Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że wiejski ośrodek garncarski w rejonie dzisiejszej miejscowości Chałupki (gmina Morawica) należy do najstarszych w regionie świętokrzyskim i funkcjonował już w czasach rzymskich (II w n.e.). Okres jego świetności przypada na XVIII i XIX w. W dwudziestoleciu międzywojennym liczył prawie 70 warsztatów i liczba ta stopniowo malała aż do roku 1993, kiedy został zamknięty ostatni warsztat Stefana Sowińskiego. Garncarstwo rozwinęło się w oparciu o lokalne złoża krasowych glin neogeńskich, występujących w obrębie lejów krasowych utworzonych w wapieniach górnej jury. Gliny te pozyskiwano szybikami na obszarze około 8,6 km2, obejmującym miejscowość Chałupki i ciągnącym się na południe od niej. Proces produkcji ceramiki był wieloetapowy. Obejmował przygotowanie gliny, tzw. „gojenie”, formowanie naczyń na toczku garncarskim, suszenie, glazurowane i wypalanie w piecach. Asortyment wyrobów ceramicznych uległ z czasem wzbogaceniu. Obok naczyń użytkowych pojawiły się zabawki, głównie gwizdki, oraz kropielnice i figury świętych. Ceramika z Chałupek była używana nie tylko przez ludność lokalną, lecz w całym regionie świętokrzyskim, a nawet poza jego granicami. Z biegiem czasu zmieniało się jej przeznaczenie od czysto użytkowego po dekoracyjne. Od 1998 r. funkcjonuje w Chałupkach Ośrodek Tradycji Garncarstwa, pełniący rolę muzealno-edukacyjną. Corocznie, w lipcu, na terenie ośrodka odbywa się festyn etnograficzny „Chałupkowe Garncynki”. Ośrodek Tradycji Garncarstwa w Chałupkach jest licznie odwiedzany przez turystów – zarówno indywidualnych, jak i grupy zorganizowane oraz wycieczki szkolne. Stanowi obiekt geoturystyczny promujący dziedzictwo kulturowe Chałupek.
EN
It is highly probable that the rural pottery center in the area of today’s Chałupki (Morawica commune) is one of the oldest in the Świętokrzyskie region, as it was already functioning in Roman times (II in A.D.). The period of its glory falls during the eighteenth and nineteenth centuries. In the interwar period, it held almost 70 workshops, and this number gradually decreased until 1993, when the last workshop of Stefan Sowiński was closed. The basis for the establishment of pottery came from the local karstic Neogene clays, occurring within karst funnels developed in the Upper Jurassic limestones. The clays were obtained by shafts in the area of approx. 8.6 km2, covering the village of Chałupki and extending to the south of it. The production process of the ceramics was multi-stage. It included the preparation of clay, the so-called “healing”, forming dishes on a potter’s toast, drying, glazing and baking in ovens. The range of ceramic products has been enriched over time. Next to utility vessels, toys appeared, mainly whistles, as well as bowls and statuettes of saints. Earthenware from Chałupki was used not only by the local population, but also in the entire Świętokrzyskie region, and even outside its borders. Over time, its role changed from purely useful to decorative. Since 1998, the Center of Pottery Tradition has been operating in Chałupki, which is both a museum and an educational object. Every year, in July, the center hosts the ethnographic festival “Chałupkowe Potions”. The Pottery Tradition Center in Chałupki is frequented by tourists, both individual and organized groups, as well as school trips. It is a geotouristic object promoting the cultural heritage of Chałupki.
The aim of the article is to show the present-day directions in land use planning of selected geosites in Chêciñskie Hills and their further development prospects. It pays special attention to the possibilities of development in post-mining areas for both educational and tourist needs. The author also suggests his own area division of the area, which reflects its future directions in land use planning and facilities development. The article describes three geosites: Zelejowa Mountain, Rzepka and Beylina and Miedzianka Mountain. It highlights their natural and cultural values and shows possibilities of land use planning in the context of geotourism and geological education in the area of Chęcińskie Hills.
The article presents the possibilities of development ofgeotouristfacilities in closed mining pits in the area of Sitkówka-Nowiny Commune in the Holy Cross Mts. The mining pits include historical ore and rock mining. Remains of the ore mining include both the surface and underground rests of old mine workings. They are located on the mounts of Wsiowa and Żakowa in the Zelejowskie Range, the mounts of Okrąglica, Miejska and Berberysówka in the Bolechowickie Range, and Olowianka Mount in the Zagórskie Range. Closed mining pits which are examples of rock mining include quarries in the area of the mounts of Wsiowa, Okrąglica, Olowianka, Berberysówka, Mala Jaźwica and Trzuskawica in the area of Kowala. Areas of the highest geodiversity with good prospects for the development of tourist facilities were found and described during field research. These include the mounts of Wsiowa, Żakowa, Miejska, Okrąglica, Olowianka, Berberysówka, Mala Jaźwica and Trzuskawica.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono obrazy mikroskopowe tekstur termotropowych ciekłych kryształów uzyskane w różnych fazach, w tym w fazach bananopodobnych i niebieskich.
EN
The paper presents polarization microscope pictures of thermotropic liquid crystals textures obtained at banana-like and blue phases.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.