Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Krajobrazowe i botaniczne walory nieczynnego kamieniołomu Lipówka w Rudnikach koło Częstochowy

Śliwińska-Wyrzychowska A., Bogdanowicz M., Musielińska R., Bąbelewska A., Witkowska E.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

nr 26

45--55

PL

Celem niniejszej pracy była krajobrazowa i botaniczna charakterystyka nieczynnego kamieniołomu wapienia Lipówka. Badania miały charakter inwentaryzacyjny. Po zaprzestaniu wydobycia w 1989 r., na terenie kamieniołomu wapienia Lipówka wykształciła się mozaika zróżnicowanych siedlisk lądowych i wodnych; jego obszar zajmowany jest przez roślinność pojawiającą się naturalnie jak i nasadzoną w ramach zabiegów rekultywacyjnych. Na terenie kamieniołomu obserwujemy urozmaicony krajobraz – występują płaskie, wklęsłe i wypukłe formy przekształcenia terenu. Większa część kamieniołomu porośnięta jest przez roślinność średnich stadiów sukcesyjnych natomiast ściany skalne pokryte są roślinnością w początkowych fazach sukcesji. Na terenie kamieniołomu występuje 1 gatunek rośliny naczyniowej objęty ochroną całkowitą i 6 gatunków objętych ochroną częściową. Stwierdzono także szereg gatunków z krajowych i lokalnych czerwonych list. Wszystkie te fakty wskazują na duże walory przyrodnicze badanego obiektu.

EN

The aim of this study was landscape and botanical characteristics of closed limestone quarry Lipówka in Rudniki near Częstochowa. A mosaic of different terrestrial and aquatic habitats have developed in this place. Since the cessation of mining in 1989, the quarry area is occupied by vegetation – both the emerging and the fitted naturally within the reclamation treatments. The quarry landscape is varied (territorial and aquatorial geocomplex). Its area is composed by flat, concave and convex forms of terrain transformation. Rock walls are covered with vegetation at various stages of succession. In the area of the quarry there are 6 species of vascular plants that are strictly protected and 4 species that are partially protected. Many species which were found in the quarry are on local and national “red list of species”. All these elements contribute to the high nature values of the abandoned quarry.

2

Edukacyjna rola nieczynnego kamieniołomu „Lipówka” w Rudnikach koło Częstochowy

Bąbelewska A., Musielińska R., Śliwińska-Wyrzychowska A., Bogdanowicz M., Witkowska E.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2014

|

nr 26

57--66

PL

Kamieniołom „Lipówka” jest nieczynnym obszarem po eksploatacji wapieni jurajskich, których wydobycie zakończono w 1989 r. i przeprowadzono rekultywację w kierunku leśnym. Badania waloryzacyjne na tym terenie wykazały duże zróżnicowanie siedlisk i obecność wielu gatunków roślin, zwierząt i grzybów, w tym także chronionych. Celem działań firmy „Cemex” jako właściciela kopalni była rewitalizacja terenu, aby z uwagi na walory przyrodniczo-krajobrazowe mógł pełnić głównie funkcje edukacyjne. Obecnie funkcje te realizowane są na podstawie ścieżki dydaktycznej z 11 tablicami tematycznymi, ilustrowanego przewodnika oraz audiobook. Teren „Lipówki” stanowi również bazę dla zajęć terenowych z uczniami oraz studentami. Jest miejscem prowadzenia badań naukowych z zakresu ekologii i monitoringu dla pracowników Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Pełni również funkcję edukacyjną dla wszystkich turystów odwiedzających „Lipówkę”. Ponadto stanowi także atrakcję geologiczną ze względu na obecność jaskini Szeptunów, zwaną Szmaragdową.

EN

The "Lipówka" quarry was an area of excavation of Jurassic limestone, closed in 1989. Since that the reclamation of forest was carried out there. Valorization research has shown great diversity of habitats and the presence of many species of plants, animals and fungi in this area, including the protected ones. The aim of the owner of "Cemex" mine was to revitalize the area which due to the natural and landscape features can fulfil educational functions. Nowadays these functions are realized on the basis of the educational path with 11 thematic tables, an illustrated guide and audiobook. The area of "Lipówki" is also the base for field classes with pupils and students. Moreover it is a place of scientific research in the field of ecology and environmental monitoring for employees of Jan Dlugosz University in Czestochowa. It also plays an educational role for all tourists visiting "Lipówka". The “Lipówka” quarry is also a geological attraction due to the presence of the Szeptunów cave called the Emerald Cave.

3

Zawartość siarki w wybranych gatunkach roślin użytków zielonych wokół kombinatu metalurgicznego w Dąbrowie Górniczej

Pawełko K., Śliwińska-Wyrzychowska A.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa

|

2013

|

T. 1

143--158

PL

W pracy przedstawiono wyniki trzyletnich badań prowadzonych w ekosystemach łąkowych zlokalizowanych wokół kombinatu metalurgicznego w Dąbrowie Górniczej. Teren ten od wielu lat poddawany jest silnej antropopresji. Materiał do analiz pochodził z 15 stanowisk badawczych rozmieszczonych w różnych odległościach od emitora. W wybranych gatunkach roślin należących do trzech grup biologiczno-ekologicznych oznaczono zawartość siarki. Celem badań było przedstawienie stanu skażenia tym pierwiastkiem środowiska wokół emitora oraz ocena przydatności tych gatunków jako bioindykatorów. Zawartość siarki w badanych roślinach okazała się cechą gatunkową. Najwięcej tego pierwiastka zawierały Ranunculus acris oraz gatunki traw Holcus lanatus i Dactylis glomerata. Kolejną grupę stanowiły Medicago lupulina i Trifolium pratense. Najmniejsze stężenia stwierdzono u Rumex acetosa. U większości analizowanych gatunków badania nie wykazały żadnej istotnej korelacji pomiędzy zawartością siarki w roślinach i zawartością w glebie, odczynem gleby, odległością oraz kierunkiem usytuowania względem huty. Najbardziej obciążone tym pierwiastkiem były rośliny powierzchni leżących na kierunku północnowschodnim w odniesieniu do emitora.

EN

In the article there are presented the results of the three-year long research which took place in meadow ecosystems located around the steelworks in Dąbrowa Górnicza. The area is highly influenced by human activity for many years. The material for the analysis came from 15 research stations, each put in different distance from the emitor. The content of the sulphur was definited in selected species of plants which were parts of three bioecological groups. The goal of the research was to show the level of sulphur pollution in the environment in the area around the emitor and to appraise the role of these plants as the bioindicators. The content of sulphur in plants turned out to be the species feature. The highest level of sulphur could be fund in Ranunculus acris and in grass species Holcus lanatus and Dactylis glomerata. The next group was formed by Medicago lupulina and Trifolium pretense. The least of sulphur could be found in Rumex acetosa. Mostly the research did not show the relationship between the content of sulphur in plants or in soil, soil re action and the distance from the steelworks. The highest sulphur content was in plants placed in north-east from the emitor.

4

Zawartość ołowiu w wybranych gatunkach roślin o potencjalnym znaczeniu leczniczym

Musielińska R., Śliwińska-Wyrzychowska A.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa

|

2013

|

T. 1

99--118

PL

Rośliny lecznicze, dzięki posiadanym dużym wybiórczym zdolnościom kumulowania pierwiastków śladowych i metali ciężkich, mogą stanowić dodatkowe ich źródło dla stosujących je osób. W związku z tym podjęto próbę oceny zawartości ołowiu w wybranych roślinach, które klasyfikowane są jako przydatne w ziołolecznictwie i fitoterapii. Rośliny zostały pobrane z terenu dzielnicy Częstochowa Mirów, tj. terenu, który może być postrzegany przez laika jako obszar nieskażony i odpowiedni do pozyskania surowców leczniczych. Biodostępne ilości jonów ołowiu w badanych roślinach są podobne i w większości przypadków mieszczą się w przedziale 2,48–2,64 μgPb/g. Najwyższe zawartości ołowiu [μg/g] zanotowano dla następujących gatunków: babka zwyczajna (Plantago major) – 3,68 w korzeniu, dziewanna pospolita (Verbascum nigrum) – 6,32 w korzeniu, mak polny (Papaver rhoeas) – 9,50 w korzeniu i 3,00 w liściu, dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum) – 3,84 w liściu. Największą incydentalną zawartość ołowiu zaobserwowano w korzeniach następujących gatunków roślin (μg/g), np.: krwawnik pospolity (Achillea millefolium) 45,46; starzec jakubek (Senecio jacobaea) 40,14; babka zwyczajna (Plantago major) 32,47; szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum) 31,81. Fakt ten posiada duże znaczenie dla ocen zawartości ołowiu w gatunkach pozyskiwanych w celach leczniczych i przydatności tych roślin w fitoterapii. W oparciu o przeprowadzone badania, opisujące występowanie ołowiu na badanym terenie (w ujęciu statystycznym), można ustalić najmniejsze i incydentalne tło środowiskowe zawartości tego metalu. Jest ono podwyższone w stosunku do obszarów niezanieczyszczonych, z których komercyjnie pozyskuje się materiał zielarski. Właściwości kumulowania ołowiu w poszczególnych częściach roślin są zróżnicowane gatunkowo. U większości badanych gatunków są one największe dla korzeni i liści.

EN

Medicinal plants due to their selective ability of accumulation of trace elements and heavy metals, may be an additional source of these elements and metals for people using the plants. Therefore, there was taken an attempt to assess the lead content in some plants that are classified as useful in herbal medicine and phytotherapy. The plants were collected from the area of Czestochowa - Mirow, the area that can be seen by a layman as an uncontaminated area and suitable for medicinal raw material collection. Bioavailable amounts of lead ions are similar and, in most cases, they range from 2,48 – to 2,64 μgPb/g. The highest lead content [μg/g] was recorded for the following plant species: Plantago major – 3,68 in the root, Verbascum nigrum – 6,32 in the root, Papaver rhoeas – 9,50 in the root and 3,00 in the leaf, Verbascum densiflorum – 3,84 in the leaf. The highest incidental lead content was observed in the roots of the following species of plants (μg/g): Achillea millefolium 45,46; Senecio jacobaea 40,14; Plantago major 32,47; Rumex hydrolapathum 31,81. This fact is of a great importance for the evaluation of the lead content in plant species collected for medicinal purposes and usefulness of these plants in phytotherapy. Based on the studies describing the statistics of presence of lead on the studied area one can establish the smallest and incidental environmental background of the metal content. It is higher in relation to the uncontaminated areas of commercial collection of the herbal plants. Abilities of lead accumulation in different parts of the plant are diverse depending on the species. In most species tested they are the biggest for roots and leaves.

5

Two species of Lycopodiacea as a tool for monitoring environmental hazards

Śliwińska-Wyrzychowska A., Ciesielski W.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Edukacja Techniczna i Informatyczna

|

2012

|

T. 7

63--73

EN

The thermal decomposition of species of Lycopodiaceae were carried out. The weight loss steps (TG) and thermal effects (DSC) were measured. The values of the reaction heat of thermal decomposition have been determined. Also atomic absorption spectroscopy of species of Lycopodiaceae were carried out. Studies of the thermal decomposition of Lycopodiaceae revealed a increased thermal stability with distances from Zaklady Górniczo-Hutnicze „Boleslaw” . The content of heavy metals determined in samples of plants and land taken from places localized in different distances from Zaklady Górniczo-Hutnicze „Boleslaw”.

PL

Przeprowadzono rozkład termiczny dwóch gatunków Lycopodiaceae. Zmierzono ubytki masy (TG) i efekty termiczne (DSC) im towarzyszące. Przeprowadzono także pomiary zawartości jonów metali: Cd2+, Pb2+, Cu2+ I Zn2+ przy użyciu absorpcyjnej spektroskopii atomowej. Badania rozkładu termicznego Lycopodiaceae ujawniły zwiększoną ich stabilność termiczną związaną ze wzrostem odległości od Zakładów Górniczo-Hutniczych „Bolesław” oraz zawartością metali ciężkich w próbkach roślin i gruntów pobranych z miejsc położonych w różnych odległościach od Zakładów Górniczo-Hutniczych „Bolesław”.

6

Synusial structure of Lunario-Aceretum and Phyllitido-Aceretum in Kostrza reserve Beskid Wyspowy Range

Śliwińska-Wyrzychowska A., Grzybek M.

Chemistry, Environment, Biotechnology

|

2010

|

Vol. 14

101-109

EN

Investigations were carried out in a nature reserve, on the north slopes of the Kostrza Mt. (Western Carpathians). Two study plots of 10 x 10 m (one in Lunario-Aceretum and one in Phylitido-Aceretum) were divided into 100 squares of 1 m2 each. In each square the floristic composition was recorded together with percentage cover of all vascular plant species. Cluster analysis revealed three synusia in the herb layer: 1. Ribes alpinium + Phyllitis scolopendrium, 2. Lunaria rediviva+ Mercuriali perennis, 3. Petasites albus + Corydalis cava. Species frequency and their mean cover were used in the characteristics of synusia.

PL

Obiektem badań były zbiorowiska jaworzyny górskiej z miesiącznicą trwałą i języcznikiem zwyczajnym. Badania prowadzono na dwóch powierzchniach badawczych (10x10m, podzielonych na 100 kwadratów). Zostały one założone na północnych stokach Góry Kostrza. i obejmowały swoim zasięgiem fragmenty zespołów Lunario - Aceretumi i Phyllitido - Aceretum. W toku analizy numerycznej wyróżniono trzy typy synuzjów budujących warstwę runa (Ryc. 1). Ich nazwy utworzono od dominujących w nich gatunków, a scharakteryzowano je na postawie średniego pokrycia i frekwencji występujących w nich gatunków. W synuzjum Lunaria rediviva+Mercurialis perennis, poza miesiącznicą trwałą i szczyrem trwałym spotyka się, występującą z wysoka frekwencja Galium odorum (Tab. 1.). W synuzjum Petasites albus + Corydalis cava lepiężnikowi białemu i kokoryczy pustej towarzyszą występujące z mniejszym pokryciem Urtica dioica i Asarum europaeum. Trzecie synuzjum Ribes alpinium + Phyllitis scolopendrium charakteryzuje jedynie wysokie pokrycie porzeczki alpejskiej i języcznika zwyczajnego. Porównując częstość występowania wyróżnionych synuzjów w obrębie badanych powierzchni (100m2 każda) zauważyć można, iż na powierzchni badawczej zlokalizowanej w Lunario - Aceretum większy obszar zajmuje synuzjum Petasites albus + Corydalis cava (59%) (Ryc. 2). Na pozostałej części powierzchni występuje synuzjum Lunaria rediviva+Mercurialis perennis. Należy zauważyć tu całkowity brak synuzjum Ribes alpinum + Phyllitis scolopendrium. Na powierzchni badawczej założonej w Phyllitido - Aceretum 36% poletek reprezentuje synuzjum Phyllitides scolopendium. Na 60% powierzchni obecne jest synuzjum Lunaria rediviva+Mercurialis perennis natoniast synuzjum Petasites albus + Corydalis cava wykształciło się jedynie na 4% powierzchni, co może wskazywać na jego marginalne znaczenie w tym zespole. Liczne występowanie synuzjum Lunaria rediviva + Mercurialis perennis w obydwu zespołach wynika z ich zbliżonej przynależności syntaksonomicznej. Na badanych powierzchniach synuzja tworzą zwarte stosunkowo duże homogeniczne płaty.

7

Występowanie i wielkość cenopopulacji widłaków Lycopodium clavatum L. oraz Lycopodium annotinum L. na terenie Nadleśnictwa Smardzewice (Sulejowski Park Krajobrazowy)

Śliwińska-Wyrzychowska A., Książczyk P.

Prace Naukowe. Chemia i Ochrona Środowiska / Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

|

2009

|

Vol. 13

63-72

PL

Celem badań było określenie występowania i wielkości cenopopulacji widłaków Lycopodium clavatum L. i Lycopodium annotinum L. na terenie Nadleśnictwa Smardzewice. Na tym obszarze przeważa bór świeży i bór mieszany świeży. Stwierdzono, że cenopopulacje badanych widłaków rozwijają się, o czym świadczy zaobserwowanie większej ilości pędów żywych w porównaniu z ilością pędów martwych.

EN

The aim of the work was to investigate the occurrence and size of cenopopulations of lycopods Lycopodium clavatum L. and Lycopodium annotinum L. on the Smardzewice Forest Division area. On this terrain fresh coniferous forest and mixed fresh coniferous forest are predominant. It was found that the cenopopulations of investigated lypods are developing; this fact was confirmed by observation that the number of living shouts exceeds that of dead ones.

8

Mikrozróżnicowanie warunków siedliskowych w borach sosnowych na Wyżynie Olkuskiej

Śliwińska-Wyrzychowska A.

Prace Naukowe. Chemia i Ochrona Środowiska / Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

|

2005

|

Vol. 9

211--223

PL

Celem badań było ustalenie, czy wartości fitoindykacyjnych wskaźników ekologicznych Ellenberga ujawnią różnice pomiędzy płatami boru sosnowego o zróżnicowanym wieku drzewostanu oraz czy wskaźniki te wykażą wewnętrzną zmienność badanych powierzchni. Pięć powierzchni badawczych wytyczono w użytkowanych gospodarczo, typowych płatach Leucobryo-Pinetum na Wyżynie Olkuskiej o drzewostanie w wieku: 30, 50, 70, 90, 130 lat. Czynniki środowiskowe określono poprzez średnie wartości ekologicznych liczb wskaźnikowych Ellenberga: wilgotność gleby, intensywność oświetlenia, odczyn, zasobność w azot. Wilgotność gleby, jej odczyn i zasobność w azot wykazują przestrzenną zmienność wewnątrz badanych powierzchni, zajmowanych przez fitocenozę borową. W badanych płatach nie udało się zaobserwować tendencji w zmianach ich wartości, które można byłoby powiązać ze zmianą wieku drzewostanu, a co za tym idzie - warunków pod jego okapem. Zróżnicowana jest przede wszystkim ilość światła docierająca do dna lasu wykazana poprzez wskaźnik intensywności oświetlenia. Za zmiany wartości tego wskaźnika odpowiedzialne jest zwarcie warstwy drzewostanu i stopień rozwoju warstwy krzewów. Bioindykacyjna metoda oceny warunków siedliskowych charakteryzuje się wystarczającą czułością, aby mogła być wykorzystywane do oceny zróżnicowania warunków mikro siedliskowych w płatach borów sosnowych.

EN

The aim of the investigations was to disclose whether values of Ellenberg's bioindicators will describe differences among patches of fresh pinewood of diverse age of stand as well as whether these bioindicators will show internal changeability of studied patches. In the patches representing a typical variant of Leucobryo-Pinetum on Olkusz Upland, five research plots were founded in stands of different age; namely of 30, 50, 70, 90, 130 years old. Environmental factors values were qualified by average values of ecological indicatory numbers of Ellenberg: moisture of soils, intensity of lightings, wealth of nitrogen, reaction. Moisture of soils, its reaction and wealth of nitrogen show spatial changeability on the research plots occupied by pinewood. In studied plots the tendency in changes of their values which could be connected with the age of the stand and, what is more, with the change of conditions, was not observed. First of all, the intensity of lightings reaching to bottom of forest shown by Ellenberg's bioindicator of intensity of lighting is diverse. The change of a density tree stand and degree of development of shrub layer are responsible for the change of the intensity lighting value. Bioindicative method of estimation of ecological factors is sufficiently sensitive to be used to estimate differentiation of conditions inside pinewood.