretycznych prac Pietro Cataneo i Giorgio Mariniego. Już w roku 1580 Zamość uzyskał prawa miejskie, a po ośmiu latach stał się stolicą Ordynacji Zamojskiej. W okresie zaborów od roku 1822 funkcja miasta została wyprowadzona poza mury obronne na południowy-wschód od Zamościa, pełniącego wtedy funkcję „Twierdzy Zamość”. Obecnie „Stare Miasto” – ścisłe historyczne centrum miasta – zwane „perłą renesansu”, jest jedną z 16 dzielnic współczesnego miasta Zamość. Dzięki aktywności władz miejskich od lat 90-tych oraz pozyskanym środkom unijnym, prowadzony jest program rewitalizacji Starego Miasta – następuje zmiana wizerunku miasta oraz wzrasta aktywność społeczności lokalnej współpracującej z miastami partnerskimi. Poza rejonem historycznego Starego Miasta zauważalny jest problem dotykający współcześnie większość polskich miast – chaos przestrzenny i dysonans w strukturze przestrzennej. O możliwych w przyszłości działaniach w celu przywrócenia spójności i harmonijnego wizerunku Zamościa, jako jednego z przykładów dla polskich miast, odbywały się pierwsze Ogólnopolskie Studenckie Warsztaty „Synergia w Architekturze Lublin – Zamość 2015” zorganizowane w dniach 23-26 września 2015 roku przez Samodzielną Pracownię Architektoniczną Wydziału Budownictwa i Architektury Politechniki Lubelskiej, Fundację Rozwoju Politechniki Lubelskiej oraz Fundację Na Dużą Skalę z siedzibą w Poznaniu. Rejonem określonym w pierwszych warsztatach był teren Rotundy (w której obecnie jest Muzeum Martyrologii Zamojszczyzny) wraz ze znajdującym się w sąsiedztwie zalewem Ośrodka Sportu i Rekreacji, zlokalizowane w centrum Zamościa, w niewielkiej odległości od Zabytkowego Starego Miasta.

EN

Zamość – realised dream of the great Hetman of the Crown, Jan Zamoyski (1542-1605) is a renaissance “ideal city”, which dates back to the year 1579 – the beginning of city construction in accordance with the project of the Italian architect, Bernardo Morando (1540-1600). In the layout of the city back in those times one can see the references to the theoretical works of Pietro Cataneo and Giorgio Marini. As early as in 1580, Zamość received municipal rights, and after eight years it became the capital of the Zamoyski Family Fee Tail. During the partitions, from 1822, the function of the city reached outside of the walls to the South-East of Zamość, then fulfilling the function of the “fortress of Zamość”. Currently the “Old Town” – the strictly historical city centre, called the “pearl of Renaissance” – is one of sixteen districts of contemporary city of Zamość. Thanks to the activity of the municipal authorities since the 1990s, and the acquired EU funds, a program of revitalization of the Old Town has been ongoing - the change of the city’s image is taking place, and the activity of the local community cooperating with the partner cities is increasing. Outside the area of historic Old Town, the problem is noticeable, nowadays affecting most Polish cities - spatial chaos and lack of harmony in the spatial structure. Possible in the future actions, in order to restore cohesion and harmonious image of the city of Zamość as one of the examples for the Polish cities, were the topic of the first National Student Workshops “The Synergy in the Architecture of Lublin – Zamość 2015”, held between 23rd and 26th September 2015 by the Independent Architectural Studio of the Faculty of Civil Engineering and Architecture of the University of Technology in Lublin, the Foundation of Development of the University of Technology in Lublin, and the Large Scale Foundation with its registered office in Poznań. The region defined during the first workshops is the Rotunda area (which is currently the Museum of Zamoyszczyzna Martyrdom) along with the neighbouring Sports and Recreation Centre, located in the centre of Zamość, within a small distance from the historic Old Town.

8

Modernistyczne Osiedla Lubelskie będące odpowiedzią na rosnące zapotrzebowania mieszkańców – aspekt synergii

Czapla K., Wrana J.

Budownictwo i Architektura

|

2016

|

Vol. 15, nr 2

43--50

PL

W Lublinie w wyniku zniszczeń wojennych i dużego zwiększenia gęstości zaludnienia, nastąpiła potrzeba wybudowania nowych osiedli mieszkaniowych. Szukano rozwiązania, które w możliwie najkrótszym czasie odpowie na nagłe zapotrzebowanie mieszkaniowe społeczności. Rozwiązaniem problemu okazała się między innymi Lubelska Spółdzielnia Mieszkaniowa (LSM), która składa się z siedmiu modernistycznych osiedli wielkopłytowych o unikalnych układach i podziale funkcji. W artykule podjęto próbę scharakteryzowania wybranych osiedli, porównania ich między sobą jak i podsumowania zalet oraz wad tak ukształtowanych układów urbanistycznych.

EN

War damage caused high density of population and needs to build new housing estate in Lublin. City Government was looking for solution which replied for urgent requests. Lublin Housing Cooperative (LSM) was the solution of the problem. It contains seven most popular prefabricated modernist housing estates with unique urban planning solutions and division functions of estate. The article contains characteristics of selected estates, comparison of each to others and summary of the advantages of these urban planning solutions.

9

Estetyka rozwiązań mostowych Santiago Calatravy

Wrana J.

Budownictwo i Architektura

|

2016

|

Vol. 15, nr 1

169--176

PL

Mosty i wiadukty to nie tylko obiekty inżynierskie, zapewniające możliwość pokonania przeszkody i komunikację – to także elementy przestrzenne, widoczny w krajobrazie miasta. Mostom od wieków starano się nadać interesujący kształt; były one również niekiedy swoistymi bramami do miast – przykładem może być tu słynny most w Avignon. Także współcześnie są one wyrazem stylów i trendów w architekturze, nierzadko projektowane są przez uznanych twórców. Mosty to także coraz częściej dominanty przestrzenne, budowle wyraźnie rysujące się na tle zieleni lub tkanki miejskiej, współczesne symbole miast. Santiago Calatrava, jeden z czołowych hiszpańskich architektów i projektant m.in. Miasta Sztuki i Nauki w Walencji, jest twórcą nie tylko obiektów kubaturowych. Jego dziełem są również liczne mosty, wiadukty i kładki, między innymi most „Puente De La Mujer” w Buenos Aires, most „Sundial” w Redding oraz kładka „Katehaki Bridge” w Atenach. Tworzy on rzeźbiarskie dzieła w żelbecie, łącząc wysublimowane poczucie estetyki z wyrafinowaną inżynierią. Lekkie, ażurowe, białe konstrukcje są zarówno praktyczne, jak i niezwykle estetyczne.

EN

Bridges and viaducts are not only engineering solutions, ensuring the possibility to overcome obstacles and communication – they are also a spatial elements, visible in the city landscape. For centuries, it was attempted to give the bridges an interesting shape; they were sometimes specific gates to the cities, too – the example here can be the famous bridge in Avignon. Also today they are the expression of styles and trends in architecture, often designed by renowned artists. Additionally, bridges increasingly often become the spatial dominants, constructions clearly silhouetted against the greenery or urban tissue, the contemporary symbols of the cities. Santiago Calatrava, one of the leading Spanish architects and designer of, among others, the City of Arts and Sciences in Valencia, is the creator of not only enclosed structures. His works also include numerous bridges, viaducts and walkways, among others: “Puente De La Mujer” in Buenos Aires, the “Sundial” bridge in Redding and the “Katehaki Bridge” footbridge in Athens. He creates sculptural works in reinforced concrete, combining the sublime sense of aesthetics with sophisticated engineering. Light, openwork, white constructions are both practical and extraordinarily appealing.

10

Sacrum a nowoczesność – rozważania na przykładzie kościoła św. Stanisława w Krakowie

Wrana J., Fitta-Spelina A.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 3

181--194

PL

W niniejszym artykule autorzy pochylają się nad odczuwaniem sacrum w obiektach sakralnych nowoczesnej architektury, bazując na przykładach polskich. Polska architektura sakralna drugiej połowy XX i początków XXI wieku cierpi na swoistą dwubiegunowość. Z jednej strony pojawiają się obiekty na światowym poziomie – odważne, interesujące realizacje, wykraczające poza ramy „typowego” kościoła. Reprezentują one zarówno wysoką jakość architektury, jak i głębię sacrum. Przykładami mogą tu być Arka Pana w Nowej Hucie, kościół Votum Aleksa w Tarnowie nad Wisłą i kościół pw. Matki Bożej Królowej Świata w Radomiu. Na przeciwnym biegunie są, niestety dość liczne, obiekty reprezentujące inną jakość, w których trudniej dostrzec i odczuć sacrum. W tej architektonicznej plejadzie różnorodności konieczna jest troska o zachowanie sacrum. Poszukując odpowiedniej formy architektonicznej i projektując wystrój wnętrza, należy pamiętać, iż świątynia jest obiektem wyjątkowym. Konieczne jest podkreślenie tego, co niewidoczne, tworzenie nastroju poprzez odpowiednie oświetlenie i materiały, a co za tym idzie – ułatwienie wiernemu odczuwania sacrum. W artykule przedstawiono projekt wnętrz kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika na Dąbiu w Krakowie autorstwa architekta Jana Wrany. Założeniem autora było połączenie nowoczesności formy i tradycji sacrum, w celu osiągnięcia spójnej całości architektoniczno-religijnej.

EN

In this article, the authors dedicate themselves to the feeling of sacrum in the sacred objects of modern architecture, based on the Polish examples. Polish church architecture from the second half of the 20th century and the beginnings of the 21st century suffers from a certain kind of bipolarity. On the one hand, objects appear on a global level – brave, interesting projects, going beyond the framework of the “typical” church. They represent both high quality of architecture and the depth of sacrum. The examples here can be the Ark of the Lord in Nowa Huta, Alex Votum church in Tarnów upon Vistula, and the church of Holy Mother Queen of the World in Radom. At the opposite pole are, unfortunately quite numerous, facilities representing another quality, in which it is more difficult to see and feel sacrum. In this architectural range of diversity, it is necessary to take care to maintain sacrum. Seeking an appropriate architectural form and designing the interior, one ought to remember that a temple is a unique object. It is vital to emphasise what is invisible, create a mood through suitable lighting and materials and, what follows – to make it easier for the followers to feel sacrum. In the article the design of interior of the church of St Stanislaus the Bishop and Martyr in Dąbie in Cracow was presented, authored by the architect Jan Wrana. The assumption of the author was to combine the modernity of form and tradition of sacrum, in order to achieve the coherent architectural and religious whole.

11

Trudne dziedzictwo wielokulturowości. Zamość i Lubartów: dwa przykłady z Lubelszczyzny

Wrana J., Fitta A.

Przestrzeń i Forma

|

2015

|

nr 23/1

183--194

PL

Lubelszczyzna to rejon, gdzie od wieków mieszały się wyznania, narodowości i kultury. Również dziś – jako teren pogranicza – jest miejscem barwnym i tolerancyjnym. Wielokulturowe dziedzictwo tego regionu jest zarazem jego szansą i obciążeniem – doskonale widać to na przykładzie dwóch miast: słynnego Zamościa i mniej znanego Lubartowa. Różni je geneza powstania, wielkość i popularność, łączy wielokulturowy charakter i cenne historyczne dziedzictwo, a także burzliwe dzieje.

EN

Lubelszczyzna is a region where religions, nationalities and cultures have been mixing for ages. Today, the region – being the Borderland area – is also a diverse place full of tolerance. Multicultural heritage of the region is, both, its chance and burden – it can be clearly seen on the examples of two cities: famous Zamość and less known Lubartów. They differ as far as their origin, size and popularity are considered, yet they are linked via multicultural character and precious historic heritage, as well as their tempestuous history.

12

Types of moulding and methods of eliminating dry rot in historic buildings: example of Sobiescy Palace in Lublin (based on study by Mirosław Zaród)

Wrana J., Jarocka-Mikrut A.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2015

|

No. 17

147--159

EN

By presenting Sobiescy Palace in Lublin as well as results of mycological research conducted in the said premises, the authors describe hazards and dangers arising from damp present in historic buildings for a long time. Results of mycological research quoted in this article indicate that differences in levels of damp depend on the cardinal direction a specific wall faces. The authors also pay attention to reasons for which the described premises suffer from damp and provide programmes of treatment and prevention. Furthermore, the article gives the reader a detailed insight into multiple opportunities for improving technical conditions of historic buildings and, at the same time, raising their functional standards. However, one must not forget to treat such premises with proper respect.

PL

W artykule przedstawiono zagrożenia tkwiące w długotrwałym narażeniu zabudowań historycznych na wilgoć na podstawie Pałacu Sobieskich w Lublinie oraz ekspertyzy mykologicznej. Zwrócono uwagę na różnice w wilgotności ścian oraz zależności wynikające z orientacji budowli względem stron świata. Opisano przyczyny występowania wilgoci w opisywanym założeniu jak również wskazano możliwości ich przeciwdziałaniu. Poprzez przedstawienie możliwych do zastosowania metod ochrony przed wspomnianymi czynnikami dowiedziono, iż możliwości poprawy stanu technicznego, a tym samym standardów funkcjonalnych obiektów zabytkowych jest wiele przy czym należy zachować szczególny szacunek do substancji zabytkowej.

13

O przetrwanie dziedzictwa. Wielokulturowe świątynie południowo-wschodniej Polski – historia zapisana w drewnie

Wrana J., Fitta-Spelina A.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 3

45--58

PL

Południowo-wschodnia Polska – rejon Pogranicza – przez wieki była miejscem współistnienia kultur, języków i religii. Symbolem i pozostałością tej wielokulturowości są świątynie wielu wyznań – katolickie kościoły, prawosławne cerkwie, protestanckie zbory i żydowskie synagogi, w znacznym procencie wzniesione z drewna – zwłaszcza w rejonach wiejskich. Niegdyś będące dumą i chlubą swoich wyznawców, obecnie – w związku ze zmianą struktury wyznaniowej regionu, nierzadko w wyniku tragicznych wydarzeń - najczęściej zmieniają przeznaczenie lub popadają w ruinę i niszczeją. Ich ochrona i konserwacja jest niezbędna nie tylko ze względu na ich wartość architektoniczną, lecz przede wszystkim w celu zachowania pamięci o tych, którzy już przeminęli. W niniejszym artykule autorzy przyglądają się aktualnej sytuacji drewnianych świątyń regionu południowo-wschodniej Polski (zarówno prawosławnych, jak i katolickich oraz greckokatolickich), w wybranych przypadkach dokładniej analizując ich przeszłość i rozpatrując szanse na przyszłość. Poruszają także temat współczesnych sposobów na ich ochronę w zakresie formalno-prawnym oraz możliwości zachowania – poprzez rewitalizację, adaptację i zmianę funkcji.

EN

South-eastern Poland - the Border region -for centuries was a place of coexistence of cultures, languages and religions. The symbol of multiculturalism and the remains of the temples are among others many faiths – Catholic churches, Orthodox churches, Protestant churches and Jewish synagogues, a large percentage built of wood - especially in rural areas. Once the pride and glory of his followers, now - due to changes in religious structure of the region, often as a result of tragic events - most likely to change destiny or fall into ruin and deteriorate. Their protection and maintenance is necessary not only because of its architectural value, but above all in order to preserve the memory of those who have already passed away. In this article, authors look at the current situation of wooden temples of eastern Polish region (both Orthodox and Catholic and Greek Catholic), in some cases more accurately by analyzing their past and considering opportunities for the future. Authors also speak about contemporary ways of their protection in terms of formal and legal, and the ability to preserve - through revitalization, adaptation and change functions.

14

Formy terapii dzieci niepełnosprawnych i rola architektury w tym procesie

Wrana J.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 1

135--143

PL

Artykuł przedstawia na przykładach różne formy edukacji w okresie budowania społeczeństwa obywatelskiego, oraz świadomego tworzenia równych szans rozwojowych dziecka, sprzyjających konstruowaniu programów nauczania systemowego: „By lepiej rozwinięte umiejętności wspomagały dążenia dziecka w usprawnianiu funkcji upośledzonych”. Powstają integracyjne centra dydaktyczno-sportowe, gimnazja i licea z pełnym zapleczem w których kształci się wspólnie dzieci w pełni sprawne oraz po zdiagnozowaniu stanu niesprawności, (o nieznacznym upośledzeniu ruchowym), wspierana jest działalność ośrodków szkolno-wychowawczych przygotowujących młodzież z lekkim upośledzeniem umysłowym – do praktycznego zawodu umożliwiając ich aktywny udział w życiu społecznym. Powstał również ośrodek specjalistyczny –specjalnej troski dla dzieci uzdolnionych muzycznie o różnym stopniu niepełnosprawności (nie słyszące, niedowidzące, z porażeniem mózgowym, autyzmem) które występują na scenie jak równy z równym obok laureatów konkursów.

EN

The article presents the examples of the different forms of education in the period of building a civil society, and the deliberate creation of equal opportunities and development of the child, foster the construction of curriculum system: "To better developed skills supported the efforts in improving the function of a child with disabilities." Formed integration education and sports centres, primary and secondary s with all facilities where children are educated together in full working order and state disability after diagnosis (with no significant motor impairment), assisted activity of school and educational centres which preparing young people with mild mental retardation - to practical profession, allowing them to actively participate in social life. There has also been a specialist center - Special care for musically gifted children with varying degrees of disability (deaf, visually impaired, cerebral palsy, autism) which appear on stage as an equal alongside the winners of the competitions.

15

Rewitalizacja osiedla z wielkiej płyty w mieście Lipsko – uzupełnienie funkcji o budynek wielofunkcyjny

Wrana J., Skoczylas O

Budownictwo i Architektura

|

2014

|

Vol. 13, nr 3

349--354

PL

W artykule podjęto temat monofunkcji osiedla przy ulicy Zwoleńskiej w Lipsku i jego planowanej rozbudowy. Jest to typowe prefabrykowane osiedle i artykuł równie dobrze mógłby odnosić się do większości takich osiedli w małych miastach. Pierwszy rozdział jest wstępem do artykułu i wyjaśnieniem podjęcia tematu. Kolejny rozdział przybliża historię miasta i osiedla, ściśle korelując z rozdziałem trzecim, w którym ukazane jest osiedle obecnie, jego funkcje, problemy i plany rozwoju. W rozdziale czwartym autorzy podnoszą przykłady osiedli, których problemem między innymi również była jednolita funkcja, a które zostały dobrze zrewitalizowane, także przez dodanie nowych funkcji, i dzięki temu zmniejszyły się ich problemy. Dzięki temu krótkiemu przeglądowi możliwe było zaproponowanie dla osiedla budynku wielofunkcyjnego, który opisany jest w rozdziale piątym. Ostatni rozdział zawiera podsumowanie referatu.

EN

The article is about the monofunction estate near Zwoleńska street in Lipsko (Poland) and its planned extension. This is a typical prefabricated settlement and article might as well refer to the majority of such housing estates in small towns. The first chapter is an introduction to the article and the explanation of a given topic. The next chapter introduces the history of the town and estate, closely correlating with the third chapter, in which the current settlement is shown, its features, problems and plans for development. In the fourth chapter, the authors gives the examples of settlements, whose issue was also, inter alia, a monofunction and which were well revitalized, also through adding new features, and therefore their problems declined. Thanks to this brief overview it was possible to propose a multi-function building to the estate, which is described in chapter five. The final chapter contains the summary of the article.

16

The innovative solutions in new building for education architects in Lublin

Wrana J., Fitta A.

Budownictwo i Architektura

|

2013

|

Vol. 12, nr 4

145--150

EN

The article provides a few new and innovative system solutions a realized extension of the DB&A of Lublin University of Technology called Eastern Innovation Centre of Architecture. The object is “an integrating zone of practical education.” The form of the spatial sculpture of object was achieved via significant overhanging of the assembly hall accommodating 200, supported by the slanted wall, coming from the line of the facade and three cubic elements firmly in the construction of the building. The interior patio emphasizes “the unity of the aims of open education” and also provides additional light for the exhibition space. The mobility of the interior divisions allows “flexible shaping of functional divisions”. The external shutters being electronically controlled, in particular sections on the facade allow for “interactive participation” of the users in the aesthetic creation of the facade. In case of strong winds the external shutters are shut automatically.

PL

Artykuł przedstawia kilka nowych, innowacyjnych rozwiązań systemowych w zrealizowanej rozbudowie WBiA Politechniki Lubelskiej - „WICA” – Wschodnie Innowacyjne Centrum Architektury. Obiekt jest „integracyjną strefą praktycznej edukacji”. Formę rzeźby przestrzennej obiektu uzyskano poprzez znaczne nadwieszenie auli przeznaczonej dla 200 osób, opartej na skośnej ścianie, wyprowadzonej z linii rysunku elewacji, oraz trzech kubicznych elementach, zakotwionych w konstrukcji obiektu. Wewnętrzne patio podkreśla „wspólnotę celów kształcenia otwartego” oraz doświetla przestrzeń ekspozycyjną,. Mobilność podziałów wewnętrznych umożliwia „elastyczne kształtowanie podziałów funkcjonalnych”. Elektroniczne sterowanie zewnętrznymi żaluzjami w poszczególnych sekcjach na elewacjach pozwala na „interaktywne uczestnictwo” użytkowników w estetycznym kształtowaniu elewacji. W sytuacjach natężeń wiatrów żaluzje są automatycznie zsuwane.

17

Nowa szansa dla obiektów zabytkowych poprzez przeprowadzenie rewitalizacji i wprowadzenie funkcji użytkowych

Wrana J., Jarocka-Mikrut A.

Budownictwo i Architektura

|

2013

|

Vol. 12, nr 3

271--278

PL

Autorzy przytaczają rysy historyczne zabudowań niszczejących na terenie Lublina oraz wyniki badań stanu technicznego prezentowanych budynków. Na przykładzie wyników ekspertyzy pałacu Sobieskich w Lublinie ukazują problemy dotykające zaniedbanych obiektów zabytkowych. Szansy na poprawę ich kondycji autorzy artykułu upatrują we wprowadzeniu do budowli nowego programu funkcjonalnego. Na poparcie założonej tezy prezentują oni zrealizowane dotychczas w Polsce zabiegi rewitalizacyjne poprzez wprowadzenie do zabudowań różnorodnych funkcji, takich jak mieszkaniowe i użyteczności publicznej.

EN

The article concerns the issue of revitalizing historical buildings by assigning new functions to them. The authors of the writing provide examples of constantly dilapidating edifices in Lublin and their brief historical outlines. Basing on the expert’s report concerning Sobiescy Palace in Lublin, the writers present problems resulting from the technical condition of this as well as other historical buildings. Chances for improving the conditions of such properties by including them in a completely new functional programme are seen by authors. In order to support this thesis, the writers present already implemented revitalization projects in Poland by assigning various new ones, e.g. living and public utility functions to the buildings.

18

Przestrzenie publiczne w miastach przyszłości

Wrana J., Fitta A.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 1-A/2

413--420

PL

Czy w futurystycznych wizjach miast przyszłości pamiętano o miejscach spotkań i integracji? Czy nie zapomniano o potrzebach społecznych mieszkańców, np. o potrzebie publicznych przestrzeni integrujących pokoleniowo mieszkańców miast? Jak rozwiązano kwestię terenów zielonych i rekreacyjnych w miastach zbudowanych z metalu i szkła?

EN

Do the futuristic visions of the cities of the future take into consideration the places for meetings and integration? Were the social needs of the inhabitants not forgotten, e.g. the need for public spaces integrating many generations of inhabitants? How was the problem of green and recreation areas solved in the cities built of metal and glass?

19

Projekty rewitalizacji przestrzeni publicznych śródmieść w regionach odmiennych kulturowo - doświadczenia

Wrana J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 3-A

165--169

PL

Praca na miejscu w odmiennym kulturowo regionie pozwalała na docieranie do źródeł koniecznych informacji dla prowadzenia prac badawczych, poznawania odrębności religijnej oraz kulturowej, możliwość konfrontacji na miejscu propozycji projektowych oraz aktywnego przeżywania sfery znaczeniowej lokalnej społeczności. Ta fizyczna obecność w mieście, wśród jego mieszkańców, budowała gotowość do wzbogacania przestrzeni o nowe interpretacje, zgodnie ze sferą znaczeniową miejsca, a często z jego symboliką.

EN

Working in a culturally different region allowed for reaching the sources of information necessary for conducting research work, recognizing religious and cultural autonomy, the confrontation of planning proposals on the spot and active experiencing the significance of the local society. This physical presence in a city, among its inhabitants, raised the readiness for enriching space with new interpretations, in accordance with the significance of the place, and very often with its symbolism.

20

Estetyczna perfekcja detalu

Wrana J.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 5-A/2

645--649

PL

Detal - to szczegół, zdobienie, ornament - konieczna, integralna część budowli, silnie wpleciona w struktury architektoniczne. Współcześnie zmieniło się pojmowanie detalu - niegdyś utożsamiany z bogactwem ornamentu, dekoracją, zdobieniem, dziś za detal uznaje się precyzyjny styk materiałów, dokładność wykończenia, walor jakości. Detal to pieczołowitość i precyzja wykonania zamiast jego złożoności i obfitości. Czy estetyka wykonania została nowym detalem..?

EN

A detail - is a particular, a decoration, an ornament - a necessary, integral part of a building deeply intertwined into architectural structures. Nowadays the comprehension of a detail has changed - it used to be associated with variety of ornament, decoration, adornment, yet now a detail is a precise seam of materials, precision of decor, value of quality. Has the aesthetics of workmanship become a new detail?