Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Najbliżej natury - Instytut Biologii Wydziału Biologiczno-Chemicznego Uniwersytetu w Białymstoku

Wróblewska A., Taylor J. R. E., Zieliński P., Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Analityka : nauka i praktyka

|

2017

|

nr 2

70--72

2

Dlaczego warto renaturyzować miejskie rzeki?

Puczko K, Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Gospodarka Wodna

|

2014

|

Nr 5

180--188

PL

Powszechna degradacja rzek na terenach miejskich stała się przyczyną do podejmowania działań renaturyzacyjnych. Zabiegi polegające na przywróceniu rzekom ich naturalnych funkcji stają się coraz powszechniejsze również w Polsce. W artykule przedstawiono kierunki działań, korzyści i ograniczenia tych zabiegów. Postawiono sobie pytanie co do efektów renaturyzacji prowadzonych w Polsce. Głównym problemem miejskich rzek jest zmiana naturalnego obiegu wody, regulacja koryt rzecznych, dopływ zanieczyszczeń oraz niski potencjał ekologiczny. Utrata hydraulicznego kontaktu ze zlewnią wpływa na zubożenie ekosystemów wodnych. Renaturyzacja miejskich rzek ma wiele ograniczeń natury ekonomicznej, prawno-administracyjnej i technicznej. Planowanie zabiegów renaturyzacyjnych powinno być poprzedzone poznaniem obiektu ochrony oraz określeniem korzyści i zagrożeń wynikających z przedsięwzięcia. Ważnym elementem jest również wieloletnia i szczegółowa obserwacja zmian zachodzących w ekosystemie wodnym. Efektami renaturyzacji miejskich rzek są: przywrócenie "naturalnego" obiegu wody w zlewni, poprawa jakości wody, zwiększenie bioróżnorodności oraz poprawa walorów krajobrazowych. Przedstawione przykłady renaturyzowanych rzek wskazują, iż prowadzone zabiegi dały wymierne efekty już po kilku latach po ich zakończeniu. Z kolei polepszenie jakości wody na terenach miejskich w znaczącym stopniu może poprawić całkowitą kondycję danej rzeki, przyczyniając się do wzrostu jej potencjału ekologicznego.

EN

Widespread degradation of rivers in urban areas has become a stimulus for undertaking renaturisation activities. The initiative to restore the natural functions of rivers becomes increasingly popular also in Poland. The article presents the objectives, benefits and limitations of such endeavours. The authors asked themselves a question about the effects of renaturisations carried out in Poland. The main problem of urban rivers is the change of natural circulation of water, regulation of riverbeds, inflow of pollutions and Iow ecological potential. The loss of hydraulic contact with the catchmnent basin impoverishes water ecosystems. Renaturisation of urban rivers has many limitations of economic, legal, administrative and technical nature. Planning of renaturisation activities should be preceded by examination of the subject of protection and determination of resulting benefits and threats. An important element is also a detailed multiannual observation of changes in the water ecosystem. The effects of the urban rivers renaturisations are: restoring the „natural” water circulation in the catchment basin, improvement of the water quality, increase of biodiversity and improvement of landscape values. The presented examples of renaturised rivers indicate that such steps brought visible effects already several years after their introduction. The improvement of the water quality in urban areas may also significantly іmprowe the оvеrаІІ condition of agiver river, contributing to an increase of its ecological potential.

3

Comparison of mineral and organic nitrogen forms in regulated and restored sections of a small lowland river

Zieliński P., Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Environment Protection Engineering

|

2014

|

Vol. 40, nr 2

33--46

EN

The lower, ending part of a small lowland Rudnia River (RR) in NE Poland was restored in 1999 and transformed into a meandering river. In this study, a few years after the natural connection between the main channel and its historic floodplain was restored, we examined the impact of river channel restoration on nitrogen dynamics and its biogeochemistry. Data were collected over a period of a year at monthly intervals from two sections of the river located on the regulated and restored sections. Spatial and temporal variations in the occurrence of mineral (NH(+4), NO(-2), NO(-3) and organic forms of nitrogen were investigated. Much higher average concentrations of organic nitrogen forms were found in the water from the restored part of the river than in the regulated one. Mineral nitrogen contribution to the total nitrogen (TN) pool was the highest, and the total organic nitrogen (TON) to total inorganic nitrogen (TIN) ratio exceeded 2 mg•dm-3 in the restored river section. The seasonal trend in concentration of organic nitrogen forms for the restored section was higher and statistically significantly different from the data recorded at the regulated river section. Geological, hydrological, and biogeochemical factors caused elevated organic nitrogen concentrations in the water at the restored part. The most important environmental parameters for nitrogen dynamics are geological structure of river valley, formation and condition of river banks ecotone zone, and water retention time in the river channel. Results from this study suggest that properly restored lowland river floodplains can be effective nitrate sink for mineral forms of nitrogen.

4

Changes of Phosphorus Compounds Concentrations in Waters of Lowland Catchments with Various Anthropopression Levels

Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2011

|

Vol. 18, nr 2

201-206

EN

Phosphorus compounds concentrations in surface and interstitial water as well as groundwater within river Krzemianka and river Jaroszowka catchments, that are characterized by various anthropopression levels, were analyzed in the study. These phosphorus compounds concentrations varied along with the increase of anthropopression within the catchment. In waters of river Jaroszowka catchment, only 15 % total phosphorus (TP) was made up by soluble reactive phosphorus (SRP), which indicated the supply of organic contaminants to surface water and groundwater in urban areas. Organic phosphorus form prevailed in all types of waters in studied catchments, and its mean concentrations amounted to: 198 gP/dm3 in groundwaters, 208 gP/dm3 in interstitial waters, and 139 gP/dm3 in surface waters. Higher concentrations of studied phosphorus forms were recorded in interstitial waters, which in the case of intensive river drainage, may contribute to considerable eutrophication of flowing waters.

PL

W pracy przedstawiono zmiany stężeń związków fosforu w rzekach pierwszego rzędu cechujących się różnym nasileniem antropopresji w zlewni (Krzemianka – zlewnia leoena, Jaroszówka – zlewnia w strefie podmiejskiej). Stężenia związków fosforu zmieniały się wzdłuż biegu rzek wraz ze wzrostem antropopresji w zlewni. W wodzie zlewni Jaroszówka zaledwie 15 % TP stanowił SRP, co wskazuje na dopływ zanieczyszczeń organicznych do wód powierzchniowych i podziemnych na terenie miejskim. We wszystkich typach wody w badanych zlewniach przeważał fosfor organiczny, a jego oerednie stężenia wynosiły: 198 gP/dm3 w wodach podziemnych, 208 gP/dm3 w interstycjalnych i 139 gP/dm3 w wodach powierzchniowych. W wodzie interstycjalnej stwierdzono większe stężenia badanych form fosforu, co w przypadku intensywnego drenażu rzecznego może przyczynić do znacznej eutrofizacji wód płynących.

5

Dissolved organic matter transformation in the hyporheic zone of a small lowland river

Zieliński P., Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2010

|

Vol. 39, No.2

97-103

EN

The objective of this study was to examine dissolved organic carbon (DOC) concentration and specific ultraviolet absorbance (SUVA) changes in porewaters that occur over a small scale (cm) in the hyporheic zone (HZ) of a lowland stream in the Knyszynska Forest in northeast Poland. Hyporheic zone porewaters were sampled at different depths of 10, 30, 50, 70 cm at two study sites with different sediment material. The results showed significant differences in DOC concentrations between the upper and lower stream HZ. The current results indicate that small lowland sediments provide both a source and a sink of DOC for stream water, depending on the river course. The higher DOC level observed in the hyporheic zone suggests that porewater can be an autonomic site of biogeochemical changes of dissolved organic matter, which is very clear in the SUVA fluctuations.

6

Zawartość związków azotu w wodzie na Wzgórzach Sokólskich

Jekatierynczuk-Rudczyk E., Miakisz B., Górniak A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 2

59-71

PL

W pracy przedstawiono ocenę stężenia związków azotu w wodzie gminy Szudziałowo położonej w północno-wschodniej Polsce, na Wzgórzach Sokólskich. Spośród badanych typów wody (powierzchniowe i podziemne) największe stężenie azotu azotanowego zanotowano w wodzie podziemnej pierwszego poziomu wodonośnego. W wodzie ze środkowej i północnej części gminy Szudziałowo stężenie to nie przekraczało wartości dopuszczalnych dla wody przeznaczonej do spożycia oraz zaproponowanych jako graniczne w dyrektywie azotanowej. W wodzie z zalesionej części gminy stężenie azotanów było niewielkie. Woda pierwszego poziomu wodonośnego na omawianym obszarze jest powszechnie wykorzystywana do zaopatrzenia ludności w wodę do picia, dlatego szczegółowe monitorowanie jej jakości jest bardzo ważne.

EN

Concentrations of mineral forms of nitrogen in surface and ground waters of the Szudziałowo commune situated between two rivers: the Vistula and Niemen in north-east Poland were analysed. The highest concentrations of nitrate nitrogen were noted in waters of the first aquifer. In central and northern part of the rural commune Szudziałowo the concentrations did not exceed standards established for drinking water and those proposed in the Nitrate Directive. In afforested part of the commune nitrate concentrations in water were small. Waters of the first aquifer in study area are used for drinking purposes and therefore monitoring their quality is very important.

7

Wpływ renaturyzacji ujściowego odcinka Rudni na zawartość form azotu w wodach jej zlewni

Zieliński P., Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2009

|

T. 9, z. 1

185-197

PL

Przeanalizowano jakość wód podziemnych (studziennych oraz płytkich gruntowych) i powierzchniowych w zlewni małej, renaturyzowanej rzeki Podlasia - Rudni. Na podstawie analiz hydrochemicznych stwierdzono, że mimo obserwowanej w ostatnich latach intensyfikacji produkcji rolnej, wody zlewni Rudni zachowują bardzo dobry lub dobry stan wg aktualnej klasyfikacji wód podziemnych i powierzchniowych. Średnie stężenie azotanów (V) w wodach Rudni (1,54-4,71 mg·dm-3) jest znacznie mniejsze od poziomu podawanego w dyrektywie azotanowej w odniesieniu do wód zagrożonych. Budowa geologiczna zlewni i porowy charakter wód podziemnych, sprzyjające szybkiej migracji azotanów do pierwszego poziomu wodonośnego, wymagają podjęcia działań ograniczających penetrację tych jonów. Przeprowadzone zabiegi renaturyzacyjne Rudni i utrzymujący się na terenie zlewni wysoki poziom wód gruntowych stworzyły dogodne warunki dla procesu denitryfikacji, co przyczyniło się do eliminacji azotanów (V) z wód powierzchniowych w dolnym biegu rzeki. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że warunki hydrometeorologiczne istotnie wpływają na stężenie form azotu, szczególnie mineralnego, we wszystkich badanych typach wód zlewni. Zwiększone opady ponad przeciętną powodowały nawet trzykrotne zwiększenie stężenia azotanów (V) w wodzie powierzchniowej i wodach studziennych badanej zlewni.

EN

Two years long (2006-2007) autumn studies were carried out in three different types of waters (wells, piezometric water and river water) in restored, small lowland river catchment (Podlasie region, NE Poland). Waters of the Rudnia River catchment represent very good and good state of water quality according to present Polish classification. Mean concentrations of nitrate ions in the Rudnia catchment varying from 1.54 to 4.71 mg·dm-3 are much lower than the maximum nitrate level allowed for drinking waters described in the Nitrates Directive. Catchment geology and percolation of ground waters enhance intensive migration of nitrates to the first layer aquifers. River restoration project and other activities lifting ground water table in the catchment area eliminate nitrates from surface water especially in lower part of the river course where environmental conditions for denitrification are the best. Hydrometeorological conditions are the key factor affecting mineral forms of nitrogen in all studied types of water in the Rudnia catchment. Intensive rainfalls increased up to three times the nitrate concentrations in the river and in wells of the Rudnia catchment.

8

Stopień degradacji rzeki wiejskiej w bezpośrednim sąsiedztwie Białegostoku

Jekatierynczuk-Rudczyk E., Zieliński P., Górniak A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. 2

143-153

PL

W pracy przedstawiono jakość wody trzech małych rzek regionu białostockiego, drenujących obszary o odmiennym zagospodarowaniu. Na tle warunków seminaturalnych (rzeka leśna) wskazano właściwości fizyczno-chemiczne wody podlegające przekształceniom antropogenicznym na obszarach rolniczych i miejskich. Przedstawiono rolę zlewni w zanieczyszczeniu wód płynących, wykorzystując pochodną odpływu jednostkowego i stężenia jonów w wodzie (mg·s-¹·km-²). Jakość wody w rzece wiejskiej była zbliżona do jakości wody rzeki miejskiej, natomiast ładunek jednostkowy składników docierających ze zlewni rolniczej do koryta cieku był znacznie mniejszy niż na obszarze miasta i zbliżony do wartości stwierdzonych w zlewni seminaturalnej.

EN

Water quality in three small rivers draining areas of different degree of human impact near Białystok was analysed. Physical and chemical parameters of waters in rural and urban areas affected by anthropogenic influence were confronted with semi-natural conditions (a river of forested catchment). Drainage area and specific runoff were the most important factors affecting concentrations of analysed ions (mg·s-¹·km-²). Water quality of the rural river was similar to that in the urban river. Specific load of nutrients delivered from the agricultural catchment area to the river was considerably smaller than that delivered to the urban river and similar to values found in the semi-natural catchment basin.

9

Jakość wód zbiornika Siemianówka na górnej Narwi w siódmym roku funkcjonowania

Górniak A., Zieliński P., Grabowska M., Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Gospodarka Wodna

|

1998

|

Nr 7

258-261

PL

Omówiono podstawowe parametry charakteryzujące jakość wody w zbiorniku. Stwierdzono, że istnieje konieczność podjęcia pilnych działań poprawiających jakość tych wód, aby zbiornik mógł wykonywać swoje funkcje.

EN

The principal parameters characterising the quality of water in the reservoir have been discussed. The Authors state, that there is an urgent need to undertake actions aimed at enhancement of quality of the water in order to maintain the stipulated functions of the reservoir.